تست وسواس فکری مادزلی (MOCI) یکی از پراستفادهترین ابزارهای روانشناسی به منظور ارزیابی وسواس و نشانههای آن در افراد با علائم بالینی است و به عنوان یک وسیله غربالگری نیز در جمعیت غیر بالینی مورد استفاده قرار میگیرد. این پرسشنامه توسط هاجسون و راچمن (1977) طراحی شده است به منظور بررسی نوع و دامنهی مشکلات وسواسی. در این بخش از مجله علمی برنا اندیشان تصمیم داریم تا تست وسواس فکری مادزلی را در اختیار شما افراد علاقه مند به روانشناسی قرار دهیم.
تست وسواس مادزلی (MOCI)
تست وسواس مادزلی (The Maudsley Obsessive-Compulsive Inventory یا MOCI) یکی از ابزارهای مرسوم برای اندازهگیری میزان وسواس فکری و عملی در افراد مبتلا به اختلال وسواس اجباری (OCD) است. این تست توسط هاجسون و راچمن در سال 1977 توسعه یافته و در سپسین سالها به عنوان یک ابزار موثر در تحقیقات و مطالعات مختلف بر روی OCD مورد استفاده قرار گرفته است.
تفسیر و نمرهگذاری تست MOCI
1. تعداد سوالات:
تست MOCI از 30 سوال تشکیل شده است که به عنوان یک معیار موثر برای ارزیابی وسواس در افراد به کار میرود.
2. نوع پاسخها:
هر سوال دارای دو گزینه پاسخ “بلی” و “خیر” است.
3. نمرهگذاری:
– به هر جواب “بلی” یک نمره تعلق میگیرد.
– به هر جواب “خیر” صفر نمره تعلق میگیرد.
4. نمره کل:
نمره کل تست برابر با جمع نمرات به دست آمده از تمام سوالات است.
5. نمرههای فرعی:
در این تست، علاوه بر نمره کل، چهار نمره فرعی نیز برای ابعاد خاص وسواس (وارسی یا چک کردن، شستشو و تمیزکاری، کندی-تکرار، شک و تردید) محاسبه میشود.
6. تفسیر نمرات:
– نمره کل بالاتر نشاندهنده میزان بیشتر وسواس است.
– نمرات فرعی نیز میتوانند به تفسیر دقیقتر درباره نوع و شدت وسواس کمک کنند.
برای تفسیر دقیقتر نتایج، مشاوره با یک حرفه روانشناس یا متخصص بهداشت روانی توصیه میشود.
تحقیقات انجام شده توسط راچمن و هاجسون (1980) نشان دادهاند که تست وسواس فکری مادزلی دارای اعتبار همگرا و پایداری مطلوب با استفاده از روش آزمون-آزمون مجدد است. این تست نیز در نمونههای بالینی و غیر بالینی مورد تایید قرار گرفته است.
در زمینه روانسنجی تست وسواس فکری مادزلی در ایران، پژوهشهای مختلفی نشان دادهاند که ویژگیهای روانسنجی این تست در این جامعه مطابق با توقعات و استانداردهای بینالمللی است. به عنوان مثال، دادفر (1376) ضریب پایای کل تست را برابر با 0.84 و روایی همگرا آن با مقیاس وسواسی-اجباری ییل برابر با 0.87 گزارش کرده است.
اختلال وسواس جبری (OCD) یک حالت شامل افکار و اعمال تکراری است که به عنوان پاسخ به افکار غیر قابل جلوگیری پدید میآید. انجام تست وسواس فکری مادزلی یک روش سریع و آسان برای ارزیابی این اختلال است. این تست از 30 عبارت تشکیل شده است که پاسخهای آن به صورت بلی و خیر است. علاوه بر ارائه یک نمره کلی برای وسواس گرایی، این تست چهار نمره فرعی برای وارسی یا چک کردن، شستشو و تمیزکاری، کندی-تکرار، شک و تردید را نیز محاسبه میکند.
امتیاز بالا در تست وسواس فکری مادزلی نشاندهنده وجود وسواسها و اجبارهای مکرر و شدیدتر، و در نتیجه، افزایش شدت اختلال است. گروه افراد با امتیازات بالا در این تست، به طور عمومی تجربهکنندگان نگرانیهای گستردهتری هستند و علائم فیزیولوژیکی مکرر و شدیدتری را در زمان نگرانی تجربه میکنند. این نمرات بالا به نحوی نشاندهنده افزایش شدت تأثیرات اختلال بر زندگی فرد میباشد.
لطفاً به دقت عبارات تست وسواس فکری مادزلی را مطالعه نمایید و هر یک از سوالات را با دقت پاسخ دهید. در زمینه سوالات فکری بیش از حد تفکر نکنید و تلاش کنید به سرعت و بدون تردید به پاسخها دست یابید. اولین فکر یا احساسی که به ذهن شما میآید، معمولاً پاسخ صحیح شماست. در صورتی که برخی از سوالات برای شما چالشبرانگیز است، لطفاً گزینهای را انتخاب کنید که به طور کلی یا بیشتر اوقات برای شما مناسب است. این تست طراحی شده است تا با سرعت و بدون تفکر زیاد، پاسخهای نخستین شما را ثبت کند.
سوالات تست وسواس مادزلی
1.من به دلیل احتمال آلوده شدن، از تلفن عمومی استفاده نمی کنم.
بلی
خیر
2.اغلب افکار زشتی به ذهنم خطور می کند و نمی توانم از دست آنها خلاص شوم.
بلی
خیر
3.من در مقایسه با بیشتر مردم، به درستکاری بیشتر بها می دهم.
بلی
خیر
4.من اغلب دیر می کنم زیرا به نظر می رسد نمی توانم کارها را به موقع انجام دهم.
بلی
خیر
5.وقتی حیوانی را لمس می کنم، درباره آلوده شدن نگرانی بیهوده پیدا نمی کنم.
بلی
خیر
6.اغلب باید چند بار چیزها را بازبینی کنم (مانند اجاق گاز، شیرهای آب، درها و غیره).
بلی
خیر
7.وجدان بسیار سختگیری دارم.
بلی
خیر
8.تقریبا در همه روزها به دلیل افکار نامطلوبی که بر خلاف اراده ام به ذهنم می آیند، دچار ناراحتی می شوم.
بلی
خیر
9.اگر به طور تصادفی به کسی برخورد کنم، دچار نگرانی بیهوده در مورد انتقال میکروب و آلودگی نمی شوم.
بلی
خیر
10.درباره کارهای ساده ای که هر روز انجام می دهم معمولا دچار تردیدهای جدی می شوم.
بلی
خیر
11.هیچ کدام از والدینم در دوران کودکی من سخت گیری زیادی نکرده اند.
بلی
خیر
12.کارهایم معمولا به تاخیر می افتند، زیرا هر چیزی را باید بارها مرور کنم.
بلی
خیر
13.من معمولا از صابون به میزان معمولی استفاده می کنم.
بلی
خیر
14.معتقدم بعضی از اعداد بسیار نحس هستند.
بلی
خیر
15.پیام ها را قبل از پست کردن چند بار مرور یا بازبینی نمی کنم.
بلی
خیر
16.صبح ها زمان زیادی را صرف لباس پوشیدن نمی کنم.
بلی
خیر
17.درباره پاکیزگی نگرانی افراطی ندارم.
بلی
خیر
18.یکی از مشکلات اساسی من توجه بیش از حد به جزئیات است.
بلی
خیر
19.من از دستشویی های عمومی بدون هیچگونه تردیدی استفاده می کنم.
بلی
خیر
20.مشکل اصلی من بازبینی مکرر است.
بلی
خیر
21.من درباره میکروب ها و بیماری ها نگرانی بیهوده ندارم.
بلی
خیر
22.من معمولا چیزها را بیش از یکبار بازبینی نمی کنم.
بلی
خیر
23.در انجام کارهای معمولی زیاد دقیق و سخت گیر نیستم.
بلی
خیر
24.پس از دست زدن به پول احساس نمی کنم که دست هایم کثیف شده اند.
بلی
خیر
25.وقتی کارهای معمولی انجام می دهم، شمارش نمی کنم.
بلی
خیر
26.صبح ها زمان نسبتا زیادی را صرف شستشوی خودم می کنم.
بلی
خیر
27.من از مواد ضدعفونی کننده زیاد استفاده نمی کنم.
بلی
خیر
28.هر روز زمان زیادی را صرف بازبینی مکرر چیزها می کنم.
بلی
خیر
29.منظم کردن لباس هایم در پایان روز زیاد طول نمی کشد.
بلی
خیر
30.حتی وقتی کاری را با دقت زیاد انجام می دهم، اغلب احساس می کنم کاملا درست نیست.
بلی
خیر
پیشنهاد می شود به پاورپوینت اختلالات اضطرابی مراجعه فرمایید. وسواس به معنای تکراری و ناخودآگاه بودن یک ایده، فکر یا تصور است که با احساس اجبار و ناچاری ذهنی همراه است. افراد معمولاً در برابر این وسواس با احساسی از مقاومت و اجبار مواجه میشوند. بهطور کلی، افراد به منظور کاهش اضطراب ناشی از این وسواس، به انجام رفتارهایی میپردازند که به خنثی کردن فکر یا تصور مزبور کمک کنند. این اقدامات به منظور کاهش اضطراب وسواسی و بهبود سلامت ذهنی انجام میشوند.
در آزمون وسواس مادزلی (MOCI)، شما قادر به ارزیابی میزان و نوع وسواس خود هستید همچنین این پرسشنامه چهار نوع مشکل وسواسی را مورد بررسی قرار میدهد، که به تفصیل به شرح زیر هستند:
1. وارسی (چک کردن و مرور دوباره):
در این قسمت، افراد ممکن است عادت به چک کردن و مرور دوباره اطلاعات یا اجناس داشته باشند. این عادت ممکن است به عنوان یک راه برای کاهش اضطراب یا تردیدهای خود بیان شود.
2. کندی (از دست دادن زمان به دلیل درگیر جزئیات شدن و ترس از اشتباه رخ دادن):
افراد ممکن است درگیر جزئیات بهطور غیرضروری شوند و از دست دادن زمان به دلیل ترس از اشتباه اتفاق بیفتد. این موضوع ممکن است در روزمره زندگی افراد تأثیرگذار باشد.
3. تمیزی (احساس اینکه آلودگی ها علی رغم بارها شست و شو هنوز از بین نرفته اند):
این بخش به مسائل مرتبط با احساس آلودگی و ناتمامی حالت تمیزی اختصاص دارد. افراد ممکن است حتی پس از تکرار شستوشو، احساس کنند که آلودگی ها هنوز برطرف نشدهاند.
4. تردید- وظیفه شناسی (شک داشتن در مورد چیزها و داشتن وجدان سختگیر):
در این بخش، تردیدهای مرتبط با تصمیمگیری و احساس وظیفه شناسی بهعنوان یک مشکل وسواسی بررسی میشود. افراد ممکن است در موقعیتهای مختلف شک داشته باشند و از خود سوالات بیشماری مطرح کنند.
این پرسشنامه به دست هاجسون و راچمن طراحی شده است به منظور بررسی جزئیات و نوع مشکلات وسواسی. این پرسشنامه شامل 30 سوال است که آزمودنی موظف به انتخاب گزینههای “بلی” یا “خیر” به هر یک از آنها میباشد.
این 30 سوال به دقت به جوانب مختلف وسواسی میپردازد و میتواند تا حد زیادی تصویر جامعی از نوع و شدت مشکلات وسواسی فراهم کند. از این رو، این پرسشنامه بهعنوان یک ابزار دقیق و کارآمد در ارزیابی و بررسی وسواس به کار گرفته میشود.
بطور کلی، تستهای وسواس فکری به دو دسته اصلی سوال تقسیم میشوند. یک دسته مربوط به وسواس فکری فرد و دیگری به وسواس عملی او میباشد. اگرچه در تست مادزلی، تمرکز بیشتر بر روی وسواس عملی قرار دارد، اما جهت اطلاعات بیشتر درباره هر دو دسته تست، مفصلترین توضیحات زیر ارائه شده است.
در این تست، مجموعه اول سوالات به وسواس فکری افراد اختصاص دارد. این سوالات به جزئیات ذهنی و تفکراتی که فرد دارد، میپردازند. به عبارت دیگر، آزمودنی باید به سوالات مربوط به افکار و تصاویر ذهنی خود پاسخ دهد.
مجموعه دوم این تست به وسواس عملی افراد مربوط است. در این بخش، سوالات به اقدامات و عملکرد عملیاتی فرد میپردازند. در واقع، آزمودنی باید نحوه برخورد با رفتارها، عملکردها و عملهای خود را بر اساس وسواس عملی ارزیابی کند.
به این ترتیب، این تفکیک جزئی در توضیح دو دسته اصلی تست، به ما کمک میکند تا به دقتتر و با جزئیات بیشتر، درکی کاملتر از نحوه ساختاردهی این تستها و هدف سنجش وسواس فکری و عملی افراد پیدا کنیم.
تست وسواس فکری مادزلی
تست وسواس فکری به مجموعهای از سوالات اشاره دارد که بیشتر تمرکز خود را بر روی جنبههای فکری وسواس میگذارند. این سوالات به بررسی افکار عجیب، غیر معمول، و مزاحمی که در ذهن فرد به وجود میآیند، میپردازند.
این نوع سوالات به ترتیب با دقت به نگرانیها و افکاری که ممکن است در ذهن افراد وجود داشته باشد، میپردازد. در افرادی که با وسواس فکری مواجه هستند، اینگونه نگرانیها به شدت غیرقابل کنترل و مزاحم هستند. در زیر، مواردی از افکار وسواسی که ممکن است در این تست مورد سنجش قرار گیرند، ذکر شده است:
1. نگرانی مداوم در رابطه با بیماری:
افراد ممکن است با یک نگرانی مداوم در مورد بیماریهای جدید مانند بیماری کرونا، ایدز یا سرطان روبرو شوند.
2. ترس شدید از آلوده شدن با مواد سمی:
ترس ناشی از آلوده شدن با مواد سمی یا مواد خطرناک میتواند یکی از جنبههای مورد توجه این تست باشد.
3. ترس از تصادف کردن با دیگران و کشته شدن:
افراد ممکن است با ترس از تصادف و ایجاد آسیب به خود یا دیگران در ذهن خود دست و پنجه نرم کنند.
4. تصورات جنسی یا مذهبی:
افراد ممکن است با تصورات و افکار مکرر در زمینه جنسی یا مذهبی مواجه شوند.
5. افکار تکرارشونده درباره کثیفی و نظافت:
این تست میتواند به بررسی افکار تکرارشونده مرتبط با احساس کثیفی و نظافت در ذهن افراد پرداخته و آن را ارزیابی کند.
تست وسواس عملی
این دسته از سوالات به سنجش جنبه عملی وسواس متمرکز میشود، به این معنا که به تحلیل رفتارهای تکرارشونده وسواسی افراد میپردازد. تست وسواس عملی به بررسی اجبارها یا رفتارهای تکرارشونده افراد میپردازد که فرد بارها و بارها آنها را به منظور کاهش اضطراب خود اجرا میکند. در زیر، برخی از این رفتارهای وسواسی که ممکن است در این تست موضوع سنجش قرار گیرند، آورده شده است:
1. شستن مداوم دستها به طوری که پوست دست بعد از گذر زمان ملتهب میشود:
افراد ممکن است به صورت مکرر و به شدت دستهای خود را بشوینند، به نحوی که این اقدام به مرور زمان منجر به التهاب پوست دست شود.
2. چک کردن مداوم قفل برای اطمینان از بسته شدن درب:
این رفتار ممکن است به معنای چندین بار چک کردن بستهبودن قفل درب باشد، که فرد به دنبال اطمینان از ایمن بودن محیط خود است.
3. شستن بیوقفه ظروف و لوازم آشپزخانه حتی زمانی که تمیز میباشند:
افراد ممکن است بهطور مداوم و بدون دلیل منطقی لوازم آشپزخانه را بشوینند، حتی زمانی که این لوازم از نظر تمیزی مشکلی ندارند.
4. ذکر گفتن بیوقفه و غیرقابل کنترل بدون توجیه مذهبی که باعث آزار دیگران هم میشود:
این ممکن است شامل تکرار و بیوقفه اظهارات یا کلماتی باشد که بر اثر آن دیگران نیز ممکن است احساس آزار کنند.
5. شمارش کردن چیزها و یا راه رفتن مطابق یک روش خاص:
افراد ممکن است بهطور مکرر اشیاء را شمارش کنند یا بر اساس یک الگوی خاص راه بروند، که این اقدام به کنترل اضطراب وسواسی آنها کمک کند.
علائم و نشانه های وسواس
افراد مبتلا به وسواس ممکن است با علائم وسواسی، اجباری، یا حتی هر دو مواجه شوند. این علائم میتوانند در تمام ابعاد زندگی، از جمله حوزههای شغلی، تحصیلی، و روابط شخصی، به وجود آورنده اختلال گردند. وسواس افکار، اصرارها یا تصاویر ذهنی مکرری هستند که باعث ایجاد اضطراب در فرد میشوند.
به عبارت دیگر، این افکار و تصاویر ذهنی مزاحم و تکرار شونده هستند، و توانایی فرد در مقابل آنها را کاهش میدهند. افراد ممکن است احساس کنند که ناچار به انجام عملی خاص یا اجباری هستند تا از اضطراب و ناراحتی جلوگیری کنند. این موارد بر کارایی و کیفیت زندگی روزمره آنها تأثیر منفی بگذارد و ارتباطات شخصی و حرفهای را به چالش بکشاند.
در نتیجه، وسواس میتواند یک چالش جدی برای فرد باشد و نیاز به تشخیص، درمان و پشتیبانی حرفهای داشته باشد تا فرد بتواند با مشکلات وسواسی خود مواجهه کرده و زندگی بهتری را تجربه کند.
علائم شایع اختلال وسواسی شامل ترس از میکروب یا آلودگی، افکار ممنوع یا تابو ناخواسته در حوزه روابط جنسی یا مذهبی، افکار پرخاشگرانه نسبت به دیگران یا خود، و داشتن وسواس در مورد تقارن یا نظم بسیار شدید میشوند.
بیشترین ترسها در افراد مبتلا به وسواس ممکن است مرتبط با ترس از میکروب یا آلودگی باشد، به گونهای که این افراد ممکن است عادات شستشوی مفرط یا استفاده از مواد ضدعفونی را در زندگی روزمره خود بهکار ببرند.
علاوه بر این، افراد ممکن است با افکار ممنوع یا تابو در زمینه روابط جنسی یا مذهبی روبرو شوند که میتواند به تکرارشوندگی افکار یا عملکردهای غیرمنطقی منجر شود.
افراد مبتلا به وسواس ممکن است افکار پرخاشگرانهای درباره دیگران یا حتی خودشان داشته باشند، که این افکار میتوانند به احساس گناه و استرس بیشتر منجر شوند.
در نهایت، وسواس تقارن یا نظم نیز یکی از ویژگیهای این اختلال است که ممکن است فرد را به تکرار عملیات خاصی با هدف ایجاد تقارن یا نظم متوسل کند. این افراد ممکن است بهطور مکرر و بهطور ناخودآگاه به خواستههای خاصی عمل کنند تا از اضطراب وسواسی جلوگیری کنند.
همچنین پیشنهاد می شود به مقاله خطاهای شناختی مراجعه نمایید. اجبار به معنای انجام رفتارهای تکراری است که فرد مبتلا به وسواس، به عنوان پاسخ به یک فکر وسواسی خاص، خود را ملزم به اجرای آن میداند. این اجبارها ممکن است بهصورت عملی یا ذهنی انجام شده و به منظور کاهش اضطراب و نگرانی وسواسی ایجاد شود. در زیر، تعدادی از اجبارهای رایج که افراد مبتلا به وسواس ممکن است تجربه کنند، آورده شده است:
1. تمیز کردن یا شستن بیش از حد دست:
افراد ممکن است بهطور مکرر و بهطور ناخودآگاه دستهای خود را بشوینند یا از مواد ضدعفونی استفاده کنند تا از هرگونه آلودگی یا میکروب جلوگیری کنند.
2. ترتیب انجام امور با روش خاص:
این اجبار شامل انجام کارها با یک ترتیب یا روش خاص است و فرد حتی در مواقعی که این ترتیب مهم نیست، آن را حفظ میکند.
3. چک کردن بیوقفه موارد مختلف:
این ممکن است شامل چک کردن مکرر برای اطمینان از بسته بودن درب یا خاموش بودن اجاق گاز و موارد مشابه باشد.
4. شمارش اجباری:
افراد ممکن است بهصورت تکرارشونده و بدون دلیل منطقی اجسام، کلمات یا حتی عملیات را شمارش کنند، که این اقدام به کنترل اضطراب وسواسی آنها کمک میکند.
این اجبارها بهطور کلی میتوانند به روزمرگی فرد و کیفیت زندگی او تأثیر منفی بگذارند، زیرا زمان و انرژی زیادی را اختصاص میدهند و به فرد احساس بیقراری و استرس بیشتر میدهند.
توجه:
اگرچه همه افراد گاهی اوقات ممکن است موارد خاصی را چک کنند، اما این عادتها و آیینها بهطور کلی به عنوان اجباری در نظر گرفته نمیشوند. افراد وسواسی برخلاف این موارد معمولی:
1. ناتوان در کنترل افکار یا رفتارهای خود:
این افراد نمیتوانند افکار یا رفتارهای خود را به خوبی کنترل کنند، حتی اگر این افکار یا رفتارها لازم نباشند یا ممکن باشد به آنها آسیب وارد شود.
2. صرف حداقل 1 ساعت در روز برای این افکار یا رفتارها:
این افراد حداقل یک ساعت از روز خود را صرف این افکار یا رفتارها میکنند، که نشان از تاثیر گذاری وسواس در زندگی روزمره آنها است.
3. عدم لذت از انجام رفتارها و مناسک:
با وجود انجام افکار یا رفتارها، این افراد لذتی نمیبرند و امکان دارد احساس خوبی نسبت به این انجامها نداشته باشند. درعوض، از اضطرابی که این افکار ایجاد میکنند، احساس خوبی داشته باشند.
4. تجربه مشکلات قابل توجه در زندگی روزمره:
به دلیل این افکار یا رفتارها، این افراد با مشکلات قابل توجهی در زندگی روزمرهشان مواجه میشوند که ممکن است بر عملکرد و کیفیت زندگی آنها تأثیرگذار باشد.
برخی از افراد مبتلا به وسواس همچنین با اختلال تیک روبرو میشوند، که توجهها و حرکات ناگهانی و تکراری را شامل میشود. این تیکها ممکن است در اقداماتی همچون چشمک زدن، حرکات تکراری چشم و صورت، کج شدن شانه، یا تکان دادن سر و شانه ظاهر شوند. علاوه بر این، آواهای صوتی نیز میتوانند جزء تیکهای این افراد باشند، از جمله صداهای تکراری گلو، صدایی شبیه زوزه کشیدن و …
این حرکات و صداها ممکن است بدون هیچ هدف یا دلیل منطقی انجام شوند و افراد متعددی ممکن است شاهد این اظهارات فیزیکی و صوتی باشند. این تیکها معمولاً با احساس تنش و ناخوشایندی همراه هستند و ممکن است بر ادرار، توجه یا تمرکز فرد تأثیر بگذارند.
این افراد ممکن است به عنوان یک استراتژی برای کاهش استرس و اضطراب خود از این تیکها استفاده کنند، اما این اقدامات ممکن است بر ارتباطات اجتماعی و کارکرد روزمره شان تأثیرگذار باشند. به همین دلیل شناخت و مدیریت این ویژگیهای وسواسی و تیکی میتواند نقش مهمی در بهبود کیفیت زندگی این افراد ایفا کند.
علائم اختلال وسواسی ممکن است در طول زمان نوسانات داشته باشند و بهبود یا تشدید یابند. افراد مبتلا به وسواس ممکن است تلاش کنند با جلوگیری از وضعیتها یا مواردی که وسواس آنها را تحریک میکند، اقدامات مختلفی را انجام دهند. به عنوان مثال، برای کاهش استرس و اضطراب خود، ممکن است از الکل یا مواد مخدر استفاده کنند.
مهمترین نکته در اینجا این است که افراد مبتلا به وسواس ممکن است به روشهای مختلف برای کنترل و مدیریت احساسات ناخوشایند خود پناه ببرند. این اقدامات ممکن است در کوتاهمدت به آرامش فرد کمک کنند، اما در طولانی مدت ممکن است منجر به تشدید علائم وابستگی و مشکلات دیگر شوند.
به همین دلیل، تشخیص و مدیریت وسواس میتواند از طریق راهکارهای حرفهای، نظیر مشاوره روانشناختی یا درمانهای دارویی، بهبود مستدام را برای افراد مبتلا به این اختلال فراهم کند.