برنا اندیشان | مرجع تخصصی بهترین پکیج های آموزشی
امروزه با توجه به رشد صنعت و تکنولوژی و زندگی شهرنشینی مشکلات و معایب زیادی برای زندگی انسان ایجاد شده است که موجب شده تا انسان امروزی با وجود زندگی آرام و راحت با استرس و اضطراب دست و پنجه نرم کند. در این بخش از مجله عملی برنا اندیشان تصمیم داریم تا مقاله ای با عنوان موریتا درمانی و تاثیر آن بر استرس و اضطراب را در اختیار شما علاقه مندان به درمان اختلالات روانی قرار دهیم. اگر تمایل دارید تا با این روش درمانی آشنا شوید تا انتهای مقاله با گروه علمی برنا اندیشان همراه باشید.
آشنایی با روش درمان موریتا درمانی
کلمه شینکی شیتزو (shinkeishitsu) در کشور ژاپن به افرادی اطلاق می شود که مضطرب هستند و همچنین دارای افکار کمال گرایانه می باشند و در کنار این خصوصیات شرم و خجالت و درگیری فکری نیز جز صفات آن ها شناخته می شود. موریتا که در ادامه بیشتر با او آشنا می شویم همواره به دنبال روشی بود که بتواند این گونه افراد را درمان کند.پیشنهاد می شود تا مقاله اختلال کیوفوشو تایجین و روش های درمان آن را مطالعه نمایید.
در روش درمانی که او ارائه کرد ما شاهد هستیم که هم دارای خصوصیات علم روانشناسی است و هم عصاره ای از افکار و باورهای ذن و بودیسم در آن وجود دارد. امروزه این روش بسیار کاربردی است به صورتی که در روش های درمان استرس و اضطراب برای خودش جایگاه ویژه ای پیدا کرده است.
همه انسان ها امروزه دچار انواع استرس هستند و به گونه ای استرس بخش جدایی ناپذیر زندگی انسان شده است. به گونه ای که با استرس هایی مثل جایگاه شغلی، آینده، اقتصاد، کار و … روبرو هستیم و تمام این استرس ها زندگی انسان ها را تحت تاثیر قرار می دهد.
پیشنهاد ویژه : کارگاه روانشناسی درمان اختلال اضطراب فراگیر
شاید شما هم در مورد کشور ژاپن بسیار شنیده باشید که افراد در آن کشور همواره در حال کار هستند و نظم و ترتیب به عنوان ارزشی پذیرفته در آن کشور محسوب می شود. ولی باید بدانیم که حتی در آن کشور هم استرس بخش از زندگی مردم شده است و به عبارتی استرس یک پاندمی بزرگ برای تمام مردم دنیاست.
در کشور ژاپن برای درمان استرس از روشی به نام موریتا (Morita) استفاده می شود که در ادامه قصد داریم تا شما را با این روش درمانی آشنا کنیم تا بتوانید با استفاده از آن بر تمامی استرس های زندگی غلبه کنید.
موریتا چیست؟
در ابتدا لازم است تا با این واژه آشنا شویم و ببینیم این کلمه از کجا ریشه گرفته است. یکی از روان درمانگران ژاپنی با نام شوما موریتا (Shoma Morita) که از پیروان مذهب بودا بوده است روشی را ابداع نموده است که به کمک آن میتوانیم بسیاری از اختلالات روانی از جمله اضطراب، وسواس و استرس را درمان کنیم. در ابتدا از روش موریتا درمانی برای کاهش استرس های مزمن و وسواس های فکری و همچنین بیماری های روانی استفاده می شده است ولی امروزه بیشتر از موریتا درمانی برای درمان استرس و مشکلات روانی استفاده می شود.
در مورد روش های غربی باید اشاره شود که این روش ها اغلب بر روی ایجاد تفکر مثبت تاکید دارند و باور دارند از طریق افکار مثبت می توانیم احساسات و عملکرد افراد را کنترل و مدیریت کنیم. اما نکته ای که وجود دارد این است که در روش موریتا درمانی با رویکرد دیگری روبرو هستیم به طوری که در این روش ابتدا احساسات جدیدی در فرد ایجاد می شود و سپس تلاش می شود تا احساسات جدید با احساسات گذشته جایگزین شود.
نگاهی به پیش فرض های موجود در موریتا درمانی
هر رویکردی برای خودش دارای ویژگی های خاصی است که برای یادگیری آن نیاز است تا با آن پیش فرض ها آشنا شویم و بدانیم که آن ها شامل چه بخش هایی هستند. در ادامه با برنا اندیشان همراه باشید تا شما را با این پیش فرض ها به طور کامل آشنا کنیم.
دو بعدی بودن پدیده ها
وقتی به جهان هستی می نگریم متوجه خواهیم شد که هر چیزی که در آن وجود دارد دارای دو بعد و یا همان دو سویه است. به عنوان مثال : رضایت بخش و ناراحت کنند، آرام و خشن، خوب و بد، مهربان و نامهربان و هزاران مثال دیگر که خودتان می توانید آن ها را نام ببرید.
پیشنهاد ویژه : کارگاه آموزش کامل شناخت درمانی
زمانی که شما متوجه شدید یکی از این ابعاد در شما وجود دارد باید با دقت بیشتری به درون خودتان بنگرید تا مشاهده کنید که بعد دوم نیز در شما وجود دارد. به خاطر داشته باشید که اگر به تمام ابعاد زندگی به درستی توجه نکنید نمی توانید آن را به درستی درک کنید. بنابراین در این روش درمان فرد درمانگر باید به مراجع نشان دهد که به جهان هستی توجه کنید و مشاهده کند که پدیده های پیرامونش دارای دو سویه است.
احساسات طبیعی هستند
یکی از باورهای موریتا این است که انسان باید به این قدرت برسد تا بتواند احساساتش را در زندگی بپذیرد. این احساسات ممکن است منفی و یا مثبت است ولی فرد باید بدون توجه به مثبت و منفی بودن احساسات آن ها را بپذیرد.
زمانی که شما احساسات خودتان را به صورت عمیق می پذیرید به شما کمک می کند تا تمام استرس و اضطرابی که دارید به انرژی مثبت تبدیل شود. بنابراین زمانی که شما فردی را از دست می دهید می دانید که غم و اندوه لازمه این اتفاق است و چه بخواهید و چه نخواهید باید با آن کنار بیایید و چون شما آن را پذیرفته اید تلاش نمی کنید که آن را تغییر دهید و با خوش آمدگویی به احساسات تان می توانید به آسانی آن ها را بپذیرید و در این فرایند به درک واقعی احساساتتان دست یابید.
پیشنهاد ویژه : کارگاه آموزش کامل رفتار درمانی
یکی از ویژگی های مهم موریتا درمانی که باعث می شود تا با سایر رویکردهای غربی متمایز شود در این همین ویژگی است که بیان می کند نیازی نیست انسان به دنبال تغییر در احساساتش باشد بلکه بر این موضوع هیچ پافشاری نمی کند و به شما می آموزد که باید احساسات خود را بپذیرید.
شناخت انواع خود
در روش موریتا درمانی باور بر این است که انسان دارای تعدادی خود است. یعنی ما می توانیم احساسات و هیجانات متفاوتی را تجربه نماییم ولی مجبور نیستیم تا قربانی آن ها شویم. به این معنا که ما در بخش هیجانی خودمان می توانیم احساسات متفاوتی داشته باشیم ولی در رفتار به روش دیگری عمل کنیم و این رفتار بر اساس نوع موقعیت متفاوت است.
خود سازنده
زمانی که انسان درگیر مشکلات روانشناختی می شود به این معناست که خودش را صرفا درگیر یک بعد کرده است و به عبارتی او خودش را فقط مشغول بعد منفی کرده است و برای رهایی از این شرایط لازم است تا به بخش مثبت نیز توجه کند.
تمام این پیش فرض ها در موریتا درمانی با هم ترکیب می شوند و باعث می شود تا فرد فرایند درمان را به درستی طی کند و سلامت روانش را به دست آورد.
آشنایی با فرایند درمان موریتا
موریتا درمانی دارای ۴ فاز است که در ادامه هر یک از آن ها را به صورت کامل توضیح خواهیم داد.
فاز اول موریتا درمانی
در بخش اول درمان به وسیله استراحت کامل آغاز می شود. به طوری که فرد درمانجو به مدت یک هفته در استراحت مطلق قرار می گیرد و هیچ شخصی اجازه ندارد تا با او صحبت کند و هچنین خود آن فرد هم نباید با کسی صحبت کند. در کنار این کارها حتی فرد باید از تمام رسانه ها و دستگاه های الکترونیکی مانند تلویزیون و کتاب و روزنامه و موبایل فاصله بگیرید و در این مدت فقط با دکترش در ارتباط باشد که آن هم خیلی محدود می باشد.
در این مدت که فرد در حال استراحت است فرصتی پیدا می کند تا بتواند افکار خودش را زیر زره بین ببرد و بتواند تمامی احساساتش را رصد کند و به تمامی اهدافی که برای خودش تدوین کرده است فکر می کند.
فاز دوم موریتا درمانی
در بخش دوم درمان موریتا فرد نباید هیچ کار پیچیده ای انجام دهد و فقط باید فعالیت های ساده ای مانند خاطره نویسی، آرام سازی، تمرینات تنفسی و پیاده روی انجام دهد.
فاز سوم موریتا درمانی
در این بخش از درمان فعالیت های فیزیکی آغاز می شود و درمانجو باید به انجام فعالیت هایی بپردازد که به آنها علاقه دارد. وقتی که فرد این کارها را انجام می دهد باعث می شود تا احساسات جدیدی در او ایجاد شود و زمانی که او در فعالیت های مورد علاقه اش غرق می شود باعث می شود تا هم احساسات خوبی مانند لذت بردن را تجربه کند و از طرف دیگر می تواند خونسردی را با تمام عمق وجودش درک کند.
شخص در این مرحله از درمان کاری را که خیلی به آن علاقه دارد را با عمق وجودش انجام می دهد و بعد از مدتی متوجه می شود که ساعت هاست با تمرکز و علاقه بالا در حال انجام کاری است که خیلی به آن علاقه دارد و در این مدت هم هیچ توجهی به ساعت و زمان نکرده است. در علم روانشناسی به این حالت غرقگی (Flow) گفته می شود که فرد با تعهد و تمرکز بالایی یک فعالیت را آغاز می کند و با لذت تمام مشغول آن فعالیت می شود.
فاز چهارم موریتا درمانی
در مرحله آخر که فرد تمام مراحل درمان را پشت سر گذاشته است با اهداف و احساسات جدیدی که ایجاد شده است آماده است تا وارد جامعه شود.
درمان اضطراب با موریتا درمانی
در این روش درمان از مراجع خواسته نمی شود که با احساسات آزاردهنده اش مبارزه کند. به عنوان مثال اگر شما با روش شناخت درمانی آشنا باشید مشاهده می کنید که درمانگر در این روش درمانی تلاش می کند تا افکار منطقی را جایگزین افکار غیر منطقی فرد کند. ولی در موریتا درمانی شرایط متفاوت است و درمانگر به دنبال چنین کاری نیست.
بلکه در این روش هرگز به اضطراب به عنوان یک پدیده کاملا منفی نگریسته نمی شود و باور بر این است که اضطراب دارای بخش های مثبت هم می باشد. به عبارت دیگر زمانی که انسان به سمت رشد و شکوفایی حرکت می کند اضطراب نیز به سراغ او می آید بنابراین اضطراب پدیده ای واقعی است و در آن هم جنبه های مثبت و هم جنبه های منفی قرار دارد و اگر فردی گرفتار اختلال اضطراب شده است و به طور کلی در حال آسیب دیدن است به این معناست که او فقط به جنبه منفی اضطراب توجه می کند و سایر جنبه های آن را نادیده گرفته است.
پیشنهاد ویژه : کارگاه آموزش تغییر رفتار در بزرگسالان
در روش موریتا به فرد آموزش داده می شود تا با اضطراب خویش روبرو شود. به این شکل که در آغاز فرد می بایست تا احساسات و اضطرابش را بپذیرد و دو مرحله دوم بدون آن که بخواهد به تاثیرات آن احساسات توجه کند باید در عمل و رفتار هم فعالیت کند و خودش را اسیر چنین احساساتی نبیند.
نکته مثبتی که در این روش درمانی وجود دارد این است که نیاز شما نگران فرایند درمان باشید چرا که موریتا درمانی به شکلی است که وقتی فرد آن را آغاز می کند اضطراب نیز شروع به کاهش می کند و اصلا ذهنتان را از این بابت مشغول و نگران نکنید.
آشنایی با قانون ۲۱ روز
بسیاری از روانشناسان باور دارند که انسان می تواند در مدت بیست و یک روز یک عادت را در خودش از بین ببرد و یا یک عادت جدید را در خودش ایجاد کند. مهم ترین نکته ای که در این بین وجود دارد این است که در این روش به صورت کامل آن عادت در فرد نهادینه می شود و می تواند به عنوان یک کار روتین آن را انجام دهد.
برای مثال اگر شما می خواهید مطالعه و خواندن کتاب را در خودتان انجام دهید می توانید از این روش استفاده کنید و در مدت ۲۱ روز متوجه خواهید شد که عادت مطالعه در شما نهادینه شده است و دیگر شما به طور اتوماتیک به سمت کتاب می روید و مطالعه می کنید.
سوالی که وجود دارد در خصوص مدت زمان ۲۱ روز آن است که چرا دانشمندان چنین عددی را انتخاب کرده اند؟ در این مورد باید اشاره شود که این عدد به دوره های تغییر رفتار در انسان اشاره دارد و در افراد مختلف می تواند تعداد روزها کمی متغیر باشد، یعنی برای فردی ممکن است بیشتر از ۲۱ روز شود و برای فرد دیگری هم کمتر از ۲۱ روز باشد.
هفته اول
برای شروع این فرایند در مرحله اولی لازم است تا آن عادت را بر روی یک کاغذ بنویسید. البته این عادت می تواند هم عادتی باشد که بخواهیم آن را ترک کنیم و هم عادتی که قصد داریم تا آن را در خودمان ایجاد کنیم تا جزئی از رفتارمان باشد. سپس باید آن را به بخش های ریزتر تقسیم کنید. به عنوان مثال اگر فردی تصمیم دارد تا عادت وسواس را ترک کند چرا که این رفتار او را آزار می دهد و زمانی که او به حمام می رود حداقل ۸ مرتبه خودش را شستشو می دهد و حالا تصمیم گرفته است تا با استفاده از روش ترک عادت ۲۱ روزه این عادت مخرب را ترک کند.
در قدم اول فرد باید آن ۸ بار شستشو را به ۷ بار کاهش دهد. به طوری که بعد از پایان روز اول اگر در انجام کار موفق بودید باید به خودتان نمره دهید و سپس به دنبال آن به خودتان یک پاداش مانند هدیه دهید و اگر هم در انجام آن کار موفق نبودید باید خودتان را تنبیه کنید، برای مثال حق ندارید به مدت چند روز از تلفن همراه استفاده کنید.
پیشنهاد ویژه : کارگاه آموزش تغییر سبک زندگی
حال در روز دوم زمانی که از خوب بیدار می شوید باید به خودتان بگویید که امروز حتما باید بهتر از دیروز عمل کنم. اگر شرایط به شکلی بود که شما آمادگی لازم را داشتید حتما باید برای خودتان هدف بعدی را قرار دهید و مجدد مانند روزهای قبل به خودتان نمره دهید.
هفته دوم
وقتی که هفته دوم آغاز شد باید به برگه عادت خودتان نگاهی بیندازید و اگر شما موفق شده اید تا آن عادت را به خوبی ترک کنید و در تمام روزها موفق عمل کرده اید می توانید قدم هایتان را بزرگ تر کنید و روال ارزشیابی را هر شب می بایست انجام دهید.
هفته سوم
زمانی هفته سوم آغاز شد و خودتان را ارزیابی کردید باید به خودتان بیشتر سخت بگیرید و تمام تلاشتان را بکنید تا تغییرات را به بیشترین حد خودش برسانید. برای مثال اگر روزانه ۱ ساعت مطالعه می کردید برای این هفته آن را بیشتر کنید، به طوری که حتی اگر توانستید برای تمام کردن کتاب برنامه ریزی نمایید.
در نظر داشته باشید که این روند را همین طور ادامه دهید و در هفته آخر اگر متوجه شدید که هنوز عادت شما ایجاد و یا ترک نشده است باید یک هفته دیگر دوره را ادامه دهید تا بتوانید آن را تکمیل کنید و به مرحله نهادینه شدن عادت در خودتان برسید.
آشنایی با کاربردهای موریتا درمانی
در رابطه با این روش درمانی باید اشاره شود که این رویکرد صرفا به درمان اضطراب نمی پردازد و همانطور که گفته شد در درمان سایر اختلالات مانند انواع ترس ها و فوبیا ها نیز تاثیر دارد. برای مثال اگر شما از سخنرانی در جمع هراس دارید، این روش درمانی می توانید به شما کمک کند تا به راحتی این مشکل را درمان کنید و خیلی عادی در جمع سخنرانی کنید.
همان طور که اشاره کردیم موریتا درمانی به طور کامل با روش های غربی فرق دارد. برای مثال در رویکردهای غربی زمانی که بخواهند هراس فرد از سخنرانی در جمع را درمان کنند در ابتدا سایر احساسات آزاردهنده فرد را به چالش می کشند و سپس وارد مرحله درمان اختلال می شوند و بر روی خود مشکل تمرکز می کنند. اما در موریتا درمان روند درمان به طور کلی متفاوت است و به شما آموزش داده می شود که شما باید در ابتدا احساسات ناخوشایند خودتان را بپذیرید و سپس هدف گذاری کنید و برای فعالیت دست به کار شوید و به دنبال آن احساسات شما نیز تغییر خواهد کرد.
در رفتار درمانی نیز ما شاهد هستیم که بیان می کند نیاز نیست خیلی بر روی احساسات خود تمرکز کنید و اگر رفتار شما تغییر کند بی شک ما شاهد تاثیر آن بر روی احساسات نیز هستیم.
نگاهی به جایگاه موریتا درمانی
باید اشاره شود که موریتا هم زمان با زیگموند فروید زندگی می کرد و چون در آن زمان عقیده های درمانی زیادی وجود نداشت این رویکرد درمانی به عنوان یک نظریه و روش موثر بسیار نوآورانه شناخته شد. از طرف دیگر همواره باید به تعداد پژوهش هایی که یک نظریه تولید کرده است نیز توجه کنیم که در این خصوص هم روش موریتا درمانی دارای پژوهش های خوبی است و محققان زیادی از این روش درمانی برای تحقیقات شان استفاده کرده اند و در بسیاری از آن ها اثبات شده است که این روش درمانی بسیار موثر و کارآمد است.
