برنا اندیشان | مرجع تخصصی بهترین پکیج های آموزشی
ترس از وقوع وقایع خطرناک و ناراحت کننده یک پاسخ طبیعی است که توسط بدن و ذهن ارائه می‌شود تا افراد را از مخاطرات و خطرات محافظت کند. این ترس‌ها به صورت غالب به طور اتفاقی و طبیعی در ما وجود دارند و با گذشت زمان و رشد سنی، تضعیف می‌شوند.
این اتفاق به علت افزایش درک و آگاهی ما نسبت به آن ترس و همچنین توانایی ما در مقابله با آن است، که به مرور بهبود می‌یابد و ما را قادر می‌سازد تا با این ترس‌ها برخورد کنیم. به همین دلیل، ترس‌های طبیعی معمولاً تاثیر منفی چندانی بر زندگی ما ندارند.
با این حال، گاهی اوقات اتفاق می‌افتد که افراد با ترس‌های ناشی از وقوع وضعیت های عادی و غیرخطرناک در موقعیت‌های روزمره مواجه می‌شوند. این ترس‌ها به گونه‌ای غیرعادی تمدید می‌شوند و می‌توانند زندگی روزمره افراد را تحت تاثیر قرار دهند و باعث اختلال در کارهای روزمره و تعاملات اجتماعی شوند.
این دقیقاً مفهومی است که در روانشناسی به آن عنوان “اختلال ترس” یا “فوبیا” اطلاق می‌شود. در این بخش از مجله علمی برنا اندیشان تصمیم داریم تا مقاله ای کامل در مورد اختلال جرموفوبیا یا همان اختلال ترس از آلودگی را در اختیار شما افراد علاقه مند به رواندرمانی قرار دهیم.
ترس از آلودگی یا جرموفوبیا
پیشنهاد می شود به مقاله وسواس چک کردن مراجعه فرمایید. در حوزه سلامت روان، فوبیاها به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند و هر یک از آنها می‌توانند درجات متفاوتی از شدت داشته باشند. یکی از این انواع فوبیا، جرموفوبیا یا ترس از آلودگی، کثیفی و میکروب است.
این اختلال با نام‌های دیگری همچون میسوفوبیا، ورمینوفوبیا، باسیلوفوبیا و باکتری‌هراسی نیز شناخته می‌شود، که همگی به ترس غیرطبیعی و اختلال‌آور از کثیفی، آلودگی و بیماری اشاره دارند. این اضطراب نسبت به عوامل میکروسکوپی و معمولاً بی‌خطر به گونه‌ای نابرابر و غیرمنطقی است که ممکن است زندگی روزمره فرد را تحت تأثیر قرار دهد و به او مشکلاتی ایجاد کند.
جرموفوبیا چه نشانه هایی دارد؟
اگر تا کنون با عبارت “جرموفوبیا” آشنا نبوده‌اید، ممکن است سوالی در ذهن شما مطرح شود که چگونه ترس از آلودگی نمایان می‌شود و چه نشانه هایی برای وجود این اختلال در فرد وجود دارد؟ در اینجا، به برخی از مهمترین علائم و نشانه‌های این ترس پرداخته می‌شود تا شما بتوانید بهتر درک کنید.
افراد مبتلا به جرموفوبیا عمدتاً به وسواس‌های مرتبط با تمیزی و شستشو دچار هستند و سعی می‌کنند از ورود آلاینده‌های احتمالی جلوگیری کنند. این افراد به گونه‌ای عادی نادری از شستشو و پاکسازی به سر می‌برند که انجام این کارهای ضد آلودگی باعث اختلال در زندگی روزمره آنها می‌شود.
اشخاص مبتلا به جرموفوبیا ممکن است عادت‌هایی داشته باشند که شامل نظافت بیش از حد و برای مدت زمان طولانی، انجام دوش‌های بیشتر از حد و حمام‌های تشریفاتی به منظور کاهش آلودگی و کثیفی، و همچنین استفاده از مسواک با فشار زیاد بر دندان‌ها می‌شود.
افراد مبتلا به جرموفوبیا به طور مداوم توجه خود را به ارزیابی خطر مربوط به میکروب‌ها و بیماری‌ها معطوف می‌کنند، و این نگرش می‌تواند تأثیراتی منفی بر کیفیت زندگی آنها داشته باشد.
این افراد معمولاً با مشکلاتی از قبیل قرمزی، خشکی، ترک‌خوردگی یا تحریک پوستی روبه‌رو می‌شوند و حتی ممکن است به ضایعات پوستی، خونریزی و عفونت دچار شوند. این مشکلات بسیاری از موارد به علت استفاده بیش از حد از محصولات ضدعفونی‌کننده و کرم‌های ضدباکتری ایجاد می‌شوند.
افراد مبتلا به جرموفوبیا ممکن است به دست دادن اشیاء خودداری کنند و از آستین یا دستمال کاغذی برای باز کردن درها یا پوشیدن دستکش استفاده کنند. این عادت‌ها نیز به عنوان یکی از نمایانگرهای اختلال در این افراد در نظر گرفته می‌شوند.
بعضی از افراد حتی ممکن است از شرکت در جلسات و رویدادهای اجتماعی بپرهیزند، این اجتناب به منظور جلوگیری از ابتلا به بیماری‌ها و آلوده شدن انجام می‌شود.
بسیاری از افراد به طور معمول از بازدید از بیمارستان‌ها، مطب‌ها، و حتی توالت‌های عمومی خودداری می‌کنند، زیرا نگران وجود میکروب‌ها و بیماری‌های ممکن در این مکان‌ها هستند. این افراد به دلیل ترس از آلودگی و انتقال بیماری‌ها از این محل‌ها اجتناب می‌کنند.
بعضی از افراد حتی ممکن است از استفاده از قفسه‌های محصولات شیمیایی در فروشگاه‌ها هم کنار بیاورند. همچنین، اغلب این افراد خرید آنلاین را به جای خروج از منزل و استفاده از پول نقد ترجیح می‌دهند. این عادت‌ها به دلیل نگرانی از تماس با مواد شیمیایی و برخورد با آلودگی ممکن است اتفاق بیفتد.
با وجود اینکه این افراد همیشه در تلاش برای پاکسازی و پیشگیری از میکروب‌ها و آلودگی هستند، اما همچنان دچار اضطراب و نگرانی مرتبط با احتمال قرار گرفتن در معرض میکروب‌ها هستند و تحت فشار عصبی ناشی از این نگرانی‌ها قرار دارند.
این افراد به طور پیوسته درگیر افکار و نگرانی‌های مرتبط با این موضوع هستند و برای جلوگیری از این دست افکار و نگرانی‌ها احساس ناتوانی می‌کنند. این مشکل باعث ایجاد اضطراب و سختی در زندگی روزمره آنها می‌شود.
در صورتی که افراد مبتلا به جرموفوبیا ناگهاناً با میکروب یا آلودگی مواجه شوند یا وارد محیط‌های مرتبط با آلودگی شوند، ممکن است علائم فیزیکی و عاطفی مختلفی را تجربه کنند، این علائم می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
1. افزایش ضربان قلب.
2. افزایش عرق‌ریزی یا لرز.
3. تنگی نفس.
4. گرفتگی یا درد در قفسه سینه.
5. سردرد.
6. مورمور شدن بدن.
7. انقباض عضلانی.
8. بی‌قراری.
9. حالت تهوع یا استفراغ.
10. عصبانیت و از دست دادن آرامش.
جرموفوبیا چه زمانی خطرناک است؟
تقریباً تمام افراد به طور معمول اقدامات احتیاطی لازم را برای پیشگیری از بیماری‌های ویروسی رایج مانند سرماخوردگی و آنفولانزا انجام می‌دهند. همچنین، در مواجهه با محیط‌های آلوده و کثیف، سعی می‌کنند از خود و محیط اطرافشان محافظت کنند.
اگر به هر دلیلی میکروب یا آلودگی به خانه یا وسایل خود برسد، معمولاً آنها تلاش می‌کنند تا آنها را تمیز کنند. انجام کارهایی مانند شستن سرویس‌های بهداشتی، تمیز کردن کف‌های ساختمان و موارد مشابه به عنوان بخشی از روال روزانه‌شان به حساب می‌آید. این تدابیر همه اقداماتی هستند که انسان‌ها به صورت طبیعی و روزمره انجام می‌دهند تا خود و محیط زندگی‌شان را از خطر آلودگی‌ها حفظ کنند.
نگرانی از آلودگی و میکروب‌ها زمانی مشکل‌آفرین می‌شود که موجب ناراحتی و فشار عصبی بیش از حد معمول در فرد شود و زندگی اجتماعی و فردی او را تحت تأثیر قرار دهد. نگرانی سالم درباره آلودگی و میکروب‌ها هرگز ذهن فرد را به شکل دائمی به اشغال نمی‌گیرد.
یک فرد سالم در مواجهه با یک مکان آلوده و حتی اگر بدن و لباس‌هایش آلوده شوند، به راحتی تنش و فشار روانی نمی‌پذیرد. به جای اینکه به آن تنش‌ها فرو رود، ساده‌ترین کار این است که مشکل را حل کند.
فرد مبتلا به جرموفوبیا، عمدتاً عبور از محیط‌های آلوده مانند بیمارستان یا عبور از کنار سطل‌های زباله در کنار خیابان را به عنوان یک وقوع ناگوار و شبیه به فاجعه تصور می‌کند. اگر چنین موقعیتی رخ دهد، ممکن است علائم فیزیکی و روانی از جمله تنگی نفس، تپش قلب، بی‌قراری و سایر علائم مشابه ظاهر شود. این افراد اغلب با واکنش‌های ناخوشایند به مواجهه با محیط‌های آلوده به میکروب روبرو می‌شوند.
بنابراین، نباید اشتباهاً جرموفوبیا را با علاقه به پاکیزگی و رعایت نکات بهداشت معمولی اشتباه گرفت. چرا که رعایت بهداشت نباید به طور ناخواسته زندگی شما را مختل کند، روابط شما را تحت تأثیر قرار دهد یا شما را از دیگران منزوی کند. این در حالی است که ترس از آلودگی ممکن است این تأثیرات منفی را به وجود آورد.
ترس از آلودگی چه رابطه ای با اختلال وسواس دارد؟
بعد از مطالعه مطالب فوق، شاید این سوال به ذهن بیفتد که آیا بین اختلال وسواس فکری و عملی (OCD) و ترس از آلودگی شباهت یا ارتباطی وجود دارد؟ به نظر می‌آید که این دو اختلال به نظر شباهت‌هایی با یکدیگر دارند. پاسخ به این سوال مثبت است.
جرموفوبیا ارتباط نزدیکی با اختلال وسواسی فکری یا OCD دارد. نتایج مطالعات نشان می‌دهد که در ایالات متحده و سایر کشورهای غربی، حدود یک چهارم تا یک سوم از افراد مبتلا به OCD، همچنین دچار ترس از آلودگی نیز هستند. همچنین، مطالعات انجام شده در خاورمیانه نشان می‌دهد که مبتلایان به OCD، درصد بالایی از آنها (50 تا 80 درصد) با جرموفوبیا نیز مواجه هستند.
با این حال، تفاوت اساسی بین جرموفوبیا و اختلال وسواسی فکری اجباری (OCD) در آن است که جرموفوبیا به خصوص با ترس از آلودگی‌ها و میکروب‌ها مرتبط است. در عین حال، افراد مبتلا به OCD این نگرانی و حساسیت را در مورد طیف گسترده‌تری از عوامل تجربه می‌کنند که ممکن است به زندگی روزمره‌شان تأثیر بگذارد. به همین دلیل، میزان شیوع جرموفوبیا به طور خاص ممکن است کمتر از ترس از آلودگی ناشی از اختلال OCD باشد.
به طور خلاصه، می‌توان گفت که جرموفوبیا و اختلال وسواسی فکری اجباری (OCD) دو اختلال کاملاً مستقل هستند. با این حال، مشاهده شده که بسیاری از افراد مبتلا به OCD، علائم جرموفوبیا را نیز تجربه می‌کنند و همچنین بسیاری از افراد مبتلا به جرموفوبیا در معرض ابتلا به OCD نیز قرار دارند.
جرموفوبیا چه دلایلی دارد؟
مانند بسیاری از فوبیاها، جرموفوبیا نیز اغلب از دوران کودکی و پیش از بزرگسالی نشأت می‌گیرد و از آن زمان شروع می‌شود. با این حال، نمی‌توان یک منشأ یکتا برای آن تعیین کرد. عوامل متعددی ممکن است در ایجاد این اختلال موثر باشند که در ادامه به آنها اشاره می‌شود.تجربیات منفی و ناراحت‌کننده مرتبط با میکروب و آلودگی در دوران کودکی می‌تواند یکی از عوامل موثر در ایجاد جرموفوبیا در فرد باشد.
سابقه خانوادگی نیز از مهمترین عوامل مؤثر در ایجاد اختلالات فوبیا می‌باشد. به طور کلی، فوبیاها می‌توانند ارتباط ژنتیکی داشته باشند، و اگر یکی از اعضای خانواده به فوبیاها یا دیگر اختلالات اضطرابی ابتلا کرده باشد، احتمال ابتلا در اعضای دیگر خانواده نیز افزایش می‌یابد. این مسئله به این معنا نیست که همه اعضا باید به همان فوبیای فرد مبتلا شوند؛ بلکه ممکن است به ترس‌ها و اختلالات دیگری مبتلا شوند، مانند ترس از مرگ، ترس از هواپیما، و غیره.
بعضی عوامل محیطی، مانند اعتقادات و شرایط خانوادگی، می‌توانند فرد را به خطر ابتلا به جرموفوبیا بیندازند. به عنوان مثال، شیوه‌های خاص جرم زدایی و پاکسازی که در خانواده رواج دارد، ممکن است در ایجاد این اختلال نقش داشته باشد.همچنین، نقش عملکرد مغز و تغییرات شیمیایی در آن نیز در ایجاد فوبیاها مطرح می‌شود.
درمان ترس از آلودگی یا جرموفوبیا
جرموفوبیا همانند بسیاری از فوبیاها، با استفاده از روش‌های مختلف درمان روانی قابل درمان و بهبود است، و نباید فرض کرد که افراد مبتلا به این اختلال تا ابد در گرفتاری و ترس از آلودگی‌های مختلف باقی می‌مانند. انواع مختلفی از روش‌های درمانی، همراه با استفاده از داروها و اقدامات خودیاری، می‌توانند به افراد مبتلا به جرموفوبیا کمک کنند تا در برابر ترس‌های نامتعارف خود مقاومت کرده و کیفیت زندگی خود را بهبود ببخشند. در ادامه به توضیح مواردی که می‌تواند در درمان ترس از آلودگی مؤثر باشد، می‌پردازیم.
رواندرمانی جرموفوبیا
روان درمانی یا مشاوره می‌تواند به افراد مبتلا به جرموفوبیا کمک کند تا با ترس از میکروب‌ها مقابله کنند و آن را کنترل کنند. یکی از مؤثرترین روش‌های درمانی برای فوبیاها، مواجهه درمانی در ترکیب با درمان شناختی رفتاری یا CBT است.
مواجهه درمانی، با تمرکز بر حذف حساسیت، سعی دارد تا فرد را به تدریج در معرض محرک‌های فوبیا قرار دهد تا او ببیند که پس از مواجهه با این محرک‌ها، هیچ از نگرانی‌ها و ترس‌های وی در واقعیت محقق نمی‌شود. هدف از این روش کاهش اضطراب اجتماعی و ترس ناشی از میکروب‌ها است و با گذر زمان، فرد می‌تواند کنترل افکار خود در مورد ترس از آلودگی را به دست آورد. CBT نیز معمولاً در ترکیب با مواجهه درمانی به کار می‌رود. در روش مشاوره فردی، درمانگر مهارت‌های مقابله‌ای را به فرد آموزش می‌دهد که او می‌تواند در مواقعی که با ترس آلودگی روبه‌رو می‌شود، استفاده کند.
دارو درمانی ترس از آلودگی
در اکثر موارد، روان درمانی به تنهایی کافی است تا فوبیاها کنترل شوند. با این حال، در موارد برخی، ممکن است از داروها برای کاهش علائم اضطراب مرتبط با مواجهه با میکروب‌ها استفاده شود. لازم به ذکر است که این داروها به صورت موقت و در مدت زمان کوتاهی مصرف می‌شوند و نهایتاً به عنوان یک بخش فرعی از درمان جهت تسکین علائم استفاده می‌شوند و هسته اصلی درمان ترس از آلودگی را تشکیل نمی‌دهند. همچنین نوع و مقدار مصرف این داروها باید با تجویز و نظارت درمانگر انجام شود، زیرا مصرف بی‌رویه و خودسرانه ممکن است به سلامت فرد مبتلا آسیب برساند.
تکنیک های خودیاری برای درمان جرموفوبیا
یکی از نکات حائز اهمیت که برای افراد مبتلا به فوبیاهای مانند جرموفوبیا بسیار حیاتی است و به طور معمول توسط متخصصان روان درمانی آموزش داده می‌شود، تغییر در سبک زندگی و اجرای درمان‌های خانگی مناسب است.
افرادی که به درمان جرموفوبیا تعلق می‌گیرند، نه تنها در جلسات مشاوره و درمان شرکت می‌کنند، بلکه باید خارج از جلسات نیز به انجام مواردی پرداخته و تغییرات مثبتی در زندگی‌شان ایجاد کنند. این تکنیک‌ها به فرد مبتلا کمک می‌کنند تا جلسات درمانی را با کیفیت بیشتر و با تعهد بیشتری پیش ببرند و نتایج مطلوب‌تری به دست آورند. مواردی که می‌توانند در این زمینه مؤثر باشند، عبارتند از:
1. تمرین حواس پرتی: این تمرین‌ها به افراد کمک می‌کنند تا تمرکز حواس خود را بهبود دهند و بهترین موقعیت‌های مرتبط با ترس را شناسایی کنند.
2. استفاده از تکنیک‌های مثل یوگا یا ذهن‌آگاهی: تمرینات معنوی و ذهنی می‌توانند به افراد کمک کنند تا از ترس و اضطراب خود آگاه‌تر شوند و با آنها کنار بیایند.
3. مراقبت از خواب: داشتن زمان کافی برای خواب و رعایت الگوی خواب سالم می‌تواند علائم اضطرابی را کاهش دهد.
4. تغذیه مناسب: رعایت یک رژیم غذایی سالم و متوازن می‌تواند تأثیر مثبتی بر روی سلامت عمومی و اضطراب داشته باشد.
5. حفظ روابط اجتماعی سالم: برقراری روابط دوستانه و عضویت در گروه‌های حمایتی می‌تواند افراد را در مواجهه با ترس‌ها و اضطراب‌هایشان پشتیبانی کند.
6. مواجهه با ترسناک‌ها: تمرین مواجهه با موقعیت‌هایی که ترسناک به نظر می‌آیند و در کنار آنها مشاهده عواقب واقعی ترس‌ها می‌تواند به کاهش ترس و اضطراب کمک کند.
7. کاهش مصرف مواد محرک: مصرف کمتر یا ترک مصرف موادی مانند کافئین، سیگار، الکل و مواد مخدر در صورت مصرف می‌تواند تأثیرات مثبتی بر سلامت و اضطراب داشته باشد.
در نهایت، این موارد همراه با روان درمانی و در صورت لزوم مصرف داروها، به افراد مبتلا به جرموفوبیا کمک می‌کنند تا به طور مؤثرتری با ترس‌ها و اضطراب‌هایشان برخورد کنند و کیفیت زندگی بهتری را تجربه کنند.
