کتابهای فلسفی و جامعه شناسی از جمله مواردی است که برای بسیاری از افراد مناسب است و حتی کسانی که به کتابهای فانتزی و تخیلی علاقه دارند نیز میتوانند با خواندن کتابهای فلسفی و جامعه شناسی به درک بالایی از جهان برسند.
در ابتدا ممکن است با خودتان فکر کنید که مطالعه و خواندن کتابهای فلسفی و جامعه شناسی کار بسیار سختی است و مخاطبان عادی نمیتوانند چنین کتابهایی را مطالعه کنند. شایان ذکر است که کتابهای فلسفی و جامعه شناسی میتوانند به درک بیشتر دنیا و پدیدههای اطراف به ما کمک کنند و در نهایت نگاه تازهای را به در ما ایجاد میکنند.
کتابهای فلسفی و جامعه شناسی
همانطور که میدانید فلسفه وظیفه دارد تا سوالاتی در مورد چرایی و چگونگی زندگی طرح کند. همچنین جامعه شناسی نیز جوامع بشری و کنش های موجود در آن را مورد بررسی قرار میدهد. لازم به ذکر است که اگر ما آثار فلسفی و جامعه شناسی را مطالعه کنیم میتوانیم نگاه فردی تازهای را نسبت به زندگی به دست آوریم و در نتیجه سبک زندگیمان را ارتقا میدهیم و پدیدههای اجتماعی را بهتر درک میکنیم.
در ین بخش از مجله علمی برنا اندیشان تصمیم داریم تا بهترین کتابهای فلسفی و جامعه شناسی را در اختیار شما افراد علاقهمند به کتاب و کتاب خوانی قرار دهیم تا بتوانید با مطالعه آنها نگاه تازهای را نسبت به زندگی به دست آورید.
ما چگونه ما شدیم؟
یکی از بهترین کتابهای فلسفی و جامعه شناسی که در اینجا آن را معرفی میکنیم کتاب ما چگونه ما شدیم اثر صادق زیبا کلام است. نویسنده این کتاب استاد دانشگاه در رشته علوم سیاسی، در حدود ۲۵ سال پیش این کتاب را تالیف کرده است که در این مدت نیز چندین بار چاپ شده است.
شایان ذکر است که چاپ تعداد بالای این کتاب نشان میدهد افراد زیادی به این کتاب علاقه دارند و میتواند بیان نمود که این کتاب به عنوان یکی از تاثیرگذارترین کتابهای فلسفی و جامعه شناسی است. صادق زیبا کلام در این کتاب به دلایل عقبماندگی ایرانیان پرداخته است و دلایلی را بیان میکند که چرا ایران کشور پیشرفته ای نیست.
او کتابش را از زمان جنگ ایران و روسیه آغاز میکند که ایرانیها در جنگ با روسیه شکستخورده بودند و یکی از مقامات ایرانی در آن شرایط متوجه میشود که ارتش ایران در مقایسه با ارتش روسیه تا چه اندازه عقبمانده است. سپس شاهان قاجار به فرنگ سفر میکنند و متوجه قانون، وسایل حمل نقل، آب لوله کشی، برق و سایر مظاهر تمدن می شوند. آن زمان است که به فکر فرو میروند که چیزی در ایران اشتباه است. این سرآغاز درک عقبماندگی کشور و در حقیقت شروعی برای انقلاب مشروطه و سپس انقلاب اسلامی ایران است.
نقد عقل محض
ایمانوئل کانت این کتاب را به رشته تحریر درآورده است و در زبان فارسی تحت عنوان سنجش خرد ناب نیز شناخته میشود. لازم به ذکر است که این کتاب اولین جلد از سه گانه مشهور به فلسفه انتقادی است و در فهرست ۱۰ کتاب فلسفی و جامعه شناسی دارای جایگاه ویژه ای است.
اگر به فلسفه علاقه داشته باشید میدانید که کانت یکی از فیلسوفان مهم در فلسفه جدید بود که کارهایش در معرفت شناسی، اخلاق، فلسفه سیاسی و زیبایی شناسی تأثیر گذاشته است. درواقع سه گانه فلسفه انتقادی اندیشههای بنیادین کانت را دربر میگیرد و اگر میخواهیم با اندیشهها و آرای کانت آشنا شویم میتوانیم این کتاب را مطالعه کنیم. در کارگاه فلسفی نقد عقل عملی اطلاعات فراوانی در مورد این نظریه به دست می آورید.
باید اشاره شود که کانت نیز یکی از فیلسوفانی است که به پیامبر ایرانی یعنی زرتشت و افکار او علاقه زیادی داشت. ایمانوئل کانت در کتاب نقد عقل محض به تقسیمبندی شناخت میپردازد و سپس محدودیتهای عقل محض را بیان میکند. درواقع کانت علاقه زیادی به موضوعات متافیزیک و ماوراءالطبیعه دارد و بر این باور است که عقل گرایی کانت صرفاً نمیتواند به درک جهان کمک کند و لازم است تا ما تجربه گرایی و آنچه که بر احساسات آدمی میگذرد را هم با آن ترکیب کنیم.
اساطیر یونان
نویسنده این کتاب یعنی راجر لنسلین گرین میگوید که اساطیر یا همان الهه های یونان نه در گروه کتابهای فلسفی و در نه در دسته بندی کتاب جامعه شناسی قرار میگیرد. بلکه اگر ما این کتاب را با دقت مطالعه کنیم میتوانیم داستانهای فلسفی را بهتر درک کنیم.
شایان ذکر است که راجر لنسلین نویسنده کتابهای بیوگرافیک و داستانهایی برای کودکان و نوجوانان بود. او به همراه جی.آر.آر. تالکین، نویسنده محبوب ارباب حلقه ها گروه داستان خوانی را در آکسفورد تشکیل داد.
این نویسنده انگلیسی در کتاب اساطیر یونان با زبانی ساده و شیرین داستانهایی در مورد زئوس و هرمس و آتنا بیان میکند. لازم به ذکر است که روایت ها و داستانهای مربوط به خدایان یونان که در کوه المپ زندگی میکردند با اینکه خلاف عقل و قوانین فیزیک بودهاند اما استعاره های آنها بسیار معنادار است که در بطن و عمق زندگی و روحیات انسانی قرار میگیرد.
اگزیستانسیالیسم نوعی اومانیسم است
یکی از مهمترین فیلسوفان تاریخ مکتب اگزیستانسیالیست ژان پل سارتر است که به اصالت بشر معتقد بود. او در کتاب مشهور خودش با عنوان واژهها بیان میکند که تمامی یک انسان، از تمامی انسانها ساخته شده و برابر کل آنها ارزش دارد و ارزش هر یک از آنها با او برابر است. این جمله تقریباً تبدیل به شعاری برای تمام اگزیستانسیالیست ها شده است.
اگر شما به فلسفه علاقه دارید لازم است تا آثار ژان پل سارتر را مطالعه کند. سارتر در کتاب اگزیستانسیالیسم نوعی اومانیست است که تحت عنوان اگزیستانسیالیسم و اصالت بشر نیز شهرت درد مفاهیمی را از منظر اگزیستانسیالیسم مورد بررسی قرار میدهد. درواقع او توضیح میدهد که چطور وجود انسان مقدم بر ماهیت اوست. او در کتاب درباره تفاوت میان انسانها و مفاهیم اخلاق و مسئولیت در نظریه اگزیستانسیالیسم توضیح داده است. باید اشاره شود که این کتاب متن مشهورترین سخنرانی ژان پل سارتر است که در سال ۱۹۴۵ در پاریس انجام داده است. از این رو با زبانی ساده و روان بیان شده است.
جامعه شناسی نخبه کشی
علی رضاقلی شرحی کامل در مورد نخبگان کشور ایران نوشته است و این کتاب یک مرجع خوب برای تحقیق در مورد جامعه نخبه ایران به شمار میرود.رضاقلی در کتاب جامعه شناسی نخبه کشی سرنوشت امیرکبیر، دکتر مصدق و قائم مقام فراهانی را مورد بررسی قرار داده است.
این کتاب یک سوال مهم را مطرح میکند که آیا برای تغییر و اصلاح باید نخبگانی در جامعه وجود داشته باشند که آنها دست به کار شوند و یا تحولات و تغییرات در بستر جامعه و از پایین به بالا رخ میدهد. او برای پاسخ دادن به این سؤال از سرنوشت امیرکبیر، دکتر مصدق و قائم مقام فراهانی استفاده میکند و به این نتیجه رسیده است که جامعه نخبه ها را میکشد و آنها را از بین میبرد، به طوری که گویی ساختار اجتماعی ایران همواره به نخبه کشی تمایل داشته است. این کتاب دارای نثری ساده و روان است که با خواندن آن میتوانید به راحتی مفاهیم موجود در آن را درک کنید.
دنیای سوفی
شایان ذکر است که کتاب دنیای سوفی یکی از بهترین کتابهای فلسفی و جامعه شناسی است که توسط یوستین گُردِر که یک نویسنده نروژی است به رشته تحریر درآمده است. این کتاب مفاهیم فلسفی را به زبانی ساده و روان برای مخاطبان شرح میدهد.
یوستین گُردِر در رشته فلسفه، الهیات و ادبیات از دانشگاه اسلو فارغ التحصیل شد و مدتی را به تدریس تاریخ پرداخت و سپس به فکر نوشتن متون ساده فلسفی افتاد که به درد شاگردان جوانش بخورد. به همین دلیل ایده نوشتن کتاب دنیای سوفی به ذهنش رسید.
او در این کتاب سعی دارد تا یک دختر ۱۴ ساله را با مفاهیم فلسفی آشنا کند و به همین دلیل باید کتاب به زبانی ساده و شیرین بیان شود. لازم به ذکر است که مخاطبان کتاب دنیای سوفی فقط نوجوانان نیستند و بسیاری از بزرگسالان نیز این کتاب را خواندهاند و از این طریق با فلسفه آشنا شده اند. بنابراین اگر شما میخواهید فلسفه را به زبان ساده بیاموزید و امکان خواندن متون سخت و سنگین فلسفی را ندارد پیشنهاد میکنیم تا با خواندن کتاب دنیای سوفی به درک عمیقی از فلسفه برسید.
چنین گفت زرتشت
یکی از مشهورترین و در عین حال جنجالی ترین کتابهای فردریش نیچه کتاب چنین گفت زرتشت است. نیچه فیلسوف آلمانی است که به دلیل اشاره به نام پیامبر ایرانی یعنی زرتشت خیلی سریع مورد توجه افراد روشنفکر قرار گرفت. فردریش نیچه بین سالهای ۱۸۸۳ تا ۱۸۸۵ کتاب چنین گفت زرتشت را نوشت. شخصیت اصلی داستان زرتشت است که عقاید نیچه از زبان او گفته میشود.
شایان ذکر است که نظریههای نیچه درباره ابر انسان و بازگشت جاودانه در این کتاب آمده است. باید اشاره شود که کتاب چنین گفت زرتشت نیچه تأثیر زیادی بر روی هنرمندان گذاشت و در این مورد ریچارد اشتراوس اپرایی را با همین نام یعنی چنین گفت زرتشت ساخت. باید بدانید که این درک این کتاب کار سادهای نیست، چرا که از نظر مفهومی و نثر بسیار سخت و دشوار است.
تاریخ فلسفه
هنگامی که به بهترین کتابهای فلسفی و جامعه شناسی اشاره میکنیم باید کتاب تاریخ فلسفه را هم در این گروه قرار دهیم. این کتاب توسط ویل دورانت نوشته شده است که اگر شما اهل فلسفه و تاریخ هم نباشید باز هم نام این کتاب مشهور را شنیده اید. شایان ذکر است که کتاب تاریخ تمدن ویل دورانت که در ۱۱ جلد نوشته شده است نیز بسیار مشهور و معروف است.
این کتاب از ابتدای تاریخ بشر تا انقلاب صنعتی را شرح میدهد و روش جدیدی از تاریخ نگاری را به وجود آورده است. باید بیان کنیم که کتاب تاریخ فلسفه ویل دورانت به دلیل پیشینه نویسنده کتاب اثری کنجکاو برانگیز است و نام اصلی کتاب داستان فلسفه است که باعث میشود تا مخاطب از طریق خواندن داستانهای شیرین بسیاری از نکات آموزنده را فرا بگیرد.
کتاب تاریخ فلسفه آرا و اندیشههای فیلسوفان غرب را مورد بررسی قرار میدهد . این کتاب دارای ۱۱ فصل است که از افلاطون آغاز شده و به ترتیب ارسطو، بیکن، اسپینوزا، ولتر، کانت، شوپنهاور، اسپنسر، نیچه، برگسون، راسل و جان دیویی میپردازد.
فراسوی نیک و بد
یکی دیگر از کتابهای فردریش نیچه با عنوان فراسوی نیک بد هم در گروه بهترین کتابهای فلسفی و جامعه شناسی قرار میگیرد. اگر شما این کتاب را مطالعه کنید متوجه حس شوخطبعی و طنز نیچه میشوید. باید اشاره شود که نیچه در اواخر عمرش این کتاب را نوشته است و هدف او از نوشتن این کتاب نگاه به فلسفه در زمان های آینده بود. درواقع اسم کامل کتاب به صورت فراسوی نیک و بد، پیش درآمدی بر فلسفه آینده است. در مورد این کتاب گفته شده است که نیچه در دوران سخت زندگیاش این کتاب را نوشته است.
فردریش نیچه در این کتاب از برخورد خود با فلسفه هگل و شوپنهاور میگوید. همچنین باید اشاره شود که کتاب فراسوی نیک و بد برای نیچه آنقدر سخت بوده است که حتی به دوستش گفته که از انتشار آن میترسد.
در کتاب فراسوی نیک بود نیچه جملات تاثیرگذار فراوانی وجود دارد که به برخی از آنها اشاره میکنیم. به عنوان مثال در بخش از کتاب آورده است که آدمی هرگز از کسی که از خود کمتر است نفرت ندارد، بلکه زمانی با کسی دشمن است و نسبت به او نفرت دارد که آن شخص با او برابر باشد و فرد احساس کند که از نظر جایگاه از او پایینتر است.
زنانی که با گرگها میدوند
در سال ۱۹۹۲ فردی به نام کلاریسا پینکولا استس کتابی با نام زنانی که با گرگها میدوند را نوشت که در آن زنان را از نظر اسطوره شناسی بررسی میکند. او علاقه فراوانی به تحلیلهای یونگی دارد و در مقدمه آن بیان میکند که درون هر زنی یک زن وحشی زندگی میکند. درواقع این همان نیروی قدرتمندی است که سرشار از بصیرت، شور، خلاقیت و دانش بی زمان است. شایان ذکر است که زن وحشی، طبیعت غریزی زنان را نشان میدهد که امروزه در حال انقراض است.
نویسنده کتاب در صدد است تا در این کتاب نقش یک باستان شناس را بازی کند و به عمق ذهن زنان سفر کند و نیروهای ناخودآگاه آنها را کشف کند. او در این کتاب از اسطورهها، افسانهها و داستانهای بمی استفاده میکند تا به هدف اصلی دست یابد.
باید اشاره شود که این کتاب به عنوان یک کتاب در زمینه جامعه شناسی زنان شناخته میشود که برای تحلیل جامعه زنان از اسطوره ها استفاده میکند. همچنین اگر شما کتاب را خوانده باشید متوجه میشوید که حجم کتاب زنانی که با گرگها میدوند کمی زیاد است و خواندن آن نیاز به حوصله دارد. اما نویسنده کتاب را به شکل داستانی نوشته است و باعث میشود تا خواننده تا آخر کتاب همراه شود.
این کتاب ذهن و روح زنانه را مورد کاوش قرار میدهد. استس بر این باور است که گرگهای سالم و زنان سالم دارای ویژه های مشابهی هستند. به عنوان مثال هشیاری، سرزندگی، بازیگوشی و توانایی عظیمی که برای ایثار وجود دارد. او همچنین بیان میکند که زنان سالم به خانواده علاقهمند هستند و همواره نسبت به خانواده شان وابسته، وفادار، فداکار و دلیر هستند.
شهریار
از دیگر کتابهای معروف فلسفی و جامعه شناسی که میتواند به درک بهتر جهان به ما کمک کند کتاب شهریار است که نیکولو ماکیاولی نوشته شده است. نویسنده کتاب یک فیلسوف سیاسی، شاعر، مورخ و نمایشنامه نویس معروف ایتالیایی است و کتاب شهریار یکی از آثار مشهور او به حساب میآید. باید اشاره شود که او این کتاب را در سال ۱۵۱۳ نوشت ولی کتاب در سال ۱۵۳۲ به چاپ رسید.
کتاب شهریار دارای ۲۶ فصل است که ماکیاولی در آن دو نوع حکومت جمهوری و پادشاهی را شرح میدهد. به طور کلی ماکیاولی در کتاب شهریار بیان میکند که آیا واقعاً هدف وسیله را توجیه می کند. درواقع این کتاب در مورد چالش های اخلاقی است که سیاستمداران با آن روبرو هستند و این کتاب به عنوان یک کتاب جامعه شناسی قدرت نیز شناخته میشود.
کتاب شهریار یکی از جذابترین کتابهای سیاسی در طول تاریخ است که به صورت مستقیم روشهای مختلف سیاست ورزی را مورد بررسی قرار داده است و چالشها، فرصتها و تهدیدهای هر کدام از آنها را بیان میکند. فرانسیس بیکن در مورد کتاب شهریار گفته است که ما به ماکیاولی و نویسندگان مانند او بدهکاریم. چرا که آنها باز و بدون ملاحظه به جا اینکه بگویند انسانها چه باید بکنند به ما گفتهاند که انسانها واقعاً چه میکنند.