برنا اندیشان | مرجع تخصصی بهترین پکیج های آموزشی
در این قسمت از پایگاه دانش برنا اندیشان تصمیم داریم تا در رابطه با یکی از موضوعات مهم و ویژه روانشناسی با عنوان معرفی اختلال شخصیت مرزی از علائم تا درمان از دیدگاه روانشناسی با شما علاقه مندان به مطالب روانشناسی و درمان اختلالات شخصیت گفتگو کنیم.
معرفی اختلال شخصیت مرزی از علائم تا درمان از دیدگاه روانشناسی
در مقاله معرفی اختلال شخصیت مرزی از علائم تا درمان از دیدگاه روانشناسی اختلال شخصیت مرزی مورد بررسی قرار گرفته و سپس به راهکارهای درمانی خواهیم پرداخت،پس تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
اختلال شخصیت مرزی
اختلال شخصیت مرزی یا بردرلاین (Borderline Personality Disorder) یک اختلال شخصیتی در گروه B است. ویژگی‌های اصلی اختلال شخصیت مرزی، ناپایداری در روابط فردی، اعتماد به نفس پایین، ناپایداری خودپنداره (شناخت از خود)، ناپایداری خلقی، بی‌پروایی، رفتار بدون فکر و غیر قابل پیش‌بینی بودن است. این نشانه‌ها از کودکی آغاز می‌شوند. در گذشته باور بر این بود که این اختلال شخصیتی در مرزی میان نوروز و سایکوز جای دارد برای همین است که به آن شخصیت مرزی می‌گوییم. کسانی که دچار این اختلال روانی هستند از تنهایی و طرد شدن از دیگران به شدت می‌ترسند.
این ترس را می‌توانیم در آغاز رابطه‌شان با دیگران ببینیم. آنها در نخستین دیدار و آغاز رابطه بیش از اندازه وابسته می‌شوند و رفتارهای بسیار دوستانه و نزدیک بروز می‌دهند. اما اگر احساس کنند که طرف مقابل کم‌محبت است یا به اندازه کافی به آنها توجه نمی‌کند به سرعت به رابطه پایان می‌دهند. کسانی که دچار شخصیت مرزی هستند در روابط میان‌فردی و عاطفی شکست‌های پیاپی را تجربه می‌کنند. یکی از نشانه‌هایی که روانشناسان در هنگام برخورد با این افراد بررسی می‌کنند وجود جای سوختگی، خراش با تیغ، زخم با چاقو و سوختگی با سیگار است.
در کلیپ زیر به صورت کامل با نکاتی در مورد اختلال شخصیت مرزی آشنا خواهید شد.
هم چنین کسانی که دچار اختلال شخصیت مرزی هستند تمایل بالایی به انجام خالکوبی دارند و برخی از آنان بیش از اندازه خالکوبی می‌کنند. اما وجود یا نبود خالکوبی نمی‌تواند به تنهایی نشانهٔ اختلال شخصیت مرزی باشد. دیگران در نگاه یک شخصیت مرزی، سیاه یا سپید هستند. یعنی دیگران در نگاه این افراد یا خوب هستند و یا بد. ممکن است کسی که امروز از دید او خوب است فردا اهریمنی و پلید در نظر گرفته شود. آنها نمی‌توانند دیگران را دارای ویژگی‌های مثبت و منفی درک کنند.
علایم اختلال شخصیت مرزی
- ترس شدید از ترک شدن، حتی رفتن به اقدامات شدید برای اجتناب از جدایی واقعی یا خیالی می پردازد.
- الگویی از روابط قوی ناپایدار، مانند ایده آل کردن شخصی در یک لحظه و سپس ناگهان باور می کند که فرد به اندازه کافی به او توجه نمی کند و یا ظالم است.
- تغییرات سریع در هویت و تصویر از خود که شامل تغییر اهداف و ارزش ها می شود، و بد دیدن خود.
- دوره های پارانویا مربوط به استرس و از دست دادن ارتباط با واقعیت، که از چند دقیقه تا چند ساعت ادامه دارد.
- رفتارهای خطرناک و ریسکی مانند قمار، رانندگی بی ملاحظه، رابطه جنسی ناامن، پرخوری، اعتیاد به مواد، و یا اختلال در خرابکاری موفقیت با رها کردن یک شغل خوب و یا پایان دادن به یک رابطه مثبت.
- تهدید و یا آسیب به خود، اغلب در واکنش به ترس از جدایی یا ترک شدن.
- نوسانات روحی که از چند ساعت تا چند روز طول می کشند و می تواند شامل شادی شدید، زود رنجی، شرم و اضطراب باشد.
- احساسات مداوم خالی بودن.
- خشم شدید، عصبانیت شدید، طعنه زدن یا تلخ شدن، یا داشتن دعواهای فیزیکی
نشانه‌ها و معیارهای DSM 5 برای اختلال شخصیت مرزی
در کتاب DSM 5 نشانه‌های اختلال شخصیت مرزی یاد شده است. به یاد بسپارید تنها با دانستن نشانه‌ها نمی‌توانید بروز اختلال روانی را در خودتان یا دیگران شناسایی کنید چون بسیاری از اختلالات روان‌شناختی نشانه‌های یکسان یا نزدیک به هم دارند. پس فرآیند شناسایی و درمان اختلال روانی کاری است که روان‌شناس آگاه و باتجربه انجام می‌دهد. نشانه‌های اختلال شخصیت مرزی در زیر آمده است:
فرد در همه زمینه‌های زندگی دچار نابسامانی و رنج است. او در روابط میان‌فردی، خودپنداره، احساسات و هیجانات ناپایدار، بی فکر و بدون کنترل است. این حالت پیش از بزرگسالی آغاز شده و در زمینه‌های گوناگون زندگی دیده می‌شود. این حالت با ۵ مورد (یا بیش از ۵ مورد) از موارد زیر نشان داده می‌شود:
۱- فرد می‌ترسد دیگران او را ترک کنند و برای اینکه دیگران او را واقعاً یا به خیال خودش ترک نکنند با پریشانی تلاش می‌کند. این رفتارها شامل التماس، تلاش‌های غیرمنطقی، دروغگویی و… هستند و رفتارهای انتحاری یا خودزنی را دربرنمی‌گیرند.
۲- همیشه در زندگیش روابط میان‌فردی ناپایدار و پرتنش دارد که ویژگی مهم آن این است که طرف مقابل را بسیار خوب یا بیش از اندازه پست و بی‌ارزش می‌پندارد. دیگران در نگاه او سیاه یا سپید هستند.
۳- اختلال هویت دارد و خودپندارهٔ او همیشه به شدت ناپایدار است.
۴- حداقل در ۲ زمینه (مانند روابط جنسی، سوء مصرف مواد، بینج ایتینگ و رانندگی خطرناک) رفتارهای ناگهانی، بدون فکر و ناپایدار دارد. این رفتارها خودزنی را دربرنمی‌گیرد و انتحاری نیست.
۵- پیاپی رفتارهای انتحاری از او سر می‌زند. ژست خودکشی به خود می‌گیرد یا تهدید به خودکشی می‌کند یا دست به خودزنی می‌زند.
۶- هیجان و احساسات ناپایدار دارد زیرا بیش از اندازه واکنشی است. بدون فکر کردن دربارهٔ چیزهای گوناگون خلق او دگرگون می‌شود. مانند دیسفوربیای اپیزودیک شدید، اضطراب، زودرنجی یا زودخشمی که چند ساعت طول می‌کشند و گاهی چند روز هم دنباله دارند.
۷- همیشه احساس خلاء و تهی بودن می‌کند.
۸- با هر محرک یا در هر موقعیتی به شدت خشمگین می‌شود یا نمی‌تواند خشمش را کنترل کند. زود و پیاپی خشمگین می‌شود. همیشه خشمگین است یا پیاپی نسبت به دیگران خشونت فیزیکی نشان می‌دهد.
۹- افکار پارانوئیدی کوتاه‌مدت و مرتبط با استرس دارد یا سمپتوم‌های شدید گسستگی را نشان می‌دهد.
شیوع اختلال شخصیت مرزی
مطالعه دقیقی در مورد اینکه چه میزان از افراد جامعه به این بیماری مبتلا می‌شوند انجام نشده، اما با توجه به اطلاعات موجود چیزی بین یک تا دو درصد افراد جامعه به این بیماری مبتلا می‌شوند، در زنان نیز دو برابر بیشتر از مردان است، در بین فامیل درجه یک این افراد بیماری‌های مثل اختلال افسردگی اساسی و مصرف مواد اعتیادآور بیشتر از جمعیت عمومی جامعه است. ممکن است شیوع این اختلال در گروه سنی مسن کاهش پیدا کند.
سبب شناسی اختلال شخصیت مرزی
اختلالات مغزی برخی تحقیقات نشان داده اند که تغییراتی در مناطق خاصی از مغز که در تنظیم هیجان، پرخاشگری و پرخاشگری دخیل هستند، وجود دارد. علاوه بر این، برخی از مواد شیمیایی ویژه ای که به تنظیم هوا کمک می کنند مثل سروتونین، ممکن است به درستی عمل نکند.
عوامل خطر اختلال شخصیت مرزی
زمینه ارثی: اگر یک خویشاوند نزدیکتان, پدر, برادر یا خواهر شما اختلال مشابه دارد، ممکن است در خطر بالاتری باشید.
دوران کودکی پر تنش: بسیاری از افراد مبتلا به این اختلال در دوران کودکی مورد سو استفاده جنسی یا سو استفاده فیزیکی قرار گرفته بودند یا آنها نادیده گرفته می شدند. برخی از افراد هنگامی که کوچک بودند، گم شده بودند یا والدینشان از هم و از آنها جدا شده بودند یا مشکلات بدی با آنها داشتند.
پیشنهاد ویژه : کارگاه صوتی آموزش درمان اختلال شخصیت
درمان اختلال شخصیت مرزی
کسانی که دچار شخصیت مرزی هستند بر خلاف کسانی که اختلال شخصیت ضد اجتماعی دارند، از وجود مشکل در زندگیشان آگاهند و می‌پذیرند که باید از روان شناس کمک بگیرند. اما در بیشتر موارد درمان را نیمه‌کاره رها می‌کنند. آنها معمولاً به سفارش‌های روان‌شناس و روان‌پزشک گوش نمی‌کنند و مصرف داروها را به درستی انجام نمی‌دهند. یک روز روانشناسان را منجی و روز دیگر دشمنی پلید می‌پندارند. بسیاری از روانشناسان به دلیل سختی کار با این گروه، از درمان این افراد خودداری می‌کنند و آنان را به روانشناسان دیگر ارجاع می‌دهند. برای درمان اختلال شخصیت مرزی نیاز به دارو درمانی و رواندرمانی است. داروها نقش کنترل کننده دارند و درمان با رواندرمانی کامل می‌شود.
درمان رفتاری مبتنی بر گفتگو (DBT) اختلال شخصیت مرزی
شامل درمان گروهی و فردی است که به طور خاص برای اختلال شخصیت مرزی طراحی شده است. DBT با استفاده از یک رویکرد مبتنی بر مهارت، به شما می‌آموزد که چگونه احساسات خود را مدیریت کرده، اضطراب را کنترل و روابط را بهبود دهید.
طرحواره درمانی متمرکز بر اختلال شخصیت مرزی
طرحواره درمانی به شما کمک می‌کند تا نیازهای ناخوشایندی که باعث بروز الگوهای منفی در زاویه دید شما به زندگی، نحوه ارتباط تان با دیگران، باورهایتان و… را شناسایی کنید. این الگوهای منفی گاهی ممکن است برای بقای شما مفید باشد اما در بخش‌هایی از زندگی شما زیان بار می‌باشد. این درمان به شما برای تمرکز بر الگوهای مثبت زندگی کمک کرده و بهبود کیفیت را تضمین می‌کند.
درمان مبتنی بر ذهن سازی (MBT) شخصیت مرزی
این درمان مبتنی بر صحبت است و به شما کمک می‌کند تا افکار و احساسات خود را در هر لحظه مشخص کرده و سعی کنید دیدگاه جایگزین آن را نیز ایجاد کنید. MBT بر تفکر قبل از عمل تاکید دارد.
آموزش سیستم پیش بینی پذیری احساسی و حل مسئله (STEPPS) شخصیت مرزی
آموزش سیستم پیش بینی احساسی و حل مساله یک درمان 20 هفته ای می‌باشد. در این روش درمانی کار در گروه‌هایی است که اعضای خانواده، دوستان و مراقبان شما را با هم مرتبط می‌کند. این درمان در کنار درمان‌های دیگر نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
رواندرمانی مبتنی بر انتقال (TFP) شخصیت مرزی
این درمان به شما کمک می‌کند که احساسات و مشکلات فردی خود را از طریق رشد روابط با درمانگر درک کنید. سپس می‌توانید این بینش را به وضعیت فعلی زندگی خود نیز اعمال کنید.
مدیریت روانپزشکی اختلال شخصیت مرزی
مدیریت روانپزشکی درمان مبتنی بر مدیریت فردی است و با استفاده از انتظارات و وظایف تان در کار یا مشارکت در مدرسه به شما برای بهبودی کمک می‌کند. این درمان، روی احساسات هیجانی در لحظات دشوار با در نظر گرفتن زمینه بین فردی برای احساسات تمرکز می‌کند. در این درمان ممکن است داروها، گروه‌های درمانی، آموزش خانواده و درمان‌های فردی ادغام شود.
معرفی یار مهربان
کتاب اختلال شخصیت مَرزی؛ راهنمای عملی برای درمان‌گران و درمان‌جویان
نویسنده: کریس هیلی
مترجمان: محمدامین شریفی، مجید محمود علیلو، احمد منصوری
تهیه و تنظیم: میترا نمازی
کارشناس ارشد روانشناسی بالینی
