یوهان ولفگانگ فون گوته، شاعر، نویسنده، رماننویس، دانشمند، سیاستمدار، کارگردان تئاتر، منتقد و هنرمند بزرگ آلمانی، به عنوان بزرگترین شخصیت ادبی در دوران مدرن آلمان شناخته میشود. او چهرهای بینظیر است که در جایگاه بینالمللی خود، با فیلسوفان برجسته و آهنگسازان معروف آلمان رقابت میکند. اثرات گوته در ادبیات و هنر به گونهای بوده که فیلسوفان زیادی از آثار و افکار او بهره گرفتهاند و آهنگسازان نیز گاهی اواخر کتب گوته را به آهنگ تبدیل کردهاند.
تسلط گوته بر فرهنگ ادبی کشورهای آلمانی زبان به حدی بوده است که از اواخر قرن هجدهم میلادی، آثار او را در ردهی آثار “کلاسیک” قرار دادهاند. در این مقاله از مجله علمی برنا اندیشان تصمیم داریم تا مقاله ای کامل در مورد معرفی بهترین کتاب های گوته را در اختیار شما افراد علاقه مند به کتاب و کتابخوانی قرار دهیم.
بطور کلی، میتوان ارتباط گوته با جریان فرهنگ روشنگری را با توجه به مقایسه آن با رابطه شکسپیر با دوران رنسانس و دانته با فرهنگ قرون وسطی مشابه دانست. شاعری چون گوته را میتوان به عنوان نمایندهای از روحیه و اصول روشنگری در ادبیات اروپا در نظر گرفت. اپوزیسیون او در برابر تاریخ و تراث محدودگرایانه، مشابه نظرات شکسپیر در دوران رنسانس، و تلاش برای تجدید نظر در مفاهیم جامعه و فرهنگ، به دلیل موازنه میان افکار و اراده انسانی، نمایانگر اهمیت و تأثیرگذاری او در فرآیند تحولات فرهنگی زمان خود است.
شعر بلند “فاوست” از گوته به عنوان بهترین شاعری اروپا پس از زمان “بهشت گمشده” جان میلتون شناخته میشود، حتی احتمالاً برتر از اثر “کمدی الهی” دانته، که نمونههای برجستهای از ادبیات قرون وسطی است. این تحلیل نشان از ژرفای اثرات گوته در تاریخ ادبیات اروپا و اهمیت بینظیر او در جایگاه شاعری دارد.
گوته به عنوان یک نماینده بارز جنبش رمانتیک در اروپا شناخته میشود. او از اولین نویسندگانی بوده که با کتابهای تأثیرگذار خود در جریان ادبی “Sturm und Drang” (ترجمه: طوفان و خروش) شرکت کرده و نقش مهمی در تشکیل این جنبش ادبی ایفا نموده است. رمان احساسی “رنجهای ورتر جوان” که داستانی از عشق بیامیدی و پایان ناگزیر آن را به تصویر میکشد، به عنوان یک نمونه برجسته از این جنبش شناخته میشود. این اثر نه تنها به توانمندی گوته در بیان احساسات و اندیشههای عمیق انسانی اشاره دارد، بلکه نقش او در ارتقاء جریان رمانتیک را نیز تأکید میکند.
گوته از جمله نویسندگان برجسته اروپا است که تاثیرگذاری خود را نه تنها در حوزههای ادبیات، زبان، و فلسفه نشان داده، بلکه در علوم تجربی و طبیعی نیز علاقه و دانش فراوانی داشته است. این چنین گستردگی دانشی او، او را به یکی از کمنظیرترین شخصیتهایی در تاریخ اروپا تبدیل کرده است.
از این رو، گوته به عنوان یکی از چند نویسنده شاخص محسوب میشود که در تمام حوزههای ادبی و علمی به شکل عالی و ممتاز دستیابی داشته است. حتی اگر او را به عنوان نابغه کلامی برای تمام ادوار تاریخ ندانیم، حداقل میتوانیم اظهار داشته باشیم که کمتر کسی وجود دارد که در دامنهی دستاوردهای ادبی و علمی به ارتفاعات گوته برسد.
آثار گوته تنها به شعرهای او محدود نمیشوند. یوهان ولفگانگ گوته در مجموعه کارنامهاش، چهار رمان، حماسه و غزلیات، نمایشنامههای منظوم و منثور، زندگینامه، کتابهای نقد ادبی و زیبایی شناختی، رسالههای گیاهشناسی، آناتومی و رنگ، جمعاً دارای یک تنوع فراوان هستند. به علاوه، بیش از ده هزار نامه و تقریباً سه هزار نقاشی نیز از او باقیمانده است. در اینجا، به معرفی برجستهترین کتابهای گوته پرداخته میشود که در کارنامهی چشمگیر یوهان ولفگانگ بیشتر از دیگر آثار او برجستهاند.
فاوست
“فاوست” اثر دراماتیک دو بخشی یوهان ولفگانگ فون گوته است که بخش اول آن در سال ۱۸۰۸ میلادی و بخش دوم در سال ۱۸۳۲ میلادی، همان سالی که نویسنده درگذشت، منتشر شد. این اثر به عنوان عظیمترین ایجاد گوته در آخرین دوره از زندگی او شناخته میشود و امروزه توسط منتقدان به عنوان یکی از برترین آثار ادبی آلمانی زبان در ادبیات جهان ارزیابی میشود.
بخش اول از “فاوست” تصویری از ناامیدی و افت فاوست را ارائه میدهد، و داستان با توافق او با مفیستوفل و عشقش به گرتچن ادامه مییابد. اما بخش دوم، به طور متفاوت از بخش اول، یک نگرش فلسفی و سمبولیک را بیان میکند. در این قسمت، تمرکز دیگر به روح فاوست که به شیطان فروخته شده است، نمیپردازد، بلکه بیشتر به موضوعات اجتماعی مانند روانشناسی، تاریخ، و سیاست متمرکز میشود.
“فاوست” نمایشنامهای تراژیک است که به طور جالبی به عنوان یک ترکیب از تراژدی و کمدی شناخته شده است. این نمایشنامه بیشتر به منظور خواندن تدوین شده و کمتر برای اجرا در صحنه نوشته شده است. گوته نسخه اولیه “فاوست” را در سال ۱۸۰۶ میلادی تکمیل کرد. در ابتدا، این اثر تحت عنوان “فاوست، یک قطعه” در سال ۱۷۹۰ میلادی به چاپ رسید، اما در قالب ناتمام خود.
آخرین ویرایشهایی که توسط خود گوته بر روی “فاوست” اعمال شد، به دورهٔ ۱۸۲۸ تا ۱۸۲۹ میلادی بازمیگردد. جزئیات دقیق تر در مورد نحوهی ویرایش و پردازش این اثر موجود نیستند.
رنج های ورتر جوان
«رنجهای ورتر جوان» یک رمان است که به گونهای نوآورانه، گاهاً به دامنهی قالب رساله و زندگینامه میپیوندد. این اثر برای نخستین بار در سال ۱۷۷۴ میلادی به چاپ رسید. همانطور که اشاره شد، «رنجهای ورتر جوان» به عنوان یکی از اهمترین آثار جنبش ادبی “Sturm und Drung” (طوفان و خروش) شناخته میشود که یکی از مراحل بارز در تاریخ ادبیات آلمان محسوب میشود. این رمان همچنین تأثیرگذاری فراوانی بر جنبشهای ادبی بعدی نظیر جنبش ادبی رمانتیک داشته است. با انتشار کتاب «رنجهای ورتر جوان»، گوته به عنوان یکی از نخستین مشاهیر ادبی بینالمللی شناخته شد.
این رمان داستان جوانی حساس و هنرمند را بازگو میکند که در طی زندگیاش با تأثیرات آسیبزای علاقه شدید به عناصری چون عشق، هنر، جامعه، و اندیشه روبرو میشود. داستان ورتر به وسیلهٔ روایت، این حساسیتها و تضادهای ذهنی را به تصویر میکشد. ورتر، فردی است که ناتوان در تطبیق خیالات و اندیشههای شاعرانه و درونی خود با زندگی روزمره و انتظارات جامعه است. در پی این تضاد، او تصمیم میگیرد به دنبال آرامش و هماهنگی با خود بیرون از شهر بروید.
پیشنهاد می شود به مقاله رازهای زندگی جان اشتاین بک مراجعه فرمایید. ورتر در این سفر عاشق شارلوت، نامزد یکی از دوستانش میشود. او در آغاز از روستا خارج میشود اما به آن بازمیگردد، زیرا متوجه میشود که در واقع ناتوان است هر گونه آرامش را در هر مکانی پیدا کند. ورتر، که در این دوران از شوقی ناکام و احساس از پوچی گرفتار است، در نهایت به خودکشی میپردازد. این انتخاب نهایی او، نتیجهٔ تداوم تضادها و شکلگیری یک حالت افسردگی عمیق است.
دیوان غربی – شرقی
این کتاب به واقع مجموعهای از اشعار گوته است که در معنای دقیق، یک “دیوان” محسوب میشود. این مجموعه شعر، الهامگیری از شاعر ایرانی، حافظ را برای گوته فراهم کرد و وی را به سمت سرودن “دیوانی که الهام از شرق و غرب داشته باشد” سوق داد. در سال ۱۸۱۴ میلادی، بهطور دقیقاً پیش از سفر گوته به آلمان غربی، او با ترجمهای از اشعار حافظ آشنا شد. از همان زمان شروع شد که گوته شروع به نگارش شعر به سبک ترجمهی اشعار حافظ کرد.
در این دوره، گوته با ماریان یونگ، دختری سی ساله در فرانکفورت آشنا شد و به او علاقهمند شد. در هنگام بازگشت گوته به وایمار و در سال ۱۸۱۵ که یوهان دوباره به فرانکفورت سفر کرد، گوته و ماریان نامههای عاشقانهای به سبک اشعار حافظ برای یکدیگر مینوشتند. این تبادل نامهها و اشعار نشاندهندهٔ ارتباط عاطفی بین گوته و ماریان در این دوره است.
این کتاب با توجه به توضیحات مذکور، در بازه زمانی بین سالهای ۱۸۱۴ تا ۱۸۱۹ میلادی نگاشته شده و در سال ۱۸۱۹ به چاپ رسیده است. گوته، تحت تأثیر ترجمههای شرقشناس اتریشی به نام یوزف فون هامر از اشعار حافظ، اقدام به سرودن مجموعهای از شعرها با عنوان «دیوان غربی – شرقی» کرد که به عنوان آخرین مجموعه شعر گوته شناخته میشود. علاقهٔ وی به حافظ به اندازهای بود که در یکی از نامههای خود او را به عنوان برادر دوقلوی روحی خود توصیف کرده است. این توصیف نشاندهندهٔ تأثیر عمیق و تقریبی یادگیری و همدلی گوته با اشعار حافظ است.
خویشاوندی های اختیاری
«خویشاوندیهای اختیاری» در زمانی نگاشته شد که گوته شصت ساله بود و در آن دوران به عنوان یکی از بزرگترین شخصیتهای ادبی آلمان شناخته میشد. این اثر به بررسی دقیق و تحلیلی عمیق از مفهوم ازدواج و اشتیاق میپردازد، داستان چهار شخصیت را که به شکلی ناگزیر یکدیگر را تجربه میکنند، روایت میکند. رمان «خویشاوندیهای اختیاری» سوالاتی پیچیده و مهم را مطرح میکند، به خصوص اینکه آیا ما واقعاً اراده آزاد داریم یا خیر.
شخصیتهای این اثر با پیامدهای ترسناکی از سرکوب و محدودیت در زندگی مواجه میشوند. آنها با عواقب ناخوشایند و برانگیخته از تصمیمهایی که از اراده خود گذر کردهاند، دست و پنجه نرم میکنند. این رمان نقدی به زندگی مدرن و سوالاتی درباره اراده و آزادی انسان مطرح میکند، و به نمایش میگذارد که زندگی در مسیری که از حالت طبیعی خارج شده، چگونه به نتایج تلخ و چالشبرانگیزی منجر میشود.
در رمان «خویشاوندیهای اختیاری»، گوته با استفاده از هنر خود، یک تصویر زنده و جامعهای بسیار بسته، سفت، و سخت را به تصویر میکشد. این جامعه به نظر میآید که همه اعضای آن به میزان زیادی مودب و صبور هستند، اما در پشت پرده انگیزههای پلید و خلافکارانه در ذهن آنها مخفی میشود. مشخصهی بارز هر یک از چهار نفری که محور داستان اطراف آنها گردش میکند، خودفریبی است که افراد در این جامعه زندگی میکنند. این خودفریبی، مانعی بزرگ برای پیشرفت و تغییرات به نظر میآید.
در این رمان، اشراف در شرایطی یخزده و در یک بنبست تاریخی گیر کرده است و هیچ هدف و چشماندازی برای آینده ندارد. این تصویر گوته از جوامع محدود و بسته، در کنار بررسی انگیزههای پنهانی افراد، یک نقد عمیق به وضعیت اجتماعی و فرهنگی دورهای خاص را ارائه میدهد.
سفر ایتالیایی
«سفر ایتالیایی» از جمله کتابهای زندگینامهای یوهان ولفگانگ گوته است، که اهمیت خاصی به خود جلب کرده است. این اثر میتواند به عنوان یک نقطه عطف حیاتی در زندگی گوته در نظر گرفته شود، زیرا پیش از این، گوته با دشواری وایمار را ترک کرده بود. اقامت او در ایتالیا از سالهای ۱۷۸۶ تا ۱۷۸۷ میلادی، به عنوان یک تجربه مهم در زندگی این نویسنده معروف محسوب میشود.
این سفر به ایتالیا به گونهای بود که گوته را از محیط فرهنگی آلمان خارج کرد و وی را به جایی منتقل کرد که خود را خارج از محدودیتها و بندهای سخت زندگی اجتماعی و اخلاقی آلمانی مییافت. این تجربه، گسترش دیدگاه او نسبت به جهان، هنر، و زندگی را نمایان میکند و موجب شکلگیری افکار و آثار بزرگی شد که در آینده از آن بهرهمند خواهد شد.
در «سفر ایتالیایی»، خواننده با گوته همراه شده و از طریق چشمان او، میتواند به زیباییهای هنری و معماری منحصر به فرد ایتالیا نگاهی بیندازد. این کتاب به خواننده امکان میدهد که در طول سفر در ایتالیا، مسیر تحولات گوته را از دو زاویه هنری و ادبی، و همچنین از منظر علمی، دنبال کند. زبان استفاده شده در «سفر ایتالیایی» به صورت یادداشتهای روزمره و نوشتههایی است که گوته برای دوستانش در وایمار ثبت میکرده است.
بنابراین، محتوای این کتاب به معنای یک اکتشاف خلاصه شده است. هر چیزی که برای گوته جالب یا مهم به نظر میرسید، او آن را ثبت میکند، و این یادداشتها بیشتر به عنوان یک سبک اکتشاف و استنتاج مستقیم از تجربیات به نظر میرسند، نه به عنوان تحلیل دقیق و فلسفی از آنچه دیده شده است.