برنا اندیشان | مرجع تخصصی بهترین پکیج های آموزشی
اختلال ملال پیش از قاعدگی یا PMDD یک وضعیت ویژه است که در برخی زنان قبل از شروع دوره قاعدگی خود شاهد آن می‌شوند. این وضعیت ممکن است با علائم جسمانی و روانی همراه باشد که معمولاً در روزهای پیش از آغاز قاعدگی ظاهر می‌شوند. PMDD یک نوع اختلال روانشناختی است که در این دوره‌ها بروز می‌کند و می‌تواند زندگی روزمره و کیفیت زندگی زنان را تحت تأثیر قرار دهد.
در این مقاله از برنا اندیشان، قصد داریم تا PMDD را با استفاده از راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی ویراست پنجم DSM-5 به طور دقیق و جامع توضیح دهیم. DSM-5 یک راهنمای معتبر است که توسط انجمن روانپزشکی آمریکا منتشر شده است و معیارهای تشخیصی رسمی برای اختلالات روانی را فراهم می‌کند.
اینجا ما سعی خواهیم کرد تا اساساً علایم، عوامل خطر و روش‌های درمان PMDD را بر اساس استانداردهای این راهنما شرح دهیم تا بهترین روش‌های مدیریت و درمان برای زنان مبتلا به این اختلال را به ارمغان آوریم.
اختلال ملال پیش از قاعدگی
اختلال ملال پیش از قاعدگی یا PMDD یک وضعیت ویژه است که معمولاً در زنان قبل از شروع دوره قاعدگی ظاهر می‌شود. این اختلال می‌تواند با علائم متنوعی همراه باشد، از جمله علائم جسمانی و روانی. علائم روانی ممکن است شامل پرخاشگری، بی حالی، افسردگی، درد در قسمت‌های خاص بدن، اضطراب و سایر علائم باشد.
شناخت این اختلال و درک علائم آن می‌تواند کمک کند تا زنان بتوانند این دوره را با آگاهی بیشتر و با استفاده از روش‌های مدیریت مناسب، راحت‌تر سپری کنند. این شناخت می‌تواند به زنان کمک کند تا برنامه‌ریزی‌های مناسبی را برای مقابله با علائم PMDD در دوره‌های بعدی قاعدگی خود انجام دهند و به کاهش ناراحتی‌های آن پی ببرند.
ملاک های تشخیصی اختلال ملال پیش از قاعدگی
پیشنهاد می شود به مقاله اختلالات عصبی قاعدگی مراجعه فرمایید. برای تشخیص اختلال ملال پیش از قاعدگی، برخی ملاک‌های خاص وجود دارد که باید مورد توجه قرار گیرند. در اکثر چرخه‌های قاعدگی، حداقل پنج نشانه باید در هفته آخر قبل از شروع قاعدگی حاضر باشند، سپس ظرف چند روز پس از شروع قاعدگی بهبود یابند و در هفته پس از آن حداقل یا به کل ناپدید شوند.
همچنین، حداقل یکی یا تعداد بیشتری از نشانه‌های زیر باید حاضر باشند:
1. ناپایداری عاطفی محسوس، مانند نوسانات خلقی، افزایش حساسیت نسبت به طرد یا احساس غمگینی.
2. افزایش تحریک‌پذیری یا خشم محسوس، یا افزایش تعارضات میان فردی.
3. افسردگی محسوس، احساس ناامیدی یا افکار محکوم کردن خود.
4. اضطراب، تنش یا احساس برانگیختگی یا کفری.
5. کاهش علاقه به فعالیت‌های معمول، مشکلات در تمرکز، رخوت یا کاهش انرژی، تغییر در اشتها و مشکلات خواب.
علاوه بر این نشانه‌ها، نباید فراموش کرد که این علایم باید با ناراحتی یا اختلال قابل ملاحظه بالینی در کار، تحصیل، فعالیت‌های اجتماعی عادی یا روابط با دیگران همراه باشند. همچنین، این علایم نباید ناشی از تأثیرات فیزیولوژیکی مواد مخدر یا دیگر بیماری‌های جسمی باشند.
برای تأیید تشخیص، ملاک‌های الف باید توسط ارزیابی‌های روزانه آینده‌نگر در طول حداقل دو چرخه بیماری تأیید شوند. اما تشخیص ممکن است به طور موقتی قبل از این تأیید اعمال شود.
ویژگی های مرتبط با تشخیص اختلال ملال پیش از قاعدگی
هذیان‌ها و توهمات در اواخر مرحله جسم زرد چرخه قاعدگی واقعیت‌پردازی شده‌اند، اما این وقایع به ندرت رخ می‌دهند. برخی از افراد ممکن است مرحله پیش از قاعدگی را به عنوان دوره‌ای از خطر برای انجام اقدامات خودکشی در نظر بگیرند.
شیوع اختلال ملال پیش از قاعدگی
شیوع ۱۲ ماهه اختلال ملال پیش از قاعدگی در زنانی که قاعده می‌شوند، بین 8/1 تا 5/8 درصد است. این میزان شیوع به ویژگی‌های روش‌های ارزیابی مرتبط است. اگر این ارزیابی‌ها بر مبنای گزارش‌های گذشته نگر برگزار شوند، ممکن است افزایش قابل توجهی را نشان دهند.
با این حال، شیوع برآورده شده براساس ثبت روزانه نشانه‌ها برای مدت 1 تا 2 ماه ممکن است به طور کامل بیانگر وضعیت اختلال نباشد؛ به این معنا که افرادی که نشانه‌های شدید دارند، ممکن است نتوانند فرآیند ارزیابی را به‌خوبی تحمل کنند.
دقیق‌ترین ارزیابی برای شناسایی اختلال ملال پیش از قاعدگی، 1/8 درصد برای زنانی است که نشانه‌های آنها همراه با اختلال کارکردی روزمره برآورده می‌شود. همچنین، برآورد 1/3 درصد برای زنانی که نشانه‌های آنها همراه با اختلال کارکردی و بدون وقوع نشانه‌های همزمان اختلال روانی دیگر است، انجام می‌شود.
شکل گیری و روند اختلال ملال پیش از قاعدگی
شروع اختلال ملال پیش از قاعدگی می‌تواند در هر زمانی پس از نخستین قاعدگی رخ دهد. احتمال وقوع موارد جدید آن در طی 40 دوره پیگیری، 5/2 درصد است. درصد فاصله اطمینان این تخمین میانگین برابر با 95 درصد بازه‌ای بین 7/3 تا 7/1 می‌باشد.
با توجه به روایت، بسیاری از افراد وقتی به دوران یائسگی می‌رسند، گزارش می‌دهند که نشانه‌های آن اختلال بدتر می‌شود. هرچند، پس از یائسگی، نشانه‌ها معمولاً متوقف می‌شوند، اگرچه استفاده از هورمون‌های چرخه‌ای ممکن است باعث ظاهر شدن مجدد نشانه‌ها شود.
عوامل خطر و پیش آگهی اختلال ملال پیش از قاعدگی
عوامل خطر و پیش‌آگهی اختلال ملال پیش از قاعدگی شامل چندین عامل مختلف می‌باشد. برخی از این عوامل شامل تاریخچه خانوادگی اختلالات روانی، تغییرات هورمونی، استرس‌های زندگی، عادات غذایی نامناسب، و سابقه سوء مصرف مواد مخدر و الکل می‌باشند. همچنین، وجود عوارض فیزیکی مرتبط با قاعدگی می‌تواند نشان دهنده مواردی باشد که احتمال ابتلاء به این اختلال را افزایش می‌دهد.
به عنوان مثال، زنانی که تجربه درد شدید قبل از قاعدگی دارند ممکن است در معرض خطر بیشتری برای توسعه این اختلال باشند. برای پیش‌آگهی از این اختلال، مسئولیت بر عهده پزشکان و متخصصان روانپزشکی است که بررسی‌های مناسب انجام داده و افراد را در مورد علائم و نشانه‌های ملال پیش از قاعدگی آگاه سازند. همچنین، آموزش و اطلاع‌رسانی به زنان درباره روش‌های مدیریت استرس و تغییرات هورمونی و نیز تغییر در رفتارهای زندگی می‌تواند در پیشگیری از این اختلال موثر باشد.
محیطی
عوامل محیطی مرتبط با پیشروی اختلال ملال پیش از قاعدگی شامل چندین عامل مختلف می‌باشد که هر کدام می‌توانند به تشدید این اختلال کمک کنند. استرس، به عنوان یکی از این عوامل، می‌تواند تأثیر زیادی بر وضعیت روانی و جسمی زنان داشته باشد و احتمال بروز علائم اختلال را افزایش دهد.
سابقه آسیب میان‌فردی، مثل تجربه‌های ناخوشایند در روابط قبلی، نیز می‌تواند به عواملی تقویت‌کننده این اختلال تبدیل شود. همچنین، تغییرات فصلی و محیطی نیز می‌توانند بر تعادل هورمونی زنان تأثیر گذار باشند و علائم ملال پیش از قاعدگی را تشدید کنند.
در نهایت، جنبه‌های اجتماعی-فرهنگی رفتار جنسی زنان به عنوان عواملی مهم، می‌توانند نقش مهمی در پیش‌آگاهی و پیشگیری از این اختلال داشته باشند، زیرا رفتارهای جنسی و نقش جنسیتی زنان می‌توانند به عنوان نشانگرهایی برای وضعیت روانی و فیزیکی آنها عمل کنند. به عنوان مثال، تحقیقات نشان داده‌اند که فشارهای اجتماعی بر زنان برای انجام وظایف خانگی و شغلی به طور غیرمنصفانه می‌تواند منجر به افزایش استرس و افت مزاج در آنان شود.
ژنتیکی و فیزیولوژیکی
اطلاعات درباره توارث پذیری اختلال ملال پیش از قاعدگی هنوز به طور کامل مشخص نشده است. با این حال، بررسی‌ها نشان می‌دهد که میزان توارث پذیری برای نشانه‌های پیش از قاعدگی در محدوده ۳۰ تا ۸۰ درصد قرار دارد. به طور خاص، برآورد شده است که حدود ۵۰ درصد از نشانه‌های پیش از قاعدگی توارث پذیر است که این به عنوان یکی از پایدارترین عوامل مؤلفه‌های این اختلال در نظر گرفته می‌شود.
این نتایج نشان می‌دهد که عوامل ژنتیکی ممکن است نقش مهمی در توسعه این اختلال داشته باشند، اما هنوز نیاز به تحقیقات بیشتر برای درک دقیق تر تأثیر این عوامل و ارتباط آنها با اختلال ملال پیش از قاعدگی وجود دارد.
تعدیل کننده های روند
تحقیقات نشان می‌دهد که زنانی که از داروهای خوراکی ضدبارداری استفاده می‌کنند ممکن است شکایت‌های کمتری از نشانه‌های پیش از قاعدگی داشته باشند نسبت به زنانی که اینگونه داروها را مصرف نمی‌کنند. به عنوان مثال، داروهای ضدبارداری معمولاً شامل هورمون‌هایی مانند استروژن و پروژسترون هستند که می‌توانند تعادل هورمونی را در بدن تنظیم کنند و از افزایش ناپایداری‌های هورمونی پیش از قاعدگی جلوگیری کنند. با این حال، تأثیرات دقیق این داروها بر روند قاعدگی و نشانه‌های پیش از آن هنوز به‌طور کامل مشخص نشده است و نیاز به تحقیقات بیشتر در این زمینه وجود دارد.
موضوعات تشخیصی مرتبط با فرهنگ
اختلال ملال پیش از قاعدگی، به نشانگان فرهنگ بستگی ندارد و در افراد مختلف در سراسر جهان از جمله ایالات متحده، اروپا، هندوستان و قاره آسیا مشاهده شده است. این مسئله که آیا میزان وقوع این اختلال بر اساس نژاد متفاوت است یا خیر، هنوز مورد تایید قرار نگرفته است. با این حال، فراوانی، شدت و نحوه بروز نشانگان و الگوهای آن ممکن است به طور قابل توجهی تحت تأثیر عوامل فرهنگی و اجتماعی قرار بگیرد.
به عبارت دیگر، عوامل مانند اعتقادات، ارزش‌ها، سنت‌ها و تفاوت‌های فرهنگی می‌توانند بر تجربه و بیانگری این اختلال در جوامع مختلف تأثیرگذار باشند. از این رو، درک این مسئله از جهات متعددی از جمله رویکردهای فرهنگی، اجتماعی و روانشناختی می‌تواند برای بهبود درمان و پیشگیری از این اختلال مفید باشد.
شاخص های تشخیصی
همانطور که پیش‌تر ذکر شده، تشخیص دقیق اختلال ملال پیش از قاعدگی با استفاده از دو ماه ارزیابی نشانه‌های آینده‌نگر تأیید شده است. چندین مقیاس، از جمله مقیاس ارزیابی روزانه شدت مشکلات و مقیاس‌های تشابه دیداری برای نشانه‌های خلقی پیش از قاعدگی، مورد اعتبارسنجی قرار گرفته‌اند و به طور عمومی در آزمایش‌های بالینی برای تشخیص اختلال ملال پیش از قاعدگی استفاده می‌شوند.
به عنوان مثال، مقیاس ارزیابی نشانگان تنش پیش از قاعدگی یک مدل خودسنجی و مشاهده‌گر دارد که هر دو اعتبارسنجی شده‌اند و به منظور سنجش شدت بیماری در زنان مبتلا به اختلال ملال پیش از قاعدگی، گسترده استفاده می‌شود.
پیامدهای کارکردی اختلال ملال پیش از قاعدگی
نشانه‌ها باید به صورت واضح و قابل ملاحظه‌ای با ناراحتی بالینی یا اختلال واضح و محسوس در عملکرد اجتماعی یا شغلی در هفته‌ای که قبل از شروع دوره قاعدگی‌هاست، ارتباط داشته باشند. این اختلال در عملکرد اجتماعی ممکن است با اختلاف‌های زناشویی، مشکلات در روابط با فرزندان، اعضای دیگر خانواده یا دوستان آشکار شود.
بدیهی است که مشکلات زناشویی یا شغلی باید معتبر بوده و نباید با رفتارهایی که فقط به عنوان بخشی از اختلال ملال پیش از قاعدگی تشخیص داده می‌شوند، اشتباه گرفته شوند. به عبارت دیگر، این مشکلات باید به طور واضح با اختلالات مربوط به قاعدگی مرتبط شوند و نباید به‌عنوان یک واکنش ناشی از عوامل دیگر تفسیر شوند.
تشخیص افتراقی اختلال ملال پیش از قاعدگی
تشخیص افتراقی اختلال ملال پیش از قاعدگی ممکن است به دلیل شباهت نشانه‌های آن با دیگر اختلالات روانی، به‌ویژه افسردگی و اختلال وحشتزدگی، چالش‌هایی ایجاد کند. از جمله راهکارهای تشخیص افتراقی می‌توان به ارزیابی دقیق تاریخچه علائم و اثرات آنها بر عملکرد روزمره فرد، بررسی نحوه تغییرات هورمونی و سیکل قاعدگی، استفاده از مقیاس‌های اختصاصی برای ارزیابی نشانه‌ها، و بررسی همزمان نشانه‌های جسمی و روانی اشاره کرد.
علاوه بر این، ارزیابی متفاوتی برای بررسی تأثیرات محیطی و فرهنگی می‌تواند در تشخیص افتراقی مؤثر باشد. همچنین، انجام مصاحبه‌های دقیق و متعدد با فرد و افراد نزدیک به او می‌تواند به شناخت بهتر علائم و تأثیرات آنها در زندگی روزمره کمک کند.
نشانگان پیش از قاعدگی
نشانگان پیش از قاعدگی از جنبه‌های مختلف با اختلال ملال پیش از قاعدگی متفاوت است. به این معنا که برای تشخیص اختلال ملال پیش از قاعدگی، حداقل پنج نشانه ضروری نیست و همچنین نیاز به وجود نشانه‌های عاطفی برای تشخیص آن وجود ندارد. این اختلال از اختلال ملال پیش از قاعدگی رایج‌تر است، اگرچه شیوع دقیق نشانگان پیش از قاعدگی متفاوت است.
در حالی که نشانگان پیش از قاعدگی از نظر ویژگی‌های جلوه نشانه در مدت مرحله پیش از قاعدگی چرخه قاعدگی شباهت دارد، اما به طور کلی شدت آن کمتر است. وجود نشانه‌های جسمانی و رفتاری در نشانگان پیش از قاعدگی، بدون نشانه‌های عاطفی لازم، احتمالاً ملاک‌های نشانگان پیش از قاعدگی و نه اختلال ملال پیش از قاعدگی را برآورده می‌کند.
قاعدگی دردناک
قاعدگی دردناک یکی از نشانگانی است که مرتبط با زمان شروع قاعدگی می‌باشد و عمدتاً به صورت دردناک توصیف می‌شود، اما این موضوع از نشانگانی که با تغییرات عاطفی توصیف می‌شود، متمایز است. بنابراین، نشانه‌های قاعدگی دردناک با شروع قاعدگی‌ها آغاز می‌شوند، در حالی که نشانگان اختلال ملال پیش از قاعدگی، براساس تعریف، قبل از شروع قاعدگی‌ها آغاز می‌شوند، حتی اگر تا چند روز اول قاعدگی به تأخیر افتاده باشد. این تفاوت میان زمان شروع نشانه‌ها برای تمییز قرار دادن بین این دو مفهوم مهم است.
اختلال دوقطبی، اختلال افسردگی اساسی و اختلال افسردگی مداوم (افسرده خویی)
بعضی از زنانی که دارای اختلال دوقطبی، افسردگی اساسی یا افسردگی مداوم هستند، ممکن است اعتقاد داشته باشند که با اختلال ملال پیش از قاعدگی مواجه هستند. اما زمانی که نشانه‌ها را تجربه می‌کنند، متوجه می‌شوند که این نشانه‌ها با الگوی معمول پیش از قاعدگی مطابقت ندارند.
زنان مبتلا به اختلال‌های روانی دیگر نیز ممکن است نشانه‌های مزمن یا متناوبی را تجربه کنند که با مرحله چرخه قاعدگی ارتباطی ندارد. با این حال، به دلیل آنکه شروع قاعدگی رویدادی مشخص و قابلیت یادآوری دارد، ممکن است زنان این اختلال‌ها را فقط به مدت پیش از قاعدگی تجربه می‌کنند یا اینکه نشانه‌ها قبل از شروع قاعدگی شدیدتر می‌شوند.
این امر نیازمند تایید نشانه‌ها از طریق ارزیابی‌های روزانه آینده نگر است. فرایند تشخیص افتراقی، به خصوص اگر به نشانه‌های گذشته نگر اتکا شود، ممکن است دشوار شود، به دلیل همپوشانی نشانه‌های اختلال ملال پیش از قاعدگی با تشخیص‌های دیگر.
این همپوشانی به ویژه برای تمییز دادن اختلال ملال پیش از قاعدگی از دوره‌های افسردگی اساسی، افسردگی مزمن، اختلالات دوقطبی و اختلالات شخصیت مرزی بسیار مهم است. اما میزان اختلالات شخصیت در افراد مبتلا به اختلال ملال پیش از قاعدگی بیشتر از افراد بدون این اختلال نیست.
استفاده از درمان های هورمونی
بعضی از زنانی که دارای نشانه‌های متوسط تا شدید پیش از قاعدگی هستند، ممکن است از درمان‌های هورمونی، از جمله داروهای هورمونی ضدبارداری استفاده کنند. اگر این نشانه‌ها پس از شروع مصرف هورمون‌های برون‌زاد روی دهند، ممکن است نشانگان ناشی از مصرف هورمون باشند به جای بیماری اساسی اختلال ملال پیش از قاعدگی. اگر این زنان مصرف هورمون‌ها را متوقف کنند و نشانه‌ها ناپدید شوند، این با اختلال افسردگی ناشی از مواد/دارو همخوانی دارد.
همزمانی اختلالات
اختلال قبلی در افراد مبتلا به اختلال ملال پیش از قاعدگی، که به طور معمول گزارش شده، دوره‌ای از افسردگی اساسی است. انواع گوناگونی از اختلالات جسمانی (مانند میگرن، آسم، آلرژی‌ها، اختلالات صرعی) یا اختلالات روانی دیگر (از جمله اختلالات افسردگی و دوقطبی، اضطراب، پرخوری عصبی، و مصرف مواد) ممکن است در دوره پیش از قاعدگی شدت بیشتری بگیرند؛ با این حال، فاقدی دوره بدون نشانه در طول فاصله پس از قاعدگی، تشخیص اختلال ملال پیش از قاعدگی را کاهش می‌دهد.
بهتر است در نظر گرفته شود که این بیماری‌ها، در صورت تشدید پیش از قاعدگی، به عنوان تشخیص اختلال روانی یا جسمانی موجود در نظر گرفته شوند. گرچه در مواقعی که فرد تنها تشدید پیش از قاعدگی بیماری روانی یا جسمانی دیگر را تجربه می‌کند، تشخیص اختلال ملال پیش از قاعدگی باید با احتیاط ارائه شود، اما می‌توان آن را به عنوان یک تشخیص همزمان با اختلال روانی یا جسمانی دیگر مدنظر قرار داد، به ویژه زمانی که فرد نشانه‌ها و تغییراتی را در سطح عملکرد تجربه می‌کند که با نشانه‌های معمول اختلال جاری تفاوت دارد و به طور محسوسی با آنها متفاوت است.
درمان اختلال ملال پیش از قاعدگی
درمان اختلال ملال پیش از قاعدگی به عنوان یک مسئله پیچیده و چند رویه‌ای در حوزه پزشکی و روان‌شناسی مطرح است. درمان این اختلال معمولاً از رویکردهای چندگانه استفاده می‌کند که شامل موارد زیر می‌شود:
1. درمان دارویی: از داروهای مختلفی برای کنترل سیمپتوم‌های اختلال ملال پیش از قاعدگی استفاده می‌شود، از جمله آنتی‌دپرسانت‌ها، آنتی‌انکسیولار‌ها و دیگر داروهای متناسب با شدت و نوع علائم مشاهده شده.
2. درمان روانشناختی: روش‌های مختلفی مانند روان‌درمانی شناختی رفتاری (CBT)، روان‌درمانی دینامیکی و مشاوره روانشناختی می‌توانند به افراد کمک کنند تا با مشکلات و استرس‌های خود مواجه شوند و راه‌حل‌های موثری برای مدیریت آنها پیدا کنند.
3. تغییرات در سبک زندگی: شامل تغییرات در رژیم غذایی، ورزش و تمرینات تنفسی، مدیریت استرس، مطالعه راجع به موضوعات مرتبط با سلامت روانی و رفتارهای مثبت می‌شود.
4. درمان هورمونی: در مواردی که اختلالات هورمونی مسئله‌ای مهم هستند، ممکن است مشاوره از پزشکان و متخصصان اندوکرینولوژی برای تنظیم هورمون‌ها و افزایش کیفیت زندگی مورد نیاز باشد.
5. پشتیبانی روانی و اجتماعی: حمایت از دوستان، خانواده و گروه‌های حمایتی می‌تواند نقش مهمی در بهبود روحیه و تحمل این مشکلات داشته باشد.
درمان اختلال ملال پیش از قاعدگی نیازمند شناسایی دقیق نوع و شدت علایم، تجزیه و تحلیل عوامل محیطی و هورمونی ممکن است تاثیرگذار باشد. همچنین، ترکیب درمان‌های مختلف و سازگاری آنها با نیازها و وضعیت شخصی هر فرد می‌تواند بهبود موثری را ایجاد کند.
نتیجه گیری
اختلال ملال پیش از قاعدگی یکی از مسائل رایج در زنان است که می‌تواند به طور قابل توجهی روی کیفیت زندگی و عملکرد اجتماعی آنها تأثیر بگذارد. با توجه به پیچیدگی و تنوع علایم این اختلال، تشخیص صحیح و درمان مناسب آن اهمیت بسیاری دارد. روش‌های درمانی شامل درمان دارویی، روان‌درمانی، تغییرات در سبک زندگی و حمایت اجتماعی می‌توانند بهبود موثری در کنترل علایم و مدیریت این اختلال ایجاد کنند.
همچنین، شناخت بهتر فرایندهای فیزیولوژیک و عوامل محیطی که می‌توانند بر روی این اختلال تأثیر بگذارند، می‌تواند در پیشگیری و مدیریت بهتر آن موثر باشد. از اهمیت بالقوه توجه به نیازها و وضعیت هر فرد برای انتخاب روش‌های مناسب درمانی نیز باید یاد کرد. در نهایت، تلاش برای افزایش آگاهی، پذیرش مشکل و جستجوی کمک حرفه‌ای می‌تواند به زنان کمک کند تا با موفقیت با این اختلال مقابله کنند و کیفیت زندگی بهتری را تجربه کنند.
