مفهوم زمان و ماهیت آن دارای پیچیدگی های زیادی است که دانشمندان و فیزیکدانان نیز آن را قبول دارند. چرا که برخی افراد بر این باورند زمان صرفا یک توهم است و در واقعیت چیزی تحت عنوان زمان معنا و مفهوم ندارد. سوالات بسیاری در این رابطه وجود دارد که ذهن افراد را به خود مشغول کرده است.

مثلا اصلا زمان چگونه آغاز شده است و به چه شکلی تمام می شود؟ آیا بیگ بنگ یا همان انفجار بزرگ واقعیت دارد؟ سفر در زمان چگونه انجام می شود؟ تمام این موارد سوالاتی است که ذهن افراد را به خود درگیر کرده است و دانشمندان نیز در این خصوص تحقیقات بسیاری را انجام داده اند. در این قسمت از مجله علمی برنا اندیشان تصمیم داریم تا به زبانی ساده مفهوم زمان را مورد بررسی قرار دهیم.

راهنمای مطالعه مقاله نمایش

آیا مفهوم زمان توهم است؟

انسان ها به دلیل متمدن بودن و ساختار زندگی شان نیاز دارند تا برای انجام کارهایشان برنامه داشته باشند. این در حالی است که حیوانات اصلا به این موضوع فکر نمی کنند. چرا که حیوانات بر اساس ریتم شبانه روزی شان فعالیت می کنند و کاملا به آن اعتماد دارند و این موضوع نیز واقعی است و می توان گفت آن ها بسیار دقیق عمل می کنند.

اما موضوع برای انسان ها بسیار متفاوت است و در فرایند تکامل همواره تمام چیزها را اندازه گیری کرده است. در خصوص مفهوم زمان نیز چنین شرایطی وجود دارد و انسان ها برای آنکه بتوانند بر طبق برنامه ای خاص کارهایشان را انجام دهند و از نظر روانی به آرامش دست یابند مفهوم زمان را برای خودشان ایجاد کرده اند.

قانون دوم ترمودینامیک مستلزم آن است که مفهوم زمان یک ویژگی واقعی جهان است و فیزیکدانان برای تجزیه و تحلیل فرایندهای فیزیکی به آن تکیه می کنند. اما سوال بسیار مهمی که پیش می آید این است که آیا مفهوم زمان واقعی است؟ همچنین پیشنهاد می شود تا مقاله قانون مورفی را مطالعه نمایید.

چرا که تاکنون مفهوم زمان صرفا یک مفهوم قابل اعتماد است که بر اساس فرمول های ریاضی برای اندازه گیری و تجزیه و تحلیل دنیای فیزیکی خود را ۴ بعد قرار می دهیم. با این که می توانیم زمان را به صورت ریاضی تعریف کنیم اما مفهوم زمان یک مفهوم غیر قابل اعتماد و معیوب است.

چرا که انسان ها واقعیت را به صورت توالی مستمر از رویدادها درک می کنند و به مفهوم زمان را به آن اختصاص می دهند. به همین دلیل سوال آیا مفهوم زمان یک توهم است پیش می آید و بسیاری افراد با خود می گویند که اگر زمان وجود دارد دقیقا از چه موقعی آغاز شده است؟

در این باره نظریه پردازان نتیجه گیری های متفاوتی را ارائه می دهند که در ادامه آنها را بیان می کنیم.

زمان بی نهایت است و به این معناست که هیچ آغازی نداشته و هیچ پایانی نیز نخواهد داشت.
زمان یک چرخه است و به همین دلیل دارای آغاز و پایان نیست.
مفهوم زمان به انسان ها کمک می کند تا بر اساس یک برنامه زندگی کنند.
مفهوم زمان یک توهم است که در اثر مشاهده وقایع در حال گذر از فضا ایجاد می شود. حتی اگر زمان یک توهم باشد، باز هم چیزهای بیشتری از تصورات ما در آن وجود دارد.

به دلیل ماهیت پیچیده مفهوم زمان نیاز است تا جزئیات آن به دقت مورد بررسی قرار گیرد.

زمان یک مفهوم مادی نیست

فیزیکدانان بر این باورند که گذر زمان دنباله ای از کرون ها است که ذرات فرضی زمان هستند. به عنوان مثال می توانیم بگوییم که چیزی شبیه به فریم های یک فیلم است. اما همین موضوع نشان می دهد که مفهوم زمان یک توهم است.

کارلو روولی (Carlo Rovelli) که یک فیزیکدان نظری است بیان می کند که مفهوم زمان یک توهم است. او می گوید که انسان ها به توالی اتفاقات یعنی گذشته، حال و آینده زمان می گویند. این در حالی است که مفهوم زمان مادی نیست و دارای پیچیدگی های بیشتری است.

یعنی انسان نمی تواند زمان را اداره کند و یا مانند یک شی آن را در دست بگیرد و آن را حرکت دهد. حتی نمی توان آن را متوقف کرد و فقط از بین می رود. همانطور که می دانیم آلبرت اینشتین (Albert Einstein) ثابت کرد که مفهوم زمان نسبی است و فقط یک ابزار برای اندازه گیری توالی اتفاقات است که ما از آن استفاده می کنیم.

مفهوم فعلی زمان که در ذهن انسان ها وجود دارد برگرفته از تخیلات اوست. یعنی مفهوم زمان به این شکل صرفا یک تخیل است که انسان ها ماهیتی مادی به آن داده اند تا بتوانند آن را اندازه گیری کنند و زندگی برایشان معنا داشته باشد.

پیشنهاد ویژه : پکیج آشنایی با سیاهچاله ها

به همین دلیل همواره تلاش می کنیم تا برای مفهوم زمان یک آغاز و پایان در نظر بگیریم. یکی از استادان دانشگاه کمبریج که فیزیکدان است بیان می کند ” لازم نیست زمان دارای آغاز باشد”. چرا که تحقیقات نشان می دهد جهان ممکن است بی نهایت قدیمی و بی نهایت بزرگ باشد. پروفسور نیل توروک (Neil Turok) نیز معتقد است که ما مجبور نیستیم برای زمان آغاز و پایانی در نظر بگیریم. چرا که باید بدانیم مفهوم زمان صرفا برای ما انسان ها یک تصور است.

فرایند درک زمان توسط انسان ها

هر چه سن انسان افزایش پیدا می کند زمان نیز برای او سریع تر می شود. اما به این معنا نیست که زمان در حال افزایش است و صرفا احساسی است که انسان ها متناسب با سن شان دارند. چرا که با افزایش سن، نسبت طول اتفاقاتی که در زندگی حال خود تجربه می کنیم کمتر از رخدادهای گذشته به نظر می رسد.

دلیل چنین رویدادی نیز به خاطر نسبت توالی های زمانی است. یعنی زمانی که انسان ۱۰ ساله است، یک سال ۱۰ درصد کل زندگی اش است و در سن ۵۰ سالگی نیز یک سال فقط یک پنجم زندگی اوست و هر چه سن افزایش پیدا می کند زمان نیز برایش سریع تر می شود، چرا که این نسبت نیز کوچکتر می شود.

آشنایی با مفهوم اتساع زمان

با این که زمان برای انسان صرفا یک مفهوم و تصور است اما انسان ها برای داشتن هدف و برنامه های زندگی شان از زمان استفاده می کنند. چرا که لازم است تمام کارها را اندازه گیری کنیم تا بتوانیم به درستی عمل نماییم و این کار موجب می شود به نوعی احساس آرامش داشته باشیم. همچنین پیشنهاد می شود تا مقاله اثر پروانه ای را مطالعه نمایید.

آلبرت اینشتین توضیح داد که چگونه گذر زمان برای یک مشاهده گر بر اساس جرم و حرکت در نوسان است. این نوسان به عنوان اتساع زمان شناخته می شود. چرا که در زمان انجام آزمایشات علمی نیاز است تا زمان به صورت دقیق اندازه گیری شود و همین موضوع باعث می شود تا تصورات اشتباهی ایجاد شود. چرا که ما باید نگرش دقیق تری نسبت به مفهوم زمان داشته باشیم و برای این کار ساعت اتمی را اختراع کردیم تا بتوانیم به زمان دقیق دست پیدا کنیم.

همواره مفهوم زمان را بر اساس چرخش زمین قرار داده ایم و این این نوسانات به دلیل چرخش زمین باید به طور مداوم اصلاح شود.

برای اندازه گیری زمان از ۲ نوع علمی استفاده می کنیم که عبارت است از :

یو تی وان (UT1) : این مقیاس بر اساس چرخش زمین اندازه گیری می شود.
یو تی سی (UTC) : یک مقیاس زمانی ثابت که با تفاوت بین زمین و یک نقطه نجومی خاص در فضا اندازه گیری می شود.

چون ما اندازه گیری زمان را بر اساس چرخش زمین قرار دادیم به طور مداوم نیاز به تنظیمات زمان داریم. به دلیل کند شدن چرخش آن، به جز هر ۱۰۰ سال، هر ۴ سال (سال کبیسه) یک روز باید به ماه اضافه کنیم و این کار هنوز دقیق نیست.

پیشنهاد ویژه : پکیج آموزش کامل آسترولوژی

همچنین لازم است تا هر چند وقت یک بار ثانیه ها را اضافه کنیم که به آن ثانیه های کبیسه گفته می شود. موسسه ملی استاندارد و فناوری (NIST) این کار را به عنوان یک ثانیه اضافه در نیمه شب آخرین روز ژوئن یا دسامبر برنامه ریزی می کند.

بی پایان بودن زمان

حتی اگر مفهوم زمان خیالی باشد باز هم باید الگوی آن را به درستی تعریف کنیم. به همین دلیل ۲ موضوع پیش می آید که یا زمان بی نهایت و یا به صورت چرخه ای است. اگر هیچ انتهایی برای زمان وجود نداشته باشد پس برای همیشه ادامه پیدا می کند و الگویی بی پایان دارد.

در مقابل اگر زمان به صورت چرخه ای باشد و مدام تکرار شود باز هم به صورت بی نهایت ادامه می یابد و هرگز به پایان نمی رسد. آن وقت می توانیم فرض کنیم که همه چیز در نهایت به شکلی در جایی از زمان رخ می دهد.

اگر مفهوم زمان به شکل یک چرخه باشد، آن وقت تمام پدیده های فیزیکی برای همیشه تکرار می شود و با وجود آنکه جزئیاتی در رویدادها وجود دارد باز هم این چرخه مدام تکرار می شود.

در چنین شرایطی همه چیز در طیف فضا – زمان برای همیشه با امکانات بی پایان متفاوت تکرار خواهد شد. هر تکرار نیز وجود متفاوتی دارد و در نتیجه بی نهایت واقعیت وجود خواهد داشت. بنابراین در صورت بی نهایت یا چرخه ای بودن زمان، مفهوم زمان هرگز وجود نخواهد داشت.

پارادوکس انفجار بزرگ (Big Bang)

اگر زمان هیچ آغاز و پایانی نداشته باشد، آیا قبل از وقوع بیگ بنگ چیزی وجود داشته است؟‌ تحقیقات زیادی که در این زمینه انجام شده است از نظریه انفجار بزرگ حمایت می کند و به همین دلیل می توان بیان کرد که اگر آغازی وجود داشته باشد پس پایانی نیز وجود خواهد داشت.

یعنی از رویدادی در زمانی آغاز شده است و در زمانی به پایان می رسد. وقتی می خواهیم برای جدول زمانی دنیا برای آینده که روزی به پایان می رسد یک الگوی محدودی قرار دهیم دچار مشکل می شویم. چرا که این سوال پیش می آید بعد از پایان چه چیزی وجود دارد و این موضوع به نوبه خود یک پارادوکس است و طبق آن جهان تا بی نهایت وجود دارد.

ذهن انسان عادت کرده است که برای هر مفهومی یک نقطه آغاز و پایان ایجاد کند. این موضوعات تا حدی نامفهوم است و دقیقا نمی توان آغاز و پایانی برای جهان در نظر بگیریم.

دو سوالی که در این خصوص پیش می آید عبارت است از :

اگر ما بگوییم که آغازی وجود داشته است، سوال پیش می آید که قبل از آن چه چیزی بوده است؟
اگر هم بگوییم که جهان پایانی دارد باز این سوال به وجود می آید که بعد از پایان چه چیزی وجود خواهد داشت؟

بنابراین متوجه شدیم که تفکر انسان زمان را پارادوکس می کند و به همین دلیل مفهوم زمان یک پارادوکس است. زیرا اگر پایان غایت است پس هیچ چیزی باقی نمی ماند و اگر آنچه بعد از پایان می آید از همه ماده باطل است و آن باطل چقدر دوام دارد؟ همین سوال مشخص می کند که مفهوم زمان وجود دارد و بر این اساس ما هنوز هستیم و به پایان نرسیده ایم و ماده نیز در جهان وجود دارد.

مثلا اگر ماده به داخل سیاهچاله کشیده شود و از بین برود آن وقت زمان نیز وجود ندارد و چیزی برای اندازه گیری باقی نمی ماند. اگر فرض کنیم که تمام مواد به داخل سیاهچاله کشیده شود و زمان همچنان ادامه داشته باشد، پس جهان فرصت دارد تا مجدد خودش را بازیابی کند.

سخن پایانی

به دلیل محدودیت هایی که وجود دارد، ذهن انسان نمی تواند به درستی مفهوم زمان را درک کند. چرا که یا به صورت چرخه ای و یا به صورت بی انتها با مفهوم زمان آشنا هستیم. از این رو انسان بر این باور است که جهان همواره رو به جلو حرکت می کند و در تعادل وجود دارد. به همین دلیل زمانی که چیزی برای تکامل وجود نداشته باشد، تغییری نیز صورت نمی گیرد و در نتیجه مفهوم زمان به عنوان یک توهم بی اهمیت در نظر گرفته می شود.