مشاوره کودکان بیش فعال: راهنمای جامع برای والدین

اختلال کم‌توجهی-بیش فعالی (ADHD) یک حالت بیماری مزمن است که عمدتاً بر روی کودکان تأثیر می‌گذارد، اما ممکن است در مراحل بزرگتری از زندگی ادامه یابد. افراد مبتلا به ADHD، علائمی از قبیل مشکل در حفظ توجه، بیش فعالی، رفتار تکانشی، اعتماد به نفس پایین و عملکرد نامناسب در محیط تحصیلی را تجربه می‌کنند. برای کنترل این علائم، افراد مبتلا به این اختلال از روش‌های مختلفی مانند رفتاردرمانی، آموزش مهارت‌های اجتماعی، و مشاوره بهره می‌برند.

این خدمات معمولاً توسط متخصصان بهداشت روانی ارائه می‌شوند، از جمله روانپزشکان، روانشناسان، مددکاران اجتماعی، و سایر حرفه‌ایان مرتبط. در این مقاله، به بررسی مفهوم مشاوره کودکان بیش فعال و نقش آن در مدیریت علائم ADHD پرداخته خواهد شد. از جزئیات بیشتری در ادامه مطلب مجله برنا اندیشان با ما همراه باشید.

مشاوره کودکان بیش فعال چیست؟

نادیده گرفتن از اینکه فرزند شما در چه مرحله‌ای از رشد و توسعه قرار دارد، توصیه‌های کارشناسان نشان می‌دهد که مشاوره اعتباری به عنوان ابتدایی‌ترین گام برای کنترل علائم اختلال کم‌توجهی-بیش فعالی (ADHD) مورد نیاز است.

در این راستا، مشاوره عمدتاً به شکل رفتار درمانی ارائه می‌شود که تمرکز خود را بر روی تغییر رفتارهای مثبت و ایجاد تمرکز بیشتر می‌گذارد و به عبارت دیگر، بر احساسات تمرکز ندارد. این رویکرد نه تنها به کاهش علائم ADHD مساعد نمی‌شود، بلکه به فرزند شما آموزش می‌دهد که چگونه انرژی منفی و مخرب را به افکار و اعمال مثبت تبدیل کند.

واضح است که رفتار درمانی تأثیر مستقیم بر علائم فیزیولوژیکی ADHD ندارد و به تغییر نحوه عملکرد مغز کودک نمی‌پردازد. به جای اینکه به طور مستقیم بر روی علائم واقعی تأثیر بگذارد، این روش به فرزند شما مهارت‌هایی ارائه می‌دهد که او را قادر به مواجهه مؤثرتر با چالش‌ها و مواقع مختلف در مدرسه، خانه، و جامعه می‌سازد.

بطور کلی، پزشکان به محض تشخیص اختلال کم‌توجهی-بیش فعالی (ADHD) در کودکان، رویکرد رفتاردرمانی را به عنوان یکی از گزینه‌های درمانی پیشنهاد می‌دهند. اگر فرزند شما در مرحله پیش‌دبستانی قرار دارد (حدود چهار یا پنج سالگی)، معمولاً توصیه می‌شود که مشاوره به‌عنوان راه حل اولیه در نظر گرفته شود. تحقیقات نشان داده‌اند که مشاوره، به عنوان یک شکل از روش‌های درمانی، برای کودکان در این دوره سنی مانند درمان دارویی، نتایج موثری دارد.

در این مرحله از رشد، مشاوره به عنوان یک ابزار تأثیرگذار و موثر به‌نظر می‌رسد، زیرا در سنین خردسالی، تأثیر آموزش مهارت‌های اجتماعی و توسعه مهارت‌های مدیریت رفتاری بر روی کودکان به وضوح مشهودتر است.

در صورتی که پس از جلسات مشاوره، بهبود یافتن کودک امکان‌پذیر نباشد یا علائم آن از حد متوسط تا شدید باقی بماند، احتمالاً پزشک ممکن است تصمیم به تجویز دارو برای او بگیرد. آکادمی اطفال آمریکا (AAP) برای کودکان شش سال به بالا، توصیه می‌کند که درمان شامل همراهی رویکرد رفتار درمانی با مصرف دارو باشد.

این رویکرد ترکیبی از دو ابزار درمانی است که هماهنگی بین روش‌های رفتاری و دارویی را به منظور بهبود علائم ADHD فراهم می‌کند. توجه به توصیه‌های این آکادمی نقش مهمی در تدابیر درمانی برای این گروه سنی ایفا می‌کند.

بعضی از مشاوران از تکنیک بازی‌درمانی به منظور ارتقاء ارتباط و ارتباطات با کودکان خردسال استفاده می‌کنند. با این حال، تا کنون تحقیقات به‌طور قاطع نشان نداده‌اند که استفاده از بازی‌درمانی یا گفتگو درمانی بتواند به کاهش علائم اختلال کم‌توجهی-بیش فعالی (ADHD) در این گروه سنی منجر شود. در نتیجه، برخی از مشاوران به این نکته تاکید دارند که استفاده از این تکنیک‌ها به تنهایی به‌عنوان راه‌حل اصلی برای مدیریت ADHD ممکن است کافی نباشد و نیاز به ترکیب آن با روش‌های درمانی دیگر باشد.

مشاوره کودکان بیش فعال چه اهدافی دارد؟

کودکان مبتلا به اختلال کم‌توجهی-بیش فعالی (ADHD) عمدتاً با مشکلاتی نظیر عدم توانایی در نشستن آرام، بی‌قراری، و دشواری در تمرکز و جلوگیری از پرت شدن در یک مکان، مواجه می‌شوند. این موضوع می‌تواند تأثیر منفی بر توانایی آنان در تمرکز و توجه به وظایف در محیط‌های خانگی و تحصیلی داشته باشد. مشاوران با استفاده از مهارت‌آموزی، کودکان را در یادگیری و توسعه مهارت‌های زیر یاری می‌کنند:

1. تغییر به رفتار مناسب‌تر: کمک به کودک برای توسعه رفتارهای مناسب و موقعیت‌های اجتماعی مناسب، تا زمانی که مشکلات ناشی از ADHD برطرف نشده است.

2. کاهش رفتارهای مخرب: آموزش به کودکان برای کاهش و کنترل رفتارهای خود؛ مثل تعصب و هیجانات منفی که ممکن است ناشی از اختلال باشند.

3. بیان صحیح احساسات: یادگیری از طریق مشاوری که چگونه احساسات خود را به شیوه‌ای موثر و مسالمت‌آمیز بیان کنند. این مهارت می‌تواند به کودکان کمک کند تا با مشکلات و احساسات خود بهتر کنار بیایند.

مشاوره کودکان بیش فعال به چه صورت انجام می شود؟

حالا که مفهوم مشاوره کودکان بیش فعال به شما روشن شده است، ضرورت آشنایی با روش اجرای این مشاوره مطرح می‌شود. تخصصی که متخصصان به کودکان پیش‌دبستانی با اختلال کم‌توجهی-بیش فعالی (ADHD) توصیه می‌کنند، مشتمل بر مشاوره و آموزش والدین است. والدین معمولاً در طی حداقل هشت جلسه با مشاور صحبت می‌کنند تا به دست آورند چگونه با چالش‌های این اختلال کودکانه روبرو شده و راه‌حل‌های مناسب را ادرار کنند.

آموزش مهارت‌های مدیریت استرس نیز می‌تواند به والدین کمک کند تا با دیدن علائم ADHD در فرزندانشان، احساس ناامیدی نکنند و در کنترل واکنش‌های خود متزلزل نشوند. این آموزش ایشان را در حفظ خونسردی و پایداری ذهنی در مواجهه با چالش‌های پیش‌آمده تقویت می‌کند.

در جلسه مشاوره اولیه، موضوع بحث با درمانگر باید اطلاعاتی درباره اهداف و تحلیلی دقیق از رفتارهای چالش‌برانگیز کودکان باشد. این ارتباط مستقیم با درمانگر، امکان پیدا کردن یک برنامه درمانی اختصاصی و کارآمد برای بهبود رفتارهای کودکان را فراهم می‌کند. این برنامه معمولاً شامل تدابیری مانند تنظیم سیستم پاداش و جریمه در محیط خانگی است.

پیشنهاد می شود به پاورپوینت اختلال اوتیسم مراجعه فرمایید. در این رویکرد، کودک برای انجام وظایف خود با پاداش‌هایی تشویق و تحسین می‌شود. این پاداش‌ها نه تنها به عنوان اشاره‌گرهای مثبت عمل می‌کنند بلکه به کمک افزایش انگیزه و تقویت اتفاقات مثبت نیز می‌آیند. به عبارت دیگر، در صورت انجام وظایف موفقانه، کودک امتیازات خود را افزایش داده و احساس موفقیت می‌کند.

از سوی دیگر، در مواجهه با ترک وظایف یا عدم انجام آنها، این امتیازات به کودک گرفته می‌شوند. این سیستم جریمه نه تنها برای کنترل رفتار منفی، بلکه برای آموزش کودکان به مسئولیت‌پذیری و پایبندی به تعهدات، مؤثر می‌باشد.

تشکیل یک سیستم پاداش و جریمه به منظور تحقیق از رفتارهای مثبت، هدف اصلی را در ایجاد تحولات مثبت برای فرزندان دارد. این سیستم به گونه‌ای طراحی می‌شود که تشویق به اظهار رفتارهای سازنده و پرسنلی را ترویج نموده و در عین حال، با جریمه نتایج ناخواسته و ناپسند را مدیریت می‌کند.

در این چارچوب، شما هفتگی با درمانگر ملاقات خواهید کرد تا در خصوص پیشرفت فرزند خود بحث و تبادل نظر کنید. این دوره ملاقات هفتگی مکمل به جلسات مشاوره کودکان بیش فعال می‌شود. در طول این جلسات، کودک نیز با درمانگر به منظور آموزش مهارت‌های لازم برای اجرای وظایف خود ملاقات خواهد کرد.

این مشاوره به فرزند شما این امکان را می‌دهد که استراتژی‌هایی را یاد بگیرد که اجرای وظایف خود را در محیط‌های خانگی و تحصیلی بهبود می‌بخشد. علاوه بر این، کودک نیز در این فرآیند یاد می‌گیرد که چگونه احساسات و خشم خود را به کنترل درآورده و به شکل سازنده‌تری با مشکلات روبرو شود.

در صورتی که جلسات مشاوره به صورت مؤثر اجرا شود، تاثیر مثبت بر رفتارهای کودک ایجاد می‌شود و عملکرد او در محیط تحصیلی نیز بهبود می‌یابد. اگر به نظر می‌رسد که فرزند شما به نحو کافی پیشرفت نکرده و قادر به کسب پاداش از انجام وظایف خود نمی‌باشد، پیشنهاد می‌شود با مشاور به صحبت بپردازید.

مشاوره کودکان بیش فعال می‌تواند به تحلیل مجدد سیستم درمان و اعمال تغییرات مناسب برای ترقی وضعیت کودک شما کمک کند و در نتیجه اعتماد به نفس او افزایش می یابد. این گونه بررسی‌ها و تصمیمات ممکن است به بهبود عملکرد کودک در مواجهه با چالش‌ها و وظایف روزمره اش کمک کرده و سبب افزایش میزان موفقیت و رضایت او گردد.

سوالات مشاوره کودکان بیش فعال

برای آمادگی بهتر برای جلسه اول مشاوره، می‌توانید مراحل زیر را دنبال کنید:

1. تدوین فهرست از علائم و مشکلات فرزندتان:

یک فهرست جامع از نشانه‌ها و مشکلاتی که در خانه یا مدرسه در رفتار فرزندتان مشاهده می‌شود را تهیه کنید. این موارد می‌توانند به مشاور کمک کنند تا یک تحلیل اولیه از وضعیت کودک خود داشته باشد.

2. ثبت اطلاعات شخصی مهم:

اطلاعاتی از قبیل عوامل استرس‌زا یا تغییرات اخیر در زندگی فرزندتان را بنویسید. این اطلاعات می‌توانند نقش مهمی در تشخیص و درمان مسائل کودکان داشته باشند.

3. حضور داشتن کارنامه مدرسه و نتایج ارزیابی‌های گذشته:

اطلاعات مربوط به نتایج هرگونه ارزیابی قبلی که بر روی فرزندتان انجام شده است، همچنین کارنامه مدرسه او را در اختیار داشته باشید. این اطلاعات به مشاور کمک می‌کنند تا تاریخچه تحصیلی و پیشرفت تحصیلی کودک را بهتر درک کند.

4. تدوین سوالات برای مشاور:

سوالاتی که در ذهن دارید و از مشاور می‌پرسید را یادداشت کنید. این کمک می‌کند تا نکات مهمی که می‌خواهید به آن پرداخته شود، فراموش نشود.

این مراحل، به شما کمک می‌کنند تا با دقت بیشتری به جلسه مشاوره بروید و اطلاعات کاملتری را به اشتراک بگذارید.

پیش از شروع جلسات مشاوره کودکان بیش فعال، احتمالاً متخصص سلامت روان سوالاتی از شما خواهد پرسید تا اطلاعات بیشتری درباره وضعیت فرزندتان به‌دست آورد. این سوالات معمولاً شامل مسائل زیر هستند:

1. زمان شناسایی مشکلات رفتاری:

– از شما می‌پرسد که به چه زمانی اولین بار متوجه مشکلات رفتاری فرزندتان شدید؟

2. تجلیل رفتارها:

– آیا رفتارهای نگران‌کننده فرزندتان همیشه رخ می‌دهند یا فقط در شرایط خاصی مشاهده می‌شوند؟

3. شدت مشکلات:

– چقدر شدت مشکلات رفتاری فرزند شما در خانه و مدرسه است؟

4. علل بدتر شدن رفتار:

– فکر می‌کنید چه چیزی می‌تواند باعث بدتر شدن رفتار فرزندتان شود؟

5. راهکارهای بهبود رفتار:

– از نظر شما چه چیزی می‌تواند به بهبود رفتار فرزندتان کمک کند؟

6. مصرف کافئین:

– آیا کودک شما از کافئین استفاده می‌کند؟ اگر بله، به چه مقدار؟

7. ساعت خواب:

– الگوی و ساعت خواب کودک شما چگونه است؟

8. عملکرد تحصیلی:

– عملکرد تحصیلی فرزندتان در گذشته و در حال حاضر چگونه است؟

9. مطالعه:

– آیا فرزند شما در خانه مطالعه می‌کند؟ آیا مشکلی در خواندن دارد؟

10. انضباط در خانه:

– از چه روش‌های انضباطی در خانه استفاده کرده‌اید؟ کدام روش موثر بوده است؟

11. روابط و برنامه روزمره:

– درباره افرادی که با آن‌ها زندگی می‌کنید و برنامه روزمره خود در خانه توضیح دهید.

12. روابط اجتماعی:

– در مورد روابط اجتماعی فرزندتان در خانه و مدرسه صحبت کنید.

این سوالات به مشاور کمک می‌کنند تا تحلیل کامل‌تری از وضعیت کودک شما داشته باشد و بتواند برنامه مشاوره را به‌طور دقیق‌تر و هدفمندتری طراحی کند.

متخصص سلامت روان ممکن است بر اساس پاسخ‌ها و نیازهای شما و علائم فرزندتان، سوالات دیگری را مطرح کند. این سوالات احتمالاً برای گسترش دانش مشاور درباره وضعیت و نیازهای فرزند شما مفید خواهد بود. پیش‌بینی سوالات این امکان را به شما می‌دهد که با آمادگی مناسب، از زمان ملاقات خود با مشاور بیشترین بهره را ببرید و به نحو بهتری به نیازهای شما پاسخ داده شود.

نتیجه گیری

در این مقاله، به سوالی که می‌پرسد “مشاوره کودکان بیش فعال به چه معناست؟” پاسخ دادیم و درباره روش‌های انجام آن توضیحاتی ارائه دادیم. حالا آگاهید که روش‌های رفتاردرمانی با یا بدون مصرف دارو می‌توانند در کنترل علائم اختلال کم‌توجهی-بیش فعالی به کودک شما کمک کنند.

این اقدامات باعث بهبود عملکرد فرزندتان در محیط خانه و مدرسه می‌شوند و اعتماد به‌نفس او را بهبود می‌بخشند. با این حال، باید به یاد داشت که بهبود رفتار و یادگیری مهارت‌های جدید زمان‌بر است و انتظار نباید که تغییرات فوری رخ دهد.

اگر فرزند شما به اختلال کم‌توجهی-بیش فعالی (ADHD) مبتلا است و شما دچار ابهام در مورد راهکارهای مناسب برای درمان او هستید، توصیه می‌شود با یک متخصص روانشناس مشورت کنید. این متخصص می‌تواند شما را در انتخاب راهکارهای مناسب و تدابیر بهینه برای مدیریت این اختلال راهنمایی کرده و به شما کمک کند تا بهترین پشتیبانی را برای فرزندتان فراهم کنید.

سوالات متداول

نوشته قبلی

طبقه بندی اختلالات روانی: DSM-5 و تغییرات مهم

نوشته بعدی

تفاوت استرس و اضطراب: علائم، عوامل و مدیریت