اختلال سازگاری: راه‌های مدیریت و درمان

اختلالات سازگاری در واقعیت، به مفهوم نوعی واکنش نامتناسب به اضطراب و تنش‌های زندگی انسانی ارتباط دارند. افراد مبتلا به این اختلالات، عمدتاً در مقابل وقوع یک واقعه ناگهانی و پرتنش، علائم اضطرابی شدیدتر و بیشتر از حد معمول تجربه می‌کنند. این وضعیت اضطراب می‌تواند به مرور زمان به خلل‌های جدی در زندگی فردی منجر شود و تأثیرات مخربی بر روی روابط اجتماعی و روزمرگی ایشان بگذارد.

عوامل مختلفی ممکن است باعث وقوع این اختلالات گردند، از جمله مرگ یکی از افراد نزدیک، تنش‌های محیط کار یا تحصیل، و یا حتی تغییرات غیرمنتظره در زندگی که اغلب همه انسان‌ها با آنها مواجه می‌شوند. افراد عادی توانایی تطبیق با چنین تغییراتی را دارند و با گذشت زمان معمولاً به وضعیت جدید تطبیق می‌یابند.

اما در افراد مبتلا به اختلالات سازگاری، این فرآیند تطبیقی بسیار طولانی‌تر و گاهی حتی دائمی خواهد بود. در این بخش از مجله علمی برنا اندیشان تصمیم داریم تا مقاله ای کامل با موضوع اختلال سازگاری را در اختیار شما افراد علاقه مند به روان درمانی قرار دهیم.

اختلال سازگاری چه نشانه هایی دارد؟

علائم و نشانه‌های اختلال سازگاری از فرد به فرد دیگر و با شدت‌ها و ضعف‌های مختلفی ممکن است متفاوت باشند. اما جنبه مشترک و حیاتی در این اختلال، وجود اضطراب و استرس گسترده در مواجهه با تغییرات کوچک و جزئی در زندگی افراد است. ویژگی‌های اختلال سازگاری اغلب تأثیر مخربی بر احساسات و تفکرات فرد می‌گذارند و باعث می‌شوند که دیدگاه او نسبت به خود و دنیای اطرافش تاریک و مبهم شود.

به هر حال، می‌توان ویژگی‌های کلی و مشترک دیگری در افراد مبتلا به اختلال سازگاری شناسایی کرد:

1. اغلب مبتلایان به اختلال سازگاری، با احساسات منفی نظیر غم، بی‌انگیزگی، یا ناامیدی روبرو می‌شوند. آن چیزی که قبلاً برایشان شادی و لذت داشته، دیگر جذابیتی ندارد.

2. این افراد به طور متعدد و بدون دلیل ظاهری قانع‌کننده، در طول روز ممکن است گریه کنند.

3. غالباً بدون دلیل خارجی یا توجیهی مشخص، نگرانی‌های بی‌هیچ‌سابقه‌ای دارند و حتی در مقابل اتفاقات کوچک عصبی، مضطرب و ناراحت می‌شوند.

4. به علت وجود احساسات منفی فراوان، افراد مبتلا به اختلال سازگاری معمولاً مشکلاتی در مورد خواب دارند و ممکن است به سختی بخوابند. احساسات نگران‌کننده در زمان خواب نیز مشکل‌آفرین هستند.

5. علاوه بر این، این افراد به مشکلات تغذیه‌ای مبتلا می‌شوند و ممکن است با کمبود اشتها یا افزایش اشتها مواجه باشند.

6. مبتلا به اختلال سازگاری عموماً در حفظ تمرکز و توجه به یک موضوع خاص مشکل دارند.

7. در لحظاتی که تنش‌زا و پر اضطراب هستند، احساسی شبیه به غرق شدن در یک دریایی از نگرانی و دلتنگی تجربه می‌کنند.

8. به دلیل افکار و احساساتی که ذکر شده، این افراد معمولاً نمی‌توانند به خوبی به فعالیت‌های روزانه‌شان ادامه دهند و با مشکلات در انجام آنها مواجه می‌شوند.

9. آنها به دلیل احساسات منفی و مضطربی که درباره خود و دنیای اطراف خود دارند، ممکن است به فکر خودکشی بیفتند و گاهی حتی به آن اقدام کنند.

همچنین پیشنهاد می شود به پکیج جامع کاپلان خوانی مراجعه فرمایید. علائم و نشانه‌های اختلال سازگاری ممکن است پس از گذشت سه ماه از وقوع یک رویداد تنش‌زا یا فشار زیاد آغاز شود و حتی تا شش ماه پس از آن ادامه داشته باشد.

در شرایط معمول، در اختلالات مزمن نیز ممکن است این مدت زمان به بیش از شش ماه افزایش یابد. این موضوع به ویژه در مواقعی که عامل تنش‌زا همچنان وجود داشته باشد، ممکن است نشانه‌های اختلال سازگاری همچنان ملاحظه شود و به ادامه دادن آنها منجر شود.

آشنایی با انواع اختلال سازگاری

بطور کلی، می‌توان اختلال سازگاری را به 6 دسته‌بندی متفاوت تقسیم کرد. این دسته‌بندی‌ها هر چند با هم ارتباط دارند و شباهت‌های زیادی دارند، اما هر کدام از آنها دارای علائم و نشانه‌های ویژه‌ای هستند.

اختلال سازگاری همراه با افسردگی

اختلال سازگاری همراه با افسردگی یکی از انواع اختلال‌های سازگاری است که با ویژگی‌های خاص خود همراه است. در این نوع اختلال سازگاری، علائم و نشانه‌ها اغلب شامل احساسات افسرده‌ای مانند غم و اندوه بی‌دلیل، گریه پی در پی، ناامیدی شدید و عدم لذت بردن از آنچه که قبلاً مورد علاقه بوده یا از آن لذت می‌بردند، می‌شوند. این وضعیت می‌تواند نشانه‌گر یک تطابق ناپذیری با تغییرات زندگی باشد و به عنوان یکی از علائم اختلال سازگاری مطرح می‌شود.

اختلال سازگاری با اضطراب

اختلال سازگاری همراه با اضطراب یک نوع اختلال روانی است که با ویژگی‌های خاص خود تجربه می‌شود. در این نوع اختلال سازگاری، نشانه‌ها و علائم به شدت مشخصند و شامل عصبی شدن، دلهره و نگرانی زیاد، اختلالات حافظه، مشکلات در تمرکز و توجه، و احساساتی شبیه به افتادن یا خفگی می‌شوند.

کودکان و نوجوانان ممکن است از این اختلال رنج ببرند و در مواقعی مخصوصاً هنگام جدا شدن از والدین و عزیزان خود، ترس شدیدی را تجربه کنند. این ترس می‌تواند به عنوان یکی از ویژگی‌های بارز اختلال سازگاری همراه با اضطراب شناخته شود.

اختلال سازگاری با افسردگی و اضطراب

اختلال سازگاری همراه با اضطراب و افسردگی یک وضعیت روانی است که علائم هر دو گروه اضطراب و افسردگی را در خود جای داده و اغلب این دو نوع علائم به طور همزمان و همراه با یکدیگر شروع می‌شوند.

اختلال سازگاری با اختلال رفتار

اختلال سازگاری همراه با اختلال در رفتار نشانگر وضعیتی است که بیشتر در مشکلات و اختلالات رفتاری فرد بروز می‌دهد. این نوع از اختلال سازگاری به طور چشمگیرتر در مواردی نمایان می‌شود که شامل دعواهای مکرر یا ناراحتی‌های گسترده می‌شود.

افرادی که به این اختلال سازگاری دچار می‌شوند، ممکن است به ترک تحصیل بیفتند یا در دعواهای گروهی شرکت کرده و به اعمال تخریبی در برابر ممتلکات عمومی بپردازند. این نشانه‌ها نشان دهنده اختلالات رفتاری جدی در افراد مبتلا به این نوع اختلال سازگاری هستند.

اختلال سازگاری ترکیبی

اختلال سازگاری ترکیبی به وضعیتی اشاره دارد که همه نوع علائم و نشانه‌های اختلال سازگاری دیگر را در خود جای داده و ترکیبی از اختلالات افسردگی، اضطراب و رفتاری است. به عبارت دیگر، در این نوع اختلال سازگاری، علائم و نشانه‌های افسردگی، اضطراب و مشکلات رفتاری به صورت ترکیبی و همزمان در فرد مشاهده می‌شوند.

اختلال سازگاری نامشخص

اختلال سازگاری نامشخص نوعی اختلال است که شباهت خاصی به دیگر انواع اختلالات ندارد و معمولاً با مشکلات متنوعی مانند اختلالات جسمانی یا مشکلات در برقراری ارتباط با نزدیکان و محیط اجتماعی روبه‌رو می‌شود. در این نوع اختلال سازگاری، وضعیت فرد به یک شکل خاص و قابل تشخیص تنظیم نمی‌شود و به عبارتی علائم آن متنوع و بی‌معنی به نظر می‌آید.

چه زمانی برای درمان اقدام کنیم؟

علائم و نشانه‌های مرتبط با اختلال سازگاری در بسیاری از موارد ممکن است به صورت موقتی و گذرا باشند و ناشی از فشارهای طبیعی و تنش زا در موقعیت‌های خاص باشند. افراد با گذراندن زمان به نحوی یاد می‌گیرند که چگونه با این وضعیت‌ها مقابله کنند و آن‌ها را پذیرفته و تحت کنترل قرار دهند. همچنین، با گذشت زمان، اضطراب و فشار عصبی افراد نیز به طور تدریجی کاهش می‌یابد.

اما در برخی موارد، رویدادها و تجربیات تنش‌زا و اضطراب مرتبط با آن ممکن است به گونه‌ای تاثیرگذار باشند که به عنوان یک بخش از زندگی فرد باقی بمانند و او را همچنان تحت تأثیر خود قرار دهند.

در صورت وقوع یک رویداد جدید و استرس‌زا، ممکن است احساسات و علائم مشابه در فرد دوباره به وجود آید. اگر این موضوع رخ داده و فرد به طور مداوم و روزانه با علائم و نشانه‌های اختلال سازگاری دست و پنجه نرم می‌کند، به نحوی که برای ادامه زندگی طبیعی خود با مشکلات روبروست، در اینجا ضروری است که فرد به پزشک مراجعه کرده و از او کمک و درمان مشورت کند. به ویژه اگر علائم به مواردی چون افکار خودکشی یا تمایل به اقدامات مشابه پیشرفت کرده باشند، مراجعه به پزشک متخصص و آغاز فرآیند درمان برای فرد امری ضروری و حیاتی است.

اختلال سازگاری در کودکان

اختلال سازگاری در کودکان نیز ممکن است اتفاق بیفتد و در واقع، در کودکان به نسبت شایع است. این اختلال معمولاً به عنوان پاسخی به رویدادهای تنش‌زا و مهم در زندگی آن‌ها رخ می‌دهد. به عنوان مثال، اختلال سازگاری در کودکان ممکن است زمانی بروز کند که آن‌ها با تغییراتی مانند تغییر محیط زندگی، جدایی از عزیزان، طلاق والدین، مشکلات مالی در خانواده، و دیگر رویدادهای بحرانی مواجه شوند.

اگرچه اختلال سازگاری در کودکان به نسبت بزرگترها کمتر شایع است، اما مسئله‌ای کاملاً حیاتی و اهمیت دار است که می‌تواند تأثیرات جدی و حیاتی بر روی رشد و توسعه کودکان و بنابراین، آینده آن‌ها داشته باشد. این اختلال می‌تواند به علائمی همچون اضطراب، استرس، افسردگی، تغییرات در رفتار و مشکلات اجتماعی در کودک منجر گردد.

نشانه های اختلال سازگاری در کودکان

بعضی از علائم و نشانه‌های اختلال سازگاری در کودکان شامل موارد زیر می‌شوند:

1. افزایش اضطراب و استرس در مواجهه با رویدادهای تنش‌زا.

2. تغییرات در رفتار و روابط اجتماعی کودک.

3. مشکلات در تمرکز و یادگیری در محیط تحصیلی.

4. اختلال در الگوی خواب و رژیم غذایی کودک.

5. تغییرات در وزن و مشکلات در رشد جسمی.

6. افسردگی و احساس خواب آلودگی.

7. مشکلات در خودتنظیمی و ناتوانی در مقابله با استرس.

8. بروز خشم و رفتارهای تنش‌زا.

9. مشکلات در روابط خانوادگی و دوستانه.

در صورتی که علائم و نشانه‌های اختلال سازگاری در کودکان مشاهده شود، برای تشخیص دقیق و کنترل این اختلال و درمان آن، معمولاً بهتر است به یک روانشناس کودک تخصصی مراجعه کنید. این تخصصی‌ترین فرآیند ممکن است برای بهبود روانی و رفتاری کودکان بسیار موثر باشد.

روش های درمانی برای اختلال سازگاری

بسیاری از افراد مبتلا به اختلالات سازگاری ممکن است تا حدی درمان را موثر و کم مدت بدانند. اما افرادی نیز وجود دارند که با اختلالات سازگاری مزمن و شدید روبه‌رو هستند و به طور مداوم از علائم و نشانه‌های این اختلال رنج می‌برند.

پیشنهاد می شود به پکیج کامل شناخت داروهای روانپزشکی مراجعه فرمایید. برای درمان این اختلالات معمولاً از روش‌های درمانی چون روان درمانی، درمان دارویی، و دیگر رویکردهای مشابه استفاده می‌شود. این نوع اختلالات به تدریج و با تعامل مستمر با متخصصین بهبود می‌یابند و نیاز به مداخلات درمانی طولانی‌تر دارند.

روان درمانی

روان درمانی به عنوان اصلی‌ترین روش درمانی در اختلالات سازگاری شناخته می‌شود. این نوع درمان معمولاً توسط یک روان‌درمان‌گر انجام می‌شود، اما ممکن است با مشارکت دیگران نیز مانند خود فرد، دوستان، یا خانواده صورت بگیرد.

در این روش، تمام عوامل زندگی فرد مورد توجه قرار می‌گیرند تا او بتواند با استفاده از روش‌هایی از جمله حمایت عاطفی و عملی، به روال عادی زندگی خود بازگردد. افراد در این فرآیند یاد می‌گیرند که چرا رویدادهای تنش‌زا می‌توانند به اندازه‌ای بر روی آن‌ها تاثیر بگذارند و چگونه می‌توانند این تاثیر را مدیریت و کنترل کنند.

دارو درمانی

برخی داروها مانند داروهای ضد افسردگی، داروهای ضد اضطراب و آرام‌بخش‌ها می‌توانند در بهبود اختلالات سازگاری مفید باشند. اما باید توجه داشت که این داروها تنها با تجویز و نظارت متخصص قابل استفاده هستند و از مصرف بی‌رویه و بدون نسخه آن‌ها باید پرهیز کرد.

برخی از افراد ممکن است تنها برای مدت محدودی نیاز به مصرف این داروها داشته باشند، اما ترک ناگهانی یا تغییر در دوز آن‌ها بدون مشورت پزشک ممکن است عوارض جانبی جدی نیز داشته باشد، از جمله احتمال اعتیاد به داروها. بنابراین، هر گونه تغییر در مصرف این دسته از داروها باید با راهنمایی و توصیه پزشک انجام شود.

مراجعه به روان درمانگر

هنگامی که تصمیم به آغاز فرآیند درمان با مراجعه به یک روانشناس یا متخصص سلامت روان می‌گیرید، می‌توانید با مراعات تعدادی نکات از پیش آماده به جلسه بروید. این اقدامات می‌توانند به بهبود فرآیند درمان شما و همکاری با پزشک کمک کنند. به عنوان مثال، ممکن است بخواهید در جلسات درمانی یادداشت‌هایی از حرف‌های پزشک بگیرید. برای این کار، می‌توانید یک دفترچه یادداشت با خود داشته باشید.

قبل از مراجعه به روانشناس، می‌توانید اطلاعاتی را که ممکن است برای تسهیل فرآیند درمان مفید باشند، آماده کنید. به عنوان مثال، می‌توانید در مورد علائمی که تجربه کرده‌اید، تغییرات اخیری که رخ داده و تأثیر آنها بر شما، سابقه بیماری‌های گذشته، داروهایی که ممکن است مصرف کرده‌اید، و سایر اطلاعات مرتبط با وضعیت خود به یادداشت بیاورید. این اقدامات می‌توانند به پزشک کمک کنند تا شما را بهتر بشناسد و برنامه درمانی مناسب‌تری را برای شما تدوین کند.

همچنین، ایجاد سوالات مناسب و ارتباط مؤثر با روانشناس می‌تواند به بهبود فرآیند درمان کمک کند. شما می‌توانید با پرسیدن سوالاتی از روانشناس خود، مسیر درمانی بهتری را طی کنید. به عنوان مثال، سوالات ممکن است مرتبط با دلایل و ریشه‌های علائم اختلال سازگاری در خودتان باشند.

همچنین، می‌توانید از روانشناس سوالاتی در مورد طول مدت درمان، روش‌های درمانی پیشنهادی، منابع مفیدی که برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این اختلال می‌توانید مطالعه کنید، و موارد مشابه بپرسید. این سوالات می‌توانند به شما در بهره‌گیری بهینه از زمان و به دست آوردن اطلاعات لازم و مفید کمک کنند.

چگونه از اختلال سازگاری پیشگیری کنیم؟

سبک زندگی فردی می‌تواند تأثیر زیادی بر سلامت روانی و پیشگیری از اختلالات روانی داشته باشد. می‌توان با اتخاذ گام‌های خاصی، به سلامت عاطفی و روانی خود مراقبت کرده و از بروز اختلالاتی همچون اختلال سازگاری پیشگیری نمود. یکی از این گام‌ها، بهبود تاب‌آوری است.

تاب‌آوری به معنای توانایی فرد در مقابله با تغییرات و ناملایمات زندگی، تراژدی‌ها و وقوع مواجهه‌های دشوار است. این مهارت فرد را قادر می‌سازد که با موقعیت‌های دشوار و فشارهای زندگی بهتر سازگاری یابد و به کمترین استرس و فشار در مقابله با آن‌ها برخورد کند.

مهارت تاب‌آوری از طریق افزایش تعامل و ارتباط با افرادی که سلامت روانی قوی‌تری دارند، تقویت می‌شود. عواملی نظیر تغذیه مناسب و فعالیت‌های بدنی منظم نیز می‌توانند به حفظ سلامت روانی کمک کنند. به طور کلی، توجه به سبک زندگی سالم و توسعه مهارت‌های تاب‌آوری می‌توانند از بروز اختلالات روانی و بهبود کیفیت زندگی جلوگیری کنند.

سوالات متداول

نوشته قبلی

اختلال شخصیت وابسته: چالش وابستگی به دیگران

نوشته بعدی

چگونه با نشخوار ذهنی مقابله کنیم؟