برنا اندیشان | مرجع تخصصی بهترین پکیج های آموزشی
اضطراب جدایی نوزادان یکی از مراحل رشد آنهاست که در آن دوره کودک هنگامی که از آغوش مراقب خود دور می شود به شدت احساس ناامنی می کند و در نتیجه شروع به گریه و زاری می کند.
شایان ذکر است که این دوره از رشد کاملا طبیعی است و در هر کودکی وجود دارد اما مشکل از زمانی آغاز می شود که کودک سن مربوط به اضطراب جدایی را گذرانده باشد ولی هنوز گرفتار اضطراب و عدم امنیت باشد و نتواند دوری والدین یا مراقبان را تحمل کند.
در این قسمت از مجله علمی برنا اندیشان تصمیم داریم تا به صورت تخصصی موضوع اضطراب جدایی در نوزادان را مورد بررسی قرار دهیم و ابعاد مختلف آن را به صورت تخصصی تجزیه و تحلیل کنیم.
تعریف اضطراب جدایی
همانطور که گفته شد اضطراب جدایی نوعی اضطراب بسیار شدید و نامتناسب با موقعیت است که فرد هنگام جدایی از شخص یا مکانی خاص از خودش نشان می دهد. در واقع آن فرد نسبت به آن شی یا فرد وابستگی بسیار شدیدی دارد و نمی تواند دوری اش را تحمل کند.
در ادامه علائم اضطراب جدایی نوزادان را به طور کامل بیان می کنیم که اگر ۳ مورد از آنها در فرد وجود داشته باشد می توان به تشخیص رسید.
- ناراحتی شدید و مداوم در هنگام جدایی از افراد وابسته
- نگرانی زیاد در رابطه با از دست دادن یا احتمال آسیب به مظاهر وابسته
- اجتناب از رفتن به مدرسه به دلیل ترس فراوان از جدایی
- ترس بسیار زیاد و ماندن در خانه به خاطر چسبیدن به افراد وابسته
- ترس از تنها خوابیدن یا آنکه عدم توانایی خوابیدن در مکانی جدا از سایرین
- مشاهده کابوس های فراوان با موضوع جدایی از افراد وابسته
- داشتن گله و شکایت از نشانه هایی مانند سردرد، تهوع در هنگام جدایی
این اختلال ۴ هفته طول می کشد و قبل از ۱۸ سالگی شروع می شود و می تواند تمام عملکردهای مختلف زندگی شخص را تحت تاثیر قرار دهد.پیشنهاد می شود تا مقاله فوبیای جدایی را مطالعه نمایید.
توجه داشته باشید که اختلال اضطراب جدایی در دوران رشد اسکیزوفرنی یا سایر بیماری های روان پریشی در فرد ایجاد نمی شود و هرگز با سایر اختلالات روانی در فرد توجیه نمی شود.
کودکان دارای اضطراب جدایی
کودکانی که گرفتار اختلال اضطراب جدایی هستند در خانواده هایی بزرگ می شوند که بسیار به هم وابستگی دارند. چرا که حتی در این خانواده ها زمانی که افراد بزرگسال از اعضای عزیزشان دور می شوند دچار اضطراب و ناراحتی می شوند و رفتارهای غمگینی را از خودشان نشان می دهند.
توجه داشته باشید که اگر فردی دچار اضطراب جدایی باشد از حیواناتی مانند غول و هیولا و یا دزد و سارق بسیار هراس دارد و همواره می ترسد با هواپیما یا ماشین به مسافرت برود. چرا که بر این باور است اگر یکی از اعضای خانواده بخواهد به مسافرت برود قطعا تصادف می کند و جانش را از دست می دهد و او نمی تواند به تنهایی به زندگی اش ادامه دهد.
بنابراین یکی از ترس هایی که در افراد دارای اضطراب جدایی وجود دارد نگرانی در مورد مرگ و از دست دادن عزیزان است. زمانی که فرد دچار اضطراب جدایی باشد به خانواده اش وابسته است و نمی تواند از آنها جدا شود. به همین دلیل یکی از مشکلاتی که برایش ایجاد می شود نرفتن به مدرسه و ایجاد مشکلات تحصیلی است.
از طرف دیگر شما همواره از کودک می شنوید که دیگران به او توجه نمی کنند و کسی او را دوست ندارد. همچنین او در بسیاری از مواقع عصبانی می شود و به فردی که از او جدا شده است حمله می کند.
اگر کودکی دچار اضطراب جدایی باشد و شب تنها در اتاق بخوابد روز بعد گزارش های عجیب و غریبی را به شما ارائه می کند که موجودات ترسناکی به اتاقش آمده اند و به او خیره شده اند. همچنین پیشنهاد می شود تا مقاله دلایل فرار از مدرسه را مطالعه کنید.
به یاد داشته باشید که کودکان دارای اضطراب جدایی بسیار مزاحم و پرتوقع هستند و دائم تلاش می کنند تا توجه دیگران را به خودشان جلب کنند. چون آنها خواسته های زیادی از والدین دارند و والدین نیز نمی توانند به تمام خواسته های آنها پاسخ دهند دچار دلخوری و کشمکش می شوند.
گاهی اوقات نیز کودکان دارای اختلال اضطراب جدایی بسیار وظیفه شناس و مطیع هستند و هدفشان این است که دیگران را شاد کنند. همچنین این امکان وجود دارد که این افراد شکایت های جسمانی از خودشان نشان دهند که شما مجبور شوید او را به دکتر ببرید و هدف از این کار به دست آوردن توجه است.
چرا کودکان دچار اضطراب می شوند؟
اگر فردی غریبه با کودک صحبت کند یا او را در آغوش بگیرد موجب می شود تا کودک دچار اضطراب و هراس گردد. در واقع زمانی که کودک صدایی بلند و ناآشنا را می شنود و یا مجبور است برای مدتی با فردی غریبه بماند به شدت استرس می گیرید و نمی تواند اضطرابش را کنترل کند.
به همین دلیل اگر دقت کرده باشید زمانی که والدین از حوزه دید کودک دارای اضطراب جدایی خارج می شوند او به شدت ناراحت و غمگین می گردد. زیرا فکر می کند جدایی به معنای نابودی است و امکان دارد هرگز آن فرد عزیز را مشاهده نکند.
توجه کنید که ذهن کودک نمی تواند تصویر ثابت و ماندگاری از والدین را در ذهنش بسازد، به همین دلیل زمانی که والدین از او جدا می شوند او فکر می کند که با آسیب بزرگی مواجه شده است و مطمئن نیست چه زمانی مجدد آنها را خواهد دید. در نتیجه بسیار ناراحت می شود و تلاش می کند تا با گریه و زاری به والدینش بچسبد.
اختلال اضطراب جدایی موجب می شود تا کودک بخواهد در هر جایی با والدینش باشد تا دچار نگرانی نشود. این در حالی است که دوره طبیعی اضطراب جدایی زمانی که در فرد به پایان برسد می تواند درک کند که اگر عزیزانش از او جدا شوند صرفا موقتی بوده و زمان بازگشتی برای آنها وجود دارد. همچنین پیشنهاد می شود تا مقاله موریتا درمانی را مطالعه فرمایید.
اما این موضوع در افراد دارای اختلال اضطراب جدایی شکل نگرفته و فکر می کند جدایی به معنای عدم و نیستی است. آمارها نشان می دهد که از بین هر ۴ الی ۵ کودک یک نفر از آنها گرفتار اختلال اضطراب جدایی می شود و بسیاری دیگر از کودکان به راحتی از مرحله طبیعی اضطراب جدایی می گذرند و هیچ مشکلی برایشان ایجاد نمی شود.
کودکانی که والدینشان آنها را به مهد کودک می فرستند و یا دارای مراقب و پرستار هستند همواره به جدایی و دور بودن عزیزانشان عادت دارند و می توانند به تنهایی به زندگیشان ادامه دهند.
بررسی دلایل ایجاد اضطراب جدایی
در خصوص ایجاد اضطراب جدایی باید بیان شود که دلایل بسیاری وجود دارد که در ادامه به هر یک از آنها اشاره خواهیم کرد.
وراث و ژنتیک : به طور جسمی بسیاری از کودکان از نظر ژنتیکی دچار اضطراب و هراس هستند. یعنی آنها نسبت به سایر کودکان از میزان استرس و اضطراب بیشتری برخوردار هستند و حساسیت بیشتری در وجودشان قرار دارد.
از این رو زمینه های ژنتیکی موجب می شود تا کودک گرایش بیشتری به اختلال اضطراب جدایی داشته باشد. همچنین به یاد داشته باشید که اگر در والدین یا سایر افراد بسیار نزدیک فرد چنین اختلالی وجود داشته باشد باز هم این امکان وجود دارد که کودک گرفتار اختلال اضطراب جدایی گردد.
روش های تربیت کودک : اگر والدین بسیار آسان گیر باشند و به تمام نیازهای کودکشان پاسخ دهند و یا در مقابل والدینی که بسیار سخت گیر و مستبد هستند و هیچ توجهی به کودک نمی کنند موجب می شوند تا فرزندشان گرفتار اختلال و آسیب های فراوان شود.همچنین پیشنهاد می شود تا درمان اضطراب صبحگاهی را مطالعه نمایید.
چرا که اساس تربیت و فرزندپروری بر پایه تعادل و میانه روی برقرار است و روش های نادرست تربیت کودک صرفا آینده فرد را دچار آسیب می کند.
ساختار خانواده : اگر والدین در زمان هایی که کودک به آنها نیاز دارد در دسترس نباشند می تواند زمینه ساز بسیاری از مشکلات گردد. چرا که هر کودکی نیاز به عشق و صمیمیت دارد و خانواده باید تمامی تعارضات چالش های موجود را حل کند. بنابراین اگر خانواده نتواند به درستی به تنش های کودک رسیدگی کند می تواند باعث بروز اختلال اضطراب جدایی شود.
همچنین اگر کودک با افرادی بزرگ شود که هیچ حوصله ندارند و دوست ندارند با کودکان زندگی کنند می تواند زمینه ساز مشکلات روانی برای کودک شود.
مشکلاتی مانند طلاق، جدایی یا از دست دادن فردی عزیز به دلیل مرگ یا رفتن به مسافرت های طولانی برای ماموریت موجب می شود تا در زمانی های اساسی کودک به والدین و عزیزانش دسترسی نداشته باشد و در نتیجه زمینه های ایجاد اختلال اضطراب جدایی در فرد به وجود می آید.
بزرگ شدن در خانواده های فقیری که در مناطق پایین زندگی می کنند نیز می تواند موجب ایجاد اختلالات اضطرابی شود. زیرا کمبود منابع مالی همواره استرسی را در افراد ایجاد می کند که در نتیجه فرد دچار طرحواره آسیب می شود.
توجه داشته باشید که محرک های اضافی مانند فوت یکی از عزیزان، بیماری و استرس های شدید می تواند موجب شود تا کودک و نوجوان گرفتار اضطراب و هراس شوند.
رویکردهای مربوط به اضطراب جدایی
فردی به نام جان بالبی که روانشناس می باشد در خصوص اختلالات و ناراحتی های کودکان تحقیقات بسیاری انجام داده اند. او بیان می کند که اگر کودکان در مکان هایی مانند شیرخوارگاه پرورش یابند به دلیل نبود مراقبی ثابت می تواند زمینه ساز اختلالات اضطرابی در فرد شود.
جان بالبی نظریه اش را به شکل زیر بیان می کند :
در ماه های اول زندگی، کودک نسبت به دیگران واکنش های مختلف نشان می دهد که تمام آن ها غیر انتخابی است. شایان ذکر است که واکنش کودکان در این دوره مشابه یکدیگر است. سپس در ۳ ماهگی رفتار کودک به کلی تغییر می کند و واکنش های او به سمت انتخابی بودن سوق پیدا می کند. برای آگاهی بیشتر به مقاله ده تکنیک برتر برای درمان اضطراب را مطالعه نمایید.
زمانی که کودک به سن ۳ الی ۶ ماهگی می رسد به تدریج لبخند خود را صرفا به افرادی که آشنا هستند معطوف می کند. سپس در سن ۵ الی ۵ ماهگی آنها فقط در حضور افرادی که می شناسند از خودشان صدا تولید می کنند.
در همین دوره کودک اگر گریه کند و فرد مورد علاقه اش او را در آغوش بگیرد خیلی سریع آرام می شود. بنابراین همانطور که مشاهده می کنید واکنش کودکان در این دوران دقیقا وابسته به افرادی است که بسیار آشنا هستند. تحقیقات نشان می دهد که کودکان همواره نسبت به کسانی که با آنها رابطه خوب دو طرفه دارند واکنش نشان می دهند.
زمانی که کودک وارد سن ۶ ماهگی می شود توجه عمیقی به افراد مورد علاقه نشان می دهد و اگر آن فرد بخواهد از او دور شود، کودک به شدت گریه می کند.
سایر دیدگاه ها در خصوص اضطراب جدایی
در حدود ۷ ماهگی کودکان به صورت فعال والد خودش را در حالی که راه می رود دنبال می کند. در این دوره پیوستگی و انحصار افزایش پیدا می کند که به آن اضطراب جدایی گفته می شود.
تا قبل از ۲ سالگی کودک صرفا به نیازهای خودش در جهت تداوم نزدیکی به مراقب خودش توجه می کند. در این صورت برنامه های هدف های مراقبت را در نظر نمی گیرند. کودکی که ۲ ساله است زمانی که مادر یا پدر بخواهد از او دور شود هیچ دیدگاهی ندارد و او نیز می خواهد به همراه او برود.
این در حالی است که وقتی کودک دیر سن ۳ سالگی از والدینش دور می شود راحت تر می تواند دوری والدینش را پیش بینی کند و در واقع در هنگام دور بودن می تواند تمام رفتارها را پیش بینی کند. پیشنهاد می شود تا مقاله تنفس صحیح برای کنترل اضطراب را بخوانید.
این فرایند به عنوان یک شریک و همراه در رابطه با والدین است و بالبی به این عمل رفتار شرکتی می گوید. بنابراین هر چه ظرفیت حافظه کودک رشد پیدا می کند میزان ترس او از جدایی نیز کاهش می یابد و هنگامی که کودک در نیمه دومین سال قرار می گیرد به رشد استقلال دست پیدا می کند.
آماده سازی کودک برای جدایی
چون کودک در شرایطی قرار گرفته است که می تواند به مرحله بعدی برود والدین باید این اجازه را به او بدهند تا بتواند به جدایی عادت کند. در این باره توجه داشته باشید که ویژگی های فردی کودکان با یکدیگر فرق دارد و برخی از آنها نسبت به جدایی از افراد وابسته بیشتر ناراحت می شوند. اگر شما می خواهد شرایط جدایی کودک خودتان را فراهم کنید باید به نکات زیر توجه داشته باشید.
برای ایجاد شرایط جدایی لازم است تا در خانه با کودک خود تمرین کنید. این کار موجب می شود تا فرزند شما راحت تر بتواند جدایی را تحمل کند و در واقع جدایی برایش آسان به نظر می رسد. شما به عنوان یک والد آگاه باید به کودک خود این اجازه را بدهید که بتواند برای ۲ الی ۳ دقیقه در اتاقش تنها بماند.
همچنین شما می توانید به او بگویید که من برای چند دقیقه به اتاق دیگری می روم و خیلی زود برمیگردم. این کار شما موجب می شود تا بتواند به دوری شما عادت کند. در این حالت کودک شما به این نتیجه می رسد که اگر برای مدتی از شما دور باشد هیچ اتفاقی نمی افتد و می تواند مجددا با شما ملاقات داشته باشد. پیشنهاد می شود تا به کارگاه درمان اختلالات اضطرابی مراجعه نمایید.
اگر شما برای فرزندتان یک پرستار گرفته اید لازم است تا برای چند روز شما نیز در کنار آنها باشید که کودک بتواند به پرستار اعتماد کند. زمانی که شما از پرستار می خواهید تا برای اولین بار به خانه شما بیاید لازم است تا به او بگویید که ۳۰ دقیقه زودتر به خانه بیاید تا فرزند شما بتواند با او آشنا شود و از طریق بازی با او سرگرم شود و سپس شما به راحتی خانه را ترک کنید.
همچنین اگر شما بین زمان های ۱۰ الی ۱۵ دقیقه فرزندتان را با اقوام خود تنها بگذارید باعث می شود تا احساس عدم امنیت کودک از بین برود و در نتیجه او به دوری شما عادت می کند و می داند که رفتن شما موقتی است و مجدد می تواند شما را ببیند.
تکنیک هایی برای کاهش اضطراب جدایی
به یاد داشته باشید که اضطراب جدایی کودک به دلیل از دست دادن تکیه گاه و وابستگی به مادر است و این امکان وجود دارد که در هر مرحله از رشد این اختلال ظاهر شود. زمانی که نوزاد شما ۹ ماهه هست و شما می خواهید به سر کار بروید او شروع به گریه کردن می کند.
هنگامی هم که کودک به سن ۲ سالگی می رسد و شما قصد دارید تا او را به مهد کودک ببرید او سریع از خودش پریشانی نشان می دهد. توجه داشته باشید که این احتمال وجود دارد کودکان بزرگتر هم گرفتار این مشکل شوند و در روزهای اولیه برای ماندن با پرستار از خودشان مقاومت نشان دهند.
مادرانی که شاغل هستند و به سرکار می روند با این مشکل روبرو هستند و ما در ادامه به شما روش هایی را معرفی می کنیم که بتوانید مانع ایجاد اضطراب جدایی در بزرگسالی فرزند خود شوید.
ایجاد حالت های مثبت
زمانی که کودک بداند قرار است چه اتفاقی بیفتد می تواند احساس امنیت بهتری داشته باشد. به همین دلیل در مدارس زمانی که مراسم صبحگاهی برگزار می شود به دانش آموزان کمک می کند تا بتوانند به راحتی از خانه به مدرسه بروند. شما برای این کار باید برنامه ریزی نمایید که کودک دچار اضطراب و استرس نداشته باشد که مدرسه اش دیر شود.
به عنوان مثال می تواند فرزندتان را در تخت خواب در آغوش بگیرید و سپس لباس بپوشید و مسواک بزنید و بعد از آن با هم برای خوردن صبحانه آماده شوید. سپس از کودک خود خداحافظی کنید تا به کلاس درس برود و این مراسم را برای رفتن به مدرسه برای کودک خود در نظر بگیرید. برای مطالعه بیشتر مقاله آموزش درک گریه کودک را بخوانید.
شایان ذکر است که والدین باید بدانند کودکان بسیار باهوش هستند و می توانند به راحتی از احساس والدین خود باخبر شوند. یعنی اگر مادر غمگین باشد، کودک خیلی سریع این موضوع را متوجه می شود و خود او نیز دچار نگرانی و اضطراب می شود.
کودکانی که در سنین بالاتری قرار دارند نیز هنگامی که متوجه می شوند والدینشان ناراحت و عصبانی هستند خیلی سریع به آنها می چسبند و رهایشان نمی کنند. از این رو شما باید بدانید که چگونه با کودک خودتان خداحافظی کنید که بتواند به مدرسه برود و برای چند ساعت از شما دور باشد. بنابراین شما باید با لبخند و مثبت اندیشی به کودکتان نشان دهید که شما خوشحال هستید تا او بتواند احساس خوبی داشته باشد.
جدایی از کودک و سرگرم کردن او
زمانی که کودک می خواهد از شما جدا شود و بسیار ناراحت است و نمی خواهد از شما جدا شود نباید زمان خداحافظی را زیاد کنید. چرا که اگر شما به او اجازه دهید تا به شما بچسبد و از شما جدا نشود احساسات منفی نیز بیشتر می شود و در نتیجه نمی تواند از شما جدا شود.
شما باید او را ببوسید و سپس او را از خودتان جدا کنید و با لبخند زدن از او دور شوید. به یاد داشته باشید که معمولا گریه کودک بیشتر از یک دقیقه طول نمی کشد و شما نباید به ادامه دادن آن دامن بزنید.شما می توانید به یکی از اسباب بازی هایی که فرزندتان به آن علاقه دارد اشاره کنید و از مراقب بخواهید تا با او بازی کند و با این کار کودک خود را سرگرم کنید.
اگر شما قصد دارید تا کودک خود را به مهدکودک بسپارید می توانید به مربی بگویید که فرزندتان را به کنار پنجره ببرد تا او با دیدن درختان و پرنده ها احساس خوبی به دست آورد و سپس با او خداحافظی کنید. اگر می خواهید ذهن فرزندتان را از موضوع جدایی دور کنید می توانید از او سوالات مختلفی بپرسید و از او بخواهید تا داستانی که برایش رخ داده است را برای شما تعریف کند.
شناسایی عوامل اضطراب زا
به یاد داشته باشید که تمامی اشیایی که در پیرامون ما وجود دارد دارای انرژی است. شما باید بدانید که فرزندتان به چه وسیله ای علاقه دارد و از همان وسیله برای سرگرمی استفاده کنید. خود شما نیز می تواند به کودک خود یک وسیله بدهید تا در هنگام رفتن به مدرسه آن را با خودش ببرد.
این اشیا می تواند یک عروسک یا یک لباس باشد که او بسیار به آن علاقه دارد و به نوعی به آن وابستگی دارد. اگر کودک شما لحظات سختی را در مهدکودک می گذارند لازم است بعد از بیرون آمدن با هم به جایی که دوست دارد بروید و یا غذای مورد علاقه اش را برایش درست کنید.
در کنار تمام این موارد لازم است تا بدانید چه محرک هایی موجب ناراحتی فرزند شما می شود. مثلا اگر فرزند شما نسبت به سایر همسالانش دیرتر از شما دور می شود بهتر است از دوستانش کمک بگیرید تا بتوانید این موضوع را حل کنید. به دلیل تعطیلات آخر هفته، جدایی در روز شنبه برای کودکان سخت تر است و در این زمان شما باید وقت بیشتری را برای کودک خود بگذارید.
نتیجه گیری
همانطور که گفته شد اضطراب جدایی یکی از مراحل طبیعی رشد انسان است و اگر مدت زمان آن ادامه یابد تبدیل به اختلال اضطراب جدایی می شود. با این حال شما باید بدانید که این موضوع نیاز به بررسی عمیق دارد و شما به عنوان والد وظیفه دارید که محرک های اضطراب آور را شناسایی کنید. همچنین پیشنهاد می شود تا به یک روانشناس متخصص مراجعه نمایید که او بتواند در درمان اضطراب جدایی کودکتان به شما کمک کند.
