تریکوتیلومانیا: علائم و درمان وسواس موکنی

احتمالاً بسیاری از ما عادت‌هایی داریم که به صورت ناخودآگاه در طول روز انجام می‌دهیم. این عادت‌ها ممکن است به گونه‌ای عادی به نظر بیایند که ممکن است حتی خود ما از انجام آن‌ها آگاه نباشیم. به عنوان مثال، برخی افراد عادت دارند ناخن‌های خود را بجوید. این عادت ممکن است در شرایط خاصی مانند وقتی که تحت فشار هستند، به نمایان آید. در این قسمت از مجله علمی برنا اندیشان تصمیم داریم تا به صورت کامل در مورد اختلال تریکوتیلومانیا یا همان وسواس کندن مو با شما علاقه مند به مجموعه مقالات روانشناسی گفتگو کنیم و تمامی ابعاد این اختلال را مورد بررسی قرار دهیم.

بعضی از این عادت‌ها ممکن است ریشه در مسائل روانی داشته باشند و به مرور زمان به یک اختلال تبدیل شوند. این اختلال‌ها ممکن است به سلامتی ما آسیب برسانند و نیاز به توجه و درمان داشته باشند.

هر فرد ممکن است یک روش خاص برای مقابله با استرس و اضطراب در زندگی داشته باشد. یکی از اختلالات روانی که معمولاً با سلامت روان مرتبط است، تریکوتیلومانیا (TTM) است. علت شروع این اختلال ممکن است متنوع باشد، اما به طور معمول در شرایط خاصی مثل افزایش اضطراب تشدید می‌یابد. برای درمان این اختلال، نیاز است تا احساسات و وضعیت روانی فرد مورد توجه و مدیریت قرار گیرد.

آشنایی با تریکوتیلومانیا

تریکوتیلومانیا (TTM) یک نوع اختلال روانی است که به این صورت تشخیص داده می‌شود که فرد دارای نیاز شدید به کندن موهای خود است. بر اساس تحقیقات، تخمین زده می‌شود که میان 0.5 تا 2 درصد از جمعیت جهان مبتلا به این اختلال هستند.

در دوران کودکی، اکثر افرادی که به تریکوتیلومانیا (TTM) مبتلا می‌شوند، اغلب تمرکز خود را بر روی کندن یک یا دو ناحیه از موهای سر خود دارند. با این حال، این اختلال افراد را به کندن موهای سر محدود نمی‌کند و ممکن است موهای ابرو، مژه یا هر ناحیه دیگری از بدن که مو دارد نیز تحت تأثیر قرار گیرند. در طول زمان، تریکوتیلومانیا باعث نازک شدن و آسیب به موها می‌شود و ممکن است به طاسی موها نیز بیفتد.

تریکوتیلومانیا یک اختلال است که در دوران کودکی مردان و زنان را به طور یکسان تحت تأثیر قرار می‌دهد، اما اطلاعات نشان می‌دهند که در دوران بزرگسالی احتمال ابتلا زنان به این اختلال بیشتر از مردان است.

در یک مطالعه تحقیقی، برخی از خانم‌ها اظهار کرده بودند که در دوره سیکل قاعدگی خود تمایل بیشتری به کندن موهای خود دارند. این مسأله ممکن است به عوامل هورمونی و تغییرات فیزیولوژیکی در دوره قاعدگی مرتبط باشد.

در یک تحقیق انجام گرفته در سال 2018، به نتیجه رسیدند که تغییرات هورمونی که در بدن خانم‌ها رخ می‌دهد، ممکن است بر روی علائم تریکوتیلومانیا تأثیر بگذارد. با این حال، محققان هنوز علت این تأثیر را به دقت مشخص نکرده‌اند. این مسأله نیازمند تحقیقات بیشتر برای تبیین دلایل این پدیده است.

در یک مطالعه دیگر در سال 2013، نتایج نشان داد که علائم تریکوتیلومانیا ممکن است تحت تأثیر تغییرات هورمونی در دوران بارداری قرار گیرد. با این حال، برای درک دقیق تر این مسئله و علل ایجاد این تأثیر، نیاز به تحقیقات بیشتری وجود دارد.

تریکوتیلومانیا به طور معمول در دوران نوجوانی شروع می‌شود، اما ممکن است در سنین کمتر نیز رخ دهد. افراد ممکن است این اختلال را در دوران جوانی تجربه کنند و آن را به مدت چندین سال و حتی در دوران بزرگسالی ادامه دهند. این امر نشان‌دهنده پیچیدگی و متغیرهای مختلفی در طول مدت این اختلال است که نیاز به مطالعات بیشتری دارد.

تریکوتیلومانیا چه علایمی دارد؟

علائم تریکوتیلومانیا شامل موارد زیر هستند:

1. کندن مکرر موها: افراد مبتلا به تریکوتیلومانیا موهای خود را به طور مکرر و ناخودآگاه می‌کنند.

2. شکستن تکه‌های مو: بعضی از افراد علاوه بر کندن موها، تلاش می‌کنند تا تکه‌های کوچکی از موها را شکسته یا جدا کنند.

3. خوردن مو (تریکوفاژیا یا trichophagia): برخی افراد این عادت عجیب دارند و موهای خود را می‌خورند.

4. احساس رضایت‌بخشی از کندن موها: برخی از افراد از کندن موهای خود لذت می‌برند یا این کار به آن‌ها احساس رضایت می‌دهد.

5. گاز گرفتن، خوردن یا جویدن موهای کنده شده: افراد ممکن است موهایی که کرده‌اند را بخورند، بجوند یا حتی در دهان خود گیر بیاورند.

6. بازی با موهای کنده شده یا پیچیدن آن‌ها دور لب یا صورت: برخی از افراد ممکن است موهای کنده شده را به عنوان شی یا بازیچه استفاده کنند و آن‌ها را دور لبهای یا صورت خود پیچانند یا بازی کنند.

نواحی رایج در اختلال وسواس موکنی

نواحی معمولی کندن مو عبارت‌اند از مناطق زیر:

1. کف سر: بسیاری از افراد کندن موها را بر روی کف سر خود انجام می‌دهند.

2. ابرو: موهای ابرو نیز یکی از نواحی معمولی برای کندن موها هستند.

3. مژه: بعضی از افراد ممکن است به کندن مژه‌های چشمی خود روی آورند.

4. ریش: عده‌ای به کندن موهای ریش خود متوسل می‌شوند.

5. موهای ناحیه‌ی تناسلی: ناحیه‌ی تناسلی نیز یکی از مکان‌هایی است که برخی از افراد ممکن است موها را در آنجا کنند.

عوارض جانبی تریکوتیلومانیا

با گذشت زمان، افراد مبتلا به تریکوتیلومانیا ممکن است عوارض جانبی زیر را تجربه کنند:

1. احساس خارش یا سوزن سوزن شدن در نواحی که مو کنده می‌شود: این احساس ناشی از تحریک پوست در نتیجه کندن موها می‌باشد.

2. طاسی: کندن موها می‌تواند به نازک شدن و آسیب دیدن موها منجر شود.

3. نازک شدن مو: موها به دلیل تکراری شدن این عمل دچار نازکی و ضعف می‌شوند.

4. تحریکات پوستی: پوست در نواحی مورد تحت تأثیر قرار گیرد و تحریک شده به نظر می‌آید.

5. اضطراب اجتماعی: افراد مبتلا به تریکوتیلومانیا ممکن است اضطراب اجتماعی تجربه کنند به دلیل نگرانی از نمایش علائم اختلال به دیگران.

6. ریزش مو: در برخی موارد، کندن موها و تریکوفاژیا (خوردن موها) می‌تواند منجر به ریزش موها شود و به علت جمع شدن مو در دستگاه گوارش، مشکلات معدی و بیماری‌های مختلف نیز به وجود آورد.

دلیل ایجاد اختلال تریکوتیلومانیا چیست؟

محققان هنوز به دقت علت ایجاد این اختلال را مشخص نکرده‌اند. احتمالاً تریکوتیلومانیا ریشه‌ی ژنتیکی داشته باشد، اما سطح استرس، عوامل محیطی و سن افراد نیز ممکن است در ظهور این مشکل نقش داشته باشند. به عبارت دیگر، عوامل متعدد و پیچیده می‌توانند در ایجاد و تعمیق این اختلال تأثیرگذار باشند و نیاز به تحقیقات بیشتر جهت درک دقیق تر علت‌های آن وجود دارد.

براساس یک مطالعه انجام شده در سال 2016، به نظر می‌رسد که سن متداول برای ظهور این اختلال در محدوده 10 تا 13 سالگی قرار دارد. علائم معمولاً با کندن موهای سر آغاز می‌شوند و انجام این عمل فرد را در مقابل استرس و اضطراب کمتری قرار می‌دهد. این مطالعه نشان می‌دهد که علائم این اختلال عمدتاً با ترتیب موهای سر شروع می‌شوند و ممکن است به طور نسبتاً کمتری از اضطراب و استرس همراه باشند.

کشیدن موها ممکن است به صورت عمدی توسط فرد به منظور کاهش اضطراب و استرس انجام شود، اما بسیاری از افراد حتی متوجه نمی‌شوند که این عمل را انجام می‌دهند و به صورت ناخودآگاه آن را انجام می‌دهند، معمولاً در حین انجام دیگر فعالیت‌ها مثل کار کردن یا تماشای تلویزیون. ادرار شدن به وجود آوردن این مشکل ممکن است باعث ایجاد حس خجالت و استرس بیشتری در افراد شود. تریکوتیلومانیا یک اختلال مرتبط با سلامت روان است و گاهاً با شرایط دیگری مانند:

1. اختلال وسواس جبری (OCD): برخی افراد با تریکوتیلومانیا ممکن است دارای علائم وسواسی جبری باشند که به انجام این عمل منجر می‌شود.

2. اضطراب: استرس و اضطراب می‌تواند به ظهور تریکوتیلومانیا مشترک باشد یا علائم آن را تشدید کند.

3. افسردگی: افرادی که از افسردگی رنج می‌برند، ممکن است به تریکوتیلومانیا عرضه بیشتری داشته باشند.

4. اوتیسم: برخی از افراد با اختلالات اوتیسم نیز ممکن است به تریکوتیلومانیا درآورده باشند.

5. اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی (ADHD): این اختلال نیز به علائم تریکوتیلومانیا مرتبط شده و در برخی افراد ممکن است همزمان با ADHD دیده شود.

البته، تمامی افرادی که از اختلالات نام برده شده رنج می‌برند، تریکوتیلومانیا را تجربه نمی‌کنند. ایجاد تریکوتیلومانیا ممکن است به دلیل عوامل زیر هم رخ دهد:

1. لذت بردن از پیچیدن مو به دور انگشتان: برخی افراد از این فعالیت لذت می‌برند و این امر می‌تواند به طور ناخودآگاه تریکوتیلومانیا را تشدید کند.

2. لذت بردن از کشیدن موهایش: برخی از افراد احساس لذت و رضایت از کشیدن موهای خود می‌کنند که ممکن است باعث تداوم این عمل و افزایش تریکوتیلومانیا شود.

3. احساسات مانند اضطراب، کسلی، خشم، خجالت یا استرس: موارد مختلفی از احساسات منفی ممکن است باعث شود که فرد به تریکوتیلومانیا پناه ببرد یا این عمل را به عنوان یک راه برای کاهش این احساسات استفاده کند.

تریکوتیلومانیا می‌تواند کودکان، نوجوانان و بزرگسالان را تحت تأثیر قرار دهد، اما این مشکل به نسبت بیشتر در زنان نسبت به مردان اتفاق می‌افتد. در واقعیت، این اختلال اغلب در زنان نسبت به مردان با نسبت تقریبی ۹ به ۱ بیشتر دیده می‌شود.

نحوه تشخیص اختلال وسواس موکنی

برای تشخیص تریکوتیلومانیا، پزشک ابتدا از شما درباره سابقه پزشکی، شرایط احساسی و زندگی شما سوال خواهد کرد. آن‌ها معمولاً از راهنمای تشخیصی و آماری اختلال‌های روانی (DSM-5) به عنوان یک ابزار استاندارد برای تشخیص اختلال‌های روانی استفاده می‌کنند تا تشخیص نهایی را ارائه دهند و تعیین کنند که آیا شما از این اختلال رنج می‌برید یا خیر. این مرحله تشخیصی معمولاً توسط یک حرفه‌ی پزشکی انجام می‌شود.

با توجه به DSM-5، تریکوتیلومانیا توسط معیارهای زیر تشخیص داده می‌شود:

1. کندن مکرر موها که منجر به ریزش مو می‌شود: این معیار به اشخاصی اشاره دارد که موها را به طور مکرر کنده و این کندن منجر به ریزش موها می‌شود.

2. تلاش مکرر برای کاهش یا متوقف کردن کندن موها: فرد تلاش‌های مکرری انجام می‌دهد تا کندن موها را کاهش دهد یا آن را متوقف کند، اما معمولاً ناکام می‌ماند.

3. کندن موها باعث ایجاد ناراحتی یا ویژگی‌های قابل توجه در عملکرد اجتماعی، شغلی یا زندگی فرد شده باشد: این معیار نشان می‌دهد که کندن موها به گونه‌ای است که ناراحتی نسبی یا تأثیر قابل توجهی بر عملکرد اجتماعی، شغلی یا زندگی فرد دارد.

4. ریزش مو که دلیلش بیماری خاصی (مثلاً بیماری‌های پوستی) نباشد: ریزش مو نباید به علت بیماری خاصی مانند بیماری های پوستی باشد.

5. کندن موها که دلیلش یک اختلال روانی قابل تشخیص باشد: عمل کندن موها نباید فقط ناشی از عوامل فیزیکی باشد، بلکه به عنوان نتیجه‌ای از یک اختلال روانی قابل تشخیص تشخیص داده می‌شود.

درمان اختلال تریکوتیلومانیا

درمان تریکوتیلومانیا بسیار وابسته به شدت و شخصیت هر فرد است. اما متخصصان می‌توانند از روش‌های مختلفی برای درمان این اختلال استفاده کنند.

رفتاردرمانی

یکی از روش‌های مؤثر در درمان تریکوتیلومانیا، روش رفتار درمانی است.در این روش، اقدامات زیر انجام می‌شود:

1. آشنایی با علائم و محرک‌های تریکوتیلومانیا: فرد با علائم و محرک‌هایی که منجر به کندن موها می‌شوند، آشنا می‌شود. این مرحله برای درک بهتر از انگیزه‌های پشت این رفتار مهم است.

2. جایگزینی رفتار کشیدن مو: در این مرحله، رفتار کشیدن مو با رفتارهای دیگری جایگزین می‌شود که برای فرد مفید و سالم‌تر هستند. این ممکن است شامل تمرین رفتاری مثبت و ترکیبی از تکنیک‌های مدیتیشن و آرام‌بخشی باشد.

3. تقویت انگیزه: به فرد راهکارهایی ارائه می‌شود تا انگیزه‌اش برای کندن موهایش کاهش یابد و او دیگر نیازی به این رفتار نداشته باشد.

4. آموزش مهارت‌های جدید: فرد مهارت‌های جدیدی آموخته و تربیت می‌شود تا بتواند در مقابل اضطراب و استرس بهتر کنترل کند و رفتار بهتری داشته باشد.

5. شناسایی و مدیریت شرایط استرس‌زا: شرایط و موقعیت‌هایی که ممکن است باعث ایجاد استرس و اضطراب در فرد شوند، شناسایی و تحلیل می‌شوند. سپس سعی می‌شود تا این شرایط تا حد ممکن حذف یا کاهش شوند.

این روش‌ها به فرد کمک می‌کنند تا به تدریج از عادت کندن موها دست بکشد و بهبود یابد.

تمرکز بر احساسات و هیجانات

درمان با تمرکز بر احساسات و هیجانات فرد یک روش درمانی است که توسط پزشک یا تراپیست انجام می‌شود. این نوع درمان به شما کمک می‌کند تا یاد بگیرید چگونه احساساتی مانند غم، خشم، اضطراب یا ترس را شناسایی کرده و کنترل کنید. از طریق درک و پذیرش این احساسات، شما می‌توانید به نحوی با آن‌ها کار کنید که نیاز به کندن موهایتان را کمتر کنید یا به تدریج از آن کندن دست بکشید. این روش بهبود آگاهی شما از احساسات شخصی و بهبود کنترل رفتارهای تریکوتیلومانیا می‌پردازد.

دارودرمانی

درمان با داروها ممکن است یک جزء از پروسه درمانی برای این اختلال باشد. پزشک ممکن است داروهایی از جمله قرض‌های ضد افسردگی و ضدروان‌پریشی را به شما تجویز کند. این داروها می‌توانند به کاهش اضطراب و افسردگی کمک کرده و در بهبود علائم تریکوتیلومانیا مؤثر باشند. تجویز داروها معمولاً با توجه به نیازها و شرایط شخصی فرد انجام می‌شود و باید تحت نظر پزشک باشد.

نتیجه گیری

تریکوتیلومانیا یک اختلال مرتبط با سلامت روان است که در آن فرد دارای تمایلی به کندن موهای خود می‌باشد. این اختلال بسیار شایع بوده و افراد زیادی در سراسر جهان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. برای مقابله و درمان آن، روش‌های مختلفی وجود دارد. اما مهم است به این نکته توجه داشته باشیم که راه حل مشخصی برای جلوگیری از این مشکل وجود ندارد. این اختلال باید توسط متخصصین و تیم‌های درمانی مورد بررسی و مدیریت قرار گیرد تا به فرد کمک شود.

با این حال، از آن‌جایی که این اختلال با سلامت روان در ارتباط است، بهتر است تلاش کنید احساسات و عواطف خود را مدیریت کنید و یاد بگیرید که آن‌ها را بپذیرید و به آن‌ها پاسخ مناسبی دهید. اگر احساس نیاز به کمک حرفه‌ای دارید، ممکن است بهتر باشد به یک پزشک یا تراپیست مراجعه کنید تا راه‌های جامع‌تری برای جلوگیری از این اختلال یا مقابله و درمان آن را بیاموزید. آن‌ها می‌توانند راهنمایی و پشتیبانی لازم را ارائه دهند تا به شما کمک کنند که با این اختلال مواجه شوید.

سوالات متداول