برنا اندیشان | مرجع تخصصی بهترین پکیج های آموزشی
اختلال پردازش حسی از جمله اختلال هایی است که به تازگی مورد مطالعه قرار گرفته است. در خصوص این اختلال افراد دچار اشتباهات زیادی می شوند، زیرا کودکانی که دچار اختلال پردازش حسی هستند هر روز رفتارهای متناقضی را از خودشان نشان می دهند و می تواند سبب بروز تفسیرهای اشتباه از رفتار شود. افرادی که گرفتار این نوع اختلال هستند در دریافت و پردازش اطلاعات ورودی مانند لمس و حرکت دچار مشکل هستند. یعنی این افراد ممکن است اطلاعات حسی را خیلی شدید یا ضعیف پردازش کنند.
به دلیل اهمیت اختلالات دوران کودکی لازم است تا به صورت کامل اختلال پردازش حسی را مورد مطالعه قرار دهیم و جنبه های گوناگون آن را به شما عزیزان علاقه مند به مقالات علمی قرار دهیم. پس تا انتهای مقاله با گروه علمی برنا اندیشان همراه باشید تا با هم در خصوص این اختلال گفتگویی داشته باشید و سپس درمان آن را آموزش دهیم.
پردازش حسی چیست؟
به طور کلی پردازش حسی عبارت است از این که فرد اطلاعات بیرونی را از طریق حواس خویش دریافت می کند و سپس آنها را مورد پردازش قرار می دهد و در نهایت نسبت به آن پاسخی را ایجاد می کنند. به عنوان مثال زمانی که دستتان را به جسمی بسیار داغ نزدیک می کنید سیستم لمسی شما فورا این پیام را می دهد که دست شما در حال سوختن است و شما نیز خیلی سریع دستتان را از آن شی داغ دور می کنید. پیشنهاد می شود تا مقاله درمان خودزنی کودکان را مطالعه نمایید.
زیرا زمانی که آسیبی به جسم شما وارد شود به دلیل ایجاد پاسخ درد فورا تلاش می کنید تا از آسیب جلوگیری نمایید. همچنین باید اشاره شود که بازتاب های زیادی در رفتار انسان ها وجود دارد که تمام آن ها بر اساس شرطی سازی کلاسیک ایجاد شده اند. حتی ممکن است بسیاری از پاسخ هایی که ایجاد می شود بازتاب کمتری داشته باشند و نیازی به پردازش زیادی نداشته باشند.
در خصوص صدا نیز به همین شکل است و زمانی که افراد صدای سگ را می شنوند خیلی سریع سرشان را به سمت صدا می گردانند. چرا که با شنیدن این صدا احساس خطر می کنند و در تلاش اند تا تهدید را از خودشان دور کنند. در خصوص افرادی که دچار اختلال پردازش حسی هستند باید اشاره شود که این افراد با کوچکترین وضعیت دچار مشکل می شوند و تمام روز آن ها درگیر آن شرایط می شود.
اختلال پردازش حسی
همانطور که گفته شد اگر فرد نسبت به محرک های خارجی مانند بو، طعم، صدا، لمس و … بیشترین یا کمترین واکنش را نشان دهد به این معناست که دچار اختلال پردازش حسی است. یعنی زمانی که دست فرد به جسم تیزی برخورد می کند با این که درد زیادی ندارد ولی چون او دچار اختلال پردازش حسی است به نحو شدیدی پاسخ می دهد که هیچ تناسبی با شرایط عادی ندارد. همچنین پیشنهاد می شود تا مقاله آموزش مهارت دوست یابی کودکان را مطالعه کنید.
به عبارت دیگر اختلال پردازش حسی یعنی ناتوانی در پردازش صحیح و سریع اطلاعات دریافت شده از حواس که می تواند برای فرد مشکلات بسیاری را ایجاد کند. به طوری که شخص نسبت به محرک ها حساسیت زیادی از خودش نشان می دهد و یا حتی ممکن است هیچ واکنشی را بروز ندهد.
به عنوان مثال کوچکترین صدا موجب می شود تا فرد به طور آنی تحریک شود و نتواند محیط های شلوغ را تحمل کند. بنابراین اگر مجموعه ای از نشانه های مربوط به اختلال پردازش حسی در کودک وجود داشته باشد لازم است تا به مشاور یا پزشک مراجعه کنیم.
به عبارت دیگر اختلال پردازش حسی نوعی اختلال فیزیولوژیک به حساب می آید که عملکرد انسان را در هنگام دریافت و پردازش اطلاعات حسی دچار مشکل می کند. به یاد داشته باشید که افراد دارای این اختلال به طور عامدانه رفتار نمی کنند و کارهایی که انجام می دهند در کنترل خودشان نیست و تمام تلاش آن ها مقابله با مشکل است ولی نمی توانند واکنش مناسبی به محرک های بیرونی از خودشان نشان دهند.برای مطالعه بیشتر به کارگاه روانشناسی فرزندپروری مراجعه نمایید.
کودکانی که دچار اختلال پردازش حسی هستند همواره توسط بزرگسالان تنبیه می شوند و یا آن ها را تحقیر می کنند. این در حالی است که تنبیه کردن هرگز مشکل را حل نمی کند و اضطراب بیشتری را به کودک تحمیل می کند و به جای حل مشکل موجب می شود تا فرد دچار مشکلات بیشتری شود.
نشانه های اختلال پردازش حسی
در ابتدا باید اشاره شود که این اختلال صرفا برای کودکان نیست و می تواند در بزرگسالان نیز وجود داشته باشد. در ادامه شما را با نشانه های این اختلال آشنا می کنیم تا بتوانید در تشخیص آن به درستی عمل نمایید.
- مشکل در پوشیدن لباس های تنگ
- عدم تحمل صداهای بلند
- کلافگی در محیط های شلوغ و خستگی مزمن
- با صدای بلند صحبت کردن
- حساس بودن نسبت به بوی عطر و مواد شوینده
- حساسیت بیش از حد به نور خورشید و فلاش دوربین
- تجربه های شنوایی، بینایی و لامسه غیر ملموس
- واکنش بیش از اندازه به صداها و تماس های بیرونی
- حواس پرتی بیش از حد و عدم توجه به پیرامون
- زودرنجی و حساسیت بیش از اندازه نسبت به محرک ها
- پرش فکر و عدم تمرکز
- ضعف در مهارت های حرکتی و آشفتگی در رفتار
- عدم ارتباط مفید و موثر با دیگران
- مشکل در مهارت نوشتن
- تداخل در الگوی خواب
- عادات غذایی نامناسب و ناخنک زدن به غذاها
- هنگام انجام کارهای بهداشتی مانند حمام کردن و … دچار اضطراب می شوند
سایر علائم اختلال پردازش حسی
این افراد فعالیت های شدید را دوست دارند تا بتوانند انرژی های تخلیه نشده شان را به راحتی آزاد کنند. مانند پریدن، دویدن و ضربه زدن به افراد و اشیا و چرخیدن به دور خود.
آنها همواره از وسایلی مانند تاب و چرخ و فلک دوری می کنند.
در ماهیچه هایشان احساس ضعف می کنند و نسبت به همسالانشان ضعیف تر هستند.
کودکانی که دچار اختلال پردازش حسی هستند برای انجام یک کار بیش از اندازه انرژی می گذارند. به عنوان مثال هنگام دویدن با سرعت بالایی می دوند و یا وقتی می خواهند مداد را در دست بگیرند آنقدر با فشار زیادی مداد را می گیرند که هنگام نوشتن میز به لرزه می افتد.
در رابطه با دیگران دچار مشکل هستند و نمی توانند گفتگوی دو نفره خوبی داشته باشند.
همواره به تنها بازی کردن علاقه دارند و انجام بازی های گروهی برایشان بسیار پیچیده است.
برای آن ها تغییر عادات بسیار مشکل است و تمایل دارند تا هر روز یک الگوی خاص را انجام دهند.
در پیدا کردن دوست و ایجاد رابطه صمیمانه دچار مشکل هستند و در این خصوص ضعف بسیار جدی دارند.
آن ها نمی توانند عقاید و نظراتشان را به راحتی با دیگران در میان بگذارند.
کودکان دارای این اختلال همواره در انجام دستورالعمل های خانه و مدرسه دچار مشکل هستند.
این افراد در مهارت بازی حسی، حرکتی و همکاری با دیگران دچار ضعف هستند.
حافظه و تمرکز آنها دچار مشکل است و نمی توانند به درستی برنامه ریزی انجام دهند.
تاثیر اختلال پردازش حسی بر گفتار کودکان
شاید برقراری رابطه با دیگران برای شما بسیار آسان باشد ولی باید بدانید که ایجاد رابطه برای افرادی که دچار اختلال پردازش حسی هستند بسیار سخت و مشکل است. چرا که اختلال پردازش حسی یک مشکل فیزیولوژیکی است و زمانی که فرد می خواهد از گفتار و زبان خود استفاده کند به شدت دچار مشکل می شود و در طبقه بندی و دستور زبان به شدت با چالش مواجه می شود.همچنین پیشنهاد می شود تا مقاله فرایند یادگیری در کودکان را مطالعه نمایید.
زیرا زمانی که ما هر فعالیتی را انجام می دهیم بخش های مختلف مغز باید با هم هماهنگی های لازم را داشته باشند تا آن عمل به درستی انجام شود. در غیر این صورت تولید کلمه و گفتار به شدت دچار مشکل می شود و فرد نمی تواند به راحتی با دیگران ارتباط برقرار کند.
بنابراین انجام فعالیت های مختلف نیاز به هماهنگی بخش های مختلف مغز دارد و نیاز است تا آن ها با یکدیگر ادغام شوند و در نهایت فرایند ادراک در کودک به درستی انجام شود. از این رو زمانی که ادراک های حسی فرد دچار اختلال می شود در مهارت های ارتباطی نیز گرفتار مشکل می شوند و نمی توانند نظرات و عقایدشان را در قالب زبان به دیگران منتقل کنند.
از این رو می توانیم مشکلات فراوانی مانند صحبت کردن، مهارت های حرکتی یا پیشرفت های تحصیلی را در کودکان مشاهده کنیم که تمام آن ها به اختلال پردازش حسی و جنبه های مختلف آن وابسته است. به همین دلیل معلمان، مربیان و والدین باید اطلاعات بالایی در این خصوص داشته باشند و نسب به اختلال آگاه باشند تا هر زمان مشکلی در این زمینه برای کودک ایجاد شد خیلی سریع برای درمان اقدام نمایند.
تشخیص اختلال پردازش حسی
هر فردی که گرفتار این اختلال است هیچ حس خوبی نسبت به شرایط ندارد. زیرا خود کودک در هنگام انجام فعالیت ها متوجه می شود که برخی از کارها کمی سخت تر از کارهای دیگر است و همین موضوع به شدت او را اذیت می کند.
شایان ذکر است که این کودکان به دلیل داشتن اختلال پردازش حسی دچار خستگی و تنبلی می شوند و از این رو ممکن است دیگران آن ها را اذیت کنند. این در حالی است که او دارای مشکل است و از روی قصد چنین کاری را انجام نمی دهد. از این رو والدین نباید کودک خود را تنبیه یا تحقیر کنند چرا که این کار موجب می شود تا اعتماد به نفس کودک دچار خدشه شود و در نتیجه احساس یاس و افسردگی بر او چیره می شود. برای یادگیری بیشتر به کارگاه روانشناسی اختلالات یادگیری مراجعه نمایید.
در ادامه برخی دیگر از نشانه ها را مورد بررسی قرار می دهیم که به شما کمک می کند تا بتوانید متوجه شوید آیا فرزندان دچار اختلال پردازش حسی است یا او سالم و است و گرفتار هیچ مشکلی نیست. چرا که این اطلاعات به شما کمک می کند تا بتوانید در صورت بروز هرگونه مشکل خیلی سریع اقدامات لازم را در خصوص درمان فرزندتان انجام دهید.
مشکلات هماهنگی
این مشکلات در فعالیت ها و مهارت های حرکتی ریز و درشت به خوبی قابل مشاهده است. برخی از کودکان ممکن است در خصوص مهارت هماهنگی دچار مشکل باشند و انجام بسیاری از کارهای ساده برایشان سخت و دشوار باشد.
مشکلات رفتاری
کودکانی که گرفتار اختلال پردازش حسی هستند ممکن است در خصوص پردازش های هیجانی بسیار تکانشی عمل کنند و در نتیجه رفتارهای بی دقتی زیادی از خودشان نشان دهند. این افراد برنامه ریزی خاصی برای انجام کارها ندارند و هر زمان که دلشان بخواهد کارهایشان را انجام می دهند. برخی دیگر از کودکان نیز در هنگام مواجه شدن با سختی ها از خودشان رفتارهای پرخاشگرانه نشان می دهند و در نتیجه دچار انزوا و سرخوردگی می شوند.
حساسیت کمتر یا بیش از اندازه
این کودکان ممکن است هنگام کارهایی مانند لباس پوشیدن، غذا خوردن واکنش هایی همچون ترس و پرتاب اشیاء را از خودشان می دهند. در بزرگسالی نیز این افراد از خودشان رفتارهای واکنشی نشان می دهند و مشابه دوران کودکی از خودشان اضطراب و پرخاشگری نشان می دهند. بعضی از این کودکان واکنش های افراطی از خودشان نشان می دهند و در انجام کارها به صورت غیر عادی رفتار می کنند.
درمان اختلال پردازش حسی
همانطور که متوجه شدید افرادی که گرفتار اختلال پردازش حسی هستند دارای شرایط ویژه ای هستند که لازم است تا به آن ها توجه خاصی شود. از این رو تشخیص به موقع اختلال می تواند باعث شود تا خیلی سریع برای درمان اختلال اقدام کنیم و در نتیجه از بروز آسیب های دیگر جلوگیری نماییم.
به یاد داشته باشید که اگر مشکل فرد درمان نشود می تواند در بزرگسالی نیز ادامه یابد و در نتیجه تمام ابعاد زندگی شخص را تحت تاثیر قرار می دهد. اولین کاری که لازم است انجام دهیم این است که بدانیم کدام حس در فرد به صورت غیر طبیعی بروز داده می شود و شخص نسب به چه محرک هایی از خودش واکنش های غیر عادی نشان می دهد.
گفتار درمانی
گفتار درمانی به فرد کمک می کند تا مهارت های زبانی اش را تقویت کند و در نتیجه بهتر می تواند مهارت ها حرکتی و زبانی اش را به کار ببرد. از طرف دیگر به یاد داشته باشید که گفتار درمانی به گسترش مهارت های ارتباطی فرد نیز کمک می کند و در نتیجه اگر شخص دچار مشکلات شنوایی باشد نیز بهبود می یابد.
اگر شرایط بسیار حاد باشد و کودک نتواند صحبت کند متخصص گفتار درمانی از روش های مکمل و جایگزین استفاده می کند تا بتواند مشکلات زبانی فرد را درمان کند. روش های مکمل و جایگزین نوعی ارتباط غیر کلامی است که در آن برای کمک به ارتباط برقرار کردن از تصاویر، نمادها و وسایل الکترونیکی کمک گرفته می شود.
یکی دیگر از کارهایی که متخصصان انجام می دهد این است که به تدریج غذاهایی با بافت های گوناگون را به رژیم غذایی کودک اضافه می کنند. کودکانی که دچار اختلال پردازش حسی هستند احتمالا از خوردن بعضی از غذاها به دلیل بافت خاص و حسی که دارند اجتناب می کنند. همکاری نزدیک خانواده با گفتار درمانگر و سایر متخصصین کادر درمانی باعث می شود بهترین نتیجه حاصل شود.
کاردرمانی
یکی از مهمترین روش های درمان برای کودکان اختلال پردازش حسی کاردرمانی است که شامل موارد گوناگونی می شود. متخصصان این حرفه کارهایی برای گسترش دامنه مهارت ها و علاقه مندی های کودک استفاده می کنند. آنها رژیم غذایی خاصی را استفاده می کنند تا بدن کودک بتواند حس های اصلی خود را تنظیم کند. همچنین در مورد واکنش های مناسب کودک به تحریکات حسی آموزش هایی داده می شود.
با توجه به مشکل ارتباطی این کودکان استفاده از داستان های اجتماعی هم بخشی از کارهای آموزشی متخصصان است. سبک های فرزندپروری خاصی هم برای مدیریت رفتار این کودکان به خانواده ها آموخته می شود تا سریع تر به نتیجه برسند.
تغییر سبک زندگی
یکی از درمان های مکمل طب سوزنی است که باعث کاهش اختلال پردازش حسی می شود هر چند که تحقیقات علمی هنوز این گونه روش ها را ثابت نکرده اند. گاهی استفاده از روش ماساژ تحت نظارت یک متخصص نیز می تواند مناسب باشد.
استفاده از هدفون های حذف صدا می تواند به تعدیل صداهای اضافی محیط کمک نماید. برای آنهایی که به لباس های تنگ حساسیت دارند پوشیدن لباس های گشاد گزینه خوبی است. کودکی که به بو حساسیت دارد همراه داشتن یک کیسه کوچک دارای مواد معطر یا پوشاندن بینی با یک دستمال دیگر راهکارهای مناسبی هستند. کودک می تواند در مکان هایی که چراغ های پر نور دارند عینک آفتابی بزند. کودکانی که دچار حساسیت ضعیف نسبت به فضا و تعادل هستند استفاده از ورزش هایی مانند شنا، اسب سواری و پریدن روی ترامپولین توصیه می شود.
نتیجه گیری
در این مقاله به صورت کامل با اختلال پردازش حسی آشنا شدید و ابعاد مختلف آن را مورد بررسی قرار دادیم. به یاد داشته باشید که در بسیاری از موارد مشکلات فرد به قدری افزایش می یابد که والدین را با چالش های بسیاری روبرو می کند. اگر شما نیز در این زمینه دچار مشکل هستید لازم است به یک روانشناس متخصص مراجعه نمایید.
