کارگاه فلسفی جهل مقدس

جهل مقدس اصطلاحی است که نیاز به بررسی دقیق دارد و ما باید به صورت کامل تمامی ابعاد آن را مورد بررسی قرار دهیم. شاید شما هم داستان فیلسوف ایتالیایی یعنی جوردانو برونو را شنیده باشید که تقریباً به مدت ۸ سال در سیاه چال های تفتیش عقاید زندانی بود و سپس او را در میدان کامپودی فیوری شهر رم زنده زنده در آتش سوزاندند.

در‌واقع برنو شخصی بود که با جهل و نادانی مقابله می‌کرد و همواره درصدد بود تا به جای آیین‌های اشتباهی که به مردم تحمیل می‌شد ایده‌های درستی را جایگزین کنند. ما در این قسمت از برنا اندیشان تصمیم داریم تا یکی از پکیج های فلسفی با عنوان جهل مقدس را در اختیار شما افراد علاقه‌مند به مطالب فلسفی قرار دهیم تا بتوانیم به صورت کامل ابعاد مختلف جهل مقدس را مورد بررسی قرار دهیم.

کارگاه جهل مقدس

همانطور که اشاره کردیم جهل مقدس باعث نابودی زندگی بسیاری از افراد شده است و حتی کتاب‌های آسمانی مانند قرآن نیز با آن مبارزه می‌کنند. چرا که در طول تاریخ بسیاری از افراد تحت عناوین مختلف باعث نابودی زندگی هزاران انسان شده‌اند که هیچ دلیلی پشت کار آن‌ها وجود نداشته است و تمامی آن‌ها جزء جهل مقدس بوده اند.

با توجه به اهمیتی که مطالب عملی دارند در این قسمت از فروشگاه برنا اندیشان تصمیم داریم تا مجموعه‌ای از سخنرانی‌های فلسفی را در اختیار شما عزیزان قرار دهیم که در آن به موضوع جهل مقدس نیز اشاره شده است و شما را به ابعاد مختلف این اصطلاح آشنا می‌کند. در پکیج خرافات به صورت کامل در مورد نادانی انسان ها در ابعاد مختلف زندگی صحبت کرده ایم.

جهل مقدس چیست؟

اصطلاح “جهل مقدس” به وضعیتی اشاره دارد که افراد یا جوامع، به دلایل مذهبی یا فرهنگی، به تجربه و یادگیری اطلاعات کلانی از دنیای اطراف خود اجازه نمی‌دهند. این مفهوم ممکن است به وضوح یا ضمناً به شکل پنهان در فرآیندهای تصمیم‌گیری، عقاید، یا سیاست‌های اجتماعی نقش ببندد.

“جهل مقدس” ممکن است به دلیل ایمان‌های دینی یا افترا به تقالیدها و باورهای فرهنگی به وجود بیاید. در بعضی موارد، افراد به دلیل تلاش برای حفظ تصورات دینی یا فرهنگی خود، به نادیده گرفتن یا رد پذیرفتن اطلاعاتی مبتنی بر تجربه و دانش علمی می‌پردازند.

این مفهوم به نوعی تضاد با مفهوم تحول و یادگیری مستمر افراد و جوامع در طول زمان است. زیرا جامعه‌هایی که به “جهل مقدس” مبتلا نیستند، معمولاً به سمت توسعه و پیشرفت بیشتری حرکت می‌کنند.

در برخی موارد، افراد ممکن است به دلیل انحراف از منابع اطلاعاتی موثق یا ترکیب انتخابی از دیدگاه‌ها، در یک حالت جهل مقدس به سر ببرند که این می‌تواند به تصمیمات نادرست یا عدم درک صحیح از مسائل منجر شود.

تحقیق و اطلاع‌یابی فعال، ارتقاء فرهنگ آگاهی و احترام به تفاوت‌ها، می‌تواند به کاهش پدیده “جهل مقدس” کمک کند و به جامعه کمک کند تا به سمت توسعه و بهبود پیش برود.

قبل از آنکه جوردانو برونو در آتش سوزانده شود، جلادان پاپ برای اینکه او به طور مجدد حرف‌های قبلی‌اش را در دادگاه انگیزاسیون تکرار نکند زبانش را قطع کردند. به طور کلی بسیاری از فلاسفه و دانشمندان دوره تفتیش عقاید گرفتار چنین سرنوشتی شده اند. در نوشته‌ها آمده است هنگامی که برونو را به میله آهنی بسته بودند و انبوهی از هیزم را برای سوزاندن او جمع کرده بودند، او ساکت ایستاده بود و در حالی که تسلیم بود چیزی نمیگفت.

در این هنگام یک اتفاق تاریخی رخ داد که برای همیشه در یادها ماند. رخداد این بود که یک پیرزن از میان انبوه جمعیت عبور کرد و در حالی که تکه چوبی در دست داشت به سمت برونو حرکت کرد و با آوردن نام خدا آن هیزم را بر روی سایر هیزم ها انداخت. در این لحظه برونو سکوتش را شکست و چون عمل این پیرزن مغز استخوانش را سوزانده بود گفت : لعنت بر این این جهل مقدست!.

لازم به ذکر است که یکی از آفت های اجتماعی که در سراسر جهان وجود دارد و جوامع دینی از آن رنج می‌برند جهل مقدس است. به عبارت کلی جهل مقدس نوعی جهل است که بعد قدسی دارد و در این جهل فرد جاهل در جهل خود می سوزد ولی در باور خودش او برای خدا می سوزد.

او گرسنگی، فلاکت، فقر، بیماری، جنگ و دشمنی، جنایت و آدمکشی و آزار به همنوع را فقط به قصد قربت تحمل می‌کند و جالب این جاست که از هرگونه روشنگری هم به شدت هراس دارد و آن‌ها را برای خدا می‌داند.شایان ذکر است جهل هایی که قرآن با آن‌ها مقابله می‌کند جهل مقدس است.

اعتقاد و جهل مقدس

در جهل مقدس که تحت عنوان جهل قدسی نیز شناخته می‌شود فرد با نهاد اعتقاد همراه است و در‌واقع او به جای تفکر از اعتقاد استفاده می‌کند. باید اشاره شود که اعتقاد از ریشه عقد به معنای بستن می آید. یعنی فردی که به امری معتقد می‌شود فکرش را گره کرده و تمامی اعتقاداتش را خط قرمز خودش می‌داند. در قرآن نیز گزارش های فراوانی پیرامون جهل مقدس آمده است. به عنوان مثال گزارشی که قرآن از جهل بت پرستان و ایدئولوژی آنان بیان می‌کند.

به تعبیر قرآن مجید افرادی که گرفتار جهل مقدس می‌شوند، جاهلانه برای خود خدا می‌سازند. در‌واقع خدای آن‌ها همان خواسته هایشان است که صرفاً برای خودشان ساخته اند. قرآن در رابطه با افرادی که گرفتار جهل مقدس هستند بیان می‌کند که اینان هرگز مشمول هدایت الهی نمی‌شوند و اصلاً آن‌ها قابل هدایت نیستند.

تأثیر جهل مقدس بر اعتقادات دینی

لازم به ذکر است که جهل مقدس با اعتقادات دینی همراه است اما دینی که بر اساس تفکر و تعقل نبوده و صرفاً بر مبنای هواهای نفسانی انسان قرار دارد. این افراد ممکن است بدترین جنایات را انجام دهند و به باور خود خیال می‌کنند که تمام کار آن‌ها صرفاً برای خدایی است که فقط در ذهنشان ساخته اند. پکیج فلسفه خداشناسی نیز می تواند در این باره به شما کمک کند.

به یاد داشته باشید که جهل مقدس یکی از آفت های دین است و افرادی که خودشان را قهرمان می‌دانند مرتکب جنایاتی می‌شوند که فکر می‌کنند کار آن‌ها مورد پسند خداست و حتی برای آن تلاش هم می‌کنند.

تاریخچه جهل مقدس

در یونان باستان جنگ میان خدایان بود و در ادوار بعد در قالب جنگ ادیان شکل گرفت. در تاریخ اسلام گروه خوارج جنایت ها و خونریزی هایی را انجام داده‌اند که تمامی آن‌ها معلول جهل مقدس است. گاهی اوقات جهل و نادانی لباس مقدس به تن می‌کند و یک ملت را در جهنم و تاریکی ابدی فرو می برد.

به عنوان مثال در دوره هایی از تاریخ ملت‌هایی بوده‌اند که حتی مردمانش از حداقل شرایط حیات انسانی نیز برخوردار نبوده‌اند ولی حاکمیت آن‌ها فکر آن‌ها را به شکلی سازمان داده است که خیال کنند در بهشت زندگی می کنند. این افراد در تاریکی هستند ولی قدرت مشت آهنین اجازه روشنگری به هیچ فردی را نمی‌دهد.

جهل مرکب

حال لازم است تا نگاهی به موضوع جهل مرکب نیز داشته باشیم و ابعاد مختلف آن را مورد بررسی قرار دهیم. جهل مرکب نوعی نادانی است که فرد از نادانی خود بی‌خبر است و خودش هم نمی‌داند که چیزی نمی‌داند. به عبارت دیگر، جهل مرکب زمانی رخ می‌دهد که آدمی نسبت به نادانی و جهل خود از موضوعی اطلاع و آگاهی لازم را نداشته باشد.

شایان ذکر است که جهل مرکب در مقابل جهل بسیط یا ساده قرار می‌گیرد و جهل بسیط یا همان جهل ساده به عدم آگاهی انسان‌ها در خصوص موضوعات و مسائلی است که هر انسانی ممکن است از آن بی‌خبر باشد. به عنوان مثال هنگامی که شما از فردی در مورد سیاره مریخ سؤال می‌کنید و او در این باره چیزی نمی‌داند به صورت مستقیم به شما می‌گوید که من در مورد سیاره مریخ اطلاعی ندارم.

این نوع جهل تحت عنوان جهل ساده یا بسیط شناخته می‌شود. اما جهل مرکب به این شکل نیست و فرد نمی‌داند که واقعاً چیزی نمی‌داند. به یاد داشته باشید که ما انسان‌ها در بسیاری از موارد دچار جهل بسیط هستیم اما همواره تلاش می‌کنیم تا کمبودها و کاستی هایی که در این زمینه وجود دارد را رفع نماییم.

این در حالی است که جهل مرکب باعث می‌شود تا فرد فکر کند همه چیز را می‌داند. هنگامی که با این افراد وارد مناظره می‌شویم آنوقت است که متوجه می‌شویم آن‌ها حتی در مورد عدم آگاهی شان نیز اطلاعی نداشته اند.شایان ذکر است که جهل مقدس یکی از انواع جهل مرکب است و به نظر می‌رسد که جهل مقدس از بدترین و خطرناک ترین نمونه‌های جهل مرکب است.

 به گفته مولوی:

خواجه پندارد که طاعت می کند

می نداند کز معصیت جان می‌کند

به یاد داشته باشید که جهل مقدس صرفاً در جهان اسلام نیست و بسیاری از مناطق مذهبی و غیر مذهبی در سایر نقاط دنیا نیز گرفتار جهل مقدس هستند. لازم است اشاره شود که واژه مقدس نباید شما را دچار اشتباه کند که فکر کنید با مذهب و دین در ارتباط است. بلکه بسیاری از افراد و پدیده‌های غیر دینی هم ممکن است مقدس جلوه کنند و افرادی باشند که آن‌ها را بپرستند.