برنا اندیشان | مرجع تخصصی بهترین پکیج های آموزشی
اختلال پارافیلیا به دلیل آسیب هایی که به انسان وارد می کند لازم است تا درمان شود و برای این کار حتما به یک روان درمانگر مراجعه نمایید. در اختلال پارافیلیا فرد دچار فانتزی های جنسی به همراه تخیلاتی می شود که او را تحریک می کند. البته نکته ای که در خصوص اختلالات وجود دارد این است که اگر به حدی باشد که تمام عملکردهای فردی و اجتماعی شخص را تحت تاثیر قرار دهد باید تحت درمان قرار بگیرد. به دلیل اهمیتی که این موضوع دارد در این بخش از مجله عملی برنا اندیشان تصمیم داریم تا مقاله ای با عنوان درمان اختلال پارافیلیا و انواع آن را در اختیار شما علاقه مندان به مباحث آسیب شناسی روانی قرار دهیم.
زمانی که اختلال پارافیلیا شدت می یابد تبدیل به اختلال و انحراف جنسی میگردد و پزشکان متخصص به صورت تخصصی اختلال پارافیلیا را در مردان تشخیص می دهند. نکته ای که اختلال پارافیلیا دارد این است که هر یک از آنها ویژگی های منحصر به فرد خود را دارد. در خصوص درمان این نوع اختلال هم باید اشاره شود که بسیار سخت است به طوری که هم از روان درمانی و هم از دارو درمانی استفاده می شود.
اختلال پارافیلیا چیست؟
واژه Paraphilia از زبان یونانی گرفته شده است و قسمت اول آن پارا به معنی کنار و اطراف و بخش دوم آن فیلیا به معنای عشق است. به عبارت دیگر هرگونه اختلال عاطفی که با تخیلات و تمایلات تحریک کننده جنسی همراه باشد به طوری که شدت داشته و در مدت ۶ ماه تمام جنبه های زندگی فرد را تحت تاثیر قرار دهد و باعث ناراحتی شدید بیمار شود تحت عنوان اختلال پارافیلیا شناخته می شود.
افرادی که دچار اختلال پارافیلیا هستند نسبت به محرک های خاصی تحریک می شوند که در کتاب دی اس ام ۵ به طور کامل تمامی آن ها توضیح داده شده است.
برای آن که تشخیص داده شود فرد دچار اختلال پارافیلیا است معمولا فرد توسط پزشک، روانپزشک و … تحت معاینه قرار می گیرد و اگر لازم باشد به یک متخصص ارجاع داده می شود و فرد متخصص به صورت کامل تمامی علائم را بررسی و ارزیابی می کند تا متوجه شود که فرد دچار اختلال پارافیلیا است و یا خیر. به دلیل پیچیده بودن اختلال پارافیلیا باید بدانیم که روند درمان هم شامل دارو درمانی و هم روان درمانی است و حداقل ۲ سال به طول می انجامد. همچنین برای پیشگیری رفتارهای پارافیلیا باید عوامل روانی – اجتماعی را تحت کنترل قرار دهیم تا فرد دچار مشکل و اختلال نشود.
اختلال پارافیلیا چه نشانه هایی دارد؟
محرک جنسی در اختلال پارافیلیا از شخصی به شخص دیگر متفاوت است ولی اغلب ویژگی هایی مشابهی دارند برای مثال مردم عادی در روابط جنسی نسبت به موارد طبیعی و نرمالی تحریک می شوند ولی افرادی که دچار اختلال پارافیلیا با محرک هایی که بین افراد سالم رایج نیست تحریک می شوند و همین موضوع وجه تفاوت را نشان می دهد. در اختلال فرد آنقدر دچار کشش جنسی می شود که موجب ناراحتی اش شده و در نهایت دچار احساس گناه و ترس از مجازات می شود چون که فرد نسبت به محرک های غیر طبیعی دچار تحریک شده است.
پیشنهاد ویژه : کارگاه آموزش تخصصی سکس تراپی
در اختلال پارافیلیا افکار فرد در مورد مسائل جنسی وسواس گونه است و حتی اگر بخواهد تمرکزش را متوجه سایر موارد کند باز هم ذهنش مشغول می شود و همین افکار منجر به ایجاد تداخل در زندگی فرد می شود. حالتی در اختلال پارافیلیا وجود دارد که به دلیل علایم و نشانه های این اختلال فرد دچار اضطراب و افسردگی های موقت شده ولی به دلیل ماهیت این اختلال فرد وارد یک چرخه باطل اعتیاد می شود و مجدد تمام این نشانه ها تکرار می شود، یعنی فرد با محرک های غیر طبیعی تحریک جنسی شده و در خیال و افکارش به فانتزی های غیر طبیعی می پردازد و به دلیل احساس گناه و حس ناراحتی دچار اضطراب و افسردگی شده و مجدد همین روند ادامه دارد و این مشکل اگر درمان نشود برای فرد پیامدهای دیگری هم دارد.
در خصوص اضطرابی که در افراد دارای اختلال پارافیلیا ایجاد می شود بیان کردیم که علت اصلی اضطراب به دلیل شدت تحریک جنسی نسبت به محرک های غیر طبیعی است و چون فرد دچار احساس گناه می شود همواره نشانه هایی مانند : ترس و دلهره، تپش قلب، عرق کردن و تحریک پذیری در اضطراب هایشان موجود است و آن ها را از نظر روانی و فیزیکی درگیر می کند.
عوامل خطر در اختلال پارافیلیا
نظرات مختلفی در مورد این اختلال وجود دارد که یکی از آن ها مربوط به تفاوت های بیولوژیکی در ساختار مغز فرد می باشد که موجب می شود تا فرد نسبت به محرک های غیر طبیعی جنسی تحریک شود، بنابراین ساختار کلی مغز این افراد با افراد نرمال و طبیعی متفاوت است. برای مثال تحقیقی که بر روی مردان پدوفیلی انجام شد نشان داد که این افراد از بهره هوش پایین تری نسبت به افراد غیر پدوفیلی برخوردار هستند و زمانی که سابقه مدرسه آنها مورد بررسی قرار می گیرد مشخص می شود که آن ها در طول دوران مدرسه همواره نمرات پایین تری نسبت به سایر افراد داشته اند.
دلایل روانشناختی در اختلال پارافیلیا
در این مورد نیز نظریات متفاوتی وجود دارد، برای مثال برخی از رویکردها بر این باورند که این افراد از نظر رشد روانی – جنسی دچار توقف شده اند و رفتارهای پارافیلیک در واقع در حکم مکانیسم های دفاعی هستند که از روان فرد در مقابل اضطراب های موجود مراقبت می کند. برخی دیگر از محققان بر این باورند که چون فرد در تجربیات اولیه جنسی نسبت به محرک های غیر طبیعی تحریک شده اند این روند با تقویت و پاداش همراه بوده است و موجب شده تا فراوانی آن رفتارها در فرد بیشتر شود.
پیشنهاد ویژه : پکیج آموزش کامل درمان انحرافات جنسی
عده ای دیگر هم این اختلال را گونه ای دیگر از اختلال وسواس فکری – عملی می دانند، برای مثال افراد پدوفیلی که از روی غرض دیگران را آزار جنسی می دهند تمایل دارند تا در تفکراتی که به شدت تحریف شده اند درگیر شوند، به این صورت که از قدرتی که دارند استفاده می کنند و مزاحمت و آزار جنسی را راهی مناسب برای ارضای نیازهای خودشان می دانند. به طوری که کودکان را موجودات جنسی برابر با بزرگسالان در نظر می گیرند و نیازهای جنسی خودشان را غیر قابل کنترل می دانند.
نظریه مراحل رشد روانی
یکی دیگر از نظریاتی که اختلال پارافیلیا را مورد بررسی قرار داده است، نظریه مراحل رشد روانی است و بر این باور است که عوامل چون خلق و خوی فرد، نحوه شکل گیری رابطه اولیه، ضربه های روحی و همچنین اختلال در رشد جنسی موجب می شود تا فرد گرفتار چنین مشکلاتی شود.
خلق و خو : در این حالت احساسات و رفتارهای فرد کنترل نمی شود.
شکل گیری زود هنگام رابطه : عدم خودآگاهی ثابت، عدم توانایی و مشکل در مدیریت احساسات و همچنین مشکل در درخواست کمک از دیگران.
تکرار تروما و آسیب : وقتی افراد در دوران کودکی مورد آزار جنسی قرار گرفته باشند ممکن است که با فرد آزارگر همزاد پنداری کنند و در نتیجه از طریق قربانی کردن دیگران حوادث گذشته خودش را جبران می کند.
در برخی موارد نیز این افراد از طریق آسیب زدن به خودشان سعی دارند تا آسیبی که به آنها وارد شده است را خنثی کنند.
مشکل و اختلال در رشد امیال جنسی
الگوهای محرک جنسی در دوران نوجوانی ایجاد می شوند. به همین دلیل اگر فرد در خانواده ای ناسالم بزرگ شود به طوری که خیلی سهل گیر و یا بسیار سخت گیر باشد می تواند در معرض خطر باشد. در خصوص عوامل خطر موجود در شیوه های تربیتی والدین می توانیم به : تعارض زیاد بین والدین، نظارت نامناسب والدین، عدم محبت والدین، عدم توجه به رفتارهای خوب فرزند توسط والدین اشاره کرد. یکی از مشکلاتی که در خصوص افراد دچار اختلال پارافیلیا وجود دارد این است که آن ها در خصوص ایجاد رابطه دوستی و همچنین حفظ آن دچار مشکل هستند.
آشنایی با انواع پارافیلیا
کتاب مرجع روانشناسی و روانپزشکی با نام دی اس ام ۵ و نسخه های قبل تر از آن که شامل DSM-IV و DSM-IV-TR می شوند هر کدام به گونه ای متفاوت بر تحریک جنسی متمرکز هستند.
اختلال تماشاگری جنسی : به این اختلال نظر بازی جنسی هم گفته می شود که در آن فرد بدون اجازه و رضایت فرد به صورت مخفیانه فعالیت های جنسی دیگران را نگاه می کند. برای مثال وقتی فردی در حال تعویض لباس است او در موقعیتی قرار می گیرد که بتواند او را ببیند.
اختلال نمایشگری : در این اختلال فرد اندام تناسلی اش را در مکان های عمومی به دیگران نشان می دهد.
اختلال مالش دوستی : در این اختلال فرد به افراد نزدیک می شود و بدون اجازه و رضایت دیگران به اندام جنسی آنها دست می زند و یا آلت جنسی شان را می مالد.
اختلال مازوخیسم : نام دیگر این اختلال آزارگری جنسی است، در این اختلال فرد از این که تحقیر شود و یا مورد ضرب و شتم قرار بگیرد بسیار لذت می برد.
اختلال سادیسم : این اختلال تحت عنوان آزارگری جنسی نیز شناخته می شود و فرد از این که به دیگران آزار برساند و آنها را مورد ضرب و شتم قرار دهد لذت می برد.
اختلال پدوفیلیا : در این اختلال فرد با کودکان که اغلب سنشان کمتر از ۱۳ سال است فعالیت جنسی برقرار می کند.
اختلال فتیشیسم : در این اختلال فرد نسبت به اشیا غیر زنده و یا بخشی از بدن شیفتگی جنسی شدیدی دارد. برای مثال یکی از انواع آن خواب دوستی است و در آن، فردی که چنین فتیشی را دارد از این که افراد در حال خواب را تماشا کند لذت می برد. و یا یکی دیگر از انواع با نام اروفیلیاست که در آن فرد از دیدن افراد در حال ادرار و یا مدفوع لذت می برد و یا حتی از طریق فکر کردن به آن نیز لذت می برد. پیشنهاد می شود تا مقاله روش های درمان فوت فتیش را مطالعه نمایید.
اختلال مبدل پوشی : در این اختلال فرد لباس زیر جنسی مخالف را می پوشد و کسب لذت می کند و موجب می شود تا تمامی عملکردهای فرد تخریب شود. نکته ای که وجود دارد این است که هرگز نباید اختلال مبدل پوشی را با افرادی که تمایل دارند تا جنسیت شان را تغییر دهند اشتباه بگیریم چرا که این افراد به یکدیگر به صورت کامل فرق دارند. در زیر مجموعه مبدل پوشی، اختلالی وجود دارد و به طور خاص به مردانی اشاره دارد خودشان را به صورت زن تجسم می کنند تا به لذت برسند.
شناخت سایر اختلالات پارافیلیا
برخی دیگر از اختلالات پارافیلیا وجود دارند که تمامی ملاک های اختلال پارافیلیک را ندارند ولی باعث ناراحتی فرد می شود و در آن ها انگیزه های جنسی کنترل نشده ای وجود دارد. برای مثال : اختلال نکروفیلیا یا رابطه جنسی با جسد مردگان، اختلال سکس چت، اختلال کوپروفیلیا یا همان مدفوع خواهی و اختلال زوفیلیا که همان برقراری ارتباط جنسی با حیوانات است.
یکی از نکاتی که وجود دارد در خصوص رابطه جنسی به صورت اجباری و یا همان تجاوز است که چنین حالتی تحت عنوان پارافیلیا شناخته نمی شود و باید آن را از جنبه های دیگر مورد بررسی قرار داد.
اختلال پارافیلیا چگونه تشخیص داده می شود؟
در خصوص تشخیص اختلالات پارافیلیا، متخصصانی چون روانپزشکان، روانشناسان، پرستاران روانپزشکی، دستیاران پزشک و همچنین مددکاران اجتماعی می توانند آن را تشخیص دهند. این متخصصان در ابتدا با فرد مصاحبه می کنند و سپس تحت معاینه فیزیکی قرار می گیرند و اگر روند تشخیص پیچیده بود او را به متخصصی دیگر ارجاع می دهند.
برای مصاحبه نیز از پرسشنامه استفاده می شود و فرد متخصص به صورت کامل وجود هر گونه سابقه قبلی را بررسی می کند تا بتواند به درستی تشخیص گذاری کند و اختلال پارافیلیا را از سایر اختلالات روانی جدا کند. برای مثال افرادی که اختلال پدوفیلیا دارند غالبا از یک اختلال شخصیت و یا یک اختلال خلقی رنج می برند و حدود ۶۰ درصد از آن ها یکی یا چند اختلال پارافیلیای دیگر چون نمایشگری جنسی، چشم چرانی یا سادیسم نیز دارند.
برای تشخیص اختلال باید برانگیختگی فرد به حدی باشد که حداقل ۶ ماه به صورت مداوم وجود داشته باشد و تمامی عملکردهای فرد را تحت تاثیر قرار دهد و موجب تخریب آن ها شود. فردی که دارای اختلال پارافیلیا است به صورت مستمر در ذهنش با جاذبه های جنسی نامتعارف تحریک می شود و این تحریک موجب ناراحتی در او می شود.
درمان اختلال پارافیلیا
در مورد این که چه تعداد از افراد دارای اختلال پارافیلیا هستند اطلاعات دقیقی در دست نیست. چرا که بسیاری از آن ها به دلیل داشتن چنین اختلالی هرگز برای درمان مراجعه نمی کنند و در خلوت خودشان رنج می برند و هیچوقت هم اختلال خود را گزارش نمی دهند و فقط افرادی که توسط سیستم قضایی دستگیر می شوند تحت بررسی قرار می گیرند و آن ها هم بیشتر اختلال پدوفیلیا دارند.
حدود ۳ الی ۵ درصد از مردان دارای چنین اختلالی هستند و فقط ۱ الی ۶ درصد را زنان تشکیلی می دهند، بنابراین بیشتر افرادی که دارای چنین اختلالی هستند از بین مردان هستند. در خصوص زنان هم باید گفته شود که خیلی کمتر تشخیص داده می شوند و حتی افرادی که آن ها را ارزیابی می کنند در این خصوص شک و تردید دارند.
در خصوص مردان نیز همانطور که گفته شد به طور معمول از چند اختلال رنج می برند، برای مثال تقریبا یک سوم افرادی که پدوفیلیا دارند یک یا چند اختلال دیگر هم در آن ها وجود دارد. نکته بسیار مهمی که در این خصوص وجود دارد این است که بسیاری از افرادی که دچار اختلال پارافیلیا هستند از قبل از ۱۳ سالگی چنین فانتزی هایی را تجربه کرده اند، بنابراین اگر در این دوران شرایطی باشد که بتوانیم آن ها را شناسایی کنیم فرایند درمان خیلی زودتر رخ خواهد داد و مانع بسیاری دیگر از آسیب ها می شویم.
روش های درمان پارافیلیا
افرادی که اختلال پدوفیلیا دارند به دلیل کارهایی که با قربانیان خودشان انجام داده اند موجب شده اند تا آن ها دچار اختلالات و بیماری های وحشتناک روانی شوند و از طرف سیستم قضایی دستگیر شده اند، از این رو محققان بسیاری بر روی این افراد تمرکز کرده اند و آن ها را به صورت دقیق مورد مطالعه قرار می دهند. نکته ای که لازم است به آن توجه شود این است که فقط افرادی درمان می شوند که انگیزه و اراده لازم برای کنترل و مدیریت این رفتارها را داشته باشند در غیر این صورت فرایند درمان هرگز رخ نمی دهد.
روان درمانی اختلال پارافیلیا
برای روان درمانی این سری از اختلالات از روش درمان شناختی رفتاری و یا همان سی بی تی استفاده می شود. به این شکل که به افراد کمک می شود تا بتوانند به صورتی منطقی افکار و باورهای نادرست شان را تشخیص دهند و با آن ها مبارزه کنند. از طرف دیگر لازم است تا به این افراد مهارت همدلی آموزش داده شود تا بتوانند با افراد قربانی همدلی کرده و به دنبال آن تکانه هایشان را کنترل کنند.
در این روش درمان رویکرد مشابه روند درمان افراد معتاد به مواد مخدر است. در این روش به آن ها آموزش داده می شود تا همیشه بتوانند موقعیت هایی که موجب تحریک آنها می شود را شناسایی کنند و بتوانند پاسخ مناسبی بدهند و با آموزش مهارت های اجتماعی به آن ها کمک می شود تا بتوانند روابط سالم و خوبی را با دیگران داشته باشند.
درمان به وسیله دارو در پارافیلیا
در این روش از داروهایی استفاده می شود که هورمون مردانه تستوسترون سرکوب شود و به دنبال آن میل جنسی در افراد پدوفیلیا کاهش می یابد. البته قابل ذکر است که داروهایی که هورمون تستوسترون را سرکوب می کنند حداقل ۳ الی ۱۰ ماه زمان لازم است تا تاثیر بگذارند.
همچنین تحقیقاتی نیز در اثر بخشی بازجذب سروتونین برای درمان پدوفیلیا انجام شده است که نتایج آن متفاوت بوده است و بیشتر باید در این زمینه تحقیق شود. باید اشاره شود که داروهای SSRI ها هم برای کاهش وسواس های جنسی موثر بوده اند و تمایلات پارافیلیا را به شدت کاهش می دهند و موجب میشود تا فرد بتواند تکانه هایش را کنترل کند.
نمونه هایی از داروهای اثر گذار از گروه SSRI ها عبارتند از : فلوکستین یا پروزاک، سرترالین یا همان زولوفت، پاروکستین یا پاکسیل، اسیتالوپرام یا لکساپرو، سیتالوپرام یا سلکسا و ورتیوکستین یا برینتلیکس. تحقیقاتی که در این زمینه انجام شده است نشان می دهد که داروهای محرک مثل متیل فنیدات یا همان ریتالین باعث می شود تا اثر بخشی داروهای SSRI افزایش یابد و نالترکسون نیز برخی از وسواس های جنسی مربوط به پارافیلیا را کاهش می دهد.
برای کاهش سطح تستوسترون به منظور کاهش میل جنسی و از بین برن فانتزی های مخرب جنسی و همچنین تمایلات پارافیلیک می توان از داروهای ضد آندروژن، از جمله آنالوگ های مصنوعی مثل مدروکسی پروژسترون استات و آنالوگ‌های هورمون آزادکننده گنادوتروپین مانند لوپرورلین استفاده کرد. نکته ای که در خصوص این داروها وجود دارد این است که به دلیل نوع فرمول شان باعث می شوند تا هم اثر بیشتر و طولانی مدتی داشته باشند و هم فرد بیمار به درمان پایبند باشد.
فرایند درمان پارافیلیا چه مدت طول می کشد؟
همانطور که در خصوص اختلال پارافیلیا اشاره شد، این اختلال دارای پیچیدگی های فراوان است به همین دلیل برای پارافیلیاهای ساده حداقل ۲ سال زمان نیاز است که فرد درمان شود. در خصوص افرادی هم که اختلال پارافیلیا ندارند ولی مرتکب خشونت در روابط جنسی و تجاوز شده اند باید سایر تشخیص ها داده شود و فرایند درمان آن ها نیز به کلی با درمان اختلال پارافیلیا متفاوت است.
در خصوص اختلالات پارافیلیا نکته بسیار مهم این است که اکثر افرادی که زیر نظر هستند شامل افرادی است که سیستم قضایی آن ها را به دلیل مشکلات جنسی از قبیل پدوفیلیا دستگیر کرده است و دسترسی به سایر افراد به راحتی امکان پذیر نیست چرا که به دلیل احساس گناه و حس شرمندگی هرگز خودشان برای درمان اقدام نمی کنند. همچنین در مورد فرایند درمان نقطه ای که در نظر گرفته می شود دوری فرد از ایجاد مشکل است، یعنی مدت زمانی که فرد از اولین جرمش می گذرد. در سال ۲۰۱۵ کاکرین در این خصوص تحقیقاتی در مورد مداخلات دارویی بر روی افراد آزارگر جنسی انجام داد و شواهدی که به دست آمد بسیار ضعیف بود.
روش های پیشگیری از اختلال پارافیلیا
با توجه به ویژگی های مربوط به اختلال پارافیلیا کماکان این مشکل وجود دارد که نمی توانیم به درستی به افراد دارای این اختلال دسترسی داشته باشیم و آن ها را تحت درمان قرار دهیم و نتیجه درمان را بررسی کنیم، به همین دلیل فقط به افرادی که توسط سیستم قضایی دستگیر شده اند دسترسی داریم و میتوانیم مسیر جرم آن ها را بررسی کنیم.
از طرف دیگر این دسته از اختلالات را به عنوان انگ منفی در نظر می گیرند و به همین دلیل افراد از ترس شرمندگی برای درمان مراجعه نمی کنند. ولی در کل برای پیشگیری می بایست تا فرد از تمامی عواملی که مجدد او را به سمت اختلال می برند دوری کند.
بنابراین لازم است تا در مورد تمام اختلالات پارافیلیک درمان های لازم صورت گیرد و فرد فرایند درمان را به همراه یک درمانگر خبره طی کند تا بتواند به زندگی عادی و نرمالش در جامع برگردد. تمامی درمان ها هم بر روی کاهش میل جنسی به منظور کاهش افکار و فانتزی های تحریک کننده جنسی صورت می گیرد که بسیار موثر بوده و می تواند برای درمان اختلال بسیار موثر و مفید باشد. نکته بسیار مهم در این خصوص در مورد دانش و آگاهی متخصصان این حوزه است که می بایست با تمام علایم و نشانه های اختلالات پارافیلیا آشنا باشند و بتواند از طریق مصاحبه به تشخیص اختلال بپردازند.
