برنا اندیشان | مرجع تخصصی بهترین پکیج های آموزشی
آیا فکر می‌کنید که پسر یا دختر شما ممکن است ویژگی‌های خودشیفتگی را از خود نشان دهد؟ در این متن، ما به بررسی نشانه‌ها و علائمی می‌پردازیم که تخصصی توصیف می‌شود و نشانگر کودکان خودشیفته هستند. کودکانی که ویژگی‌های خودشیفتگی دارند، عمداً نیازهای خود را به جای نیازهای دیگران ترجیح می‌دهند. این ترجیح معمولاً با شکستن توافقات یا عبور از مرزها به نمایش درآمده و ممکن است به شکل تعارض با دیگران ظاهر شود.
همچنین، آنها دارای کمبود در توانایی همدلی هستند و ممکن است به انتقادها با عصبانیت یا واکنش‌های تدافعی واکنش دهند. اگر فکر می‌کنید رفتارهای کودک شما ممکن است نمایانگر اختلال شخصیت خودشیفته (Narcissistic Personality Disorder – NPD) باشد، در اینصورت به دنبال یافتن راه‌حل‌های موثر‌تر و منطقی‌تر برای مدیریت این مسئله باید باشید.
با این حال، اگر معتقدید که کودک شما ویژگی‌های خودشیفتگی را از خود نشان می‌دهد، موقعیت پیچیده‌تر می‌شود. استفانی ماکادا (Stephanie Macadaa)، متخصص در زمینه درمانگری ازدواج و خانواده مقیم کالیفرنیا، توضیح می‌دهد: «تمرکز کودکان بر خود، که اغلب با خودشیفتگی اشتباهاً ارتباط داده می‌شود، در واقع یک جنبه طبیعی و حیاتی از فرآیند رشد آنها است.»
خودشیفتگی کودکان
اصطلاح “خودشیفتگی کودکان” به وضعیتی اشاره دارد که کودک یا نوجوان به طریقی نسبت به خود و نیازهای شخصی خود به شیوه‌ای نادرست یا بیش از حد تمرکز دارد. این وضعیت به معنای افزایش نسبی اهمیت و تکبر در رفتارها و تصمیم‌گیری‌های کودکانه است. خودشیفتگی کودکان ممکن است به شکل‌های مختلف ظاهر شود و عوامل متعددی می‌توانند به آن مرتبط باشند.
خودشیفتگی کودکان می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
1. تمرکز بیش از حد بر خود: کودک یا نوجوان ممکن است به نحوی به خودش علاقه بیش از حد نشان دهد و تمام توجه و انرژی خود را به تأمین نیازها و مطالبات شخصی خود اختصاص دهد. در این باره می توانیم به یک از طرحواره ها اشاره کنیم که تحت عنوان طرحواره توجه طلبی شناخته می شود.
2. بزرگنمایی کارهای شخصی: آنها ممکن است انجام دادن کارهای کوچک را به عنوان کارهای بزرگ تبلیغ کنند و به طور مداوم به امتیازات خود تأکید کنند.
3. کاهش همدردی با دیگران: این افراد ممکن است توانایی همدردی با دیگران را از دست داده و به دیگران کمک نکنند.
4. حساسیت به نقدها و انتقادها: خودشیفته‌ای‌ها ممکن است به طور معمول بسیار حساس به نقدها و انتقادها باشند و برای جلب تأیید و تحسین دیگران به حدی اقداماتی انجام دهند که بیشتر برای نشان دادن عظمت شخصیت‌شان است تا انجام وظایف و مسئولیت‌های خود.
5. نقض حقوق دیگران: این وضعیت ممکن است منجر به نقض حقوق و مرزهای شخصی دیگران شود. به عبارت دیگر، فرزندان خودشیفتگی ممکن است به دیگران احترام نگذارند و مرزهای شخصی آنها را نادیده بگیرند.
تأثیرات خودشیفتگی کودکان می‌توانند مختلف باشند و به موارد معنوی، روابط اجتماعی، مسائل تعلیم و تربیت و توسعه فردی مرتبط باشند. اگر والدین متوجه این وضعیت در کودکان خود شوند، می‌توانند با مشاوره و پشتیبانی مناسب از آنها به سمت رشد و توسعه سالم‌تر هدایت کنند.
خودشیفتگی واقعی در کودکان کمیاب است، و تا زمانی که به سن بالاتری برسند، تشخیص اختلال شخصیت خودشیفتگی (Narcissistic Personality Disorder – NPD) در آنها معمولاً ممکن نیست. با این حال، در طول فرآیند رشد، ممکن است کودک شما ویژگی‌های مرتبط با خودشیفتگی را نشان دهد. چگونه می‌توان به این نکته پی برد که کودک ما درگیر خودشیفتگی است و چه اقداماتی باید انجام دهیم؟ در ادامه، روش‌های تشخیص بین عادی بودن و عدم عادی بودن خودشیفتگی در کودکان را بررسی خواهیم کرد.
تفاوت خودشیفتگی با اختلال شخصیت خودشیفته
دکتر جنت ریموند (Jeanette Raymond)، یک روانشناس بالینی مستقر در لس‌آنجلس، به ما توضیح می‌دهد: «تمامی افراد دارای جنبه‌هایی از خودشیفتگی در شخصیت خود هستند که به افزایش اعتماد به نفس و ایجاد احساس ارزشمندی کمک می‌کند.
تفاوت اساسی میان افراد دارای جنبه‌های خودشیفتگی عادی و افراد مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفته در این است که فرد خودشیفته به صورت مداوم باور دارد که زخمی شده، مورد ظلم قرار گرفته، و به عنوان قربانی مورد سوءاستفاده قرار گرفته است. او قادر نیست موفقیت شما را به عنوان یک عنصر موازی با موفقیت خودش قبول کند. این روند تا حدی عمیق و مداوم است که فرد به صورت پیوسته احساس ناخوشی می‌کند و قادر به حفظ روابطی که نیاز به تبادل و تعامل دارند نیست. او معتقد به حق اشتباه‌های خود می‌شود و عمدتاً از احساس شرم مبرا است.
اما تشخیص اختلال شخصیت خودشیفته (Narcissistic Personality Disorder – NPD) در کودکان و نوجوانان امری چالش‌برانگیز است. این امر به دلیل این است که شخصیت آنها هنوز در مراحل شکل‌گیری و تکامل قرار دارد. در این مراحل از رشد، تمرکز بر خود و نیازهای شخصی از جمله ویژگی‌های طبیعی و ضروری است.
ریموند توضیح می‌دهد: “بسیاری از کودکان و نوجوانان از مراحلی از خودشیفتگی عبور می‌کنند، احساس اعتماد به نفس و ارزشمندی شخصی دارند و به علت تمرکز بر رفع نیازهای خود، احتمالاً نسبت به دیگران احساس همدلی کمتری دارند.”ماکادا نیز اظهار می‌کند: “در واقع، ویژگی‌های مرتبط با خودشیفتگی برای کودکان بسیار رایج هستند.”
تشخیص خودشیفتگی واقعی در کودکان
گفتیم که برخی از ویژگی‌های خودشیفتگی در کودکان بخشی طبیعی از رشد آن‌هاست. اما ممکن است برخی از رفتارهای کودک شما به نظر عجیب یا نگران‌کننده بیاید. میشل نیلون، که یک روان‌پزشک و رئیس دانشکده‌ی روان‌شناسی حرفه‌ای شیکاگو است، توضیح می‌دهد که “با این حال که همه کودکان به توجه اطرافیان خود نیاز دارند و بسته به مرحله‌ی رشدشان این نیاز به شکل‌های مختلفی بروز می‌کند، برخی از کودکان به نظر می‌رسد که رفتار خودشیفته‌ای دارند و گاهاً از حد معمول فراتر می‌روند.”
به عبارت دکتر نیلون، کودکانی که ویژگی‌هایی از خودشیفتگی اظهار می‌کنند، ممکن است در رفتارهایی که عبارتند از:
1. تمایل به تمرکز بر خود و گفت‌وگوها را به خودشان منحصر کنند.
2. دیگران را ممکن است تحقیر کنند و موفقیت هایی که به دیگران تعلق دارد را دست کم بگیرند.
3. به موفقیت‌ها و دستاوردهای خود بزرگنمایی کنند و اغلب ارزش دستاوردهای افراد دیگر را کمتر بپندارند.
4. سخت با دیگران همدردی نکنند، به ویژه زمانی که به هدف یا خواسته خود نمی‌رسند.
5. در مقابل شخصیت‌های مقتدر، به ویژه زمانی که مواقف به خواسته‌هایشان پاسخ نمی‌دهد، ممکن است عصبانی شوند.
اما با این همه، باید توجه داشت که بسیاری از این رفتارها در مراحل خاصی از رشد کودک یا نوجوان طبیعی است. دکتر نیلون تأکید می‌کند که “الگوهای رفتاری کودکان در طول رشد و تکامل آنها تغییر می‌کند. به همین دلیل، برای والدین بسیار حائز اهمیت است که در طی این مراحل، رفتار کودک خود را به عنوان اختلال خودشیفتگی تشخیص ندهند.”
مسئله این است که پیچیدگی رفتار کودکان به اندازه‌ای بزرگ است که به عبارت دکتر نیلون باید توجه داشت که: “آنچه در یک مرحله از رشد به نظر می‌آید که خارج از حد هنجار باشد، ممکن است در مرحله دیگر به طور کاملاً عادی و مورد انتظار باشد.” او تأکید دارد که: “رفتار خودشیفتگی ممکن است به صورت موقت ناشی از واکنش کودک به تغییرات در فرآیند رشد، داروها یا حتی اقدامات پزشکی باشد. علاوه بر این، رفتار کودک ممکن است در نتیجه‌ی استرس‌های مرتبط با خانواده یا محیط مدرسه تغییر کند.” او توصیه می‌کند: “برای تمیزتر کردن آنچه که معمولی است از چیزهایی که مشکل ایجاد می‌کنند، باید موارد زیر را در نظر گرفت:
1. سن کودک
2. مرحله بلوغ کودک
3. الگوهای رفتاری کودک
4. تأثیر رفتار کودک بر روابط و تعامل‌های او در طول زمان”
والدین باید توجه داشته باشند که آنچه باید نگرانش باشند، الگوهای رفتاری کودکان نباید به طور مصرانه یا افراطی باشند و از نظری تأثیر منفی بر روابط خانوادگی و اجتماعی داشته باشند. همچنین، والدین باید به عدم آگاهی کودک از رفتار خود و سرزنش بیش از حد او توجه کنند.
درمان خودشیفتگی کودکان
اگر ما با دلایل خودنمایی انسان ها آشنا باشیم می توانیم فرایند درمان را خیلی بهتر آغاز کنیم. اقدام فوری که به هر نوع سوء رفتاری، از جمله رفتارهای خودشیفته می‌پردازید، به شما فرصت مهمی برای تغییر فراهم می‌کند. اگر تردید دارید که رفتارهای فرزندتان ممکن است مشکل‌ساز باشد یا به علائم اختلال شخصیت خودشیفته در آینده اشاره داشته باشد، می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید.
صحبت با کودک در مورد تاثیر رفتارش بر دیگران
با فرزند خود در مورد تأثیر رفتارهای او بر دیگران بحث کنید و از او خواهش کنید که به میزان اثرگذاری رفتارهایش بر دیگران پی ببرد. او را تشویق کنید تا توانایی ایجاد همدلی و درک نیازهای دیگران را در خود تقویت کند، به طوری که بتواند در دنیا احساس امنیت کند بدون اینکه به دیگران نیاز داشته باشد. این مهارت‌ها به او کمک می‌کنند تا روابط سالم بسازد، عشق و احترام را تجربه کرده و به دیگران نشان دهد.
تمرکز بر روی خودآگاهی عاطفی شخصی
کار کردن بر روی خودآگاهی عاطفی خود را به عنوان والدین در نظر بگیرید. بهترین راه برای ایجاد سلامت روانی خود و همچنین کمک به رشد فرزندانتان، درک عمیق‌تری از احساسات و رفتار خودتان است. برای دستیابی به این هدف، پایین‌ترین سوالات را از خود بپرسید:
1. چگونه با دیگران تعامل می‌کنم و با آنها رفتار می‌کنم؟
2. چه احساساتی درون خودم دارم؟
3. چگونه روابط من با دیگران است؟
4. چگونه نیازهایم را تأمین می‌کنم و از آنها مراقبت می‌کنم؟
هرچه والدین بیشتر خودآگاهی داشته باشند، قادرند تا رفتارهای خود را بهتر انتخاب کنند و این انتخابات را به عنوان الگو به فرزندان خود ارائه دهند. این کار به ایجاد روابط سالم و نیز به تجربه عمیق‌تر عشق و احترام کمک می‌کند و در نهایت به تربیت کودکانی با خودآگاهی بیشتر و سالم کمک می‌کند.
مراجعه به روانشناس
در صورتی که نگران رفتار فرزندتان هستید، به ویژه اگر سابقه‌ای از اختلال شخصیتی خودشیفتگی در خانواده وجود دارد، بهتر است با یک متخصص بهداشت روانی کودکان و نوجوانان تماس بگیرید. این ارتباط با متخصص به شما کمک می‌کند تا بهتر بفهمید که آیا رفتار فرزندتان به عنوان بخشی از مراحل رشد طبیعی است یا نشان‌دهنده الگوهای نگران‌کننده‌ای است. این مشورت می‌تواند برای تشخیص مسائل و ایجاد راه‌حل‌های مناسب برای مشکلات رفتاری کودکانتان کمک زیادی کند.
