برنا اندیشان | مرجع تخصصی بهترین پکیج های آموزشی
اختلال پرخوابی، یکی از اختلالات روانی مرتبط با فرآیند خواب است که در آن فرد توانمندی کاهش یافته برای تجربه خستگی و خوابیدن ندارد. این وضعیت می‌تواند منجر به اختلال در عملکرد روزانه شخص گردد. اختلال پرخوابی، به نام های دیگر هایپرسومنیا یا اختلال در طول خواب نیز شناخته می‌شود و امروزه به عنوان یکی از اختلالات خواب پراکنده و رایج محسوب می‌شود.
این اختلال باعث می‌شود که فرد در طول شب به نسبت زیادی خواب ببرد، اما در طول روز با احساس خواب آلودگی و کاهش توانایی مواجه شود. افراد مبتلا به این اختلال ممکن است حتی با خوابیدن بیش از حد، احساس اشباع خواب نکرده و از حالت خستگی و رفع احتیاج به استراحت بهره‌مند نشوند.
در اساسنامه تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5)، این اختلال به دقت شرح داده شده و معیارهای مشخصی برای تشخیص آن تعیین شده است. این شرایط تشخیصی به پزشکان کمک می‌کند تا با بررسی ویژگی‌های خاص این اختلال، به درستی آن را تشخیص دهند و برنامه‌های درمانی مناسب را تدوین کنند.
اهمیت شناخت این اختلال و ارائه درمان‌های موثر در جلب بهبودی و کیفیت زندگی افراد مبتلا به آن حائز اهمیت است. در این مقاله از مجله علمی برنا اندیشان تصمیم داریم تا مقاله ای کامل در مورد اختلال پرخوابی یا همان هایپرسومنیا را در اختیار شما افراد علاقه مند به درمان اختلالات روانی قرار دهیم.
اختلال پرخوابی یا هایپرسومنیا چیست؟
اختلال پرخوابی یا هایپرسومنیا، یکی از شایع‌ترین اختلالات روانی مرتبط با خواب است که در حال حاضر بسیاری از افراد را تحت تأثیر قرار داده است. این اختلال باعث می‌شود که فرد معمولاً بیشتر از 10 ساعت در طول شب خواب بخوابد، اما با این وجود در طول روز با احساس خواب‌آلودگی مواجه گردد.
این مقدار بیش از حد خواب می‌تواند به تأخیر در اجرای وظایف روزانه منجر شود؛ به عنوان مثال، فرد ممکن است همیشه دیر به مقصدی که باید در زمان مشخصی حاضر شود، برسد. برخی از موارد حتی نشان می‌دهند که این افراد ممکن است در هنگام رانندگی هم به خواب فرو رفته و این مسئله به یک خطر جدی تبدیل شود.
در ادامه این مقاله از برنا اندیشان، به تفصیل به توضیح این اختلال می‌پردازیم و ملاک‌های تشخیصی آن، شیوع در جامعه و دیگر جنبه‌های مرتبط با آن را مورد بررسی قرار می‌دهیم. این شرح جامع به پزشکان و متخصصان کمک می‌کند تا این اختلال را با دقت تشخیص داده و برنامه‌های درمانی مناسب را برای بهبود وضعیت افراد مبتلا به هایپرسومنیا تدوین نمایند.
معیارهای تشخیصی اختلال پرخوابی
اختلال پرخوابی یا هایپرسومنیا با مشخصات زیر تشخیص داده می‌شود:
1. خواب آلودگی بیش از حد: شخص به گزارش خود (پرخوابی) بیش از ۷ ساعت در دوره خواب اصلی، با حداقل یکی از نشانه‌های زیر:
- دوره‌های مکرر خواب یا فرو رفتن در خواب طی یک روز.
- دوره‌ی طولانی‌تر از حد یا بیش از ۹ ساعت در روز، که نیروبخش نمی‌باشد.
- مشکل بیداری کامل و ناگهانی پس از بیدار شدن.
2. حداقل سه بار در هفته: این وضعیت حداقل سه بار در هفته برای مدت حداقل ۳ ماه ادامه داشته باشد.
3. تأثیرات منفی: پرخوابی با ناراحتی یا اختلال قابل مشاهده در عملکرد شناختی، اجتماعی، شغلی یا سایر زمینه‌های مهم عملکرد همراه باشد.
4. بدون توجیه دیگر: پرخوابی نباید به علت دیگری مانند حمله خواب، اختلال خواب مرتبط با تنفس، اختلال خواب – بیداری ریتم شبانه روزی یا نابهنجاری خواب قابل توجیه نشود.
5. عدم تأثیرات فیزیولوژیک مواد: این وضعیت نباید ناشی از تأثیرات فیزیولوژیک مواد مانند سوء مصرف مواد مخدر یا داروها باشد.
6. همراه با اختلالات روانی یا جسمانی: اگر افراد دچار اختلالات روانی، از جمله اختلالات مصرف مواد، یا بیماری‌های جسمانی باشند، باید این ارتباط در توجیه پرخوابی در نظر گرفته شود.
در زمینه مدت زمان و شدت:
- حاد: مدت زمان کمتر از ۱ ماه.
- نیمه حاد: مدت زمان ۱ تا ۳ ماه.
- مداوم: مدت زمان بیشتر از ۳ ماه.
درجه شدت کنونی:
- خفیف: مشکل حفظ کردن هوشیاری هنگام روز به مدت ۱ تا ۲ روز در هفته.
- متوسط: مشکل حفظ کردن هوشیاری هنگام روز به مدت ۳ تا ۴ روز در هفته.
- شدید: مشکل حفظ کردن هوشیاری هنگام روز به مدت ۵ تا ۷ روز در هفته.
ویژگی های تشخیصی اختلال پرخوابی
اصطلاح “پرخوابی” به‌طور کلی اختلالی را تشخیص می‌دهد که با علائمی همچون میزان بیش از حد خواب (مانند خواب طولانی در شب یا خواب ناخودآگاه در طول روز)، کیفیت نامناسب بیداری (به این معنا که تمایل به خوابیدن در زمان بیداری حاصل شده و با مشکلات در بیدار شدن یا ناتوانی در حالت بیداری در شرایط لازم)، و اختلال در لختی خواب (که شامل دوره عملکرد ناکارآمد و کاهش پاسخ به سرزنگ بعد از بیدار شدن از دوره خواب نرمال یا از چرت) مشخص می‌شود (ملاک الف).
پیشنهاد می شود به کارگاه روانشناسی درمان اختلالات خواب مراجعه فرمایید. افراد مبتلا به این اختلال به سرعت به خواب فرو می‌روند و توانایی در داشتن یک خواب سالم را دارند (بیشتر از ۹۰٪). ممکن است دچار مشکلات بیدار شدن صبحگاهی شوند که گاهی با تحت‌فشاری، احساس گمراهی، یا کاهش هماهنگی حرکتی همراه باشد.
این اختلال طولانی در حالت هوشیاری هنگام انتقال از خواب به بیداری، اغلب به نام “لختی خواب” یا به عبارت دیگر “مستی خواب” شناخته می‌شود. این حالت ممکن است حتی پس از بیدار شدن از چرت روزانه رخ دهد. در این زمان، فرد به نظر هوشیار می‌آید، اما حرکاتش معمولاً کمتر چالاکانه است و رفتارش ممکن است بسیار ناپسند باشد. این شامل کمبود حافظه، عدم قابلیت جهت‌یابی در زمان و مکان، و احساس گیجی می‌شود.
نیاز مداوم به خواب می‌تواند به رفتارهای خودکار منجر شود که معمولاً حاوی پیچیدگی کمی هستند. به عبارت دیگر، فرد ممکن است یک رفتار را انجام دهد که حاوی کمترین پیچیدگی و ترکیب‌های ساده‌تری باشد، و حتی ممکن است بعد از انجام این رفتار، به یادآوری کم یا بدون یادآوری آن باشد. به عنوان مثال، افراد ممکن است متوجه شوند که چند مایل از جایی که فکر می‌کردند بوده‌اند رانندگی کرده‌اند، بدون اینکه از رانندگی که چند دقیقه قبل انجام داده‌اند آگاه باشند.
در افراد متأثر از اختلال پرخوابی، دوره خواب اصلی، که معمولاً در شب اتفاق می‌افتد، ممکن است بیش از ۹ ساعت باشد. این مدت زمان خواب، با وجود طولانی بودن، به‌طور عمده نیروبخش نیست و مشکلات بیدار شدن صبحگاهی را به دنبال دارد. در دیگر افراد مبتلا به اختلال پرخوابی، دوره خواب اصلی به مدت متداول (۶ تا ۹ ساعت) است ولی خواب آلودگی بیش از حد با چند چرت غیرعمدی در طول روز مشاهده می‌شود.
این چرت‌ها هنگام روز نسبتاً طولانی هستند (غالباً ۱ ساعت یا بیشتر)، به گونه‌ای که احساس نیروبخشی نمی‌کنند و تاثیری در بهبود هوشیاری ایجاد نمی‌کنند. افراد متأثر از این اختلال، روزانه تقریباً هر روز، با چرت‌های هنگام روز روبرو می‌شوند، بدون توجه به مدت زمان خواب شبانه.
وضعیت ذهنی در طول دوره خواب می‌تواند به صورت موفقیت‌آمیز یا غیرموفقیت‌آمیز گزارش شود. به جای تجربه یک “حمله” ناگهانی به خواب، افراد عمدتاً با احساس خواب آلودگی مواجه می‌شوند که به تدریج در طول یک بازه زمانی پدیدار می‌شود.
دوره‌های خواب غیرعمدی عمدتاً در شرایط با کمترین تحریک و فعالیت رخ می‌دهند، مثل تمرکز بر روی سخنرانی، خواندن، تماشا کردن تلویزیون، یا رانندگی در فواصل طولانی. اما در موارد شدیدتر، دوره‌های خواب ممکن است حتی در شرایط پرتوجه مانند محیط کار، جلسات قرار ملاقات، یا تجمعات اجتماعی به طور آشکار ظاهر شوند.
ویژگی های مرتبط با تشخیص اختلال پرخوابی
خواب غیر نیروبخش، رفتارهای خودکار، مشکلات بیدار شدن هنگام صبح و لختی خواب، اگرچه در اختلالات خواب شایع هستند، اما می‌توانند در انواع مختلف اختلالات، از جمله حملات خواب نیز مشاهده شوند. تقریباً ۸۰ درصد افراد مبتلا به اختلال پرخوابی اعلام کرده‌اند که خواب آنها نیروبخش نیسته و با مشکلات بیدار شدن هنگام صبح مواجه هستند.
در حالی که لختی خواب کمتر رایج است (حدود ۳۶ تا ۵۰ درصد از افراد مبتلا به اختلال پرخوابی آن را تجربه می‌کنند)، این وضعیت به‌طور ویژه به اختلال پرخوابی ارتباط دارد. چرت‌های کوتاه (کمتر از ۳۰ دقیقه) به طور عمده نیروبخش نمی‌باشند. افراد متأثر از اختلال پرخوابی اغلب به نظر می‌رسند که حتی در محیط‌های بالینی انتظار یا حتی در اتاق انتظار تخصصی، ممکن است به خواب بروند.
گروهی از افراد متأثر از اختلال پرخوابی، ویژگی‌هایی از جمله سابقه خانوادگی در ابتلا به این اختلال و نشانه‌های کژکاری در دستگاه عصبی خودمختار دارند. این نشانه‌ها شامل سردردهای عروقی که به صورت دوره‌ای بازمی‌گردند، واکنش‌پذیری نادرست دستگاه عروقی اطرافیانی (پدیده رینود)، و حتی واکنش‌های غیرطبیعی در پوست می‌شوند.
شیوع اختلال پرخوابی
تقریباً ۵ تا ۱۰ درصد افرادی که در مراکز درمان اختلالات خواب به دلیل خواب آلودگی هنگام روز مراجعه می‌کنند، به تشخیص اختلال پرخوابی مبتلا هستند. تخمین زده شده است که حدود ۱ درصد از کل جمعیت اروپایی و آمریکایی دوره‌های لختی خواب تجربه می‌کنند. این اختلال در مردان و زنان با فراوانی نسبتاً یکسانی دیده می‌شود.
شکل گیری و روند اختلال پرخوابی
تقریباً ۵ تا ۱۰ درصد از افرادی که به کلینیک‌های اختلالات خواب به دلیل خواب آلودگی در طول روز مراجعه می‌کنند، به تشخیص اختلال پرخوابی دچار هستند. تخمین زده شده است که حدود ۱ درصد از کل جمعیت اروپایی و آمریکایی با دوره‌های لختی خواب مواجه هستند. این اختلال، با فراوانی نسبتاً یکسان در مردان و زنان دیده می‌شود.
عوامل خطر و پیش آگهی اختلال پرخوابی
عوامل خطر و پیش‌آگهی اختلال پرخوابی یکی از مسائل اساسی در مطالعه اختلالات خواب است. عوامل خطر برای اختلال پرخوابی شامل سابقه خانوادگی، استفاده از مواد مخدر یا الکل، فشار روانی، استرس زندگی، و عوامل محیطی نظیر شرایط نوری و صدای محیط می‌شوند. افرادی که در خانواده‌هایی با سابقه اختلالات خواب مانند پرخوابی دیده شده‌اند، بیشتر به این اختلالات در معرض قرار دارند.
همچنین، استفاده بیش از حد از مواد مخدر یا الکل و تجربه استرس‌ها و فشارهای روانی نقش مهمی در بروز این اختلال دارند. از سوی دیگر، ارتقاء آگاهی درباره اهمیت مراقبت از سلامت روانی، بهبود عادات خواب، و مدیریت استرس می‌تواند به پیشگیری و کاهش احتمال بروز اختلال پرخوابی کمک کند.
محیطی
پرخوابی ممکن است ناشی از عوامل گوناگونی مانند استرس روانی یا مصرف الکل باشد، اما هنوز تأیید شده‌ای برای نقش آنها به‌عنوان عوامل تسریع‌کننده در ایجاد این اختلال وجود ندارد. تحقیقات نشان داده است که حدود ۱۰ درصد از موارد پرخوابی با عفونت‌های ویروسی همراه بوده یا به زمان قبل یا پس از عفونت اتفاق افتاده‌اند.
عفونت‌های ویروسی نظیر ذات‌الریه، HIV، مونونوکلئوز عفونی و نشانگان گیلین – بارها نیز می‌توانند پرخوابی را در مدت زمان مختلفی، حتی چند ماه پس از عفونت، ایجاد کنند. همچنین، نقش ژنتیک و وراثت کروموزوم غیرجنسی غالب در بروز پرخوابی نیز مشاهده شده است. این اختلال ممکن است در موارد خانوادگی نیز انتقال یابد و در برخی افراد تا ۶ تا ۱۸ ماه پس از آسیب سر وقوع کند.
شاخص های تشخیصی
خواب‌نگاری چندبعدی شبانه جزئیات گوناگونی از الگوهای خواب فرد را نمایان می‌سازد، از جمله مدت خواب عادی تا طولانی، تأخیر در شروع خواب کوتاه، و دوره تداوم خواب عادی تا زیاد. این روش نشان می‌دهد که توزیع خواب با حرکت سریع چشم (REM) نیز در مراتب طبیعی قرار دارد. عملکرد خواب در افراد مبتلا به اختلال پرخوابی به طور عمدتاً بیشتر از ۹۰ درصد است. برخی افراد با این اختلال ممکن است مقدار بیشتری از خواب آهسته موج داشته باشند.
آزمون تأخیر خواب چندگانه، گرایش به شروع خواب را نشان می‌دهد که معمولاً با میانگین مقادیر تاخیر خواب کمتر از ۸ دقیقه ارائه می‌شود. در افراد مبتلا به اختلال پرخوابی، متوسط تأخیر خواب معمولاً کمتر از ۱۰ دقیقه است و به طور متداول ۸ دقیقه یا کمتر می‌باشد. این افراد ممکن است دوره‌های شروع خواب با REM را تجربه کنند، اما چرت زدن در این دوره‌ها در کمتر از دو بار رخ می‌دهد.
پیامدهای کارکردی اختلال پرخوابی
سطح پایین هوشیاری، که در آن فرد درگیر مبارزه با نیاز به خواب می‌شود، ممکن است عواقب جدی بر عملکرد روزمره افراد داشته باشد. این وضعیت می‌تواند منجر به کاهش کلی کارآیی، کاهش تمرکز، و حافظه ضعیف در طول فعالیت‌های روزانه گردد. پرخوابی می‌تواند به شکل قابل توجهی در عملکرد کاری و ارتباطات اجتماعی تأثیر بگذارد.
همچنین پیشنهاد می شود به مقاله معنای خواب هایی که می بینیم مراجعه فرمایید. طولانی بودن خواب شبانه و مشکلات در بیدار شدن ممکن است منجر به دشواری در انجام تعهدات صبحگاهی، مانند به موقع رسیدن به محل کار، شود. علاوه بر این، دوره‌های خواب غیرعمدی می‌توانند منجر به وقایع خجالت‌آور شوند، به خصوص اگر این دوره‌ها در شرایطی اتفاق بیافتند که فرد در حال رانندگی یا انجام کار با ماشین‌آلات حساس است و ممکن است خطرناک باشد.
تشخیص افتراقی اختلال پرخوابی
تشخیص افتراقی اختلال پرخوابی معمولاً از طریق تجمیع اطلاعات جامعه‌شناختی، تاریخچه پزشکی، و آزمایشات خواب انجام می‌شود. این فرآیند شامل مصاحبه با بیمار برای درک دقیق‌تر علائم و شرایط خواب، بررسی عادات خواب و بیداری، و ارزیابی سطح استرس و فشار روحی است. همچنین، تجزیه و تحلیل دقیق خواب به وسیله خواب‌نگاری (Polysomnography)، که شامل ثبت هوشیاری مغز، حرکت چشم‌ها، فشار خون، نرخ ضربان قلب، و دیگر پارامترهای خواب است، اطلاعات مهمی را ارائه می‌دهد.
افتراق این اختلال با دیگر حالت‌های خوابی مانند اختلالات هیدروسنس خواب، اختلال های همراه با تنفس نامنظم، یا اختلالات رفتار خواب، از اهمیت زیادی برخوردار است. در نهایت، تشخیص تفصیلی توسط متخصصان خواب به افراد این امکان را می‌دهد تا از راه‌های درمانی موثر و سازنده‌تر برخوردار شوند.
تنوع هنجاری در خواب
تفاوت‌های متداول در مدت خواب در جمعیت معمولاً ناشی از تنوع فیزیولوژیکی افراد است. افراد معمولاً به دو دسته “خفته های طولانی” و “خواب‌کمانه ها” تقسیم می‌شوند. خفته‌های طولانی زمان خواب بیشتری نسبت به متوسط نیاز دارند و وقتی که به اندازه کافی خواب می‌بینند، علائمی مثل خواب‌آلودگی یا لختی خواب ندارند. این افراد معمولاً خواب نیروبخش دارند.
اگر ضروریات اجتماعی یا شغلی زمان خواب را کوتاه تر کند، نشانه‌ها ممکن است در طول روز آشکار شوند. از سوی دیگر، در اختلال پرخوابی، نشانه‌های خواب آلودگی مفرط، بی‌توجه به مدت خواب شبانه، وابسته به عواملی چون استرس یا اختلالات اجتماعی می‌باشند و ممکن است از متوسط مدت خواب نیز برخوردار باشند.
متوسط مدت زمان خواب کمتر از ۷ ساعت در شب، به شدت به خواب شبانه ناکافی اشاره دارد، در حالی که میانگین بالاتر از ۹ تا ۱۰ ساعت در هر دوره ۲۴ ساعته، نشان‌دهنده پرخوابی است. افرادی که به کمبود خواب در ایام خاص توجه می‌کنند، معمولاً سعی می‌کنند این کمبود را در روزهای بدون فشارهای اجتماعی یا شغلی جبران کنند.
برخلاف پرخوابی که معمولاً به شکل ثابت و بدون تغییر در طول دهه‌ها ادامه می‌یابد، خواب شبانه ناکافی بیشتر به موقعیت‌های خاص وابسته است. در صورت شک و تردید نسبت به تعیین افراز مدت زمان خواب شبانه، تشخیص اختلال پرخوابی به سرعت ارائه نشود و انجام آزمایش‌های تشخیصی و درمانی برای ادامه خواب به مدت ۱۰ تا ۱۴ روز، می‌تواند به درستی تشخیص و روشنایی در این زمینه کمک کند.
کیفیت خواب نامناسب و خستگی
اختلال پرخوابی باید از خواب آلودگی زیاد که به مقدار یا کیفیت ناکافی خواب و خستگی مرتبط است، تمایز یابد. این اختلاف نشان‌دهنده خستگی است که با افزایش مدت یا بهبود کیفیت خواب بهبود نمی‌یابد و با وضعیت خواب کاری ندارد. تفکیک وضعیت خواب آلودگی زیاد و خستگی چالش‌برانگیز است و ممکن است دچار همپوشانی قابل توجهی باشند.
اختلالات خواب مرتبط با تنفس
افراد مبتلا به بی خوابی و اختلالات خواب مرتبط با تنفس ممکن است الگوهای خواب آلودگی زیادی را تجربه کنند. سوابق خرخر کردن بلند، وجود مکث‌های تنفسی در طی خواب، آثار صدمه مغزی یا بیماری‌های قلبی-عروقی، و حتی چاقی، ناهنجاری‌های کالبدی در منطقه حلق دهانی، فشار خون ناطقی، و نارسایی قلب، در معاینات بدنی ممکن است نشانه‌های اختلالات خواب مرتبط با تنفس باشند. تحقیقات خواب‌نگاری چندبعدی می‌توانند وجود رویدادهایی که منجر به اختلال تنفسی در طول خواب می‌شوند و این رویدادها در اختلال پرخوابی حاکی از عدم وقوع آنها هستند، را تایید نمایند.
اختلالات خواب – بیداری ریتم شبانه روزی
اختلالات خواب-بیداری ریتم شبانه روزی معمولاً با ظهور خواب آلودگی در طول روز تشخیص داده می‌شوند. سابقه‌ای از الگوهای نامناسب خواب-بیداری، همراه با تغییرات ناپیوسته در ساعات خواب و بیداری، به عنوان یک ویژگی شناخته شده در افراد مبتلا به اختلال ریتم شبانه روزی وجود دارد.
ناهنجاری های خواب
نادرستی‌های خواب به ندرت باعث بروز خواب شبانه طولانی و پریشان یا خواب آلودگی در طول روز می‌شوند که اصطلاحاً به عنوان اختلال پرخوابی شناخته می‌شود.
اختلالات روانی دیگر
اختلال پرخوابی باید با دقت از اختلالات روانی که در آنها پرخوابی به عنوان ویژگی اصلی مشاهده می‌شود، تمییز یابد. به طور خاص، شکایت از خواب آلودگی در طول روز ممکن است در مواقع افسردگی اساسی همراه با ویژگی‌های وابسته به افسردگی و یا در دوره‌های اختلال دو قطبی پدید آید. قبل از قطعی کردن تشخیص اختلال پرخوابی، ضروری است تا وجود یا عدم وجود اختلال روانی فعلی یا گذشته مورد بررسی قرار گیرد.
همزمانی اختلالات
پرخوابی می‌تواند با اختلالات افسردگی اساسی، اختلالات دوقطبی (در طول دوره افسردگی) و اختلال افسردگی فصلی همراه باشد. برخی افراد مبتلا به اختلال پرخوابی، نشانه‌های افسردگی را تجربه می‌کنند که ممکن است با معیارهای اختلال افسردگی تطابق داشته باشند. این نمای بالینی ممکن است با نیاز مداوم به خواب بیشتر در ارتباط با پیامدهای روانی-اجتماعی همراه باشد.
افراد مبتلا به اختلال پرخوابی در معرض خطر اختلالات مرتبط با مواد قرار دارند، به خصوص در ارتباط با خود درمانی با مواد محرک. این فقدان کلی اختصاصی می‌تواند به نیمرخ ناهمگن در افرادی که نشانه‌های آنها معیارهای تشخیصی یکسان را برآورده می‌کنند، کمک کند. همچنین، بیماری‌های تباهش عصبی مانند بیماری آلزایمر، بیماری پارکینسون و تحلیل چند سیستمی نیز ممکن است با پرخوابی مرتبط باشند.
رابطه با طبقه بندی بین المللی اختلالات خواب
به گونه‌ای که در طبقه‌بندی بین‌المللی اختلالات خواب، ویرایش دوم (ICSD-2) مشخص شده است، گروه اختلالات خواب شامل نوعی اختلال خواب به نام “پرخوابی‌های با منشأ مرکزی” می‌شود. این گروه شامل زیرنویس‌های مختلفی از جمله پرخوابی عودکننده (به نام نشانگان کلین-لوین) می‌شود.
درمان اختلال پرخوابی یا هایپرسومنیا
اختلال پرخوابی یا هایپرسومنیا یک مشکل خواب است که معمولاً با خواب بیش از حد و ناتوانی در کنترل نیاز به خواب در زمان های مناسب همراه است. درمان این اختلال ممکن است به شکل ترکیبی از رویکردهای مختلف صورت گیرد:
1. تغییرات در الگوی خواب: به منظور بهبود کیفیت و مدت زمان خواب در شب، تغییرات در الگوی خواب مثل اصلاح ساعت خواب و بیداری، ایجاد محیط خواب بهینه، و اعمال رفتارهای بهداشت خواب ممکن است مفید باشد.
2. پیشنهادهای رفتاری: آموزش تکنیک‌های مدیریت خواب می‌تواند کمک کننده باشد. این شامل تکنیک‌های تنفسی، آموزش رفتارهای مدیریت استرس، و تغییر عادات خواب می‌شود.
3. مشاوره روان‌شناختی: روش‌های مشاوره مانند درمان شناختی رفتاری (CBT-I) می‌توانند به فرد کمک کنند تا با افکار و احساسات منفی مرتبط با خواب مقابله کند و الگوهای خواب بهبود یابد.
4. داروها: در مواردی، ممکن است پزشک داروهای مختلف را برای کمک به مدیریت اختلال پرخوابی تجویز کند. این داروها ممکن است شامل مهارکننده‌های سیستم عصبی مرکزی یا داروهای موجب خواب آلودگی شوند.
در هر صورت، تشخیص و درمان اختلال پرخوابی باید توسط یک حرفه‌ی پزشکی متخصص در حوزه خوابگردانی صورت گیرد و درمان به صورت فردی بر اساس نیازها و شرایط هر فرد تنظیم می‌شود.
نتیجه گیری
در نتیجه، اختلال پرخوابی یا هایپرسومنیا مشکلی است که تأثیر قابل توجهی بر کیفیت و مدت خواب فرد دارد. درمان این اختلالات نیازمند یک رویکرد گسترده است که شامل تغییرات در الگوی خواب، تکنیک‌های مدیریت استرس، و در موارد لازم، ممکن است از داروهای خاصی استفاده شود.
همچنین، اصلاح عوامل محیطی مانند محیط خواب، تغییرات در فعالیت‌های روزانه، و ترکیبی از روش‌های روان‌درمانی نیز بهبود موثری در این زمینه داشته باشند. تشخیص دقیق و تعیین راهکارهای متناسب با نیازهای هر فرد مهمترین قدم به سوی درمان این اختلالات می‌باشد.
