روش کانبان یکی از اصول مدیریت ژاپنی است که به شما این امکان را میدهد تا مراحل کار را به صورت تصویری نمایش دهید و همواره پیشرفت مستمر را در پروژه ها تضمین کنید. سیستم کانبان به شما این قدرت را میدهد تا حتی پروژههای پیچیدهتر را با کارایی بیشتری مدیریت کنید.
در ابتدا، روش کانبان در محیطهای کارخانههای تولیدی بهکار میرفت و باعث بهبود فرآیند تولید میشد. اما به مرور زمان، این روش به تیمهای توسعه نرمافزار چابک و سازمانهای مختلف جهانی گسترش یافت. در این مقاله از مجله علمی برنا اندیشان، ما به شما تمام جوانب مهم روش کانبان را معرفی و توضیح خواهیم داد تا به شما کمک کنیم تا از این ابزار برای بهبود فرآیندها و مدیریت بهتر پروژههای خود بهرهبرداری کنید.
روش کانبان چیست؟
کلمه “کانبان” در زبان ژاپنی به معنای “تخته دیدنی” یا “تابلو” استفاده میشود. در روش کانبان برای مدیریت پروژه، تخته دیدنی را به بخشهای کوچکتر و قابل مشاهدهتری تقسیم میکنند. این کار امکان میدهد تا اعضای تیم پروژه فرآیند انجام کارها را به صورت شفاف و واضح مشاهده کنند، و هر فرد بداند که در چه زمانی باید چه کاری را انجام دهد. این روش به تیمها کمک میکند تا بهتر واکاوی کنند که در چه مرحلهای از پروژه قرار دارند و چگونه میتوانند به بهبود فرآیندها و مدیریت بهتر پروژهها کمک کنند.
آشنایی با تاریخچه سیستم کانبان
ریشههای این روش به اواخر دهه ۱۹۴۰ میلادی بازمیگردد، و خود کارخانه ژاپنی تویوتا نقش بزرگی در توسعه و اعمال آن داشت. در این دوران، تویوتا برای بهینهسازی فرآیندهای مهندسی خود از یک روش الهامگرفته از نظام قفسهبندی موجود در سوپرمارکتهای ژاپنی استفاده کرد. در واقعیت، مالکان این سوپرمارکتها برای پاسخگویی به نیازهای مشتریان خود از روش کانبان بهرهبردند.
آنها از این روش بهرهمند شده و موجودی انبارهای خود را بر اساس الگوی مصرف مشتریان هماهنگ کرده بودند. این به این معنا بود که در زمانهای معین، موجودی اضافی در انبارها ثابت نگهداشته میشد تا موجودی مؤثر به دقت مدیریت شود. به این ترتیب، مالک سوپرمارکت مطمئن بود که محصولات مورد نیاز مشتریان همیشه در دسترس و آماده تحویل هستند، و این امر به بهبود خدمات و رضایت مشتریان کمک میکرد.ما در مقاله مقابله با تنبلی با تکنیک های ژاپنی به طور کامل در این باره صحبت کرده ایم.
تویوتا از سیستم کانبان به منظور هماهنگسازی میزان تولید خود با الگوی مصرف مشتریان به عنوان یک راهبرد نوآورانه و متفاوت نسبت به روشهای رایج در دورهی خود بهرهبرد. این روش به شرکت این امکان را میداد که بجای تولید انبوه، تولید خود را بر اساس نیاز و الگوی مصرف مشتریان تنظیم کند. این نگرش به توسعهی فرآیند تولید و مدیریت موجودیها منجر به بهبود عملکرد کارخانه و افزایش رضایت مشتریان شد.
در سال ۲۰۰۷، دیوید اندرسون اقدام به توسعه سیستم کانبان نمود تا به شکل امروزی به تعریف یکی از ابزارهای اساسی مدیریت چابک (Agile) تبدیل شود. این توسعهی جدید از سیستم کانبان به شرکتها و تیمها امکان میدهد تا به بهبود فرآیندها، مدیریت بهتر پروژهها و بهرهوری بیشتر دست یابند. این ابزار جذاب به دلیل سادگی و کارآیی آن به تدریج در مدیریت پروژهها و تیمهای مختلف جهانی جای گرفت.
در واقعیت، در آغاز قرن بیستویکم، صنعت نرمافزار به شدت متوجه کارایی سیستم کانبان به عنوان یک ابزار قدرتمند در بهبود ارائه محصولات و خدمات خود شد. این روش در ابتدا در صنعت خودروسازی جلب توجه کرد و مزایای آن در بهبود عملکرد و کیفیت تولید آن صنعت را بهبود داد.
بعداً، این روش به سرعت در صنایع دیگر نظیر فناوری اطلاعات، توسعه نرمافزار، و حوزه تحقیق و توسعه نیز به کار گرفته شد. این تجربه موفق از کاربرد سیستم کانبان نشان داد که این روش تخصصی نه تنها برای صنعت خودروسازی مفید است بلکه در بسیاری از صنایع و بخشهای پیچیده دیگر نیز بهرهوری و بهبود فرآیندها را تداعی میکند.
سیستم کانبان به چه شکل کار می کند؟
سیستم کانبان یک روش مدیریتی است که به بهبود جریان کار و کارآیی در پروژهها و فرآیندهای مختلف کمک میکند. این سیستم به شکل یک تخته یا برد تقسیمبندی شده به بخشهای کوچکتر و دستهبندیشده معمولاً با استفاده از کارتهای تراکنشی یا کانبان کارتها عمل میکند. این روش به تیمها و افراد امکان میدهد که وظایف و کارهای خود را به طور شفاف و سازمانیافته بر روی کانبان قرار دهند.
سیستم کانبان در سادهترین حالت خود از ۳ تخته یا برد اصلی تشکیل میشود:
1. وظایف درخواستشده: در این تخته، وظایفی که باید انجام داده شود یا درخواست شدهاند، قرار میگیرند.
2. کارهای در حال انجام: این تخته برای وظایفی استفاده میشود که در حال انجام هستند و در مراحل اجرایی قرار دارند.
3. وظایف تکمیلشده: در این تخته وظایفی که به پایان رسیده و تکمیل شدهاند، قرار میگیرند.
هرچند که این ساختار پایهای سیستم کانبان را نمایش میدهد، اما گردش کار در بردهای کانبان ممکن است بر اساس نیازهای خاص تیم کاری، اندازه پروژه، ساختار تیم، و اهداف مختلف متفاوت باشد. بردهای کانبان میتوانند فیزیکی یا مجازی باشند.
در هر برد کانبان، کارتهای مختلفی وجود دارند که اعضای تیم را قادر میسازند تا پیشرفت کارها را به صورت دیداری پیگیری کنند. این کارتها حاوی اطلاعات مهم و ضروری درباره هر موضوع هستند، و تمام اعضای تیم میتوانند از طریق آنها اطلاعاتی به دست آورند مانند:
- کدام عضو تیم مسئول انجام چه کاری است.
- توضیح کوتاهی درباره کاری که در حال انجام است.
- تخمین زمان مورد نیاز برای تکمیل آن کار.
آموزش اصول اجرای سیستم کانبان
اصول اجرای سیستم کانبان به شکل خلاصه میتوانند به صورت زیر باشند:
1. واحد کاری مشخص (Work in Progress Limits): محدودیت تعداد کارتهایی که در هر بخش از کانبان در حال انجام هستند. این اصل جلوی چندکارهشدن اعضای تیم را میگیرد و تمرکز روی کارها را افزایش میدهد.
2. کارتهای قابلیتبار (Pull System): بهجای اینکه وظایف به اعضای تیم اختصاص داده شوند، افراد بر اساس توانمندی و تمام شدن کارتها از کارتهای درخواستشده (معمولاً در بخش “وظایف درخواستشده”) وظایف خود را انتخاب میکنند. این اصل توجه به زمانی که واقعاً کارتها به اعضای تیم نیاز دارند را جلب میکند.
3. تحلیل و بهبود مداوم (Continuous Improvement): سیستم کانبان بر پایه بازخوردها و بازبینیها به تحلیل و بهبود مستمر فرآیندها تأکید میکند. اعضای تیم باید بهبودهای لازم را تشخیص دهند و اجرا کنند.
4. تجزیه و تحلیل مدتزمان (Lead Time Analysis): این اصل از اطلاعات درباره مدتزمانی که برای انجام هر وظیفه گذر میکند استفاده میکند. این اطلاعات به تیم اجازه میدهد تا پیشبینی دقیقتری از زمان موردنیاز برای کارهای آینده داشته باشند.
این اصول به سیستم کانبان اجازه میدهند که جریان کار را بهبود ببخشد، به انعطافپذیری در مدیریت پروژهها و فرآیندها کمک کند، و به اعضای تیم امکان مشارکت فعال در بهبودها و تصمیمگیریهای پروژهای را بدهد.
با کار پیش رو آغاز کنید
شروع کار با استفاده از روش کانبان، هرچند هدف اصلی پیشرفت مستمر است، اما این اقدام با درک دقیق از فرآیندها و گردش کارهای کنونی آغاز میشود. بنابراین، اولین گام برای بهرهبرداری از این روش، تعیین کاری است که در حال حاضر در حال انجام آن هستید. به عبارت دیگر، نیاز است که به دقت نگاهی به فعالیتها و وظایف جاری بیندازید و از آنجا شروع به اجرای روش کانبان کنید.
دنبال کردن تدریجی تغییرات
در استفاده از سیستم کانبان، تغییرات به صورت تدریجی و کمکم پیگیری میشوند. این به این دلیل است که سیستم کانبان طراحی شده تا بهبودها و تغییرات کوچک و مرحله به مرحله در فرآیند را نمایش دهد و از آنجا کار را شروع کند. بنابراین، انتظار تغییرات چندان عظیم و یکباره در این سیستم وجود ندارد.
ترویج اقدامات مدیریتی در تمام سطوح
روش کانبان نه تنها به عنوان یک ابزار مختص به مدیران یا کارفرمایان تیمها محدود نمیشود، بلکه اجازه میدهد که همه اعضای تیم و افراد مشارکت کننده در پروژه از آن بهرهمند شوند. در واقعیت، هر کسی دارای توانمندی است که میتواند فرآیندها را بهبود دهد و تغییراتی در جهت بهبود ارائه دهد.
این رویکرد این امکان را به افراد میدهد که به صورت مستقل و با توجه به تجربیات و دیدگاههای شخصی خود، مشارکت فعالی در مدیریت پروژه و بهبود فرآیندها داشته باشند. از این رو، ترویج اقدامات مدیریتی در تمام سطوح ارگانیزاسیون امکانپذیر است و از معلولیت کسبوکار جلوگیری میکند.
تمرکز بر نیازها و انتظارات مشتری
از دیدگاه سیستم کانبان، تمرکز بر نیازها و انتظارات مشتریان امری بسیار حیاتی است. این روش مدیریتی به این اعتقاد است که برای بهبود کیفیت خدمات و افزایش ارزش افزوده، باید از توقعات مشتریان بهرهگرفت. این به این معناست که تیمها و سازمانها باید به صورت مداوم به تحلیل و درک نیازها و انتظارات مشتریان بپردازند تا بتوانند خدمات خود را بهبود دهند و به نیازهای واقعی مشتریان پاسخ دهند. در واقع، کانبان به عنوان یک ابزار مفید برای مدیریت این فرآیند به شما کمک میکند.
مدیریت صحیح کار
استفاده از سیستم کانبان به جای مدیریت افراد، به مدیریت فرایندها و وظایف تمرکز دارد. این سیستم به تعیین نقشها و مسئولیتهای مختلف در تیم توجه ویژهای دارد و افراد را ترغیب به سازماندهی و انجام وظایف مشخص خود میکند.
به این ترتیب، به جای اینکه تمام توجه به مدیریت افراد باشد، این رویکرد به بهبود مدیریت و فرآیندها میپردازد و اعضای تیم را به دقت در تخصصها و وظایف خود هدایت میکند. این سیستم کمک میکند تا تعاملها و هماهنگی در تیم بهبود یابد و افراد به بهرهوری بیشتری دست پیدا کنند.
تنظیم و بازبینی منظم شبکه خدمات
سیستم کانبان یک رویکرد فرآیندی دارد که توجه به اهمیت همکاری و اشتراک گذاری اطلاعات داخل تیم را معطوف میکند. این سیستم تیمها را ترغیب میکند تا مشاهدات، ایدهها و بازخوردهای خود را برای بهبود فرآیندها و پیشرفت کار با دورههای بازبینی و نظرات انتقادی به اشتراک بگذارند.
در واقع، این روش ترویج میکند که اعضای تیم به صورت منظم شبکه خدمات را مرور کرده و در طول زمان بهبودهای مورد نیاز را شناسایی کنند. این تعاملهای مداوم به بهبود فرآیندها و ارتقاء کیفیت خدمات منجر میشود.
سیستم کانبان دقیقا چه کاری انجام می دهد؟
سیستم کانبان یک مدل مدیریت جریان کار است که برای بهبود فرآیندها و کنترل کارهای پروژهها و وظایف استفاده میشود. این سیستم با تاکید بر تجزیه و تحلیل دقیق جریان کار و اهداف مشتری، اجازه میدهد تا وظایف به یک شکل ترتیب داده و پیگیری شوند. سیستم کانبان به موارد زیر میپردازد:
درک گردش کار از طریق کانبان
یکی از نقاط قوت اصلی سیستم کانبان، توانایی دیداری و شفاف سازی تمام وظایف و فعالیتهای مرتبط با یک پروژه است. این اقدام به تیمها و مدیران کمک میکند تا بهترین فهم را از چگونگی جریان کار و تداوم فعالیتها پیدا کنند. همچنین، این موجب شناسایی تنگناها و مشکلات موجود میشود و امکان بهبود آنها از طریق تصمیمگیریهای مبتنی بر اطلاعات دقیق را فراهم میکند. در واقع، این روش به تیمها این امکان را میدهد تا به طور دقیقتری گردش کار پروژه را تجسم کرده و امور مربوط به پروژه را شفافتر نمایند.
محدودسازی کارهای در حال انجام
یکی از رویکردهای مهم سیستم کانبان، محدود کردن تعداد وظایفی است که در هر لحظه توسط کارکنان در دست انجام است. این اقدام به منظور جلوگیری از چندکارهشدن کارکنان و افزایش تمرکز آنها بر انجام وظیفه فعلی در یک زمان مشخص انجام میشود.
این تنظیم باعث میشود که کارکنان بتوانند به کارهای خود به بهترین شکل تمرکز کرده و بهرهوری بیشتری داشته باشند. همچنین، مدیر پروژه با داشتن تعداد کمتری وظیفه در دست کارکنان، بتواند بهتر تیم را هدایت کند و زمان کمتری را برای مدیریت و کنترل پروژه اختصاص دهد.
مدیریت بهبود جریان کار
یکی از اهداف اصلی روش کانبان، بهبود جریان کار است. این بهبود از طریق نظارت بر شاخصها، شناسایی تنگناهای موجود و پیگیری مستمر اقدامات بهبودی ممکن میشود. به عبارت دقیقتر، این روش به تیمها و مدیران این امکان را میدهد که با تحلیل و پیگیری دقیق از جریان کار، تغییرات مورد نیاز را اعمال کرده و جریان کار را بهبود بخشند. از این روش برای بهبود مداوم فرآیندها و افزایش بهرهوری استفاده میشود.
ابلاغ خط مشیهای مرتبط با مراحل کار
یکی از نقاط قوت سیستم کانبان، تعریف و ابلاغ واضح و شفاف خطمشیهای مربوط به مراحل کار است. این اقدام باعث میشود که اعضای تیم و کارفرما به راحتی بتوانند درک کنند که کار باید چگونه انجام شود. این شفافیت و وضوح در خطمشیها سبب کاهش سوءتفاهمها و اشتباهات میشود و تنظیم جریان کار به خوبی انجام میشود.
این اقدام به افراد کمک میکند تا به نحوی که مسئولیتها و وظایف خود را بهتر درک کنند و از طریق راهنمایی و مشخصکردن خطمشیها در جهت مشترک عمل کنند. این هماهنگی باعث افزایش انسجام تیم و بهبود عملکرد کلی پروژه میشود.
اجرای چرخههای بازخورد
یکی از ویژگیهای بارز روش کانبان، اهمیت اختصاص دادن به بازخوردهای دریافتی از مشتریان، ذینفعان پروژه و اعضای تیم است. این سیستم مدیریتی ژاپنی به ازای هر بازخورد به عنوان یک فرصت برای بهبود مداوم عملکرد خود نگاه میکند. از این بازخوردها برای شناسایی مسائل و مشکلات موجود و اجرای تغییرات و بهبودها بهره میبرد. این رویکرد فرآیندهای پیشرفت را به شکلی سیکلی و مداوم پیگیری میکند و تضمین میکند که همیشه در جستجوی راههای بهبود باشیم.
توجه به همکاری برای پیشرفت
سیستم کانبان رویکردی مؤثر برای بهبود مداوم پروژههای بزرگ و پیچیده است. این روش تاکید دارد که همکاری و آزمایش برای شناسایی و حل مشکلات، بهبود مداوم و تکامل مراحل و فرآیندها اساسی هستند. هدف نهایی این رویکرد، برآورده کردن نیازهای مشتریان به بهترین شکل ممکن است. این سیستم به تیمها این امکان را میدهد که با همکاری و تلاش مشترک، مشکلات را شناسایی کرده و بهبودهای مستمر را اجرا کنند تا از ارتقاء پروژهها و افزایش کیفیت خدمات بهرهوری بیشتری به دست آورند.
روش کانبان چه مزایایی دارد؟
کانبان یکی از محبوبترین روشهای مدیریتی است که امروزه به عنوان یک ابزار مؤثر برای مدیریت پروژهها به صورت چابک استفاده میشود. این روش به سادگی و شفافیت خاص خود شناخته میشود و به دلیل شش مزیت اساسی آن، محبوبیت روز به روز افزایش مییابد. برنامهها و سایتهای متعدد مدیریت پروژه، مانند “کلیکاپ” و “آسانا”، از نمونههای سادهترین شکل اجرای کانبان بهره میبرند.
شفاف بودن جریان کار
استفاده از روش کانبان به این معناست که هر وظیفه یا کاری به شکل یک کارت روی برد کانبان قرار میگیرد تا همه اعضای تیم به آسانی بتوانند آن را مشاهده کنند. به این ترتیب، برد کانبان تبدیل به یک مرکز اطلاعات دیداری برای همه اعضا میشود و تمام وظایف بزرگ یا کوچک را میتوان در آن مشاهده کرد. در این حالت، هیچ وظیفهای از یاد نمیرود و جریان کلی کار به شفافیت بیشتری دست میدهد. هر عضو از تیم میتواند هر زمان که بخواهد وضعیت وظایف یا پروژههای مختلف را به سرعت بهروزرسانی کند و به تیم ارتباطی بهتر و کارکرد بهتر کمک کند.
سرعت در انجام امور
از طریق کانبان، مدیران پروژه قادرند به روشهای مختلف نظارت بر پروژه و تحلیلهای آگاهانه از جریان کار داشته باشند. این سیستم به مدیران این امکان را میدهد که:
1. به کارهایی که در یک مدت زمان مشخص انجام شدهاند، دید جامع و شفافی داشته باشند.
2. مراحلی که بیشتر از معمول زمان میبرند را تشخیص دهند.
3. تنگناهای موجود در فرآیند کاری را به راحتی شناسایی کنند.
به این ترتیب، کارها با سرعت بیشتری انجام میشوند و تیم امکان بهبود گردش کار و مقابله با چالشها را دارد. این به مدیران این امکان را میدهد که به طور فعال به پیشرفت پروژهها و بهرهوری تیمها کمک کنند.
تطابق اهداف استراتژیک با کانبان
استفاده از کانبان منجر به شفافیت بیشتر در مراحل انجام پروژه میشود و این سیستم تشویق به بازخورد دهی و برگزاری جلسات منظم بازبینی را فراهم میکند. این تطابق به معنای اتصال اهداف استراتژیک شرکت به عملکرد روزانه تیمها است.
این همسویی میان تجارت و اجرا به مدیریت چابک پروژهها کمک میکند. علاوه بر این، تیمها قادرند اولویتها را بر اساس تغییرات بازار یا نیازهای مشتری تغییر دهند و مجدداً سازماندهی کنند. این به معنای آن است که تمام اقدامات و تصمیمات، در راستای دستیابی به اهداف مهم تجاری شرکت انجام میشوند.
پیش بینی بهتر امور
با ایجاد یک برد کانبان و قرار دادن کارتهای وظایف بر روی آن، شما قادر به مشاهده فرآیند انجام کارها با معیارهای خاصی (وظایف درخواستشده، کارهای در حال انجام و کارهای تکمیلشده) خواهید بود. تجزیه و تحلیل زمان مصرفی برای انجام هر کار به شما کمک میکند تا بتوانید به درستی و با دقت بیشتری کارهای آتی را پیشبینی کنید و زمان موردنیاز برای انجام آنها را تخمین بزنید. این ابزار به شما امکان میدهد که به طور موثرتری منابع و زمان خود را مدیریت کرده و برنامهریزی بهتری داشته باشید.
افزایش رضایت مشتری
ساختار کانبان بر مبنای عرضه محصول یا خدمت وقتی که تقاضا وجود دارد تاکید دارد. به عبارت دیگر، کانبان به شما امکان میدهد که تنها به کارهایی متمرکز شوید که در لحظهی موردنیاز هستند و از منابع و زمان کمتری بهرهبرده شود.
همچنین، با بهرهگیری از تکنیکهای دیداری و تعیین بازههای زمانی برای انجام کارها، مطمئن میشوید که نهایتاً محصول یا خدمت به موقع تحویل داده میشود و با انتظارات مشتری همخوانی دارد. این ابزار به بهبود کارایی و بهرهوری فرآیندها کمک کرده و تضمین میکند که تلاشها و منابع به جایمندتر و کارآمدتر مدیریت شوند.
کاهش چالش ها و موانع
انجام همزمان چند کار ممکن است به تنگناهایی در فرآیندها منجر شود و کارایی تیم را کاهش دهد. با افزایش تعداد کارهایی که در یک زمان مشخص باید انجام شوند، احتمال بروز چالشها و مشکلات افزایش مییابد. به همین دلیل، روش کانبان کارهای در حال انجام را محدود کرده و به تقسیمبندی و مدیریت بهتر آنها با استفاده از بازههای زمانی کوتاه میپردازد.
برای مثال، یک تیم نرمافزاری معمولاً ۴ برد در کانبان دارد:
1. کارهایی که باید انجام شوند.
2. کارهای در حال انجام.
3. بررسی کدها.
4. کارهای انجامشده.
محدودیت در تعداد کارها و تقسیمبندی آنها به بازههای زمانی کوتاهتر، تیم را ترغیب به انجام سریعتر وظایفش میکند و از ایجاد تاخیرها و موانع جلوگیری میکند. همچنین، با تأکید بر بررسی کدها، از مشکلاتی که ممکن است پیش بیایند، جلوگیری میشود و تیم به بهترین شکل ممکن پیشرفت میکند.
کانبان و اسکرام چه فرقی با یکدیگر دارند؟
کانبان و اسکرام از برخی مفاهیم مشترک بهرهمیبرند، اما دو روش بسیار متفاوتی دارند. این دو را نباید با یکدیگر اشتباه گرفت.اولین تفاوت بین کانبان و اسکرام در نظرگیری آنها واضح است. کانبان یک روش مدیریتی است، در حالیکه اسکرام یک چارچوب روشی است. تفاوت مهم دیگر این دو روش به رویکردهای خود مرتبط است. کانبان به تنظیم روشها و فرآیندها بر اساس نیازها و انتظارات مشتریان تأکید میکند، در حالیکه اسکرام بر قوانین و مقررات از پیش تعیین شده تمرکز دارد.
نتیجه گیری
روش کانبان یکی از روشهای مدیریتی ژاپنی است که برای مدیریت پروژههای پیچیده و بزرگ به تقسیم آنها به بخشهای کوچکتر و مدیریت هماهنگ آنها اعمال میشود. این روش مفید نهتنها در محیط تجاری بلکه در مدیریت زندگی شخصی نیز میباشد. از این روش میتوان در برنامهریزی و مدیریت بهتر وظایف روزانه بهره برد.