برنا اندیشان | مرجع تخصصی بهترین پکیج های آموزشی
در این قسمت از پایگاه دانش برنا اندیشان تصمیم داریم تا در رابطه با یکی از موضوعات مهم و ویژه روانشناسی با عنوان معرفی سندرم آشیانه خالی و راهکارهای مقابله با آن از دیدگاه روانشناسی با شما علاقه مندان به مطالب روانشناسی گفتگو کنیم.
معرفی سندرم آشیانه خالی و راهکارهای مقابله با آن از دیدگاه روانشناسی
در این مقاله معرفی سندرم آشیانه خالی و راهکارهای مقابله با آن از دیدگاه روانشناسی مورد بررسی قرار گرفته و سپس به راهکارهای مقابله ای خواهیم پرداخت،پس تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
سندرم آشیانه خالی(empty nest syndrom)به مجموعه ای ازعلایم ونشانه های شبه افسردگی اطلاق می شود که در زن یا مرد یا هردو پس ازآن که آخرین فرزند،آنها (یامنزل) را ترک کرد ظاهر می شود.به طور معمول اما نه همیشه این سندرم با یائسگی زنان و بازنشستگی مردان همراه است،یعنی درحدود سالهای ۴۵تا۵٠یا۵٠تا۶٠زندگی. این سندرم با بروز بحران میانسالی می تواند موازی باشد.البته این اتفاق همیشه رخ نمی دهد اما تصور کنید پدر ۵۵ ساله ومادر۵٠ ساله ای که آخرین فرزند خود را عروس یا داماد کرده اندحالا پس از چندین دهه زندگی وعادت به فرزندان حالاباید با تنهایی خود خو بگیرند،هرچه زوج در این دوران بیشتر درگیر مسائل گذشته یا ناامیدی از آینده گردند،بیشتر از هم فاصله می گیرند و بنابراین، این تنهایی وعدم حمایت اجتماعی می تواند از عوامل زمینه ساز افسردگی به معنای بالینی(بیماری) باشد و در زوج هایی که به خاطر فرزندان درکنار هم مانده اند بیشتر دیده می شود.
از نظر فرهنگی نمی توان با قاطعیت گفت که چه فرهنگی آسیب پذیرتر هست، اما در فرهنگ های شرقی ازجمله کشورمان به دلیل پیچیدگی و عمق روابط خانوادگی ممکن است این اتفاق بیشتر رخ دهد.این سندرم(آشیانه خالی)در زوج هایی که یکی ازدلایل تداوم ازدواج شان فرزندان بوده است (مثلا زنی که می گویدبه خاطر بچه ها طلاق نگرفتم) یا پدرانی که بازنشسته شده اند یا زنانی که به یائسگی رسیده اند یا خانه دار هستند،شایع تر می باشد.
اثرات سندروم آشیانه خالی بر والدین
پس از معرفی سندرم آشیانه خالی حال به بررسی اثرات مثبت و منفی آن می پردازیم. طبیعی است که والدین وقتی همه فرزندانشان آنها را ترک کنند، احساس غم و تنهایی کنند. اما در نهایت، تنهایی می تواند تأثیر منفی و هم مثبت بر والدین داشته باشد.
اثرات منفی:
احساس قابل توجه از دست دادن ممکن است منجر به افسردگی شود. همچنین ممکن است منجر به بروز بحران هویت، مشکلات رفتاری یا درگیری در رابطه با دیگران و الکلیسم شود.
مطالعات نشان داده است که تنهایی و افسردگی در سالمندان می تواند منجر به ناتوانی های شناختی شود.
والدین، به ویژه مادران، ممکن است احساس هدف خود را از دست دهند زیرا در حال حاضر کسی برای مراقبت از آنها وجود ندارد.
همچنین مشاهده شده است که احساسات آشیانه خالی در زنان خانه دار نسبت به زنان شاغل زیادتر است.
اثرات مثبت:
روانشناسان معتقدند دوری از فرزندان لزوماً برای والدین بد نیست زیرا آنها وقت پیدا می کنند تا روابط خود را با دیگران بیشتر کنند.
زوجین همچنین می توانند وقت خود را در کنار هم گذرانده و رابطه خود را دوباره زنده کنند.
این فرصت را به آنها می دهد تا دوباره سرگرمی ها و علاقه های خود را دوباره کشف کنند، کیفیت زندگی را بهبود بخشند و دوباره با خانواده ارتباط برقرار کنند.
چطور با سندرم آشیانه خالی برخورد کنیم؟
۱٫ فعالیت‌هایی که دوست دارید، انجام دهید
در مورد برخی از والدین، آنها اکنون شکافی عمیق در زندگی خود به نام سندرم آشیانه خالی دارند. آنها دیگر برای رفتن به فعالیت‌های ورزشی، کمک به تکالیف، یا آشپزی شبانه برای بچه‌هایشان مورد نیاز نیستند. برای والدینی که به شدت در زندگی بچه‌هایشان دست دارند، این شکاف عمیق نیاز به پرشدن دارد.
با این حال، نمی‌تواند فقط با فعالیت‌های بی‌معنی پر شود. والدین باید علایق جدید پیدا و یا علایقی را که قبلا داشته‌اند، دنبال کنند. هرقدر این فعالیت برای فرد بامعنی‌تر باشد، شکاف بزرگ شدن فرزندان و رفتن از خانه را بیشتر می‌توان جبران شود.
این به این معنی نیست که امروز باید در مرکز سرطانی یا بیمارستان داوطلب شوید. این ایده ممکن است شما را بترساند. در عوض، با درون‌گرایی به خودتان و چیزی که از آن لذت می‌برید دقت کنید.
برای مثال، ممکن است مدرک هنری داشته باشید که از زمانی که با فرزندانتان در خانه بودید از آن استفاده نکرده‌اید. همیشه می‌خواستید در کلاس‌های هنری به بقیه آموزش بدهید.
ورود به یک کارگاه هنری محلی که کلاس‌های هنری ارائه می‌دهد، ممکن است در زمان سندرم آشیانه خالی گزینه خوبی برای توجه باشد. شاید متوجه شوید آموزش دیگران در علاقه به هنر و ابراز خود از طریق هنر برای شما رضایت عمیقی در زندگی به وجود می‌آورد.
شما باید چیزی را پیدا کنید که مورد علاقه‌تان باشد و همچنین به شما کمک کند احساس کنید که هدف معناداری دارید.
اگر درگیر مقابله با تنهایی هستید، از انجام فعالیت‌های فردی خودداری کنید. انجام فعالیتی به تنهایی، در بیشتر موارد به شما کمک نخواهد کرد تا احساس تنهایی کمتری داشته باشید. در عوض فعالیت‌هایی را پیدا کنید که جمعی باشد.
برای مثال، اگر از عکاسی لذت می‌برید، به باشگاه عکاسی ملحق می‌شوید. از دیگران یاد بگیرید و با افرادی دوست شوید که برای رابطه شور و هیجان دارند. ممکن است متوجه شوید که قدم بعدی استفاده از مهارت عکاسی برای ثبت خاطرات دیگران و به اشتراک گذاشتن هدیه‌تان با آنها خواهد بود. مهارت‌ها و توانایی‌های شما می‌توانند در زمانی که اکنون باید به آنها اختصاص دهید رشد کنند و شکوفا شوند.
دقت کنید، دوست دارید چه کاری انجام دهید، چه چیزی باعث اشتیاق شما می‌شود و سپس به‌گونه‌ای که افراد دیگر هم درگیر باشند، به این کار بپردازید.
فعالیت‌های دیگری هم وجود دارد که والدین مبتلا به سندروم آشیانه‌های خالی در حرکت به سمت جلو مفید ارزیابی کرده‌اند. این فعالیتها شامل آموزش عالی مثل دانشگاه برای خود، داوطلب شدن در خیریه محلی، احیای دوستی‌های قدیمی و پیدا کردن شغل است.
هرچه ممکن است، چیزی را پیدا کنید که مورد علاقه شما باشد و احساس ارزشمندی در شما ایجاد کند. در خانه به‌خاطر از دست دادن فرزندتان ناراحت نباشید و انتظار نداشته باشید احساسات‌تان خود به خود و به طور جادویی خوب شوند.
همانطور که دوره‌های اندوه را طی می‌کنید، زمان به درمان شما کمک می‌کند. یافتن اهداف و علاقه‌های جدید همچنین می‌تواند به شما در این فرآیند جریان زندگی کمک کند.
پیشنهاد ویژه : کارگاه مهارت های زندگی بزرگسالان
۲٫ روابط عاشقانه خودتان را در سندرم آشیانه خالی احیا کنید
ماجراهای زیادی از زوج‌هایی وجود دارد که پس از بزرگ‌شدن بچه‌ها و رفتن آنها از خانه، دور از هم زندگی می‌کنند یا طلاق می‌گیرند. زوج ها پی می‌برند پس از رفتن فرزندان، هیچ چیز مشترکی با هم ندارند.
این یک فرصت عالی برای اصلاح رابطه عاشقانه‌تان و تمرکز بر رابطه است. همچنین فرصتی برای شماست که با هم به یک علاقه مشترک بپردازید.
ممکن است متوجه شوید که هیچ وجه مشترکی ندارید، اشکالی ندارد. چیزی پیدا کنید که هر دو موافق باشید انجام دهید.
لازم نیست مورد علاقه هر دوی شما باشد. در عوض، این کاری است که هر دو مایل هستید انجام دهید چون می‌خواهید کنار هم باشید. این تجربه زندگی مشترک است که ما را به دیگران پیوند می‌دهد.
با به اشتراک گذاشتن زندگی کنار هم، ارتباط مستحکم داشته باشید و رابطه خود را در زمان سندرم آشیانه خالی احیا کنید. می‌تواند به سادگیِ دوچرخه‌سواری، یوگا یا تماشای پرندگان با هم باشد. می‌تواند کاری پر زرق و برق‌تر مثل سفر جهانی باشد.
هر چه که باشد، این کار را با هم انجام دهید تا تجربه‌ی دیگری داشته باشید و آن را به اشتراک بگذارید.
۳٫ حمایت از جانب همسر در زمان سندرم آشیانه خالی
وقتی آخرین فرزند خانه را ترک می‌کند، همه والدین احساسات یکسانی را تجربه نمی‌کنند. در واقع، به احتمال زیاد، شما تجربیات احساسی متفاوتی خواهید داشت. همسر یا شریک زندگی شما ممکن است آن‌قدر درگیر کار باشد که حتی متوجه نشود شما درحال گذراندن سندروم آشیانه خالی باشید.
آنچه را که تجربه می کنید با همسر یا شریک زندگی خود به اشتراک بگذارید
بگذارید آنها بدانند که شما در مواجه با کودکانی که از خانه می‌روند. مشکل دارید و در طی این دوران به حمایت عاطفی نیاز دارید. آنها ممکن است کاملاً از احساسات شما بی‌اطلاع باشند مگر این‌که از آن صحبت کنید و در مورد احساسات‌تان صریح باشید.
اگر شریک یا همسرتان پیش شما آمد و در حال تجربه سندروم آشیانه خالی باشد، از لحاظ عاطفی کاملا در اختیار او باشید. اجازه دهید احساسات و عواطف خود را بدون هیچ قضاوتی بیان کنند. پیشنهاد دهید فعالیتی را با هم انجام دهید تا زندگی‌تان را با هم احیا کنید.
این نوعی سازگاری با محیط خانه است و والدین زمانی که فرزندان خانه را ترک می‌کنند، پشت سر می‌گذارند. حمایت از یکدیگر و غنی‌سازی روابط‌تان از طریق فعالیت‌های مشترک می‌تواند در گذار از این مرحله به شما کمک کند.
۴٫ در صورت نیاز کمک بگیرید
اگر تنهایی در مقابله کردن با سندروم آشیانه خالی دچار مشکل هستید، از یک متخصص کمک بگیرید. مشاوره می‌تواند به شما در کنار آمدن با این مرحله از زندگی کمک کند.
متوجه باشید این مرحله‌ای از زندگی است و زندگی از بعضی جهات تغییر می‌کند. این به معنی نیست که وضعیت زندگی شما بهتر یا بدتر می‌شود، تنها متفاوت می‌شود.
اگر فکر می‌کنید اندوه مانع به پایان رساندن کارها و وظایف روزانه‌تان می‌شود، کمک بخواهید.
همچنین اگر در علاقه‌مندی به چیزهایی که قبلا مورد علاقه شما بودند مشکل دارید، باید کمک بگیرید. از دست دادن علاقه به فعالیت‌های شخصی شما می‌تواند نشانه افسردگی باشد. ممکن است برای مدتی به دلیل سندرم آشیانه خالی دچار حالت افسردگی شوید.
اگر فکر می‌کنید دچار افسردگی شدید و نمی‌توانید آن را تغییر دهید، از متخصص کمک بخواهید. اگر فرآیند اندوه و سوگواری شروع شده، طبیعی است برخی از احساسات افسردگی را تجربه کنید.
پنج مرحله سوگواری عبارتند از انکار و انزوا، افسردگی، خشم و پذیرش. زمانی که فرزندتان خانه را ترک می‌کند، ممکن است همه‌ی این نشانه‌ها یا بعضی را تجربه کنید حتی ممکن است هیچ‌کدام را تجربه نکنید. خوب است درک کنیم که بسیاری از والدین اگر سندرم آشیانه خالی داشته باشند، تمام این پنج مرحله اندوه را تجربه می‌کنند.
اگر متوجه شدید که در مرحله افسردگی گیر افتاده‌اید و نمی‌توانید نور را در انتهای تونل ببینید، در این صورت کمک‌های حرفه‌ای مانند مشاوره بسیار توصیه می‌شود.
نحوه اجتناب از سندرم آشیانه خالی
همانطور که در مبحث معرفی سندرم آسیانه خالی ذکر شد، هیچ روش آسان و بدون خطایی برای جلوگیری از سندرم آشیانه خالی وجود ندارد. با این حال راه‌هایی برای جلوگیری از این اتفاق وجود دارد.
برخی عوامل کلیدی مثل آماده کردن فرزند برای رفتن از خانه به شما و فرزندتان این اطمینان را می‌دهد که هنوز هم به عنوان خانواده به او تعلق دارید، علایقی غیر از فرزندتان دارید و زمان و انرژی‌تان را صرف ازدواج یا بهبود و نزدیکی رابطه‌تان می‌کنید.
۱٫ به کودک خود برای ترک خانه کمک کنید
برای بسیاری از والدین که سندرم آشیانه خالی را تجربه می‌کنند، ترس و وحشتی که احساس می‌شود اغلب با این احساس که ممکن است فرزندانشان برای زندگی و پیش رفتن در جهان اماده نباشد، مرتبط است. در زمان منتهی به رفتن آنها از خانه، به ویژه سال آخر آنها در خانه، زمان آماده‌سازی آنها است.
اطمینان حاصل کنید که آنها تمام منابع و مهارت‌های لازم را دارند. آنها می‌دانند چطور غذای‌های ساده بپزند؟ می‌توانند با ماشین لباسشویی کار کنند؟ آنها می‌دانند که در صورت نیاز چگونه از حمل و نقل شهری استفاده کنند؟ همه چیز لازم برای زندگی در خانه‌های جدید خود را دارند؟
با مجهز کردن آنها به مهارت‌های اصلی زندگی که برای رشد و پیش‌رفتن تنهایی نیاز دارند، آنها را برای رفتن از خانه آماده کنید. کسی باشید که آنها را به اولین آپارتمان یا محل زندگی‌شان می‌برد، این کار در این فرآیند مفید است.
می‌توانید درباره چیدمان خانه، نحوه ملاقات با همسایه‌ها و امنیت در خانه با قفل کردن تمام درها حتی در طول روز صحبت کنید. این موضوعات می‌تواند به آنها کمک کند که نه تنها خود را فرد مستقل موفقی ببینند، بلکه خود را امن و با صلاحیت تصور کنند.
۲٫ به خود و کودکتان قوت قلب دهید
برخی از استرس ناشی از رفتن فرزند از خانه و سندرم آشیانه خالی این است که خانه آنها تغییر می‌کند. چه این خانه جدید آپارتمان، خوابگاه یا چیز دیگری باشد.
بگذارید فرزندتان بداند خانه اصلی آنها در کنار شماست. شما همیشه ” خانه ” آنها خواهید بود. این به شما و آنها اطمینان می‌دهد حتی اگر مایل‌ها از هم دور باشید، با هم و متعلق به هم هستید. اگر نیاز باشد فرزندتان به خانه برگردد، شما همیشه به عنوان یک والد، یک پایگاه امن آن‌جا خواهید بود تا به فرزندتان کمک کنید. به مبحث معرفی سندرم آشیانه خالی مراجعه نمایید.
مواردی وجود دارند که این اتفاق می‌افتد. موردی ندارد. آنها می‌توانند به خانه برگردند و دوباره اگر نیاز بود از خانه بروند. بگذارید آنها بدانند شما برای حمایت بی‌قید و شرط و عشق آن‌جا هستید. این چارچوبی است که باعث ایجاد روابط خانوادگی پایدار می‌شود.
اگر می خواهید با فرزندان بزرگسال خود روابط صمیمانه و سالم برقرار کنید، پس باید به آنها اطمینان دهید که همیشه برای آنها آن‌جا هستید و در خانه همیشه باز است. این به این معنا نیست که شما باید تامین‌کننده مالی برای فرزندان بزرگسال خود باشید.
من فرزندان بزرگی را می‌شناسم که به والدین‌شان اجاره پرداخت کردند. هر برنامه‌ریزی که برای خانواده شما جواب دهد، خوب است تا زمانی که کودک بداند که آنها پدر و مادر خود را در کنارشان دارند که در صورت اشتباه کردن می‌توانند روی شما حساب کنند.
قبول کنید که کودک شما ممکن است استرس عاطفی و آشفتگی در ترک خانه را تجربه کند. برای فرزند خود مشوق باشید. در دسترس بودن از طریق تلفن یا پیام نیز برای فرزندی که ممکن است هنگام عزیمت از خانه دچار استرس شود، مفید است.
هر کودکی متفاوت است. تنها از محتمل بودن این احساسات در فرزندتان آگاه باشید. برای فراهم کردن احساس راحتی، تشویق و حمایت عاطفی آماده باشید. راهی که به هردوی شما کمک می‌کند، برنامه تماس تلفنی هفتگی در یک ساعت و هرهفته است.
برای مثال، شما برای تماس هر یکشنبه ۵ بعدازظهر برنامه‌ریزی کردید. می‌توانید در طول هفته، پیام دهید و با یکدیگر در تماس باشید اما این زمان برنامه‌ریزی‌شده برای ارتباط اصلی و بررسی پیش رفتن اوضاع است. بپرسید آنها خوب هستند یا نه. از آنها بپرسید آیا به کمک نیاز دارند. در صورت نیاز حمایت عاطفی خود را ارائه دهید.
۳٫ فعالیتها و علایقی علاوه بر فرزندانتان داشته باشید
برای این‌که هنگام رفتن فرزندانتان از خانه احساس پوچی کامل در زندگی را احساس نکنید، زمانی را به تفریح و علایق خود اختصاص دهید. این‌ها باید علایقی باشند که خارج از خانواده و فرزندان شما قرار گیرند.
وقت گذاشتن برای دنبال کردن علایق و سرگرمی‌هایتان شما را فرد مستقلی ثابت می‌کند. این امر همچنین به والدین در مراقبت از خود کمک می‌کند.
همه‌ی ما به زمانی برای انجام کارهایی فقط برای خودمان نیاز داریم. این به این معنی نیست که ما خودخواه هستیم. برای خود سرمایه‌گذاری می‌کنید تا بتوانید به روشی تازه و موثر از خانواده خود مراقبت کنید.
انجام کارهایی که لذت می‌برید و با آن شور و هیجان احساس می‌کنید، برای لذت بردن از زندگی مفید است. هنگام مراقبت از عزیزانتان، خود را فراموش نکنید.
روزی فرزندان از خانه می‌روند. زمانی که آن روز می‌آید، برای شما فرصتی است تا علایق خود را کمی بیشتر دنبال کنید چون زمان بیشتری دارید.
تمام علایق خود را برای خانواده خود کنار نگذارید وگرنه به خود و خانواده‌تان آسیب می‌زنید.
۴٫ روی ازدواجتان سرمایه گذاری کنید
درحالی‌که اکنون فرزندانتان خانه هستند، زمانتان را به ارتباط با همسر یا شریک زندگی‌تان بگذرانید. هر روز درگیر مکالماتی شوید که تنها حول محور فرزندان نیستند.
علایق و سرگرمی‌هایی را پیدا کنید که بتوانید با هم انجام دهید تا احساس ارتباط برقرار کنید. روزی بچه‌ها بزرگ خواهند شد و شما در یک خانه خالی کنار هم خواهید ماند. همه چیز ساکت خواهد بود. اگر نمی‌دانید با فرد دیگری که کنار شما در خانه است چطور ارتباط برقرار کنید، این سکوت کرکننده است. پس از معرفی سندرم آشیانه خالی حال به معرفی کتابی در این زمینه مبحث را خاتمه می دهیم.
معرفی یار مهربان
سندرم آشیانه خالی همراه با (درمان پذیرش و تعهد)
مؤلفان: زهرا عسکری، احمد تقوی
تهیه و تنظیم: میترا نمازی
کارشناس ارشد روانشناسی بالینی
