برنا اندیشان | مرجع تخصصی بهترین پکیج های آموزشی
دوران زایمان برای بسیاری از مادران با افکار منفی زیادی همراه است که موجب می شود تا احساس اضطراب و استرس در افراد به شدت زیاد شود. به عنوان مثال ممکن است مادر فکر کند که خطرات زیادی کودکش را تهدید می کند. اگر این افکار در زمان خودش درمان نشود می تواند زمینه ساز اختلال افسردگی در مادر شود و همچنین امکان ابتلا به سایر اختلالات روانی نیز برای مادر وجود دارد.
در کنار تمام این موارد باید اشاره شود که وقتی افکار منفی مادر افزایش پیدا کند به مرور زمان احساس شادی و خرسندی ناشی از تولد نوزاد نیز برایش کمرنگ می شود. در این قسمت از مجله علمی برنا اندیشان تصمیم داریم تا در مورد یکی از موضوعات مهمی که بعد از زایمان برای بسیاری از مادران ایجاد می شود با شما افراد علاقه مند به علم روانشناسی گفتگو کنیم.
در واقع باید بدانیم که چگونه می توانیم افکار منفی بعد از زایمان را در مادر کاهش دهیم و برای انجام این کار از چه تکنیک هایی باید استفاده نماییم. از این رو اگر شما به مقالات روانشناسی علاقه دارید پیشنهاد می شود تا انتهای مقاله با گروه علمی برنا اندیشان همراه باشید.
رایج ترین افکار منفی بعد از زایمان
افکار منفی بعد از زایمان می تواند زمینه ساز احساساتی همچون ترس، استرس، شرم، اضطراب و سایر موارد در مادر شود. شایان ذکر است که افکار منفی بعد از زایمان به صورت خودکار ایجاد می شود و مادر هیچ نقشی در ایجاد آنها ندارد. به عنوان مثال افکار می تواند شامل ایده ها و تصاویری در مورد خشونت، مسائل جنسی، افکار عجیب و غریب و یا حتی تابوهای اجتماعی باشد. پیشنهاد می شود تا به کارگاه درمان اختلالات عصبی دوران قاعدگی مراجعه نمایید.
اغلب افکار حتی می تواند به صورت کاملا غیر منطقی باشد و هیچ رابطه ای با واقعیت نداشته باشد. همچنین باید اشاره شود که برخی از افکار می تواند فقط یک بار رخ دهد و یا برخی دیگر از فکرها به صورت مکرر و بارها و بارها تکرار می شود. در ادامه شما را با برخی از افکار منفی بعد از زایمان آشنا می کنیم.
- افتادن از روی میز تعویض
- خفگی یا مرگ بر اثر سندرم مرگ ناگهانی کودک (SIDS)
- پرت شدن از صندلی ماشین
- غرق شدن یا سوختن با آب داغ هنگام حمام کردن
- افتادن روی زمین یا افتادن از پله ها
در کنار این افکار حتی ممکن است مادر دچار افکار آسیب به خود یا حتی خودکشی شود. برخی از مادران ممکن است به صورت ناخواسته دچار افکار منفی در خصوص رابطه با شریک زندگی خود و یا حتی خانواده اش شود. که در ادامه برخی از آنها را به شما معرفی می کنیم.
- اگه این بچه منو دوست نداشته باشه چی؟
- اگه نتونم این بچه را دوست داشته باشم چی؟
- من مورد کودک افکار جنسی دارم.
- خانواده ام بدون من وضعیت بهتری خواهند داشت.
- برای مراقبت از کودک به من هیچ اعتمادی نیست.
افکار منفی بعد از زایمان چه دلایلی دارد؟
در خصوص ایجاد افکار منفی بعد از زایمان هنوز متخصصان سلامت روان هیچ ایده و نظری ندارند و نمی توانند به صورت دقیق دلیل آن را بیان کنند. اما با این وجود آنها می گویند که وجود افکار منفی پس از زایمان می تواند به مواردی همچون سابقه شخصی یا خانوادگی، اضطراب و یا افکار ترسناک مرتبط باشد. در ادامه دلایل اصلی ایجاد افکار منفی بعد از زایمان را به شما معرفی می کنیم.
تغییرات هورمونی بعد از زایمان
همواره به این نکته توجه داشته باشید که ایجاد تغییر در هورمون های بدن می تواند تغییرات زیادی را در جسم و روان انسان ها ایجاد کند. در دوران زایمان نیز چنین تغییرات هورمونی در مادران ایجاد می شود که می تواند زمینه ساز ایجاد افکار منفی بعد از زایمان در زنان شود. مادرانی که به تازگی بچه دار شده اند نمی توانند به راحتی در مقابل افکار منفی ایجاد شده از نوزاد خود در برابر آسیب مراقبت کنند.
اگر این روند ادامه داشته باشد سیستم عصبی انسان به مرور زمان فشارهای روانی بیش از حدی را به مادر و فرزند وارد می کند. یعنی بعد از مدتی واکنش ”جنگ یا گریز” در فرد ایجاد می شود و باعث می شود تا مادر گرفتار اختلالات اضطرابی شود. به یاد داشته باشید که افکار منفی بعد از زایمان بسیار قوی بوده و به سرعت در چند هفته اول بعد از زایمان رخ می دهند. در این زمان سطح استروژن و پروژسترون نیز به طور چشمگیری کاهش پیدا می کند. همچنین پیشنهاد می شود به کارگاه آموزش تحکیم خانواده مراجعه نمایید.
افکار مزاحم و افسردگی بعد از زایمان
برخی از مادرانی که به تازگی صاحب فرزند شده اند دچار افکار منفی ناشی از افسردگی پس از زایمان هستند. در این خصوص مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC) بیان می کند که از هر ۸ مادر یک نفر تحت تاثیر افکار منفی ناشی از افسردگی پس از زایمان است.
شرایط زمینه ای سلامت روان
در کنار افسردگی بعد از زایمان باید اشاره شود که برخی از مادران ممکن است دچار یکی از انواع اختلالات اضطرابی باشند که هنوز تشخیص داده نشده است. حتی لازم به ذکر است که در این دوران مادران می توانند دچار اختلال وسواس فکری عملی (OCD) شوند.
تمام این موارد می تواند باعث شود تا مادر بعد از زایمان گرفتار انواع و اقسام افکار منفی شود. به طور غریزی این نیرو در والدین وجود دارد که از فرزندشان در مقابل آسیب ها مراقبت کنند. اما این نوع فکر می تواند در بلند مدت به نوعی اضطراب و استرس تبدیل شود. بنابراین اگر در چنین شرایطی به متخصصین سلامت روان مراجعه نکنید می تواند باعث شود که شما گرفتار سایر انواع اختلالات روانی شوید.
افکار منفی بعد از زایمان را چگونه مدیریت کنیم؟
با این که بیان کردن افکار ترسناک و منفی موجود در ذهن برای دیگران می تواند بسیار دلهره آور باشد اما شما باید به عنوان اولین قدم این کار را انجام دهید. ممکن است این کار برای شما بسیار سخت باشد اما نباید از آن بترسید و در این زمینه می توانید از تجربیات سایر افراد استفاده کنید. شما می توانید کتاب هایی مانند ”مامان های خوب فکرهای ترسناک دارند” و ”افتادن بچه و افکار ترسناک دیگر مانند شکستن چرخه افکار ناخواسته در مادری” را در نظر بگیرید.
افکار منفی بخشی از شخصیت شما نیست
مادرانی که بعد از زایمان دچار اختلال افسردگی می شوند باید بدانند که این افکار جزئی از شخصیت و وجود آنها نیست. زیرا این افکار فقط نشانه های یک اختلال در مغز هستند. اگر شما به صورت مستمر به آنها فکر کنید باعث می شود تا مغز باور کند که این افکار واقعی بوده و در نتیجه شما را آزار می دهد. بنابراین بهترین راه برای جلوگیری از افکار منفی این است که شما فکرتان را منحرف کنید.همچنین پیشنهاد می شود تا به مقاله سندروم پیش از قاعدگی مراجعه فرمایید.
یعنی زمانی که چنین افکاری به سراغتان می آید شما باید به خودتان بگویید که این فکار صرفا در حد یک فکر بوده و قرار نیست هیچ اتفاقی رخ دهد. در این زمان ها شما برای این که بخواهید افکارتان را از باورهای منفی خلاص کنید می توانید به سراغ بازی های فکری مانند پازل بروید. همچنین می توانید به موسیقی گوش کنید و یا حتی به تنهایی پیاده روی کنید.
اگر افکاری منفی بعد از زایمان برای شما بسیار ترسناک و آزاردهنده است می توانید برای کنترل و کاهش میزان ترس آنها با همسرتان گفتگو کنید تا تاثیرشان را به طور چشمگیری کاهش دهید. هنگامی که شما از طرف مقابلتان آرامش می گیرید می توانید از شر افکار مزاحم خلاص شوید.
خودمراقبتی
برای مدیریت افکار مزاحم باید اولین قدم را خودتان بردارید. به همین دلیل مادران جدید می توانند اقداماتی را برای مدیریت سلامت روان شان انجام دهند. شما برای درمان و کنترل افکار منفی بعد از زایمان می توانید به یک روانشناس یا متخصص سلامت روان مراجعه کنید.
اگر شما بتوانید به شکلی بهتر از خودتان مراقبت کنید قطعا بسیاری از نگرانی هایتان نیز از بین می رود و قادر هستید تا به شکلی عالی از نوزادتان مراقبت کنید. در ادامه راهکارهای مفیدی را در این زمینه به شما مادران معرفی می کنیم.
- برای انجام کارهای روزمره تان کمک بگیرید.
- به اندازه کافی و با کیفیت بخوابید.
- سعی نکنید تمام کارهایتان را خودتان انجام دهید.
- زمانی را برای استراحت و کاهش استرس تان اختصاص دهید.
مطالعات انجام شده نشان می دهد که تکنیک های ذهن آگاهی و مدیتیشن می تواند بسیاری از ترس های والدین را کاهش دهد. زیرا ذهن آگاهی به فرد کمک می کند تا مادر بتواند در زمان حال زندگی کند و در نتیجه اضطرابش کاهش پیدا می کند.
انجام ورزش هایی مانند یوگا بسیار مفید است و شما می توانید یک دوست مورد اعتماد برای خودتان داشته باشید و یا با اعضای خانواده تان صحبت کنید. همچنین اگر با یک درمانگر مشورت کنید می توانید از طریق ایجاد حمایت و پشتیبانی های مفید احساس تنهایی تان را به طور چشمگیری کاهش دهید.
روش هایی برای کنترل افکار منفی بعد از زایمان
شما باید افکار را بپذیرید اما هرگز به آنها اهمیت ندهید. یعنی لازم است به خودتان یادآوری کنید که این افکار به این معنا نیستند که شما مادر بدی هستید. همچنین باید اشاره شود که این افکار موقتی بوده و بعد از مدتی از بین می رود.
با انجام کارهایی که به تمرکز نیاز دارند ذهنتان را مشغول نگه دارید. به عنوان مثال می توانید جدول کلمات متقاطع، سودوکو و یا مسائل ساده ریاضی را حل کنید. با انجام کارهایی مانند قدم زدن، کتاب خوانی و یا گوش دادن به موسیقی می توانید افکار منفی را از خودتان دور کنید. همچنین پیشنهاد می شود تا به کارگاه روانپزشکی دوران بارداری مراجعه نمایید.
احساسات خودتان را با فردی که به او اعتماد دارید به اشتراک بگذارید تا بتوانید به احساس خوبی دست پیدا کنید. همچنین اگر با افرادی که چنین تجربیاتی داشته اند صحبت کنید می توانید برای کاهش افکار منفی بعد از زایمان راهکارهایی را کشف کنید.
آیا برای درمان افکار منفی بعد از زایمان باید دکتر برم؟
با این که ایجاد افکار منفی بعد از زایمان مختص یک نفر نیست اما باز هم قطعا شما تعجب می کنید که چرا گرفتار چنین افکاری شده اید. در این مواقع حتی ممکن است چنین فکری به ذهنتان خطور کند که آیا می توانید از کودک تان مراقبت کنید. تحقیقات نشان می دهد که چنین افکاری احتمال آسیب رساندن به جسم را افزایش نمی دهد و شما قادر هستید تا ترس تان را آرام کنید.
شایان ذکر است که هرگز کسی به دلیل اینکه شما دارای چنین افکاری هستید فرزندتان را از شما نمی گیرد. اما هنگامی که شما گرفتار افکار منفی بعد از زایمان هستید بسیار لازم است که به یک متخصص مراجعه کنید. زیرا افکار مزاحمی مانند OCD می تواند رابطه عاطفی با فرزندتان را تحت تاثیر قرار دهد. اما اگر شما هر چه زودتر اقدامات لازم را در این زمینه انجام دهید و به روانپزشک مراجعه کنید می توانید کمک های زیادی را دریافت نمایید.
چرا که پزشک به شما کمک می کند تا بیماری هایی مانند وسواس، استرس، اضطراب و افسردگی پس از زایمان شما درمان شود. شایان ذکر است که اگر خیلی سریع به این موضوع رسیدگی کنید می توانید به خودتان در این زمینه کمک کنید. چرا که پزشک می تواند سایر اختلالات زمینه ای را در شما تشخیص دهد.
به همین دلیل از شما آزمایش های لازم را می گیرد تا متوجه شود که ممکن است چه مشکلات دیگری برای شما وجود داشته باشد. بنابراین اگر هر چه زودتر به پزشک مراجعه کنید می توانید فرایند درمان را هر چه سریع تر آغاز کنید و در نتیجه مشکلات کمتری را تجربه خواهید کرد. لازم به ذکر است که برای درمان افکار منفی بعد از زایمان ممکن است پزشک تشخیص دهد که باید هم از دارو درمانی و هم از روان درمانی استفاده کنید.
اختلال وسواس فکری پس از زایمان
حدود ۲ الی ۳ درصد از جمعیت تحت تاثیر اختلالات وسواس فکری عملی هستند. این اختلال باعث می شود تا فرد گرفتار افکار سخت و مزاحمی باشد که نتواند آنها را کنترل کند. با این که ممکن است افراد تلاش کنند تا به افکار منفی توجهی نداشته باشند اما در مقابل رفتارها و مناسکی را انجام می دهند تا با افکار منفی مقابله کنند.
اختلال وسواس دارای شکل های مختلفی است که می توانیم به ترس از آلودگی، ترس از آسیب به خود یا دیگران، افکار مربوط به نظم، وسواس تقارن، افکار جنسی و مذهبی اشاره کنیم. در ادامه شما را با اجبار های رایج در اختلال وسواس فکری عملی آشنا می کنیم.
- شستن دست ها
- چک کردن
- کارهای روزمره
- تکرار دعاها و تاکیدات
- گرفتن اطمینان از سایر افراد
افزایش افکار منفی بعد از زایمان و ایجاد OCD
تقریبا حدود نیمی از زنان بعد از انجام زایمان افکار منفی را تجربه می کنند. اما بخشی از آنها به دلیل فشارهای روانی گرفتار اختلال وسواس فکری عملی می شوند. به عنوان مثال رایج ترین وسواس ها شامل میکروب ها، آلودگی ها و آسیب هایی هستند که به صورت تصادفی و یا عمدی به نوزاد وارد می شوند. یعنی ممکن است یک مادر وقتی که نوزادش را در دست دارد به این موضوع فکر کند که به صورت ناگهانی او را به زمین بزند و یا آنکه به صورت اتفاقی تنفس کودک قطع شود.
هنگامی که این افکار رخ می دهد ترس و اضطراب زیادی را به مادر وارد می کند که موجب می شود او دچار استرس شود. به همین دلیل برای جلوگیری از این ترس اقداماتی مانند رفتارهای وسواسی را انجام می دهد و کارهایی مانند وارسی و یا تمیز کردن را انجام دهد. در واقع او این رفتارها را انجام می دهد تا بتواند بر افکار منفی غلبه کند. یکی از مهم ترین ویژگی های اصلی افکار منفی بعد از زایمان این است که زنان وسواس هایشان را ناراحت کنند و ترسناک می دانند.همچنین برای مطالعه بیشتر به مقاله کنترل میل جنسی در دوران قاعدگی مراجعه نمایید.
به طور کلی باید به این نکته توجه داشته باشید که وسواس برای پاسخ به افکار استرس زا ایجاد می شود. در این شرایط باید اشاره شود که انجام زایمان و مادر شدن می تواند به عنوان یک تجربه استرس زا تلقی شود. توجه به همین موارد می تواند مشخص کند که چرا برخی از مادران در معرض وسواس فکری قرار دارند. به همین دلیل مادرانی که سابقه OCD دارند بیشتر در معرض ابتلا به اختلالات روانی قرار دارند.
درمان اختلال وسواس بعد از زایمان
برای درمان اختلال وسواس فکری عملی بعد از زایمان روش های مختلفی وجود دارد که می تواند از آنها استفاده کنید. به عنوان مثال انجام خودمراقبتی معمولا به عنوان خط اول درمان وسواس در نظر گرفته می شود. در واقع مادرانی که به فرزندشان شیر می دهند بیشتر از این روش درمان استفاده می کنند.
البته گاهی اوقات روانپزشک تشخیص می دهد که باید از دارو درمانی استفاده شود که این داروها کاملا ایمن است و هیچ مشکلی برای مادر و کودک ایجاد نمی کند. البته بسیاری از متخصصان بر این باورند که برای درمان اختلالاتی مانند وسواس و اضطراب بعد از زایمان می توان هم از دارودرمانی و هم از روان درمانی استفاده کرد.
روان درمانی افکار منفی بعد از زایمان
برای درمان افکار منفی و وسواس پس از زایمان به عنوان اولین روش درمانی از روان درمانی استفاده می شود. در این مورد باید به درمان شناختی رفتاری اشاره کنیم که برای اغلب بیماران توصیه می شود و بسیار هم نتیجه بخش بوده است. این روش بر روی دو موضوع تاکید دارد.
یکی تغییر باور و شناخت و دیگری تغییر در رفتار و فعال سازی آن. به عبارت دیگر هنگامی که فرد در معرض اختلالاتی مانند وسواس و افسردگی قرار دارد نیاز است تا هم فکر و هم رفتار فرد تغییر کند. زمانی که الگوهای تفکر منفی افراد تغییر کند و هیچ گونه اعمال تکراری نیز انجام نشود به مرور زمان اضطراب فرد کاهش پیدا می کند.
یعنی فرد باید بداند که وقتی افکاری مانند افتادن نوزاد از دست به سراغش می آید او نباید رفتاری وسواس گونه برای مقابله با این فکر را انجام دهد. چرا که در صورت ادامه دار بودن رفتارهای وسواسی هرگز درمان صورت نمی گیرد و فرد در یک دور باطل گیر می کند.
هنگامی که چندین مرتبه این کار را انجام دهد به مرور زمان یاد می گیرد که افکار و رفتار از یکدیگر جدا هستند و قرار نیست هیچ اتفاق ناخوشایندی رخ دهد. برای برخی از زنانی که دچار افکار منفی بعد از زایمان شده اند می توان از زوج درمانی استفاده کرد و به خانواده هایشان آموزش داد تا از طریق حمایت و پشتیبانی به آنها کمک کنند تا خیلی زودتر درمان شوند.
تعدادی از زنان به دلیل مشکلی که برایشان ایجاد شده است ممکن است دچار احساس شرم و گناه شوند. در خصوص این افراد نیز باید اشاره شود که آنها می توانند از طریق به اشتراک گذاشتن تجربیات خودشان با یک متخصص فرایند درمان را آغاز کنند و به مرور زمان نشانه هایشان نیز کاهش پیدا می کند.
دارو درمانی افکار منفی بعد از زایمان
در اغلب موارد برای درمان اختلال وسواس فکری لازم است تا از دارو استفاده شود. تحقیقات نشان می دهد که مهارکننده های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) مانند آسنترا یا سرترالین، فلوکستین و پاروکستین برای درمان افکار منفی بسیار موثر هستند. در برخی شرایط داروهایی مانند ونلافاکسین یا کوئتیاپین نیز برای درمان بسیار مفید و موثر هستند. اگر فرد دچار اختلال وسواس فکری عملی باشد نیاز است تا پزشک میزان بیشتری از دوزهای دارویی را برایش تجویز کند.
اگر عوارضی نیز برای فرد ایجاد شود بعد از مدتی به حداقل می رسد. همچنین برای درمان پیشنهاد می شود تا یکی از پس از بهبودی نیز درمان ادامه پیدا کند تا هیچ گونه از علامت ها و نشانه های بیماری در فرد بازنگردد. لازم به ذکر است که بسیاری از مادران در خصوص مصرف داروهای روانپزشکی بسیار نگران هستند که باید اشاره شود روانپزشک با تمامی شرایط آشنا بوده و می تواند به شما کمک کند تا بهترین درمان را داشته باشید. زیرا بسیاری از داروها هیچ تاثیر بر روی مادر و نوزاد نداشته و شما در این باره می توانید با روانپزشک خود به صورت کامل مشورت کنید.
هورمون درمانی
برای درمان افکار منفی بعد از زایمان از هورمون درمانی نیز استفاده می شود که می تواند به درمان اختلال وسواس فکری نیز بسیار کمک کند. مطالعات نشان می دهد که بین اختلالات خلقی پس از زایمان و سطح پایین استروژن ارتباطی وجود دارد. برخی از زنان مبتلا به افسردگی پس از زایمان و روان پریشی با هورمون استرادیول به طور موفقیت آمیزی درمان شده اند و متخصصان بر این باورند که این امر ممکن است در مورد افراد مبتلا به OCD پس از زایمان نیز صادق باشد.
