برنا اندیشان | مرجع تخصصی بهترین پکیج های آموزشی
آیا با سوگ جمعی آشنا هستید؟ به طور کلی هنگامی که یک اتفاق ناگوار در جامعه رخ می دهد و تمام ابعاد جامعه را در بر میگیرد ما با یک سوگ جمعی مواجه هستیم که پیامدهای ناگواری را با خودش به همراه دارد و می تواند بر تمام اعضای آن جامعه تاثیر بگذارد.
شایان ذکر است که تمام این رخدادها می تواند باعث اندوه جمعی در آن جامعه گردد و در نتیجه کارکرد جامعه را مختل می کند. در این قسمت از مجله علمی برنا اندیشان تصمیم داریم تا مقاله ای کامل در خصوص سوگ جمعی و روش های درمان آن را در اختیار شما افراد علاقه مند به مطالب روانشناسی قرار دهیم تا به صورت کامل با روش های درمان آن آشنا شوید و بدانید که در این مواقع چه کارهایی باید انجام دهید.
مفهوم سوگ جمعی
یکی از اولین سوالاتی که باید به آن پاسخ دهیم این است که سوگ جمعی چیست؟ همانطور که بیان کردیم اختلال سوگ جمعی بعد از یک حادثه آسیب زا برای افراد زیادی در یک جامعه رخ می دهد و پیامدهای منفی آن در سطح فردی و جمعی تاثیر می گذارد.پیشنهاد می شود تا مقاله درمان سوگ را مطالعه کنید.
این حالت به شکلی گروهی تجربه می شود و نحوه واکنش مردم را نسبت به مرگ تعدادی از افراد جامعه، بحران، جنگ و یا بلایای طبیعی نشان می دهد. در واقع زمانی که گروهی از مردم یک جامعه درگیر یک بحران یا حادثه می شوند چون که درد مشترکی را تجربه می کنند و آن درد تمام افراد را اندوهگین می کند در اصطلاح گفته می شود که سوگ جمعی اتفاق افتاده است.
در طول تاریخ نیز سوگ جمعی بارها و بارها برای افراد جامعه رخ داده است و دلایل مختلفی داشته است و تمامی اتفاقات آسیب زا و فقدان ها باعث شده است که تعداد زیادی از افراد جامعه ناراحت و اندوهگین شوند.
دلیل سوگ جمعی
لازم به ذکر است که سوگ جمعی به دنبال یک حادثه اندوهگین و آسیب زا ایجاد می شود و اثرات آن تمام جامعه را در بر می گیرد. به عنوان مثال رخدادهایی مانند جنگ، خشونت های شدید، بلایای طبیعی و سایر اتفاقاتی که در نهایت باعث مرگ و میر گسترده می شود غمی بزرگ را در آن جامعه به وجود می آورد.
به این نکته توجه داشته باشید که سوگ جمعی باعث می شود تا افراد جامعه ویژگی مشترکی داشته باشند و احساس کنند که هیچ تسلطی بر اوضاع و شرایط ندارند و نمی توانند کاری برای تغییر آن انجام دهند و به شکلی دچار درماندگی آموخته شده می شوند. به همین دلیل حس ناتوانی فشار روانی زیادی بر آنها وارد می شود.
سوگ جمعی ثانویه چیست؟
سوگ جمعی صرفا در زمان بحران های بزرگ رخ نمی دهد و در ادامه بحران نیز ایجاد می شود که به آن بحران پیش بینی شده یا ثانویه گفته می شود. همچنین برای آن عزاداری پیش از موعد انجام می گردد و شواهد نشان می دهد که خسارات بیشتری در راه است که می تواند اندوه بیشتری را به مردم جامعه وارد کند. همچنین پیشنهاد می شود به کارگاه روانشناسی رشد پس از آسیب مراجعه فرمایید.
وقتی که غم و اندوه در جامعه پیش بینی می شود احساس عدم تسلط بر اوضاع بیشتر و قوی تر می شود و بر خلاف سوگ فردی که فقط یک نفر دخیل است در سوگ جمعی احساسات مشترک و طاقت فرسا است.
بررسی سوگ از منظر روانشناسی
برای اولین بار زیگموند فروید مفهوم سوگ را مورد بررسی قرار داد و بیان نمود که این فرایند واکنشی است که در برابر انواع فقدان قرار می گیرد. فروید بر این باور است که سوگ یک فرایند استاندارد و نرمال است که بعد از بروز یک فقدان ایجاد می گردد. در نتیجه شخص به صورت تدریجی رابطه اش را با شخص از دست رفته از دست می دهد و در نهایت به زندگی عادی اش باز می گردد.
به یاد داشته باشید که این فرایند خیلی آسان و راحت نیست و گذراندن آن سختی و درد شدیدی را به فرد وارد می کند. حتی گاهی اوقات به دلیل فشارهای موجود ممکن است فرد دچار قطع ارتباط با واقعیت شود. بعد از فروید فردی به نام لیندمن تلاش کرد تا مفهوم سوگ فروید را به شکل جدیدی بازسازی و کامل کند و در نهایت موفق شد تا نشانه های سوگ را در افراد شناسایی کند که شامل عدم کنترل اضطراب، انکار، ناتوانی، آشفتگی جسمی و درگیری ذهنی است.
نشانه های سوگ بیمارگونه
لیندمن برخی از انواع سوگ را به صورت سوگ بیمارگونه توصیف کرد که ناهنجار است و با هیجانات بسیار شدید همراه است که نشانه های آن به شرح زیر می باشد. همچنین پیشنهاد می شود به کارگاه روانشناسی درمان سوگ مراجعه فرمایید.
طولانی شدن : یکی از علامت های سوگ بیمارگونه این است که مدت زمان آن بسیار طول می کشد و چون ابراز هیجانات در آن به تعویق می افتد در نهایت تجربه هیجانات دردناک نیز رخ نمی دهد و فرد همواره از آنها فرار می کند و چون سوگ را انکار کرده است و با آن روبرو نشده است سوگ در او به شکلی بیمارگونه ایجاد می شود.
عدم پذیرش : لیندمن در این باره بیان می کند که گاهی اوقات ممکن است سوگ در فرد برای سال های طولانی بماند و چون فرد هنوز سوگ را نپذیرفته است همواره با آن اشتغال ذهنی دارد.
واکنش هنجار و شدید : به صورت استاندارد واکنش به فقدان شامل احساس گناه و اضطراب یا ترکیبی از تمام آنهاست که اگر به این صورت نباشد و واکنش های فرد بسیار شدید باشد دیگر سوگ حالت طبیعی نداشته و در نتیجه اختلال می گردد و رفتارهای فرد به شکل بیمارگونه ابراز می شود.
مراحل سوگ جمعی
سوگ جمعی مانند سوگ فردی دارای مراحل مختلفی است که تمام جمعیت یک جامعه را با خودش درگیر می کند و برای این که بتوانیم از این سوگ رها شویم باید مراحل آن را به سلامت بگذرانیم.
انکار
هنگامی که برای اولین بار فقدان ایجاد می شود و افراد با آن مواجه می شوند انکار رخ می دهد. یعنی هیچ کس نمی تواند این واقعه را باور کند و همواره آن را انکار می کنند. مرحله انکار تا حدودی شدید است و فرد در این مرحله دچار شوک می شود و هیچ حسی در این باره ندارد. یعنی ممکن است فرد بیهوش شود و یا دچار تهوع گردد که بعد از مرحله انگار واقعیت فقدان خودش را نشان می دهد.
خشم
هنگامی که افراد توانستند فقدان را قبول کنند وارد مرحله خشم و عصبانیت می شوند که دومین مرحله از سوگ جمعی است که می تواند منشا بیرونی یا درونی داشته باشد. در مرحله خشم فرد به ستیز آمده و ممکن است خشم خودش را به شکل های مختلفی نشان دهد و به دلیل ویژگی هایی که در آن مرحله وجود دارد فرد دچار احساس گناه می شود. برای آموزش بیشتر به کارگاه درمان روانپزشکی سوگ مراجعه نمایید.
چانه زنی
در این مرحله فرد می داند که شرایط تغییر یافته و هیچ کاری نمی تواند برای آن انجام دهد و اتفاق رخ داده است. اما هنوز نمی تواند آن را بپذیرد، به یاد داشته باشید که در این مرحله ممکن است فقدان به شکل از دست دادن فردی عزیز باشد و یا سایر اشکال فقدان رخ داده باشد. شایان ذکر است که در مرحله چانه زنی ممکن است فرد با شخصی که از دست رفته ارتباط برقرار کنند و به شکل های مختلفی تلاش می کند تا با فقدان چانه زنی کند.
افسردگی در سوگ جمعی
طولانی ترین دوره در سوگ، افسردگی است که با اندوه و غم زیادی همراه است و نشانه هایی مانند فقدان علاقه، بی تفاوتی و عدم لذت را دارا می باشد. افرادی که گرفتار فقدان می شوند ممکن است فکر کنند که برای همیشه در این مرحله می مانند و این سوگ قرار نیست حل شود و دوران بسیار دردناکی را پشت سر می گذارند.
پذیرش
مرحله آخر سوگ جمعی تحت عنوان پذیرش است که فرد یا جامعه به سمت بهبودی حرکت می کنند و فقدان را درک می کنند و به نوعی آن را می پذیرند. البته درد و احساس غم همچنان ادامه دارد، اما افراد به زندگی عادی و طبیعی شان باز می گردند و تلاش می کنند تا خودشان را با شرایط موجود سازگار کنند.
روش های بهبود سوگ جمعی
با توجه به گسترده بودن سوگ جمعی قطعا ما با شرایط سختی نیز مواجه هستیم که می تواند بسیار سخت و طاقت فرسا باشد. برای آنکه بتوانیم از شرایط سوگ جمعی خارج شویم باید کارهایی که در ادامه بیان می کنیم را انجام دهیم.
درک ماهیت سوگ جمعی
مهمترین کاری که در سوگ جمعی باید انجام شود این است که بتوانیم به درکی کاملی از سوگ دست پیدا کنیم. شایان ذکر است که سوگ جمعی بعد از یک رویداد تلخ ایجاد می شود و می تواند امنیت و آسایش مردم را تحت تاثیر قرار دهد. به یاد داشته باشید که سوگ جمعی با سایر رخدادها متفاوت است و حتی می تواند سلامت افراد جامعه را با خطرات بزرگی مواجه کند. برای مطالعه بیشتر مقاله کنار آمدن با فوت همسر را بخوانید.
به عنوان مثال افرادی که به صورت مستقیم با حادثه مواجه نشده اند هنگامی که تصاویر و فیلم های حادثه را از طریق شبکه های اجتماعی مشاهده می کنند دچار غم و اندوه می شوند که می تواند آنها را دچار اختلال استرس پس از حادثه کند. البته این موضوع شامل افرادی است که حادثه برای آنها رخ داده است و به صورت مستقیم درگیر اتفاق ناگوار بوده اند.
پذیرش و صحبت راجع به اندوه
هنگامی که درک بالایی از اتفاق رخ داده به دست می آوریم خیلی بهتر می توانیم به پذیرش دست پیدا کنیم. از این رو با تامل مناسب و گفتگو در مورد سوگ جمعی می توانیم به روند طبیعی سوگواری کمک کنیم. یعنی اگر شما به صورت مستقیم با حادثه درگیر بوده اید و یا این حادثه مربوط به دیگران می باشد لازم است تا احساس خود را در این باره بیان کنید و در مورد آن صحبت کنید.
اما همواره به این نکته توجه داشته باشید که صحبت بیش از اندازه نیز می تواند باعث شود تا رنج و درد موجود ماندگار شود و در نتیجه آسیب های روحی و روانی برای افراد رخ می دهد. بنابراین لازم است تا به شکلی رفتار کنید که رابطه تان را با سوگ جمعی قطع نکنید و همواره مسئولیت تان را به صورت متعادل حفظ کنید.
راهی برای ابراز غم و اندوه
هنگامی که سوگ فردی رخ می دهد صرفا فرد یا تعداد کمی از افراد با سوگ درگیر هستند و اطرافیان می توانند به شخص کمک کنند تا بتواند مراحل سوگ را بهتر پشت سر بگذارند. اما سوگ جمعی به این صورت است که تمام افراد جامعه گرفتار درد و رنج شده اند و غم تمام افراد را درگیر کرده است.
از این رو پیدا کردن راهی برای ایجاد رابطه موثر و همدلی و ابراز غم می تواند به التیام سوگ جمعی کمک کند. با این که روش دقیق و مشخصی برای این کار وجود ندارد اما راهکارهای زیر می تواند مفید و موثر باشد.
- روشن کردن شمع
- در میان گذاشتن حادثه با دیگران
- نوشتن نامه برای افراد از دست رفته
- شرکت در مراسم یادبود عزیزان از دست رفته
یافتن همدرد و خلوت با خود
گاهی اوقات ممکن است که حادثه تمام افراد جامعه را با خودش درگیر نکند و افراد خودشان را در این سوگ سهیم ندانند. در چنین شرایط شما می توانید افرادی را پیدا کنید که بتوانند در این سوگ با شما همدلی کنند و بیان کنند که در این غم با شما شریک هستند. از این رو شما از طریق ملحق شدن با این افراد یا گروه های حمایتی می توانید به بهبود سوگ جمعی خود کمک کنید.
در کنار این موضوع می توانید گردهمایی های عمومی برگزار کنید و به نیازهای فردی تان توجه نمایید. به یاد داشته باشید که بعد از سوگ افراد تمایل دارند تا برای مدتی تنها باشند و با خودشان خلوت کنند. از این رو خلوت کردن با خود می تواند به درمان سوگ جمعی بسیار کمک کند. همچنین پیشنهاد می شود به کارگاه روانشناسی سلامت روان مراجعه نمایید.
فاصله گرفتن از اخبار حادثه
در سوگ جمعی افراد وظیفه خودشان می دانند که از اخبار و شرایط مطلع باشند و با دیگران ابراز همدردی کنند. اما همواره به این نکته توجه داشته باشید که در کنار این موضوع باید به خودتان هم استراحت دهید. از این رو لازم است تا گاهی اوقات از اخبار فاصله بگیرید تا بمباران خبرهای بد نشوید.
لازم به ذکر است که بدن و روان شما نیاز به بازیابی دارد و به همین دلیل باید از خبرهای غم انگیز فاصله بگیرید تا بتوانید غم خودتان را هضم کنید. حفظ فاصله معقول از خبرها کمک می کند تا مراحل بهبود را پشت سر بگذارید.
کوشش برای حفظ امنیت
هنگامی که با یک حادثه آسیب زا مواجه می شویم برای مدتی از بدن و زمان حال دور می شویم که این موضوع یک واکنش عصبی نسبت به موقعیت ناگوار است. به این معنا که ذهن به صورت ناخودآگاه برای ایجاد احساس امنیت تلاش می کند بنابراین ممکن است حس کنید که از زمان حال جدا شده اید. در چنین شرایطی لازم است تا سوالات زیر را از خودتان بپرسید :
- آیا در شرایط فعلی احساس امنیت می کنید ؟
- چه چیزهایی مانع احساس امنیت تان می شود؟
- امنیت روانی شما چگونه باز می گردد؟
عزای عمومی
هنگامی که یک حادثه آسیب زا برای جامعه رخ می دهد نیاز است تا برای بهبود حال تمام افراد جامعه عزای عمومی اعلام شود که این دوران باعث می شود تا برای بهبود گردهم آمدن به صورت جمعی همچنان که محکم شدن پیوندهای اجتماعی منجر می شود و در نتیجه قدرت شفابخشی در این همبستگی خودش را نشان می دهد.
درخواست کمک و اقدام برای بهبود جامعه
برای آنکه تمام اعضای جامعه از سوگ جمعی رها شوند روش های مختلفی وجود دارد که باعث می شود تا افراد بتوانند از سوگ خارج شوند. بنابراین اگر بعد از یک حادثه آسیب زا نتوانستید به راحتی از مشکل رها شوید و گرفتار استرس، اضطراب و علائم افسردگی شدید لازم است تا به یک متخصص سلامت روان مراجعه نمایید.
نتیجه گیری
سوگ جمعی بسیار شبیه به سوگ فردی است با این تفاوت که در سوگ جمعی تمام اعضای جامعه درگیر آسیب و اندوه می شوند. به یاد داشته باشید که سوگ جمعی ابعاد گسترده تری نسبت به سوگ فردی داشته و در نتیجه اندوه جمعی اثرات شدیدتری با خودش به همراه دارد.
شایان ذکر است که سوگ جمعی می تواند باعث اختلال استرس بعد از حادثه شود و نگرش افراد نیز دچار تغییر شود و در نتیجه حس ناامنی نیز در افراد بیشتر می شود. از این رو همدلی و اتحاد می تواند به فرایند عبور از سوگ جمعی بسیار کمک کند.
