برنا اندیشان | مرجع تخصصی بهترین پکیج های آموزشی
در مورد اثر پروانه ای چه می دانید؟ به طور کلی اثر پروانه ای از نظریه آشوب که با هواشناسی مرتبط است به وجود آمده است. اگر بخواهیم خیلی ساده اثر پروانه ای را توضیح دهیم باید بگوییم که یک تغییر کوچک می تواند موج بزرگ جزر و مدی را ایجاد کند.
یعنی مسائل کوچک و جزئی می تواند بر آینده تاثیر زیادی داشته باشد. چرا که وابستگی و حساس بودن یک سیستم پیچیده و فعال به شرایط اولیه به طوری که در طول زمان یک علت کوچک اثرات بزرگ و غیر قابل پیش بینی داشته باشد را اثر پروانه ای می نامند. در علم روانشناسی هم مفهوم اثر پروانه ای به این معناست که تمامی تصمیمات و انتخاب هایی که انسان در زندگی اش دارد بر روی مسیر زندگی او تاثیر می گذارد.
به دلیل اهمیت مفهوم اثر پروانه ای تصمیم داریم تا در این قسمت از وب سایت برنا اندیشان مقاله ای با عنوان مفهوم اثر پروانه ای در علم روانشناسی را به طور کامل مورد بررسی قرار دهیم و تمامی ابعاد آن را تجزیه و تحلیل نماییم. پس تا انتهای مقاله با گروه علمی برنا اندیشان همراه باشید تا با مفهوم اثر پروانه ای آشنا شویم.
آشنایی با اثر پروانه ای
همانطور که در بخش مقدمه هم بیان کردیم اثر پروانه ای یک اصطلاح است و بیان می کند که تمام تصمیمات و انتخابات جزئی می تواند در دراز مدت بر رخدادهای آینده تاثیر بگذارد. ادوارد لورنز که یک هواشناس بود این کشف را انجام داد و نام اثر پروانه ای را بر روی آن گذاشت که بیان می کند چیزی به کوچکی یک پروانه می تواند آب و هوا را در یک منطقه تغییر دهد. امروزه مفهوم اثر پروانه ای بسیار گسترده شده است و در علم روانشناسی نیز به کار می رود. پیشنهاد می شود تا مقاله قانون باور را بخوانید.
همانطور که بیان شد مفهوم اثر پروانه ای بر اساس نظریه آشوب در علم هواشناسی ایجاد شده است. به این شکل که اگر پروانه ای در یک گوشه از دنیا پرواز کند تاثیر بال زدن های آن پروانه بر رویدادهای آینده تاثیر می گذارد، امروزه این مفهوم در علم روانشناسی نیز وارد شده است.
مریام وبستر در تعریف اثر پروانه ای بیان می کند که ویژگی سیستم های آشفته جوی که به موجب آن تغییرات کوچک در شرایط اولیه می تواند منجر به تغییرات گسترده و غیر قابل پیش بینی در وضعیت آینده سیستم هواشناسی شود.
اثر پروانه ای به عنوان استعاره ای از زندگی در دنیای پر هرج و مرج عمل می کند. یعنی رویدادهای کوچک می تواند اثرات بسیار بزرگی داشته باشد. مفهوم اثر پروانه ای رویکردی بسیار جدید است و زمانی باور بر این بود که رویدادهای کوچک موجب ایجاد اتفاقات کوچک و رخدادهای بزرگ موجب ایجاد اتفاقات بزرگ می شود. اما نظریه آشوب این باور را تغییر داد و مفهومی تحت عنوان اثر پروانه ای را ایجاد نمود، به این معنا که اگر یک پروانه در کشور چین بال بزند تاثیر آن می تواند در کشور آمریکا مشخص شود. همچنین پیشنهاد می شود تا مقاله قانون لاگوم را بخوانید.
اثر پروانه ای در روانشناسی
اثر پروانه‌ای در روانشناسی به مفهومی اصطلاحی در روانشناسی اشاره دارد و به معنای موقتی بودن یا کوتاه‌مدت بودن عملکرد یا واکنش‌های انسانی در مقابل محرک‌ها و شرایط مختلف است. این اصطلاح برای توصیف و تفسیر رفتارها و واکنش‌هایی کاربرد دارد که در شرایط مشخص و محدودی به وقوع می‌پیوندند، اما در شرایط دیگر ممکن است تغییر کنند یا ناپایدار باشند.
مثلاً، وقتی افراد در یک آزمایشگاه تحقیقی یا در مواجهه با یک موقعیت جدید عملکردی نشان می‌دهند که ممکن است در شرایط واقعی تغییر کند، می‌توان از اثر پروانه‌ای در روانشناسی یاد کرد. این نوع اثر ممکن است به دلیل فشار یا تاثیر محیطی مشخص ایجاد شود.
اثر پروانه‌ای به واکنش‌های موقت و غیر ثابت اشاره دارد و نشان‌دهنده این است که رفتار و عملکرد انسان‌ها به شدت وابسته به شرایط محیطی و موقت می‌باشد. این مفهوم در تحلیل رفتارهای انسانی و مفهومی پررنگ در روانشناسی آزمایشی استفاده می‌شود.
شناخت نظریه آشوب
نظریه آشوب بیان می کند که اگر در محیط یک تغییر بسیار کوچک ایجاد شود موجب تغییر بسیار گسترده در آب و هوا می شود. به دنبال نظریه آشوب که مبتنی بر علم ریاضی است مفهوم اثر پروانه ای ایجاد شد. زمانی که ادوارد لورنز این مفهوم را به وجود آورد نمی دانست که روزی ممکن است مفهوم اثر پروانه ای وارد علم روانشناسی شود.
همانطور که گفته شد مفهوم اثر پروانه ای به این شکل است که اگر یک پروانه در گوشه ای از جهان بال بزند تاثیر بال زدن آن پروانه در نقطه ای دیگر از جهان موثر خواهد بود و موجب بروز تغییرات گسترده ای می شود. همچنین پیشنهاد می شود تا مقاله روش های جذب انرژی در خانه را مطالعه نمایید.
اصطلاح اثر پروانه ای از نظریه آشوب ریشه گرفته است و برای توصیف ارتباطات علی غیر خطی استفاده می شود. با این که مفهوم اثر پروانه ای مربوط به علم فیزیک است اما امروزه وارد روانشناسی هم شده است.
تاریخچه مفهوم اثر پروانه ای
در یک روز بسیار سرد زمستانی در سال ۱۹۶۱، ادوارد لورنز که استاد هواشناسی در دانشگاه ام آی تی (MIT) بود تعدادی اعداد را در یک برنامه کامپیوتری شبیه سازی الگوهای آب و هوا وارد کرد. سپس در همان روز مجددا همان شبیه سازی را انجام داد و این بار یک متغیر را از ۰.۵۰۶۱۲۷ به ۰.۵۰۶ رند کرد. بعد از انجام این کار برای خوردن یک فنجان قهوه داغ از دفتر کارش خارج شد.
این در حالی بود که دستگاه شبیه ساز در حال انجام کارد بود. اما داستان زمانی جالب می شود که ادوارد به دفتر کارش بازگشت و متوجه شد که نتیجه شبیه سازی با آنچه که در بار اول به دست آمده بود کاملا متفاوت است. به این شکل که یک تغییر کوچک آب و هوایی در طی ۲ ماه در شبیه سازی به شدت دگرگون شده بود.
حال سوال اینجاست که چطور یک اختلاف کوچک ۰.۰۰۰۱۲۷ می تواند موجب چنین تغییر شگفت انگیزی در پیش بینی آب و هوا شود. ادوارد لورنز به دنبال ایجاد چنین رویدادی بیان کرد که در زندگی و محیط جغرافیایی بسیار بزرگ نیز حتی رویدادهای بسیار جزئی و پیش پا افتاده هم می تواند تاثیرات بسیار شگفت انگیزی داشته باشد.
پیشنهاد ویژه : پکیج کامل اموزش جملات تاکیدی
سپس در سال ۱۹۶۳ لورنز مقاله ای نوشت و در آن این گونه آورد که اگر این نظریه درست باشد، پس می توانیم بگوییم که حتی یک تکان ساده در بال مرغ دریایی می تواند در آب و هوا تغییراتی را ایجاد کند. بعد از آن استعاره مرغ دریایی را به پروانه تغییر داد و در چند سال بعد این نظریه به مفهوم اثر پروانه ای معروف شد.
اثر پروانه ای بر سایر نظریات چه تاثیری گذاشت؟
به دنبال ایجاد مفهوم اثر پروانه ای بسیاری از نویسندگان در آثار خودشان این طور بیان می کنند که اگر یک پروانه در گوشه ای از دنیا بال بزند می تواند موجب ایجاد گردباد در گوشه ای دیگر از دنیا شود. البته باید اشاره شود که صرفا بال زدن پروانه انرژی خاص ایجاد گردباد را تولید نمی کند ولی در مفهوم باید به این شکل توضیح داده شود که بال زدن پروانه می تواند موجب بروز رخدادهای جوی بزرگتر شود. یعنی حتی بال زدن یک پروانه موجب ایجاد اثر دومینویی می شود و به دنبال آن شاهد بروز اتفاقات بیشتری در جهان می شویم. همچنین پیشنهاد می شود تا مقاله مفهوم بیوکنزی را مطالعه فرمایید.
برای توضیح بهتر لازم است تا با یک مثال این مفهوم را روشن نماییم. فرض کنید که از بالای کوه یک گلوله برف به سمت پایین حرکت می کند. زمانی که این اتفاق می افتد به مرور گلوله برف بزرگتر شده و سرعت آن نیز افزایش می یابد و در این بین هر چیزی که در سر راه گلوله برفی باشد تخریب خواهد شد.
نظریه اثر پروانه ای بسیار جذاب و پیچیده است و به دنبال آن بسیاری از دانشمندان سوالاتی را مطرح کرده اند. به عنوان مثال دقیقا نمی توان مشخص کرد که کدام پروانه و در کجای دنیا اگر بال بزند موجب ایجاد بروز تغییرات در گوشه ای دیگر از دنیا می شود.
البته باید اشاره شود که عده ای از افراد با مفهوم اثر پروانه ای مخالف اند و بیان می کنند که امکان ندارد بال زدن یک پروانه بتواند رویدادهای بسیار بزرگی را به وجود آورد. اما باید اشاره شود که مفهوم اثر پروانه ای بسیار گسترده است و در ادبیات و علم روانشناسی نیز وارد شده است و سناریوهای متفاوتی بر اساس آن نوشته شده است.
مفهوم اثر پروانه ای در علم روانشناسی
این مفهوم در بسیاری از مواقع اشتباه تفسیر می شود، چرا که بر اساس اثر پروانه ای می دانیم که ایجاد یک تغییر کوچک می تواند باعث بروز تغییرات بزرگ در محیط شود. اما در علم روانشناسی این مفهوم دستاوردهای دیگری به انسان می دهد و می تواند تمامی انتخاب ها و تصمیماتی که انسان ها می گیرند را بررسی کرده و تاثیر آن را بر زندگی اش مورد بررسی قرار دهد. همچنین برای مطالعه بیشتر مقاله قانون مورفی را بخوانید.
یعنی زمانی که فردی برای زندگی اش تصمیمی می گیرد، آن انتخاب یا تصمیم می تواند باعث ایجاد رویدادهای بزرگ در زندگی اش شود. به عنوان مثال اگر یک سنگ ریزه داخل آبی پرتاب شود باعث ایجاد یک موج می شود و به دنبال آن موج های دیگری ایجاد می شود. همچنین اگر یک موجودی از دنیا برود دیگر فرزندی از او به وجود نمی آید که بتواند بر زمین تاثیر بگذارد، بنابراین تک تک کارهایی که توسط انسان و سایر موجودات انجام می شود باعث بروز سایر وقایع بزرگتر خواهد شد.
رابطه اثر پروانه ای با زندگی افراد
حال باید مفهوم اثر پروانه ای را در زندگی افراد مورد بررسی قرار دهیم و ببینیم که اثر پروانه ای چگونه تمامی کارهای روزمره ما را تحت تاثیر قرار می دهد. در علم روانشناسی دقیقا تصمیمات و رفتارهای هر انسانی مانند بال زدن پروانه است که می تواند بر سیستم بزرگتر تاثیر بگذارد.
پیشنهاد ویژه : کارگاه آموزش روانشناسی مثبت گرا
یعنی وقتی فرد تصمیم می گیرد کارهایی را انجام دهد و در مقابل از انجام برخی دیگر از کارها امتناع کند موجب بروز تغییراتی در زندگی خود و دیگران می شود. بنابراین اصلا مهم نیست که کار انجام شده تا چه اندازه مهم است، بلکه تاثیر آن به حدی عمیق است که می تواند بر سایر جنبه ها نیز تاثیر بگذارد.
تاثیر بر دیدگاه و نگرش
رابطه اثر پروانه ای در علم روانشناسی را می تواند در دیدگاه و نگرش افراد هم مورد بررسی قرار داد. به این شکل که نگرش افراد چه خوب یا چه بد می تواند بر او و دیگران تاثیر بگذارد. به عنوان مثال اگر شما میخواهید موفق شوید باید افکار و باورهای مثبتی هم داشته باشید و این طور فکر می تواند بر روابط شما با دیگران بسیار تاثیر گذار باشد.
حتی یک حرکت بسیار کوچک بد که به عمد یا سهوی انجام شود باز هم بر روی سیستم تاثیر می گذارد. در مقابل اگر شما یک رفتار یا حرکت مثبت و خوب انجام دهید موجب می شوید تا تغییرات خوبی در محیط شما ایجاد شود. بنابراین نحوه نگرش افراد چه مثبت یا منفی می تواند بر کل سیستم تاثیر بگذارد.
مسائل کوچک چه اهمیتی دارند؟
همانطور که مشخص گردید در علم روانشناسی اثر پروانه ای می تواند مثبت یا منفی باشد و تمامی رویدادهای کوچک بر روی سیستم بزرگتر تاثیر می گذارد. به این شکل که اقدام امروز انسان مربوط به رویدادهای گذشته است و در نتیجه در حال و آینده فرد تاثیر می گذارد و هر فردی حتی با کارهای کوچک نیز می تواند بر زندگی سایر افراد هم تاثیر بگذارد.
پیشنهاد ویژه : پکیج کامل آموزش فیزیک کوانتوم
بنابراین لازم است در نظر داشته باشید که چه کار شما بزرگ یا کوچک باشد می تواند رویدادهای بسیار عظیمی را به وجود آورد. به عنوان نمونه اگر شما سیگار را ترک کنید زندگی شما در آینده قطعا دچار تغییراتی خواهد شد. یا اگر شما به فردی به صورت مادی یا غیر مادی کمکی کنید موجب می شوید تا زندگی و نگرش او دچار تغییراتی شده و در نتیجه آن شخص نیز در محیط تغییراتی را ایجاد نماید.
وجود استمرار و پشتکار در کارها
در نظر داشته باشید که هرگز نباید کارهای کوچک را بی اهمیت در نظر بگیرید. چرا که مطابق با اصل اثر پروانه ای ما می دانیم که حتی کارهای بسیار جزئی هم می تواند بر محیط تاثیر داشته باشد. یعنی شما با انجام کارهای کوچک می تواند به طور کلی سبک زندگی تان را تغییر دهید و از این طریق بر زندگی خود و دیگران نیز موثر واقع شوید.
اگر شما به اثر پروانه ای باور داشته باشید و هر روز در زندگی تان کارهای مثبتی انجام دهید مطمئن باشید که تاثیر آن بسیار شگرف خواهد بود. چرا که اگر هر روز مقدار بسیار کمی پیشرفت داشته باشید می تواند در آینده نتیجه آن را مشاهده کنید. مثلا اگر کارهایی برای انجام دادن دارید و هر روز آن را به تعویق می اندازید بهتر است همین امروز آن را انجام دهید و نگویید که این کار بسیار خسته کننده است.
شما باید برای انجام کارها برنامه داشته باشید و تمام کارهای عقب مانده را انجام دهید و سپس متوجه میشوید که چقدر حالتان بهتر شده است. در رابطه با استمرار شاید شنیده باشید که شاعر رومی در این باره بیان می کند چکیدن آب بر روی سنگ موجب می شود تا در بلند مدت سنگ سوراخ شود نه به خاطر زور یا فشار بلکه به خاطر استمراری که در این کار وجود دارد.
شما اگر فقط به همین کار طبیعت توجه کنید متوجه خواهید شد که حتی کارهای بسیار جزئی هم می تواند موجب شود تا زندگی شما دچار تغییر و دگرگونی شود. شما فقط باید ثابت قدم و پیگیر باشید و همیشه به راه ادامه دهید و به شعر زیر از سعدی هم دقت نمایید.
رهرو آن نیست که گه تند و گهی خسته رود… رهرو آنست که آهسته و پیوسته رود.
رابطه اثر پروانه ای و بازار سهام
فیلم گرگ وال استریت روایتی واقعی از کلاهبرداری جردن بلفورت است که سهام میلیون ها مشتری را به نفع خودش کلاهبرداری کرده بود. این موضوع مشخص می کند که توضیح و تفسیر بازار سهام بسیار پیچیده و سخت است و شما فقط با اعداد سروکار دارید و همواره بازار سهام تحت تاثیر عوامل بسیاری قرار دارد. جردن بلفورت از روش پمپ و تخلیه برای افزایش قیمت سهام استفاده کرد و بعد از فروش خیلی سریع قیمت آن را کاهش داد.
از این موضوع می توانیم چنین نتیجه ای بگیریم که بازار سهام تحت تاثیر اثر پروانه ای و نظریه آشوب است. چرا که در بازار سهام هرج و مرج های زیادی وجود دارد و پیش بینی بازار آن دقیقا مانند هواشناسی بسیار دشوار است. در این میان سرمایه گذاران واکنش های متفاوتی به افزایش و کاهش قیمت ها نشان می دهند. در این میان یک تغییر بسیار کوچک میتواند تاثیر بسیار بزرگی بر کل بازار سهام داشته باشد.
نتیجه گیری
همه می دانیم که زندگی بسیار پیچیده است و کسی نمی تواند آن را پیشبینی کند و یا نمی دانیم چه اتفاقی برای ما خواهد افتاد. اما قادر هستیم تا با انجام کارهای خوب به آینده امیدوار باشیم و بدانیم که آینده روشنی در انتظارمان است.
شما با انجام یک کار خوب یا حتی چهره ای شاد و خندان می توانید تاثیر مثبتی بر این دنیا داشته باشید. ممکن است فکر کنید این کارها بسیار ساده و جزئی است، در حالی که باید اشاره شود هرگز نباید به اهمیت کارهای کوچک بی توجه باشید. مثلا شما حتی با کوچکترین کار مثبت می تواند بر زندگی یک فرد در گوشه ای دیگر از دنیا تاثیر خوبی بگذارید.
