برنا اندیشان | مرجع تخصصی بهترین پکیج های آموزشی
لالی انتخابی به عنوان یک اختلال اضطراب بسیار شدید در کودکان توصیف می‌شود، که در این افراد با وجود داشتن توانایی تکلم، در برخی مواقع از مکالمه خودداری می‌کنند. این اختلال به نوعی از اجتناب ناشی از ترس یا نگرانی در مواجهه با موقعیت‌های خاص یا اجتماعی ناشی می‌شود.
در این مقاله از مجله علمی برنا اندیشان، قصد داریم به بررسی اختلال لالی انتخابی (Selective Mutism) بپردازیم و با استفاده از راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی DSM-5، شما را با این اختلال به طور جامع و دقیق آشنا سازیم. امروزه، این اختلال در جمع کودکان به شدت شایع بوده و نیاز به توجه و تفکر جدی تر از جانب اجتماع و حوزه‌های مربوط به سلامت روانی دارد.
این مقاله به بررسی علل، علائم، و راه‌های تشخیص اختلال لالی انتخابی پرداخته و تا حد امکان جزئیات و شواهد علمی را ارائه خواهد داد. همچنین، تأثیرات اجتماعی و تربیتی این اختلال بر روند رشد و توسعه کودکان را نیز بررسی خواهیم کرد. امیدواریم که این مقاله به فهم بهتری از اختلال لالی انتخابی کمک کند و در تداوم مسیر درمان و پشتیبانی از افراد مبتلا نیز نقش اساسی داشته باشد.
اختلال لالی انتخابی
لالی انتخابی به عنوان یک اختلال اضطراب بسیار شدید در کودکان شناخته می‌شود. افراد مبتلا به این اختلال، به رغم توانایی در تکلم، در برخی مواقع از انجام مکالمات خودداری می‌کنند. این اختلال به نوعی از اجتناب ناشی از ترس یا نگرانی در مواجهه با شرایط خاص یا اجتماعی ناشی می‌شود.
پیشنهاد می شود به مقاله ناتوانی عقلانی مراجعه فرمایید. بر اساس تحقیقات انجام شده، تقریباً یک کودک از هر 140 کودک دچار این اختلال می‌شود. این کودکان معمولاً با ویژگی‌هایی نظیر پرخاشگری، خجالت افراطی، انعطاف ناپذیری، و اضطراب شدید مشخص می‌شوند. نام این اختلال به عنوان “لالی انتخابی” ناشی از این است که فرد مبتلا خود تعیین می‌کند در کجا و چگونه صحبت کند یا از صحبت کردن خودداری کند.
این اختلال ناشی از وجود ترس و نگرانی در مواجهه با شرایط خاص است و تاثیر بسزایی بر رفتار و روند رشد افراد مبتلا دارد. در این مقاله، به تفصیل بر روی علائم، عوامل موثر، و راهکارهای تشخیص و درمان این اختلال متمرکز خواهیم شد تا افراد و خانواده‌ها بهتر بتوانند با این موضوع مقابله کنند و پشتیبانی مناسب را ارائه دهند.
معیارهای تشخیصی اختلال لالی انتخابی
1. ناتوانی مداوم در صحبت کردن در مواقع اجتماعی:
– این اختلال به معنای عدم قابلیت مداوم در صحبت کردن در شرایط اجتماعی است که انتظار مکالمه در آنها وجود دارد، به عنوان مثال در محیط مدرسه.
– این ویژگی از اختلال لالی انتخابی نشان‌دهنده تضاد بین توانایی کلام در برخی شرایط و عدم ارتقاء یا استفاده از این توانایی در مواقع خاص است.
2. تأثیر بر پیشرفت تحصیلی، شغلی، و ارتباطات اجتماعی:
– این اختلال به طور مداوم می‌تواند بر پیشرفت تحصیلی و شغلی فرد تأثیر بگذارد و ارتباطات اجتماعی را به‌طور قابل ملاحظه‌ای مختل کند.
– ممکن است در مواردی که صحبت کردن ضروری است، مانند محیط تحصیلی یا شغلی، این اختلال باعث مشکلات مهمی شود.
3. عدم ناشی از عدم آگاهی یا راحتی در زبان گفتاری:
– ناتوانی در صحبت کردن در این اختلال ناشی از فاقد بودن آگاهی از زبان گفتاری مورد نیاز در مواقع اجتماعی یا عدم احساس راحتی در استفاده از آن نیست.
– این نکته مهم است که این اختلال از عدم آگاهی یا ناراحتی ناشی از زبان گفتاری برخی افراد متمایز است.
4. عدم توجیه به وسیله اختلال‌های دیگر:
– اختلال لالی انتخابی توجیه به وسیله اختلال‌های دیگر مانند اختلال فصاحت با شروع کودکی، اختلال طیف اوتیسم، اسکیزوفرنی و یا اختلال روان پریشی دیگر را به خود اختصاص نمی‌دهد.
– این اختلال به‌طور واضح و متمایز از سایر اختلالات دیگر در دسته‌بندی ناشی از اختلالات روانی شناخته می‌شود.
ویژگی های تشخیصی اختلال لالی انتخاب
کودکان مبتلا به لالی انتخابی، در مواجهه با دیگران در تعاملات اجتماعی، اغلب از شروع مکالمات چهره به چهره خودداری می‌کنند و یا اگر صحبت کردن را آغاز کنند، به تداوم آن پاسخ نمی‌دهند. این نقص در مهارت گفتاری، به ویژه در محیط‌های اجتماعی با همتایان و بزرگ‌ترها، آشکار می‌شود. این کودکان معمولاً در خانه و در حضور اعضای خانواده خود صحبت می‌کنند، اما در مواجهه با دوستان نزدیک یا افراد خانواده درجه دو، نظیر پدربزرگ و مادربزرگ یا عموزاده و دایی‌زاده، به‌طور متوسط صحبت نمی‌کنند.
این اختلال عمدتاً با اضطراب اجتماعی همراه است. کودکان مبتلا به لالی انتخابی عمدتاً از شرکت در فعالیت‌های گروهی در مدرسه خودداری کرده و این ممکن است منجر به مشکلات تحصیلی یا آموزشی گردد، به‌طوری‌که ارزیابی مهارت‌هایی نظیر خواندن را معلمان با مشکل مواجه می‌شوند.
هرچند کودکان مبتلا به این اختلال در برقراری ارتباطات گاهی از وسایل غیرگفتاری یا غیرکلامی استفاده می‌کنند، مانند غرغر کردن، اشاره کردن یا نوشتن. همچنین، در شرایطی که گفتار لزومی نداشته باشد، ممکن است به تعاملات اجتماعی مشغول شوند، مثل بازی نقش در نمایش‌های مدرسه. شایان ذکر است که بر اساس تحقیقات انجام‌شده، به ازای هر 140 کودک، یک نفر به اختلال لالی انتخابی مبتلا می‌شود.
ویژگی های مرتبط با تشخیص اختلال لالی انتخابی
ویژگی‌های مرتبط با لالی انتخابی شامل کم‌رویی بیش‌از‌حد، ترس از شرمندگی اجتماعی، انزوا و گوشه‌گیری اجتماعی، چسبیدن و متکی بودن، صفات وسواسی، منفی‌گرایی، قشقرق و رفتار نافرمانی خفیف می‌شوند. گرچه کودکان مبتلا به این اختلال عموماً به توانایی طبیعی در زمینه زبان دست پیدا می‌کنند، اما امکان دارد که گاهی اختلال در ارتباطات نیز وجود داشته باشد، بدون اینکه به صورت خاص به یک اختلال ارتباط خاص مرتبط شود.
برای مطالعه بیشتر به مقاله اختلال زبان مراجعه فرمایید. حتی در صورت وجود این ویژگی‌ها، علایم اضطراب نیز مشاهده می‌شود. در محیط‌های بالینی، کودکان مبتلا به لالی انتخابی اغلب تحت تشخیص اختلال اضطرابی اضافی قرار می‌گیرند، که معمولاً اختلال اضطراب اجتماعی (فوبی اجتماعی) به عنوان یکی از مهمترین آنها تشخیص داده می‌شود.
شیوع اختلال لالی انتخابی
لالی انتخابی به‌طور نسبتاً نادر، به عنوان یک طبقه تشخیصی در تحقیقات گسترده در زمینه اختلالات کودکی شناخته نشده است. شیوع این اختلال به صورت نقطه‌ای وابسته به محل انجام تحقیق (مانند بررسی در کلینیک نسبت به مدرسه یا جمعیت کلان) و همچنین سن نمونه‌ها متغیر است، که در محدوده 0.03 تا 1 درصد تخمین زده شده است.
برخی از تحقیقات نشان می‌دهد که شیوع این اختلال به نظر نمی‌رسد تا حد زیادی با تغییرات سنی یا تفاوت‌های نژادی یا قومیتی متفاوت باشد. احتمال وقوع لالی انتخابی در گروه سنی کودکان خردسال، نسبت به نوجوانان و بزرگسالان، بیشتر است.
شکل گیری و روند اختلال لالی انتخابی
شروع لالی انتخابی عمدتاً پیش از سن ۵ سالگی اتفاق می‌افتد، اما تا زمان ورود به مدرسه که میزان تعامل اجتماعی و تحقیقات عملکردی افزایش می‌یابد، مانند روخوانی به صدای بلند، ممکن است این اختلال مورد توجه بالینی قرار نگیرد. طول مدت ادامه این اختلال چندان قابل پیش‌بینی نیست.
در حالی که برخی گزارش‌های بالینی اشاره دارند که برخی افراد لالی انتخابی این مشکل را “پشت سر گذاشته‌اند”، اما طولانی بودن یا کوتاه بودن این اختلال هنوز مشخص نشده است. در برخی از موارد، به ویژه در افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی، لالی انتخابی ممکن است به صورت ناگهانی برطرف شود، اما نشانه‌های اختلال اضطراب اجتماعی همچنان باقی بماند.
عوامل خطر و پیش آگهی اختلال لالی انتخابی
عوامل خطر و پیش‌آگهی اختلال لالی انتخابی به صورت گسترده‌ای مطالعه شده‌اند. عوامل خطر ممکن است شامل مواردی چون سابقه خانوادگی این اختلال، وجود اختلالات دیگر در حوزه زبانی یا ارتباطات، تجربیات اجتماعی نامطلوب، و نقص در مهارت‌های اجتماعی و تعاملی باشد. همچنین، ضرورت داشتن توانایی در مکالمات در محیط‌های خاص مانند مدرسه می‌تواند عاملی باشد که این اختلال را آشکار کند.
پیش‌آگهی این اختلال نیازمند توجه به نشانه‌ها و رفتارهای غیرعادی در مهارت‌های زبانی و تعاملی است. توسعه‌ی دیرینهٔ مهارت‌های زبانی، ارتقاء مهارت‌های اجتماعی و تشویق به شرکت در فعالیت‌های گروهی می‌تواند در پیش‌آگهی و کاهش خطر اختلال لالی انتخابی در کودکان مؤثر باشد.
خلق و خویی
عوامل خطر و شخصیتی که ممکن است در ایجاد اختلال لالی انتخابی نقش داشته باشند، هنوز به‌طور کامل مشخص نشده‌اند. احوالات عاطفی منفی، مانند روان‌رنجورخویی، و یا بازداری رفتاری می‌توانند در این زمینه تأثیرگذار باشند. علاوه بر این، کم‌رویی، گوشه‌گیری اجتماعی، و اضطراب اجتماعی والدین نیز به‌عنوان عوامل خطر احتمالی مطرح شده‌اند.
کودکان مبتلا به لالی انتخابی ممکن است در مقایسه با همسالانشان دچار مشکلات زبان دریافتی خفیف باشند، اگرچه زبان دریافتی آنها همچنان در محدوده طبیعی و قابل قبول باشد. برای تشخیص دقیقتر و پیشگیری از این اختلال، نیاز به بررسی دقیقتر عوامل خطر و ویژگی‌های شخصیتی در افراد مبتلا می‌باشد.
محیطی
نقش بازداری اجتماعی والدین می‌تواند به عنوان یک الگو برای توداری اجتماعی یا کم حرفی در کودکان مبتلا به لالی انتخابی ایفا شود. به عبارت دیگر، این بازداری اجتماعی در والدین ممکن است به عنوان یک الگوی رفتاری برای توداری اجتماعی در کودکان، که به تداوم صحبت کردن در برخی مواقع اجتناب می‌کنند، تأثیرگذار باشد.
به اضافه‌این، والدین کودکان مبتلا به لالی انتخابی به طور معمول به نحوی بیش از حد حمایت‌گر یا کنترل‌کننده عمل می‌کنند، که این خصوصیت ممکن است از الگوی والدین کودکان مبتلا به اختلالات اضطرابی دیگر یا کودکان بدون اختلال‌های خاص با توصیف متفاوتی باشد. این جزئیات به تفصیل نقش والدین در شکل‌گیری رفتارهای اجتماعی کودکان لالی انتخابی را بیان می‌کند.
عوامل ژنتیکی و فیزیولوژیکی
به دلیل تداخل چشم‌گیر بین لالی انتخابی و اختلال اضطراب اجتماعی، احتمال وجود عوامل ژنتیکی مشترک در این دو اختلال افزایش می‌یابد. این همپوشی ژنتیکی نشان از این دارد که برخی از ژن‌ها و عوامل ژنتیکی ممکن است در هر دو اختلال تأثیرگذار باشند. توضیحات بیشتری در مورد نقش ژنتیک در توسعه این دو اختلال می‌تواند به درک بهتری از پیچیدگی و روابط بین آنها کمک کند.
موضوعات تشخیصی مرتبط با فرهنگ
کودکانی که در خانواده‌های مهاجر زندگی می‌کنند و به زبانی جدید کشور مهاجرت کرده‌اند که با آن زبان آشنایی ندارند، ممکن است به دلیل نداشتن آگاهی کافی از این زبان، از صحبت کردن با آن خودداری نمایند. اگرچه در مواردی که درک زبان جدید به اندازه کافی باشد اما امتناع از صحبت کردن ادامه یابد، تشخیص لالی انتخابی قابل توجیه است. جزئیات بیشتری دربارهٔ عواملی که ممکن است در این فرآیند نقش داشته باشند، می‌تواند به توضیح اجمالی تری دربارهٔ علل و پیشایندهای لالی انتخابی در محیط‌های مهاجرتی ارائه دهد.
پیامدهای کارکردی اختلال لالی انتخابی
لالی انتخابی ممکن است باعث ایجاد اختلالات اجتماعی شود، به‌طوری که کودکان مبتلا به این اختلال ممکن است در تعاملات اجتماعی با همسالان خود به شدت متاثر و مضطرب باشند. در فرآیند رشد، افراد دارای لالی انتخابی ممکن است با انزوای اجتماعی بیشتری روبه‌رو شوند.
در محیط مدرسه، این کودکان ممکن است با مشکلات تحصیلی مواجه شوند زیرا اغلب ناتوان در برقراری ارتباط با معلمان در مورد نیازهای تحصیلی یا شخصی خود هستند، مانند درک نکردن تکلیف درسی یا درخواست نکردن برای استفاده از توالت. اختلال شدید در عملکرد تحصیلی و اجتماعی، از جمله مشکلات ناشی از مسخره‌کردن همسالان، پدیده‌های متداولی است. در موارد خاص، لالی انتخابی می‌تواند به عنوان یک راهبرد جبرانی برای کاهش برانگیختگی نگران‌کننده در مواجهه‌های اجتماعی عمل کند.
تشخیص افتراقی اختلال لالی انتخابی
تشخیص افتراقی اختلال لالی انتخابی، یک فرآیند پیچیده است که نیاز به ارزیابی دقیق و جامع از جوانب مختلف رفتاری، زبانی، و اجتماعی دارد. در این راستا، نقش متخصصان چندگانه مثل روان‌شناسان، گفتاردرمانگران، و افراد متخصص در حوزه رفتار‌شناسی کودکان بسیار حائز اهمیت است. ارزیابی‌ها ممکن است شامل مصاحبه با خود کودک، مشاهده رفتارها در محیط‌های مختلف مثل خانه و مدرسه، و اجرای آزمون‌های تخصصی جهت اندازه‌گیری مهارت‌های زبانی و اجتماعی باشد.
همچنین، اطلاعات جمع‌آوری شده از والدین و معلمان نیز برای تجمیع داده‌های مرتبط با رفتارهای کودک در محیط‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. تشخیص افتراقی این اختلال به دقت انجام شده و با در نظر گرفتن عوامل محیطی و فردی، می‌تواند به درمان و مداخله موثر تر در کاهش مشکلات ارتباطی و اجتماعی کودکان مبتلا منجر شود.
اختلالات ارتباط
لالی گزینشی باید از اختلالات گویایی که بهترین‌طور با اختلال ارتباط توجیه می‌شوند، متمایز شود. این اختلالات می‌توانند شامل اختلال زبان، اختلال صدای گفتار (که پیش‌تر به عنوان اختلال واج شناختی شناخته می‌شد)، اختلال فصاحت با شروع کودکی (لکنت زبان)، یا اختلال ارتباط عملی (اجتماعی) باشند. برخلاف لالی انتخابی، این اختلالات گویایی به محدودیت در موقعیت اجتماعی خاصی وابسته نیستند. برای تمایز بیشتر بین لالی گزینشی و سایر اختلالات گویایی، نیاز به بررسی دقیق و گسترده‌تر از جوانب مختلف گویش و تعامل اجتماعی افراد می‌باشد.
اختلالات عصبی – رشدی و اسکیزوفرنی و اختلالات روان پریشی دیگر
افراد مبتلا به اختلال طیف اوتیسم، اسکیزوفرنی، یا سایر اختلالات روان‌پریشی، یا حتی ناتوانی‌های شدید عقلانی ممکن است دچار مشکلات گسترده‌ای در زمینه ارتباط اجتماعی شوند و در مواقعی که نیاز به ارتباط با دیگران دارند، ناتوانی داشته باشند.
به عبارت دیگر، این افراد ممکن است با محدودیت‌ها و چالش‌های زیادی در برقراری ارتباطات می‌روبه‌رو شوند. در مقابل، لالی انتخابی تشخیص داده می‌شود در صورتی که کودک، در برخی مواقع و محدوده‌های خاص، توانایی صحبت کردن را داشته باشد، به عبارت دیگر، زمانی که در محیط‌های خاصی نظیر خانه یا مواقع خصوصی، قابلیت ارتباط و صحبت کردن را اظهار کند.
اختلال اضطراب اجتماعی (فوبی اجتماعی)
اضطراب اجتماعی و اجتناب اجتماعی، در ارتباط با اختلال اضطراب اجتماعی، ممکن است با لالی انتخابی تداخل داشته باشند. در این شرایط، افراد ممکن است همزمان به دو تشخیص دچار شوند. به عبارت دیگر، مشکلات ارتباطی و اجتماعی که در اختلال اضطراب اجتماعی بیان می‌شوند، ممکن است با ویژگی‌های لالی انتخابی تداخل داشته باشند و در نتیجه، تشخیص افراد در مورد این دو اختلال می‌تواند همزمان اعمال شود. این نکته می‌تواند موجب پیچیده‌تر شدن فرآیند تشخیص و نیاز به ارزیابی دقیقتر توسط متخصصان گردد.
همزمانی اختلالات
اختلالات اضطرابی دیگر، به خصوص اختلال اضطراب اجتماعی و اختلال اضطراب جدایی، به عنوان رایج‌ترین اختلالات همزمان با اختلال لالی انتخابی شناخته می‌شوند. در این افراد، مشاهده می‌شود که نقش هایی از اختلالات اضطرابی نیز به طور همزمان بروز می‌کنند.
عمدتاً، اختلال اضطراب اجتماعی به عنوان یکی از اختلالات رایج در این زمینه آشکار می‌شود، اما اختلال اضطراب جدایی و فوبی خاص نیز می‌توانند در کودکان مبتلا به لالی انتخابی دیده شوند. همچنین، برخی از این افراد نیز ممکن است دارای رفتارهای نافرمانی باشند، حتی اگر محدودیت‌های زبانی آنها باعث شود این رفتارها به موقعیت‌های نیازمند گفتار محدود شوند. علاوه بر این، تأخیرها یا اختلالات در زمینه ارتباط نیز می‌توانند در برخی از کودکان مبتلا به لالی انتخابی وجود داشته باشند.
درمان لالی انتخابی
درمان اختلال لالی انتخابی (Selective Mutism) به دلیل پیچیدگی و متنوع بودن علت‌ها و ویژگی‌های این اختلال، به رویکردهای گوناگونی نیاز دارد. درمان این اختلال عمدتاً شامل مشارکت چندین حوزه‌ای از تخصص‌ها می‌شود، از جمله روان‌شناسی، گفتاردرمانی، و ترکیباتی از این رویکردها. مهمترین گام در درمان لالی انتخابی ایجاد یک تیم چند تخصصی است که با همکاری نقش‌های مختلف در تشخیص و درمان این اختلال نقش دارند.
یکی از رویکردهای معمول در درمان اختلال لالی انتخابی، گفتاردرمانی است. این نوع درمان بر افزایش مهارت‌های زبانی، افزایش اعتماد به نفس در مواقع اجتماعی، و ارتقاء توانایی‌های ارتباطی تمرکز دارد. همچنین، از تقویت مهارت‌های اجتماعی و افزایش راحتی در مواجهه با موقعیت‌های تحریک‌آمیز نیز استفاده می‌شود.
علاوه بر این، درمان روان‌شناختی نیز می‌تواند به کودک کمک کند تا با اضطرابهای مرتبط با اجتماعی مقابله کند و الگوهای ناخواسته رفتاری را تغییر دهد. این درمان می‌تواند به ارائه مهارت‌های مدیریت اضطراب، افزایش خودآگاهی، و تقویت استراتژی‌های مقابله کمک کند.
ترکیب درمان‌های دارویی و روان‌درمانی نیز ممکن است در مواردی که اضطراب شدید با این اختلال همراه باشد، به کار گرفته شود. هر درمانی باید به صورت شخصی‌سازی شده و با توجه به نیازهای ویژه هر فرد اجرا شود.
نتیجه گیری
لالی انتخابی به عنوان یک اختلال ارتباطی و اجتماعی در کودکان شناخته می‌شود که توانایی صحبت کردن را دارند اما در برخی موقعیت‌های اجتماعی از آن استفاده نمی‌کنند. این اختلال می‌تواند بر توانایی کودکان در مواجهه با موقعیت‌های اجتماعی، ارتباطات مدرسه، و تحصیلات تأثیرگذار باشد.
تشخیص و درمان لالی انتخابی نیاز به تعاون چند تخصصی دارد، از جمله روان‌شناسان، گفتاردرمان‌ها و متخصصان ارتباط اجتماعی. درمان معمولاً شامل ترکیبی از گفتاردرمانی، روان‌شناسی، و ایجاد محیط‌های تحریکی در مواجهه با موقعیت‌های اجتماعی می‌شود. درک و حمایت از خانواده نیز نقش بسیار مهمی در موفقیت درمان دارد. با شناخت بهتر این اختلال و ارائه درمان مناسب، می‌توان به کودکان مبتلا به لالی انتخابی کمک کرد تا مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی خود را بهبود بخشند و با موقعیت‌های اجتماعی بهتری روبرو شوند.
