برنا اندیشان | مرجع تخصصی بهترین پکیج های آموزشی
در مورد مکانیسم دفاعی تجزیه چه می دانید؟ آیا این مکانیسم بر روی سلامت روان انسان تاثیر می گذارد؟ این قبیل سوالات را باید به صورت دقیق مورد بررسی قرار دهیم تا متوجه شویم که مکانیسم تجزیه چیست و چه کارکردی در سطح روان انسان دارد.
شایان ذکر است که تجزیه یکی از انواع ساز و کارهای دفاعی است که باعث می شود افراد در هنگام مواجهه با یک رویداد آسیب زا از نظر هیجانی یا احساسی خودشان جدا کنند و گاهی به شکلی رفتار نمایند که گویی هرگز چنین اتفاقی نیفتاده است. لازم است بدانید که مکانیسم دفاعی تجزیه با سایر مکانیسم های دفاعی از جمله سرکوب و واپس زنی در رابطه است و در بسیاری از موارد همراه آنها رخ می دهد.
در این بخش از مجله علمی برنا اندیشان تصمیم داریم تا مقاله ای جامع در خصوص مکانیسم تجزیه را در اختیار شما افراد علاقه مند به مجموعه مطالب روانشناسی قرار دهیم تا به صورت عمیق و دقیق با مکانیسم دفاعی تجزیه آشنا شوید و بدانید که ما انسان ها در چه موقعیت هایی از زندگی مان از آن استفاده می کنیم.
نگاهی دقیق به کارکرد مکانیسم دفاعی تجزیه
همانطور که از نامش مشخص است تجزیه یکی از مکانیسم های دفاعی است که وظیفه آن دفاع کردن از خودآگاه انسان در مقابل تجربیات تنش زا می باشد. مکانیسم دفاعی تجزیه تحت عنوان گسستگی یا dissociation نیز شناخته می شود.پیشنهاد می شود به مقاله مکانیسم دفاعی سرکوب مراجعه نمایید.
در این موقعیت فرد در مواجه با یک رویداد آسیب زا و اضطراب آور قادر نیست که تجربه ای کامل و منسجم از خودش داشته باشد و به همین دلیل با بخش هایی از هیجانات و احساسات خود ارتباط ندارد. در همین راستا هویت یکپارچه و منسجم فرد با شدت رویداد آسیب زا دچار آسیب می شود و شخص دیگر نمی تواند برخی از ابعاد وجودش خودش را به صورت ناخودآگاه پردازش کند.
چه موقعیت هایی با مکانیسم دفاعی تجزیه رابطه دارد؟
مکانیسم دفاعی تجزیه بیشتر در موقعیت هایی رخ می دهد که فرد در مواجهه با یک رویداد آسیب زا قرار گرفته باشد. از جمله این رویدادها می توان به قرار گرفتن در معرض تهدیدهای جانی، سو استفاده جنسی، روانی و جسمانی و مشاهده صحنه های خشونت آمیز و مرتبط با مرگ اشاره کرد. از همین رو افرادی که رخدادهایی مانند سیل، زلزله و سایر بلایای طبیعی را تجربه کرده اند و یا در جنگ حضور داشته اند و خشونت های فراوانی را با چشمانشان دیده اند بیش از سایر افراد درگیر مکانیسم دفاعی تجزیه هستند.
رابطه مکانیسم دفاعی تجزیه و اختلالات تجزیه ای
همانطور که می دانید اختلالات تجزیه ای یا همان گسستگی یک طبقه از اختلالات روانپزشکی است که فراموشی تجزیه ای، اختلال هویت تجزیه ای و مسخ شخصیت را در بر می گیرند. وجه مشترک تمام این اختلالات این است که افراد توانایی به دست آوردن یک ادراک کلی و منسجم از خود و واقعیت بیرونی شان را ندارند. پیشنهاد می شود به مقاله اختلال هویت تجزیه ای مراجعه نمایید.
همین موضوع باعث می شود که جنبه های مختلف خود یا واقعیت را نادیده بگیرند و به صورت شخصیت هایی جدا از یکدیگر رفتار نمایند. حتی ممکن است ابعاد خاصی از یک واقعه را به طور کل به دست فراموشی بسپارند. مکانیسم دفاعی اصلی که در تمام این اختلال ها به کار می رود تجزیه یا همان dissociation است.
ارتباط سرکوب یا واپس رانی با مکانیسم دفاعی تجزیه
لازم به ذکر است که مکانیسم دفاعی تجزیه با ساز و کارهای دفاعی ابتدایی تری نظیر واپس رانی یا همان سرکوب رابطه تنگاتنگی دارد. در واقع پیش زمینه همان سرکوب شدید است که باعث می شود ذهن خودآگاه آنچه که اتفاق می افتد را پردازش نکند و آنها را به سمت خودآگاه هدایت نماید. در این شرایط بروز فراموشی تجزیه ای در مورد تروماها یا همان رویدادهای آسیب زای زندگی تا حد زیادی محتمل خواهد بود.
تجزیه تا تفاوتی با فراموشی های عادی دارد؟
در مکانیسم دفاعی تجزیه فرد ممکن است بخش هایی از وجود خودش یا واقعیت بیرونی را از خودآگاه خویش جدا کرده و نتواند آنها را پردازش نماید. همین موضوع باعث می شود تا حافظه او در زمینه های ذکر شده کارکرد مناسبی نداشته باشد و در نتیجه فراموشی در ابعاد مختلف مشاهده می شود. همچنین پیشنهاد می شود تا مقاله مکانیسم دفاعی تحریف را بخوانید.
شایان ذکر است که تفاوت بین فراموشی های تجزیه ای با فراموشی های عادی در این است که در فراموشی تجزیه ای فرد صرفا رویدادهای آسیب زا و تنش زای زندگی اش را فراموشی می کند که به راحتی نمی توان آن ها را بازیابی کرد. این در حالی است که در فراموشی های عادی هر موضوعی می تواند فراموش شود که با فکر کردن میتوان مجددا آنها را به یاد آورد.
موقعیت های مربوط به مکانیسم دفاعی تجزیه
همان طور که اشاره گردید انسان ها از مکانیسم تجزیه بیشتر در موقعیت هایی استفاده می کنند که یک رویداد آسیب زا رخ داده باشد. به عبارت دیگر آسیب یا همان تروما موجب می شود تا فرد به صورت ناخودآگاه چنین تجربه ای را فراموش کند. به عنوان مثال در تصادفات یا درگیری با بلایای طبیعی ممکن است بسیاری از افراد دچار واکنش های تجزیه ای شوند.
درمان اختلالات تجزیه ای
یکی از سوالاتی که در خصوص اختلالات تجزیه ای وجود دارد این است که آیا می توانیم چنین اختلالاتی را درمان کنیم. در این باره باید اشاره شود که پاسخ مثبت است و بله امروزه با توجه روش های نوینی که برای درمان اختلالات روانپزشکی ابداع شده است می توانیم با استفاده از رویکردهای مختلف چنین مواردی را تحت کنترل و درمان قرار دهیم. مطالعات و بررسی هایی که در این زمینه انجام شده است نشان می دهد که درمانگر از طریق دارو درمانی و روان درمانی می تواند فرایند درمان را آسان تر نماید.
