برنا اندیشان | مرجع تخصصی بهترین پکیج های آموزشی
در این قسمت از پایگاه دانش برنا اندیشان تصمیم داریم تا در رابطه با یکی از موضوعات مهم و ویژه روانشناسی با عنوان اختلال شخصیت نمایشی یا هیستریونیک چیست؟ از علائم تا درمان با شما علاقه مندان به مطالب روانشناسی و درمان اختلالات شخصیت گفتگو کنیم.
اختلال شخصیت نمایشی یا هیستریونیک چیست؟ از علائم تا درمان
در مقاله اختلال شخصیت نمایشی یا هیستریونیک چیست؟ از علائم تا درمان اختلال شخصیت نمایشی مورد بررسی قرار گرفته و سپس به راهکارهای درمانی خواهیم پرداخت،پس تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
اختلالات شخصیت، طبقه‌ای از اختلالات روانپزشکی هستند که الگوهای رفتاری پایداری را در بر می‌گیرند و تغییر آنها نسبت به سایر رفتارها با دشواری بیشتری همراه است. اختلالات مرتبط با شخصیت در 3 گروه جداگانه دسته بندی شده‌اند که تحت عنوان کلاستر B،A و C شناخته می‌شوند. اختلال شخصیت نمایشی در کنار اختلال شخصیت ضد اجتماعی، مرزی و خودشیفته کلاستر B را تشکیل می‌دهند
افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی به طور فراگیری در همه جنبه‌های رفتاری، هیجانات اغراق‌آمیز و رفتار توجه طلبانه‌ای را از خود نشان می‌دهند. این سبک رفتاری معمولاً از اوایل بزرگسالی بروز پیدا کرده و در حوزه‌های مختلف زندگی نمایان می‌شود.
افرادی که به این اختلال مبتلا هستند می‌خواهند به هر قیمتی شده در مرکز توجه باشند و نگاه دیگران را به خود جلب کنند، هر کاری میکنند فقط برای رسیدن این هدف است. آرایش خاص و نامتعارف دارند و یا خال‌کوبی‌های عجیب و زیاد دارند، لباس‌های عجیبی می‌پوشند و رفتارشان به گونه است که انگار در حال اجرای تئاتر هستند. با صدای بلند می‌خندند، تصور میکنند رفتارشان با دیگران صمیمی و دوستانه و از روی مهربانی است ولی این‌طور نیست، ممکن است اگر در کانون توجه نباشند و یا مورد بی‌توجهی قرار بگیرند به خودشان یا دیگران آسیب برسانند. شدیداً از محیط و دیگران تأثیر می‌پذیرند و اصلاً به همین دلیل تصمیمات آنی و هیجانی و حتی غیرمنطقی می‌گیرند. آنها دائم خواستار توجه، تحریک و قدردانیِ دیگران هستند، برای رسیدن به این نیاز دست به اغواگری و تحریک دیگران می‌زنند به مخصوصاً از نظر جنسی. آنها بدون توجه دیگران نمی‌توانند زندگی کنند مانند غذا یا دارو با آن نیاز دارند. با جلب‌توجه است که می‌تواند روابط بین فردی خوبی داشته باشند و مطمئن باشند ارزشمند هستند. رفتار افراد شخصیت نمایشی در زنان و مردان کمی متفاوت است، مردان سعی میکنند اعتمادبه‌نفس خود را به رخ دیگران بکشند ولی نیاز و خواسته‌ی آنها برای جلب‌توجه کمتر از زنان نیست. ظاهر، پوشش و رفتار آنها آگاهانه و در راستای جلب نظر دیگران استفاده میکنند، به گونه‌ای لباس می‌پوشند که بدن آنها مشخص باشد، و حتی از شوخی‌های نا به جا برای به‌دست آوردن توجه دیگران استفاده میکنند.
علائم اختلال شخصیت هیستریونیک
بسیاری از این افراد مهارت‌های اجتماعی خوبی دارند، اما از این مهارت‌ها برای اداره‌ی دیگران استفاده میکنند تا بتوانند مرکز توجه آنها قرار بگیرند. شخصی که به این اختلال مبتلاست احتمالا:
- ناراحت است، مگر اینکه مرکز توجه دیگران باشد؛
- لباس تحریک‌آمیزی پوشیده یا رفتار اغواکننده‌ای را به نمایش می‌گذارد؛
- احساساتش به‌سرعت تغییر میکنند؛
- خیلی نمایشی رفتار می‌کند، انگار که در مقابل تماشاچیان تئاتر اجرا می‌کند. احساسات و رفتارهای اغراق‌شده از خود نشان می‌دهد، اما همچنان صمیمیتی در رفتارش نیست؛
- بیشازحد به ظاهر خود اهمیت می‌دهد؛
- مدام به دنبال تأیید دیگران است؛
- گول می‌خورد و به‌راحتی تحت تأثیر دیگران قرار می‌گیرد؛
- بیشازحد به انتقاد یا عدم‌تأیید حساس است؛
- تحمل سرخوردگی را ندارد و به‌راحتی از روزمرگی خسته می‌شود، اغلب پروژه‌ها را نیمه‌کاره رها می‌کند و از پروژه‌ای به پروژه‌ی دیگر می‌رود؛
پیش از عمل فکر نمی‌کند؛ - عجولانه تصمیم گیری می‌کند؛
- خودخواه است و به‌ندرت به دیگران توجه می‌کند؛
- در حفظ روابطش مشکل دارد و در برخورد با دیگران اغلب دروغین یا بی‌مایه به‌نظر می‌رسد؛
- برای جلب توجه دیگران تهدید یا حتی اقدام به خودکشی می‌کند.
علل بروز اختلال شخصیت نمایشی
معمولا در خانواده هایی که پدر و یا مادر دچار اختلال شخصیت نمایشی یا هیستریونیک هستند، فرزندان نیز دچار این اختلال می‌شوند، اما هنوز دلیل اصلی آن مشخص نشده است. همچنین متخصصان بر این باورند که عوامل ارثی و تربیتی در بروز شخصیت نمایشی نقش دارند. در ادامه عواملی که در مراحل رشد کودک ممکن است به بروز اختلال شخصیت نمایشی یا هیستریونیک منجر شوند اشاره کرده‌ایم:
1. مورد انتقاد واقع نشدن و یا تنبیه در سنین کودکی
2. توجه غیر قابل پیش بینی پدر و مادر
3. تشویق‌ها و توجهی که فقط برای رفتارهای خاصی به کودک داده می‌شود
4. توجیه کردن اشتباهات کودک و مثبت نشان دادن آنها در جمع و مهمانی‌ها
این رفتارها و دیگر رفتارهای مشابه منجر به بروز یک دوگانگی در کودک می‌شود؛ به این صورت که او نمی‌تواند تشخیص دهد کدامین رفتار صحیح و کدام رفتار اشتباه است. برخوردهای غلط والدین تا سن بلوغ می‌تواند بر کودک تاثیرگذاشته و اختلال شخصیت هیستریونیک را در او ایجاد کند.
پیشنهاد ویژه : کارگاه صوتی آموزش درمان اختلال شخصیت
روش‌های درمان اختلال شخصیت نمایشی
اختلال شخصیت نمایشی نوع برخورد با پیروزی ها و شکست‌ها، رابطه های اجتماعی و رومانتیک شخص را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در ادامه این مقاله انواع روش‌های درمان شخصیت نمایشی را مورد بررسی قرار می دهیم:
درمان شخصیت نمایشی با دارو درمانی
به منظور درمان نشانه‌های اضطراب، افسردگی و پریشانی در افراد با شخصیت نمایشی، داروهایی بوسیله روانپزشک تجویز می‌شود اما به خودی خود در درمان اختلال شخصیت نمایشی هیچ گونه کاربرد خاصی ندارد، در واقع این دارو برای اختلالاتی که به درمان شخصیت نمایشی مربوط است به کار می‌رود.
درمان اختلال شخصیت نمایشی به وسیله گروه درمانی
گروه درمانی برای درمان این اختلال تا زمانی که شخص قصد دارد رفتارهای بیمارگونه خود را تکرار کند برای مثال در گروه جلب توجه کند و از گروه در جهت رسیدن به اهدافی که باعث شدید تر شدن یا مداوم بودن نشانه‌های شخصیت نمایشی می‌گردد، توصیه نمی‌شود.
گروه درمانی تشکیل شده از گروهی از زنان و مردان با شخصیت نمایشی است؛ بحث کردن، تبادل نظر و نقش بازی کردن در هنگام جلسات درمانی به فرد کمک می‌کند تا رفتار اجتماعی و رابطه های بین فردی خود را بهتر کند.
درمان اختلال شخصیت نمایشی با روش شناختی _ رفتاری
فرد دارای بیماری اختلال شخصیت نمایشی از فرضیه‌های نادرست در ارتباط با زندگی خود رنج می برد. یکی از عقیده های اختلال شخصیت نمایشی این است که “من بی کفایت هستم و نمی‌توانم خودم از پس زندگی بربیایم” این عقیده باعث می‌شود که آنها فکر کنند که لازم است فرد دیگری را بیابند تا از آنها حمایت کند پس رفتارهای بیش زنانگی یا بیش مردانگی از خود نشان می‌دهند تا به این طریق توجه دیگران را جلب کنند و دیگران را به تحسین و حمایت وادار کنند.
درمان شناختی رفتاری در اشخاص با شخصیت نمایشی، اثربخشی بسیار خوبی می‌تواند داشته باشد. این روش درمان به این اشخاص کمک می‌کند تا روش تفکر خود را باز تر کنند و آن را گسترش دهند و به روشی سنجیده و با منطق همراه با آرامش بیشتر عمل کنند. این نوع درمان همچنین در اختلالات همانند با شخصیت نمایشی مانند اضطراب، افسردگی، اختلالات خوردن و سو مصرف مواد می‌تواند موثر واقع شود.
درمان شخصیت نمایشی با روان تحلیلگری
اهدف روان تحلیل گری در درمان اختلال شخصیت نمایشی، کم کردن واکنش‌های احساسی شخص با پیداکردن و آشکار کردن دلایل زیر بنایی است که باعث پیدا شدن و رشد کردن بیماری در او شده است.
درمان اختلال شخصیت نمایشی با خانواده درمانی و زوج درمانی
همسر و دیگر عضوهای خانواده که با اختلال شخصیت نمایشی زندگی میکنند هم تحت اثر اختلال شخصیت نمایشی هستند. خانواده درمانی و زوج درمانی برای بررسی رابطه ها و تعاملات عضو ها با هم، شناسایی عواملی که بیماری را شدید تر میکنند ، با متکی بودن بر همکاری اعضای خانواده صورت می‌گیرد. برای مطلع شدن از روش تاثیر گذاشتن اختلال شخصیت نمایشی و دیدن نشانه های این اختلال پیشنهاد ما به شما این است که هرچه سریع تر به مشاوران و روانشناسان کلینیک روان آرام مراجعه کنید.
انجام دادن تمرین های هماهنگی ذهن و بدن
تمرین‌هایی که مغز و بدن را هم راستا با هم دیگر قرار می‌دهند مثل یوگا، مدیتیشن، تای چی و درمان بیوفیدبک برای اشخاص با شخصیت نمایشی توصیه می‌شود، زیرا به این اشخاص کمک می رساند تا بتوانند برنامه ریزی ذهنی خود را مجددا تنظیم کنند تا بر واکنش‌های احساسی خود کنترل بیشتری خواهند داشت.
معرفی یار مهربان
کتاب برداشتن صورتک: اختلال شخصیت نمایشی و مرزی
مؤلف: جفری داوسون
مترجمان: مهرداد فیروزبخت، وحیده عرفانی
تهیه و تنظیم: میترا نمازی
کارشناس ارشد روانشناسی بالینی
