برنا اندیشان | مرجع تخصصی بهترین پکیج های آموزشی
یکی دیگر از طرحواره هایی که نیاز به بررسی و درمان دارد طرحواره بی اعتمادی است. در واقع این طرحواره بسیار مهم بوده و می تواند آسیب های فراوانی به زندگی شخص وارد کند. زیرا همانطور که می دانیم طرحواره بی اعتمادی تمام ابعاد زندگی فرد را تحت تاثیر قرار می دهد و موجب می شود تا احساس ناخوشایندی به فرد داده شود.
شایان ذکر است که بی اعتمادی از طرحواره های ناسالم بوده و از دوران کودکی به فرد آموخته می شود و فرد از آن استفاده می کند تا بتواند از خودش در برابر آسیب های بیرونی مراقبت و محافظت کند. همچنین لازم است بدانید که برخی از افراد گرفتار طرحواره بی اعتمادی هستند و نمی توانند هیچ کنترلی بر روی آن داشته باشند و ریشه آن نیز به دوران کودکی باز می گردد.
بنابراین ما در این قسمت از مجله علمی برنا اندیشان تصمیم داریم تا به صورت کامل تمامی ابعاد طرحواره بی اعتمادی را مورد بررسی قرار دهیم و شما را با دلایل ایجاد طرحواره و سپس روش های درمان آن آشنا کنیم.
طرحواره بی اعتمادی چیست؟
به طور کلی طرحواره بی اعتمادی یک الگوی منفی از افکار و احساسات بی فردی است و در نتیجه مشکلات و آسیب های دوران کودکی ایجاد می شود. رایج ترین انواع طرحواره بی اعتمادی شامل رها کردن، به دام افتادن، غرق شدن، محرومیت، استثمار، خیانت و سوء استفاده است.پیشنهاد می شود تا مقاله درمان طرحواره ایثار را بخوانید.
تحقیقات نشان می دهد بیشتر افرادی که گرفتار طرحواره بی اعتمادی شده اند در دوران کودکی والدین آنها به شکلی برخورد می کرده اند که مورد اعتماد آنها نبوده است. همچنین ممکن است آنها شاهد رفتارهای خشونت آمیز هم بوده باشند.
فردی که طرحواره بی اعتمادی دارد همواره فکر می کند دیگران قصد دارند تا از او کلاهبرداری کنند و به او آسیب وارد کنند. این در حالی است که فرد به این موضوع باور دارد و با این که هیچ مدرکی دل بر کلاهبرداری وجود ندارد ولی باز هم فرد فکر می کند دیگران قصد دارند تا به او خیانت کنند و او را مورد سوء استفاده قرار دهند.
- اغلب احساس ناامیدی نسبت به دیگران دارید و نمی تواند از روابط جنسی لذت ببرید.
- چون بسیار می ترسید خیلی راحت تسلیم دیگران می شوید و به دیگران اجازه می دهید تا از شما استفاده کنند و این حالت را بهتر از تنهایی می دانید.
- در مورد مسائل شخصی خود با دیگران صحبت نمی کنید، زیرا باور دارید که دیگران از اطلاعات شخصی شما علیه تان استفاده می کنند.
- در وجود شما نوعی تمایل بی رحمانه و سادیستی وجود دارد اما ممکن است آن را به دیگران نشان ندهید.
طرحواره بی اعتمادی چه نشانه هایی دارد؟
همانطور که گفته شد این طرحواره موجب می شود تا فرد نسبت به دنیا و تمام پدیده های آن بی اعتماد باشد و نسبت به آنها شک کند. همچنین ممکن است همواره از دیگران بترسید زیرا فکر می کنید که دنیا جای بسیار خطرناکی است و دیگران قصد دارند تا به شما آسیب وارد کنند.
در برخی موارد شما به درون خودتان باز می گردید و تلاش می کنید تا حفر هایی که دیگران به شما زده اند را نادیده بگیرید و به خودتان ثابت کنید که دیگران قصد اذیت کردن شما را ندارند. از طرف دیگر به دیگران خیلی نزدیک نمی شوید زیرا ترس و وحشت دارید که دیگران از شما سوء استفاده کنند.
حتی ممکن است نسبت به افرادی که در سنین کمتر از شما محافظت و مراقبت نکرده اند هم خشمگین و ناراحت باشد و به نوعی نسبت به آنها حس نفرت داشته باشید. زمانی که وارد رابطه عاشقانه می شوید برای مدتی قادر هستید تا طرحواره بی اعتمادی تان را پنهان کنید. همچنین پیشنهاد می شود تا به کارگاه آموزش کامل درمان طرحواره درمانی مراجعه نمایید.
اما هر چه رابطه شما عمیق تر می شود و به جلو حرکت می کنید اطلاعات بیشتری نسبت به یکدیگر به دست می آورید و در نتیجه شناخت خوبی از هم به دست می آورید. در این زمان ممکن است شما فکر کنید که نسبت به شما خیانتی در حال رخ دادن است و همواره در ذهن خود نسبت به شریک زندگی تان شک و تردید دارید.
ترس و نگرانی از سوء استفاده
همواره نگران هستید که دیگران از شما سوء استفاده کنند و شما قادر به کنترل ترس خود در این باره نیستید. در چنین حالتی شما افراد را از خودتان دور می کنید و حتی دلیل آن را به درستی نمی دانید. حتی ممکن است دیگران در ذهن شان هیچ فکری در رابطه با شما نداشته باشند اما شما به شدت گوشه گیر و منزوی شده اید و دیگران دلیل رفتار شما را نمی دانند.
طرحواره بی اعتمادی بسیار خطرناک است و در برخی موارد موجب می شود تا فرد علاوه بر بی اعتمادی و شک نسبت به دیگران حتی به خودش نیز بی اعتماد باشد و نتواند فرق بین خوب و بد را به درستی تشخیص دهد. در نتیجه او حتی به افکار و باورهای خود نیز مشکوک است و نمی تواند آن چیزی که برایش خوب است را به درستی تشخیص دهد.
سایر نشانه ها و علائم
- آیا اعتماد کردن به مردم برایتان سخت و دشوار است؟
- آیا با این که دیگران رفتار خوبی دارند باز هم شما به آن ها شک دارید؟
- آیا برایتان دشوار است که فاصله تان را با مردم کم کنید؟
- آیا همواه فکر می کنید که دیگران قصد دارند تا از شما سوء استفاده کنند؟
- آیا تا به حال این اتفاق افتاده که افراد مورد اعتماد تان به شما پشت کرده باشند؟
- آیا همواره در این فکر هستید که افراد نزدیکتان هم ممکن است به شما آسیب بزنند؟
اگر پاسخ شما به تمامی این سوالات منفی است به این معناست که شما هیچ گونه طرحواره بی اعتمادی ندارید. اما اگر چنین نشانه هایی در شما وجود دارد باید بدانید که شما گرفتار طرحواره بی اعتمادی هستید و لازم است تا به روانشناس مراجعه فرمایید. زیرا این طرحواره بسیار مخرب و آسیب زا بوده و موجب می شود تا شما را از تمامی اهدافتان دور کند.
دلایل ایجاد طرحواره بی اعتمادی
اگر در دوران کودکی مورد آزار از سمت والدین خود قرار گرفته باشید ممکن است گرفتار این طرحواره شوید. گاهی اوقات نیز ممکن است والدین شما ویژگی های پارانوئیدی داشته باشند و شما نیز آنها را الگوی زندگی تان قرار دهید. تحقیقات در این زمینه نشان می دهد که نوع نگرش پدر و مادر می تواند در ایجاد طرحواره بی اعتمادی موثر باشد.
در ادامه تجربیاتی را به شما معرفی می کنیم که می تواند سبب ایجاد طرحواره بی اعتمادی در فرد شود.
- در کودکی مورد خشونت فیزیکی خانواده قرار گرفته اید و یا فردی در خانواده شما را مورد آزار و اذیت جنسی قرار داده است.
- یکی از اعضای خانواده تان به شما توهین، فحاشی کرده و شما را مورد تمسخر قرار داده است.
- خانواده شما به اعتماد به نفس شما آسیب وارد کرده است و از نقطه ضعف شما به نفع خودشان استفاده کرده اند. همچنین آنها به وعده هایشان عمل نکرده اند و به شما دروغ گفته اند.
- یکی از اعضای خانواده تان وقتی شما در رنج و سختی بوده اید لذت می برده است.
- در دوران کودکی برای انجام دادن کارها شما را تهدید و تنبیه می کرده اند.
- والدینتان مدام به شما هشدار داده اند که نباید به دیگران اعتماد کنید.
- یکی از والدینتان به روش های نامناسبی با شما تماس گرفته است و موجب ناراحتی شما شده است.
- مردم بر روی شما برچسب های زشت گذاشته اند و مدام شما را مورد اذیت و آزار قرار داده اند.
رشد طرحواره بی اعتمادی
ممکن است با خودتان فکر کنید که دوران کودکی تان بسیار پایدار بوده است اما در واقع والدین تان از نظر عاطفی پایدار نبوده اند. افرادی که دچار طرحواره بی اعتمادی هستند همواره در حال دعوا هستند و بر سر یکدیگر فریاد می زنند. آنها همواره می خواهند تمام شرایط و کارها را کنترل کنند و از نظر آنها تمام مسائل باید درست باشد. پیشنهاد می شود تا مقاله درمان طرحواره استحقاق را مطالعه نمایید.
افراد گرفتار طرحواره بی اعتمادی همواره بیان می کنند که به ندرت عشق را تجربه کرده اند و زمانی که یک فیلم عاشقانه مشاهده می کرده اند به شدت هیجان زده می شدند و فکر می کردند که همه چیز ساختگی و دروغ است. در این حالت والدین آنها بسیار خوشحال بوده اند که فرزند آنها احساس بیگانه با عشق دارد. در حالی که والدین با دیدن چنین وضعیتی باید نگران حال فرزندشان باشند که چرا ذهن آنها نسبت به موضوع عشق بسیار بدبین است.
طرحواره بی اعتمادی چه ویژگی های پایداری دارد؟
یکی از ویژگی های طرحواره این است که می تواند بر روی روابط بین فردی هم تاثیر بگذارد. در این حالت افرادی که برای طرحواره شما مناسب هستند برای شما جذابیت بیشتری دارند. یعنی زمانی که شما طرحواره بی اعتمادی دارید نسبت به کسانی که دائما در شک و تردید هستید احساس خوبی دارید و آن افراد برای شما جذاب هستند. به این ترتیب شما می توانید با افرادی که از شما سوء استفاده می کنند رابطه خوبی داشته باشید. زیرا شما به این باور رسیده اید که این افراد در حال کمک به شما هستند و تسلیم افراد بد شدن بهتر از تنهایی است.
اگر شما دارای طرحواره بی اعتمادی هستید احتمالا شریک زندگی تان دارای نشانه های زیر است:
- او شما را در مقابل خانواده و دوستان تحقیر می کند.
- همواره به شما توهین می کند و باعث می شود تا فکر کنید که فرد بی ارزشی هستید و همچنین به نیازهای شما احترام نمی گذارد.
- او تمام تلاش خودش را می کند تا از طریق دروغ و فریبکاری به هدف و خواسته اش برسد.
- او فردی بی رحمی و سادیسمی است و زمانی که رنج و درد شما را می بیند لذت می برد.
- زمانی که او از شما کاری را می خواهد و شما آن را انجام نمی دهید او به شما حمله می کند. به عنوان مثال حتی اگر شما تمایل نداشته باشید او شما را مجبور می کند که با او رابطه جنسی داشته باشید.
- از نقاط ضعف شما به نفع خودش استفاده می کند.
- به شما خیانت می کند.
- بسیار ناسازگار است و از سخاوتمندی شما سوء استفاده می کند.
نکته بسیار مهمی که در این باره باید بدانید آن است که با وجود انجام تمام این کارها شما هنوز او را دوست دارید و می خواهید با او بمانید.
پیامدهای طرحواره بی اعتمادی
ماهیت طرحواره بی اعتمادی به این شکل است که افراد به هم نزدیک می توانند در هر زمان به یکدیگر بدی کنند و به همین ترتیب این طرحواره بر روی روابط تاثیر منفی می گذارد. این طرحواره موجب می شود تا شما همواره گرفتار بی اعتمادی باشید و نتوانید به شریک زندگی تان اعتماد کنید. همچنین پیشنهاد می شود تا مقاله پدیده چراغ گاز را مطالعه نمایید.
این در حالی است که یک رابطه سالم نیاز دارد تا شما بتوانید به دیگران حس سالم اعتماد داشته باشید. بنابراین این طرحواره موجب می شود تا همواره فکر کنید که شریک زندگی تان می خواهد از شما سوء استفاده کند و همواره ذهنتان مشغول است که همسرتان در حال انجام چه کاری است.
زمانی که شما چنین رفتاری دارید همسرتان به شما می گوید که دچار احساس پارانوئید شده اید. در نتیجه شما برای آنکه از فریب خوردن در امان باشید واکنش های شدید حسادت آمیز از خودتان نشان می دهید و در نتیجه شریک زندگی تان از این حالت خسته می شود و در نهایت از شما دور می شود. در این وضعیت شریک زندگی تان با شما احساس راحتی ندارد و حتی شما نمی توانید ابتدایی ترین مسائل یک رابطه را از یکدیگر انتظار داشته باشید.
درمان طرحواره بی اعتمادی
هدف از درمان این طرحواره آن است که به فرد کمک کند تا بتواند بپذیرد که می تواند به مردم اعتماد کند. زمانی که طرحواره بی اعتمادی شما کنترل شود می توانید فرق بین انسان خوب و بد را به درستی متوجه شوید و هرگز به انسان های بد اعتماد نمی کنید. در این حالت شما شجاعت دارید تا ریسک کنید و روابط پیشرفته تری با دیگران داشته باشید.
غلبه بر طرحواره بی اعتمادی
اگر می خواهید به صورت کامل این طرحواره را از خودتان دور کنید نیاز است تا یک تصمیم آگاهانه بگیرید. در واقع طرحواره بی اعتمادی باعث می شود تا نسبت به تمام پدیده های و افراد احساس بدی داشته باشید و در نتیجه شما به هیچ کسی اعتماد ندارید. زیرا شما فکر می کنید که دیگران در حال برنامه ریزی برای آسیب رساندن به شما هستند و بر این باورید که قطعا روزی شما را اذیت می کنند.
بنابراین برای ترک و درمان طرحواره نیاز دارید تا با تاثیرات آن آشنا شوید و بدانید که طرحواره بی اعتمادی چه مشکلاتی را برای زندگیتان ایجاد می کند. شما باید بدانید که در حال حاضر در فکر شما چنین باوری وجود دارد که دیگران قصد دارند تا به شما آسیب وارد کنند. به همین دلیل با تفکر درست و آگاهانه برای تغییر مسیر زندگی تان قدم بردارید.
مثالی از تاثیر طرحواره بی اعتمادی
تصور کنید که شما گرفتار طرحواره بی اعتمادی هستید و یک روز در خانه نشسته اید. در این حال تلفن شما زنگ می خورد و شما با دیدن شماره متوجه می شوید که خواهرتان با شما تماس گرفته است. در این حالت شما در فکر فرو می روید که چرا او با شما تماس گرفته است؟ این طرحواره موجب می شود تا افکار منفی تمام وجود شما را در بر بگیرد و فکر کنید که هدف او اذیت و آزار شماست و هیچ مقصود دیگری از این کار ندارد.
به همین دلیل اگر شما با این باور تلفن را پاسخ دهید و با خشم و عصبانیت با خواهرتان صحبت کنید قطعا او نیز عصبانی می شود و به شما پرخاش می کند و این کار دقیقا واکنش به طرحواره است که می تواند باعث تثبیت آن در زندگی شما شود.
حال بهترین کار این است که افکار منفی را از خودتان دور کنید و زمانی که خواهرتان به شما تلفن کرد شما با خوشحالی تلفن را پاسخ می دهید و با مهربانی با او صحبت می کنید و در این حالت او نیز با مهربانی با شما گفتگو خواهد کرد.
زمانی که شما غلبه بر افکار بی اعتمادی را ادامه دهید بعد از مدتی شاهد تقویت اعتماد به نفس خودتان هستید و در نتیجه در سایر موقعیت ها نیز چنین رفتار درستی را از خودتان نشان می دهید. به یاد داشته باشید که برای درمان موثر طرحواره بی اعتمادی نیاز است تا به یک درمانگر متخصص مراجعه نمایید تا او با بررسی دقیق شرایط زندگی شما بهترین متد درمانی را با شما کار کند و طبق آن فرایند درمان را آغاز کند.
