کارگاه ادبی سعدی شناسی

سعدی یکی از شاعران و نویسندگان پارسی گوی ایرانی است که به عنوان استاد سخن، پادشاه سخن، شیخ اجل و به طور مطلق استاد نامیده می‌شود. شایان ذکر است که سعدی در نظامیه بغداد که مهم‌ترین مرکز علم و دانش جهان اسلام بود تحصیل کرد و بعد از آن به عنوان سخنران به مناطق مختلفی مانند شام و حجاز سفر کرد.

در نهایت سعدی به محل تولد خودش یعنی شیراز بازگشت و تا پایان عمر در آنجا اقامت گزید. شایان ذکر است که آرامگاه او در شیراز قرار دارد که به سعدیه نیز معروف است. در این قسمت از فروشگاه برنا اندیشان تصمیم داریم تا یکی از جامع‌ترین کارگاه های آموزشی با عنوان دوره جامع سعدی شناسی را در اختیار شما افراد علاقه‌مند به ادبیات پارسی قرار دهیم تا به صورت کامل با سعدی و اندیشه‌های او آشنا شوید.

کارگاه سعدی شناسی

در ابتدا باید اشاره شود که ابو محمد مشرف الدین مصلح بن عبدالله بن مشرف نام کامل سعدی است. همانطور که می‌دانید سعدی از برجسته‌ترین شاعران ایرانی است که شهرت جهانی داشته و اشعار او از برجسته‌ترین آثار در ادبیات پارسی است. به همین دلیل ما باید قدر این شاعران بزرگ ایرانی را بدانیم و آن‌ها را مورد احترام قرار دهیم.

با توجه به اهمیتی که شعر و ادبیات فارسی در زندگی ما دارند در این بخش از برنا اندیشان تصمیم داریم تا پکیج جامع سعدی شناسی را در اختیار شما افراد علاقه‌مند به ادبیات فارسی قرار دهیم. این دوره آموزشی به زبان فارسی تهیه شده است و شامل ساعت‌ها بحث و گفتگو و سخنرانی پیرامون سعدی است.

نگاهی به زندگی سعدی

بخش زیادی از عمر سعدی مصادف بود با حکومت اتابکان فارس در شیراز که در همان زمان نیز مغول ها به ایران حمله کردند و حکومت های وقت همچون عباسیان و خوارزمشاهیان سقوط کردند. البته به دلیل دور اندیشی ابوبکر بن سعد که ششمین و معروف ترین اتابکان سلغری شیراز بود توانست شیراز را از حمله مغول ها حفظ کند.

لازم به ذکر است که در آن زمان ها تصوف در ایران اوج گرفته بود، به طوری که نشانه‌های آن در آثار سعدی به چشم می‌خورد. افرادی که در حیطه سعدی شناسی فعالیت می‌کنند در این باورند که سعدی تحت تأثیر آموزه های مذهب شافعی و اشعری قرار داشته است و به همین دلیل او را شخصی تقدیرگرا می‌دانند.

در مقابل، نشانه‌هایی از ارادت او به خاندان پیامبر اسلام (ص) مشاهده می‌شود. قبل از آنکه سعدی تابع اخلاق فلسفی باشد فردی مصلحت اندیش بود و به همین دلیل ما نمی‌توانیم بگوییم که او بدون هیچ چون و چرایی تابع جریان های فکری زمان خویش بوده است.

لازم به ذکر است که تاثیر سعدی بر ادبیات فارسی انکار ناپذیر است، به شکلی که شباهت قابل توجهی بین فارسی و زبان سعدی وجود دارد. آثار سعدی مدت‌ها در مدرسه‌ها و مکتب خانه‌ها به عنوان منبع آموزش زبان و ادبیات فارسی تدریس می‌شده و بسیاری از ضرب‌المثل های رایج در زبان فارسی نیز از آثار سعدی اقتباس شده است.

سبک سعدی در نوشتن ساده نویسی و ایجاز بود، در حالی که نویسندگان قبل و هم دوره او چنین از چنین سبکی پیروی نمی‌کردند. شایان ذکر است که ساده گویی سعدی باعث گردید حتی در زمان خودش نیز به شهرت زیادی دست پیدا کند. به طور کلی آثار سعدی در اصطلاح سهل و ممتنع یا همان ساده دشوار است و در آن‌ها نکته  سنجی ها و طنزهای آشکار و پنهان فراوانی وجود دارد.

آشنایی با آثار سعدی

آثار سعدی در کتاب کلیات سعدی، شامل گلستان به نثر، کتاب بوستان در قالب مثنوی و نیز غزلیات، گردآوری شده است. همچنین شایان ذکر است که سعدی آثاری مانند قصیده، قطعه، ترجیع بند و تک بیت به زبان فارسی و عربی نیز دارد.

غزلیات سعدی اغلب عاشقانه و توصیف کننده عشق زمینی است. هر چند که وی غزلیات پندآموز و عارفانه نیز سروده است. گلستان و بوستان سعدی به عنوان کتاب‌های اخلاقی شناخته می‌شوند و علاوه بر فارسی زبانان بر اندیشمندان غربی از جمله گوته و ولتر نیز تاثیر گذار بوده است. از طرف دیگر باید اشاره شود که تفسیر مثنوی معنوی مولانا به ما کمک می کند تا بتوانیم به درک عمیقی از این اثر دست پیدا کنیم.

مذهب سعدی

همانطور که گفته شد سعدی در نظامیه بغداد تحصیل کرد و هدف این مدرسه‌ها نیز پروش افرادی بود که فقه شافعی و کلام اشعری را تدریس کنند. شایان ذکر است که در زمان سعدی تفکر اشعری متداول بوده است. در این باره برخی از پژوهشگران بر این باورند که از روی آثار سعدی می‌توانیم متوجه شویم که او به اشاعره معتقد بوده است و به همین دلیل شکی در اشعری مذهب بودن سعدی وجود ندارد.

نکته بسیار مهمی در مورد سعدی باید بدانیم این است که سعدی هرگز هیچ اصراری به تبلیغ مذهب خودش نداشته و هیچ گاه سایر مذاهب را زیر سؤال نمی برده و همواره به عنوان یک شاعر اصول اخلاقی را منعکس می‌کرده است.

نگاهی به جهان بینی سعدی

با اینکه سعدی در زمان خودش سفرهای فراوانی انجام داده است و با حکیمان و دانشمندان بزرگی همنشین بوده است اما او بیشتر از هر چیزی تحت تأثیر آموزه های مذهبی ای بوده است که آن‌ها را در شیراز و بغداد یاد گرفته بود. سعدی پیرو فلسفه اشاعره بود و بیان می‌کرد که هر گونه تفکر خارج از دایره تعالیم شرعی گمراه‌کننده است و در هر امری باید تابع قرآن و حدیث باشیم.

شایان ذکر است که سعدی فردی تقدیر است و حتی افتادن برگی از درخت را ناشی از اراده خداوند می‌داند. به همین دلیل در تفکر سعدی، خوبی و بدی در ذات انسان‌ها قرار دارد و هرگز نمی‌توانیم آن‌ها را تغییر دهیم. شایان ذکر است که سعدی بسیار نوع دوست بود و همواره تلاش می‌کرد تا جامعه را اصلاح کند.

این جنبه از تفکر او تحت عنوان حکمت عملی شناخته می‌شود که در اشعار و آثار سعدی بارز و برجسته است. به عنوان مثال می‌توانیم به مفاهیمی همچون پرستش خدای یگانه، نکوهش ریاکاری، فروتنی، خدمت به خلق، انسان دوستی، کار و تلاش، عدالت و مواردی از این دست اشاره کنیم که به دفعات زیاد در کتاب بوستان وی توصیه شده است.

در‌واقع سعدی همواره یک مصلح اجتماعی بود که تلاش می‌کرد تا در مقابل ظلم و جور و ستم بایستد و در این زمینه نیز هرگز آزادی قلمش را از دست نداد و ترجیح داد به جای ثنای شاهان و امیران به آن‌ها پند و اندرز دهد. اگر شما به سعدی علاقه دارید و می‌خواهید با افکار و اندیشه‌های این شاعر بزرگ پارسی زبان آشنا شوید پیشنهاد می‌شود تا از این قسمت از برنا اندیشان دوره جامع سعدی شناسی را دریافت کنید.