برنا اندیشان | مرجع تخصصی بهترین پکیج های آموزشی
مکانیسم دفاعی جابجایی یکی از انواع دفاع هایی است که توسط ایگو به کار می رود تا بتواند اضطراب ها و تنش های موجود را کاهش دهد. این مکانیسم دفاعی برای اولین بار توسط زیگموند فروید مطرح گردید. مکانیسم دفاعی جابجایی فرد همواره تلاش می کند تا احساسات و هیجانات خودش را از منبعی که ناخوشایند است منحرف کرده و به سمت دیگری که با خطرات کمتری همراه است هدایت نماید. در این قسمت از مجله علمی برنا اندیشان تصمیم داریم تا به صورت کامل مکانیسم دفاعی جابجایی را بررسی نماییم و مشاهده کنیم که این مکانیسم چه تاثیری در سلامت روان ما انسان ها دارد.
بررسی عملکرد مکانیسم های دفاعی
تنش و اضطراب از جمله مواردی است که به صورت روزانه برای تمامی افراد رخ می دهد و هر فردی با توجه به ویژگی های شخصیتی که دارد برای کاهش و مدیریت آنها از روش های مختلفی استفاده می کند. تعدادی از روش ها در سطح هوشیار انجام می شود که به تمامی آنها راهکارهای مقابله با استرس گفته می شود. اما برخی از روش های مقابله ای به صورت ناهوشیار انجام می شود که صرفا در بخش ناخودآگاه بوده و فروید به آنها مکانیسم های دفاعی می گوید. پیشنهاد می شود تا به مقاله مکانیسم دفاعی فرار مراجعه نمایید.
آشنایی با مکانیسم دفاعی جابجایی
تمام افراد در زندگی شان با امیال و تکانه هایی مواجه می شوند که نمی توانند به صورت مستقیم با آنها مقابله کنند و یا قادر نیستند تا به راحتی آن ها را ابراز کنند. زیرا انجام این کار برای آنها بهای سنگینی دارد و می تواند پیامدهایی ناخوشایندی را با خودش به همراه داشته باشد. مکانیسم دفاعی جابجایی موجب می شود تا فرد بتواند از منبع اصلی ناراحتی تغییر مسیر دهد و در نتیجه به صورت ناخودآگاه امیال شخص به سمت دیگری هدایت می شود.
لازم به ذکر است که این تغییر جهت موجب می شود تا فرد تهدیدات کمتری را تجربه کند. به عنوان مثال زنی که همسرش با او رفتاری عصبانی دارد را تصور کنید که قادر نیست تا به صورت مستقیم خشمش را به شوهرش نشان دهد و به همین دلیل تغییر مسیر می دهد و با فرزندش به صورت خشمگین رفتار می کند.
چرا که اگر او بخواهد با همسرش رفتار بدی داشته باشد قطعا برایش دردسر ساز خواهد بود و تغییر مسیر خشم به سمت فرزند موجب می شود تا تنش های و اضطراب های فرد کاهش یافته و انرژی روانی اش نیز تخلیه شود و همچنین خطر کمتری را برای فرد به همراه دارد.
مطالعات انجام شده در مورد مکانیسم دفاعی جابجایی
تحقیقاتی که در مورد مکانیسم دفاعی جابجایی انجام شده نتایج مختلفی را نشان می دهد. به عنوان مثال در سال ۱۹۹۹ بامیستر و همکارانش تحقیقی را بر روی انواع مکانیسم های دفاعی انجام دادند و نتوانستند شواهدی قوی از مکانیسم دفاعی جابجایی به دست آورند. اما تحقیقاتی که در سال های اخیر انجام شده است نتایج متفاوتی را نشان می دهد.
مثلا در سال ۲۰۱۵ سان، کیم و همکارانش پژوهشی بر روی مکانیسم دفاعی جابجایی انجام دادند که نتیجه آن نشان داد برانگیختگی جسمانی و هیجانی در انسان این قابلیت را دارد که از یک موقعیت به سمت موقعیتی دیگر تغییر مسیر دهد. به عنوان مثال ممکن است فرد بتواند خشم خودش را در موقعیتی ابراز نکند اما این خشم در فرد ذخیره می شود در جایی که خطر کمتری دارد ابراز می شود. همچنین پیشنهاد می شود تا به مقاله مکانیسم دفاعی پسرفت مراجعه نمایید.
در واقع افراد با توجه به آسیبی که می بینند تصمیم می گیرند که در کجا باید خشم خودشان را ابراز کنند. یعنی اگر رئیس آنها کاری انجام داده است که موجب ناراحتی و خشم آنها شده است و نمی توانند پاسخ او را به دهند به منزل می روند و عصبانیت شان را بر سر خانواده خالی می کنند. چرا که ذهن انسان به فرد دستور می دهد که اگر تو بخواهد با رئیس خود بد رفتاری کنی قطعا دچار مشکل خواهی شد.
به همین دلیل خشم در آن زمان فروخورده می شود و در نتیجه در زمانی دیگر و در جایی که برای فرد مشکلی ایجاد نمی شود برای سایر افراد ابراز می شود. شایان ذکر است که مطالعات و تحقیقات انجام شده در این زمینه نشان می دهد که مکانیسم دفاعی جابجایی می تواند سلامت جسم و ذهن انسان را تقویت کند. زیرا اجازه نمی دهد که فرد احساسات و عواطفش را سرکوب کند و در نتیجه شخص با خطرات کمتری همراه خواهد بود.
آیا مکانیسم دفاعی جابجایی مفید است؟
همانطور که می دانید وظیفه تمامی مکانیسم های دفاعی این است که فشارها و تنش های درون انسان را تا جایی که امکان دارد کاهش دهند. مکانیسم دفاعی جابجایی نیز چنین کاری را انجام می دهد اما تمامی آنها موقت هستند و برخی نیز می توانند سبب بروز مشکلاتی فراوانی شوند. به همین دلیل هرگز نباید به صورت افراطی از مکانیسم های دفاعی استفاده کنیم و بهترین کار این است که مهارت های مختلفی را یاد بگیریم تا بتوانیم در موقعیت های مختلف از آنها استفاده کنیم.
نتیجه گیری
شایان ذکر است وظیفه تمامی مکانیسم های دفاعی این است که تنش ها و فشارهایی که بر فرد وارد می شود را کنترل کنند. مکانیسم دفاعی جابجایی نیز چنین کاری را انجام می دهد و در عین حال اجازه نمی دهد که احساسات درونی انسان سرکوب شود و در جایی که برای او خطر کمتری دارد ابراز می شود.
البته باید توجه داشته باشید که رویکرد روانکاوی بر این باور است که ما باید از روش های مقابله ای سالم و پخته تری استفاده کنیم و هرگز نباید به صورت افراطی از مکانیسم های دفاعی استفاده نماییم. زیرا این کار می تواند آسیب های مختلفی را برای انسان ایجاد کند.
به عنوان مثال فردی که به صورت مکرر از مکانیسم دفاعی جابجایی استفاده می کند باعث می شود تا خشم و عصبانیتش را بر سر فرد خالی کند که هیچ تقصیری ندارد و ادامه دادن این روند موجب می شود تا روابط بین فردی انسان ها دچار تنش شود.
بنابراین در چنین شرایطی لازم است تا شما به یک روانشناس مراجعه نمایید و روش های سالم تری را برای برخورد با فشارها و تنش ها یاد بگیرید. چرا که روانشناس می تواند به شما کمک کند تا بینش تازه ای به دست آورید و با آگاهی و پختگی بالاتری در زندگی رفتار نمایید.
