برنا اندیشان | مرجع تخصصی بهترین پکیج های آموزشی
در این قسمت از پایگاه دانش برنا اندیشان تصمیم داریم تا در رابطه با یکی از موضوعات مهم و ویژه روانشناسی با عنوان معرفی آگورافوبیا یا ترس از مکانهای باز و درمان قطعی اختلال گذر هراسی با شما علاقه مندان به مطالب روانشناسی و درمان اختلالات اضطرابی گفتگو کنیم.
معرفی آگورافوبیا یا ترس از مکانهای باز و درمان قطعی اختلال گذر هراسی
در مقاله معرفی آگورافوبیا یا ترس از مکانهای باز و درمان قطعی اختلال گذر هراسی اختلال آگورافوبیا مورد بررسی قرار گرفته و سپس به راهکارهای درمانی خواهیم پرداخت،پس تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
آگورافوبیا یا گذرهراسی یکی از انواع اختلالات اضطرابی است که فرد از شرایط و مکان‌هایی که ممکن است باعث ایجاد پانیک در او شوند و یا در وی احساس به دام افتادن، شرمساری و درماندگی ایجاد کند، می‌ترسد و اجتناب می‌کند. در این حالت، فرد از یک موقعیت واقعی و یا تصوری مانند حمل و نقل عمومی، بودن در فضاهای باز و یا بسته، در صف ماندن و یا در جمعیت بودن می‌ترسد. در موارد حاد، فرد تنها در خانه خود احساس امنیت می‌کند. اضطراب با این فکر که اگر اضطراب من شدید شود راهی برای فرار و یا کمک گرفتن ندارم، ایجاد می‌شود. اکثراً آگورافوبیا یا گذرهراسی بعد از یک یا دو حمله پانیک ایجاد می‌شود و پس از آن فرد همواره نگران آن است که بار دیگر دچار حمله نشود، بنابراین از مکان‌ها و شرایطی که تصور می‌کند ممکن است دچار حمله شود، اجتناب می‌کند. گروه کوچکتری از افراد مبتلا ممکن است به آگورافوبیا بدون حملات پانیک دچار شوند. در این افراد، ترس ممکن است از وقایع اضطراب‌زای کوچکتری مانند بیماری، تصادف و حتی یک تنبیه و انتقاد به‌وجود بیاید.
افراد مبتلا به آگورافوبیا یا گذر هراسی معمولاً از مکانهای عمومی و شلوغ و تجمعات اهتراز می‌کنند و احساس امنیت نمی‌کنند. برای آنکه به یک مکان عمومی بروند، ترجیح می‌دهند با یک دوست و یا یک فامیل و آشنا به آنجا بروند. آنها در درجه اول ترجیح می‌دهند خانه را ترک نکنند. نکته بسیار مم درباره آگورافوبیا یا گذر هراسی آن است که شدت این مشکل به‌تدریج و با گذشت زمان افزایش پیدا می‌کند و بیمار هرچه سریعتر به‌جهت درمان اقدام کند، آسان‌تر و با دشواری کمتری بر آن غلبه می‌کند. در طول زمان، فرد محیط‌های بیشتری را در ذهن خود ناامن احساس می‌کند و بنابراین شعاع حرکتی او کوچکتر و کوچکتر می‌شود، به‌نحوی که تنها در خانه خود و گاهاً تنها در اتاق خود احساس امنیت می‌کند. آگورافوبیا (گذر هراسی) به‌شدت شما را در کار، روابط اجتماعی و کارها و فعالیت‌های روزمره زندگی محدود می‌کند و توانایی‌هایتان را از شما می‌گیرد. آنها از ملاقات و معاشرت با دوستان و بستگان خود محروم می‌شوند، نمی‌توانند در جشن‌ها و میهمانی‌ها و وقایع مهم شرکت کنند. در طول زمان، آنها به‌شدت به دیگران وابسته می‌شوند.
علائم آگورافوبیا
آگورافوبیا باعث می شود که افراد از مکان هایی که باعث ترسشان می شود دوری کنند. علائم زیر، مواردی هستند که اگر فرد دارای آگورافوبیا در مکان هایی که از آنها هراس دارد قرار گیرد دچارشان می شود:
- ضربان قلب به شدت بالا
- عرق کردن، استرس و لرزیدن
- مشکلات تنفسی
- احساس گرمای شدید یا سرمای شدید
- دل پیچه و بیرون روی
- درد در ناحیه سینه
- مشکل در بلع
- سرگیجه و احساس سستی
- ترس از مرگ
البته اینها تمام نشانه های افراد مبتلا به آگورافوبیا نیستند. افراد گاهی ممکن است واقعا علاقه داشته باشند تا گاهی به بیرون از خانه بروند و در اجتماع حضور پیدا کنند، اما به محض قرار گیری در آن شرایط از تصمیم خود پشیمان شده و دچار ترس و اضطراب می شوند.
نشانه‌ها و معیارهای DSM 5 برای آگورافوبیا یا ترس از مکانهای باز
A: ترس یا اضطراب شدید درباره دو موقعیت یا بیشتر از پنج موقعیت زیر:
1) استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی (مثلا، اتوموبیل، اتوبوس، قطار، کشتی، یا هوایپما).
2) فضاهای باز (پارکینگ های عمومی، مراکز خرید سرباز، یا پل عابر پیاده یا ماشین رو).
3) فضاهای سربسته (فروشگاه، تئاتر، یا سینما).
4) ایستادن در صف یا قرار گرفتن در داخل جمعیت.
5) تنها بودن در خارج از خانه.
B: فرد از این موقعیت ها می ترسد یا از آنها اجتناب می کند زیرا فکر می کند که در صورت مواجه شدن با سمپتوم هایی شبیه سمپتوم های حمله وحشت زدگی یا سایر سمپتوم هایی که او را از پا می اندازند (زمین گیر می کنند) باعث خجالت زدگی او می شوند، به آسانی نمی تواند فرار کند یا رسیدن نیروهای کمکی دشوار خواهد بود (مثلا، سالمندان ممکن است از زمین خوردن بترسند، یا بعضی از افراد از اینکه ناگهان نتوانند ادرار یا مدفوع خود را کنترل کنند می ترسند).
C: موقعیت های آگورافوبیک تقریبا همیشه باعث ترس یا اضطراب می شوند.
D: فرد تمام سعی خود را می کند تا از موقعیت های آگورافوبیک اجتناب کند، همیشه میخواهد یک نفر همراهش برود، یا اگر در این موقعیت ها قرار گیرد دائم در حال ترس یا اضطراب شدید قرار دارد.
E: شدت ترس یا اضطراب فرد با شدت خطری که موقعیتهای آگورافوبیک ایجاد می کنند تناسب ندارد. توجه داشته باشید که تناسب نداشتن به شرایط حاکم،
مردم اغلب آگورا فوبیا را به عنوان ترس از ترکِ خانه تصور می کنند اما این اختلال حتی می تواند شامل ترس از تنها ماندن در خانه، مسافرت کردن، قرار گرفتن در اتاق های کوچک، آسانسورها، ماشین ها، اتوبوس ها، هواپیماها، پل ها و قرار گرفتن در مغازه ها یا پاساژهای شلوغ باشد.
F: ترس، اضطراب، یا اجتناب، پیوسته و مکرر است، و معمولا ۶ ماه یا بیشتر طول می کشد.
G: ترس، اضطراب، یا اجتناب باعث می شود فرد به رنج یا نابسامانی شدید در عملکرد اجتماعی، شغلی، یا سایر جنبه های مهم زندگی دچار شود.
H: اگر یک عارضه پزشکی دیگر حضور دارد (مثلا، بیماری التهاب روده، یا پارکینسون)، ترس، اضطراب، یا اجتناب فرد به وضوح افراطی است.
I: سمپتوم های یک اختلال روانی دیگر نمی توانند توضیح بهتری برای ترس، اضطراب، یا اجتناب فرد باشند. یعنی نشانههایی که در فرد دیده می‌شود با اختلال دیگری بهتر از اختلال آگورافوبیا توجیه نشود. از آنجایی که برخی از اختلالات روانی نشانههایی همانند و نزدیک به هم دارند، در هنگام تشخیص، فرد را دچار اختلالی می‌دانیم که توضیح بهتری برای نشانه‌های فرد باشد. برای نمونه سمپتوم‌‌ها و نشانه‌ها به فوبیای خاص، از نوع فرعی موقعیتی محدود نمی‌شوند؛ آن‌گونه که نشانه‌ها در اختلال اضطراب اجتماعی دیده می‌شوند تنها در موقعیتهای اجتماعی رخ نمی‌دهند؛ به وسواس‌های فکری (مانند اختلال وسواسی اجباری OCD)، عیب یا نقص در ظاهر مانند اختلال خود زشت‌پنداری یا بادی دیسمورفیک، یادآوری‌های رویدادهای تروماتیک در اختلال استرس پس از سانحه یا PTSD، یا ترس از اضطراب جدایی مربوط نمی‌شوند.
اگورافوبیا مستقل از اختلال وحشت زدگی دیاگنوز می شود. یعنی اگر علایم و سمپتوم های فرد معیارهای هر دو اختلال را برآورده سازند، باید فرد را مبتلا به هر دو اختلال اعلام کرد.
پیشنهاد ویژه : دانلود راهنمای بالینی درمان اضطراب – چگونه اضطراب را درمان کنیم
علت آگورافوبیا
عوامل بیولوژیکی و محیطی زیادی باعث ایجاد آگورافوبیا می شوند.
علت بیولوژیکی
چندین نوع تئوری در مورد عوامل بیولوژیکی که باعث اختلالات هراس می شوند، وجود دارد. این موارد عبارتند از:
رفلکس “مبارزه یا فرار”
اختلال هراس با رفلکس طبیعی “مبارزه یا فرار” بدن شما همراه است.در مواقع اضطراب و ترس بدن هورمون هایی مانند آدرنالین آزاد کرده و تنفس و ضربان قلب شما بیشتر می شود. این پاسخ طبیعی بدن برای آماده سازی شرایط خطرناک یا استرس زا است.در مبتلایان به اختلال هراس، مبارزه یا فرار می تواند به اشتباه انجام گیرد و منجر به حمله هراس شود.
انتقال دهنده های عصبی
عدم تعادل در میزان انتقال دهنده های عصبی در مغز می تواند بر خلق و خو و رفتار تأثیر بگذارد. عدم تعادل منجر به افزایش استرس و احساس هراس شود.
شبکه ترس
نظریه “شبکه ترس” نشان می دهد که مغز افراد مبتلا به اختلال هراس ممکن است نسبت به بقیه افراد متفاوت باشد.ممکن است بخش هایی از مغز نقصی ایجاد شود که باعث احساسات ترس و علائم ترس شود.
آگاهی مکانی یا فضائی
برخی از افراد مبتلا به اختلال هراس در مکان های شلوغ احساس گم شدن دارند که این باعث حمله هراس می شود.
عوامل روانشناسی
عوامل روانشناختی که خطر ابتلا به آگورافوبیا را افزایش می دهد، عبارتند از:
- رابطه ناخوشایند
- سوء مصرف الکل یا سوء مصرف مواد مخدر
- یک تجربه کودک آسیب زا مانند مرگ پدر و مادر یا مورد آزار جنسی
- تجربه یک واقعه استرس زا، مانند دزدی، طلاق یا از دست دادن شغل
- سابقه قبلی در مورد بیماری های روانی، مانند افسردگی، بی اشتهایی عصبی یا بولیمی
درمان
تا کنون به معرفی آگورافوبیا یا ترس از مکانهای باز پرداختیم، جهت آشنای با روند درمان با ما همراه باشید. درمان آگورافوبیا معمولاً شامل روان‌درمانی و دارودرمانی است. ممکن است مدتی طول بکشد، اما درمان می‌تواند به بهبود حال شما کمک کند.
روان‌درمانی به معنای کار با یک روان‌درمانگر برای تعیین اهداف و یادگیری مهارت‌های عملی برای کاهش علائم اضطراب شما است. رفتاردرمانی شناختی یکی از مؤثرترین اشکال روان‌درمانی برای اختلالات اضطرابی از جمله آگورافوبیا است.
به طور کلی یک درمان کوتاه مدت (رفتاردرمانی شناختی) بر آموزش مهارت‌های خاص برای تحمل بهتر اضطراب تمرکز می‌کند و نگرانی‌های شما را به طور مستقیم به چالش می‌کشد تا به تدریج به فعالیت‌هایی که به دلیل اضطراب از آنها جلوگیری کرده‌اید بازگردید. با این روش درمانی، علائم بیماری با موفقیت در مراحل اولیه درمان بهبود می‌یابد.
شما می‌توانید یاد بگیرید:
چه عواملی ممکن است باعث ایجاد حمله پانیک یا علائم پانیک مانند شوند و چه چیزی باعث وخیم‌تر شدن آنها می‌شود
چگونه علائم اضطراب را تحمل و با آنها مقابله کنیم
راه‌هایی که نگرانی‌های شما را، مانند احتمال وقوع اتفاقات بد در موقعیتهای اجتماعی، به طور مستقیم به چالش بکشد
اگر در موقعیت بمانید اضطراب شما به تدریج کاهش می‌یابد و می‌توانید علائم و نشانه‌های اضطراب را در خود مدیریت کنید تا به طور کامل کنترل شوند
چگونگی تغییر رفتارهای ناخواسته یا ناسالم از طریق حساسیت زدایی، که درمان از طریق مواجهه نیز نامیده می‌شود، تا با خیال راحت با مکان‌ها و موقعیت‌هایی که باعث ترس و اضطراب می‌شوند مواجه شوید
شاید این سوال را از خود بپرسید که اگر با بیرون رفتن از خانه خود مشکل دارید چگونه می‌توانید به مطب دکتر بروید. درمان‌گرانی که آگورافوبیا را درمان می‌کنند به خوبی از این مشکل آگاه هستند.
اگر احساس می‌کنید که نمی‌توانید از خانه بیرون بروید به دنبال درمان‌گرهایی بگردید که می‌توانند حداقل در اوایل دوره درمان از راه‌های ارتباطی جایگزین برای شما استفاده کنند. ممکن است او پیشنهاد کند که ابتدا شما را در خانه خود ببیند یا شما را در مکان امنی (منطقه امن) ملاقات کند. برخی از درمان‌گران ممکن است برخی از جلسات را از طریق تلفن، ایمیل یا استفاده از برنامه‌های رایانه‌ای یا رسانه‌های دیگر نیز برگزار کنند.
اگر هراس از مکانهای شلوغ در شما به قدری شدید شده که نمی‌توانید به درمان و مراقبت‌های حرفه‌ای دسترسی داشته باشید بهتر است از یک برنامه فشرده بیمارستانی که مخصوص درمان اضطراب است بهره‌من شوید.
ممکن است بخواهید برای ملاقات با پزشکتان یک دوست یا فامیل مورداعتماد را که می‌تواند به راحتی و درمان شما کمک کند همراه با خود ببرید.
درمان واقعیت مجازی برای آگورافوبیا
به فرد مبتلا به آگورافوبیا یک صفحه نمایش که در سر قرار می‌گیرد (HMD) داده می‌شود که دارای سیستم ردیابی، هدفون و / یا میکروفون باشد. این کار به پزشک یا مشاور کمک می‌کند تا واکنش‌های آنها را تحت نظر داشته باشد و درمان خود را مطابق با آن درنظر بگیرند.
ترس از فضای باز شامل حومه شهرها، سواحل، جاده‌ها، مراکز خرید و شهرها می‌باشد. اما این موارد را می‌توان در واقعیت مجازی به عنوان راهی برای توانمند سازی فرد مبتلا در غلبه بر ترس و مشارکت در جامعه بازسازی کرد. به آنها منظره‌ای در فضای مجازی نشان داده می‌شود که می‌توانند در آن حرکت کنند و بودن در دنیای واقعی را تجربه کنند. اگر این کار به طور مرتب انجام شود سطح اضطراب و همچنین ترسی که باعث ایجاد اضطراب می‌شود کاهش می‌یابد.
هدف این روش درمانی این است که فرد با فضای بیرون از خانه آشنا شود تا زمانی که خود در واقعیت در آن محیط قرار می‌گیرد دیگر احساس ترس و اضطراب نداشته باشد. این آشنایی سپس به دنیای واقعی منتقل می‌شود: تا این زمان فرد مبتلا به منبع ترس خود عادت کرده است و دیگر هیچ‌گونه ترس و وحشتی برای آنها وجود ندارد و می‌تواند از خانه بیرون برود.
نمایشگری به فرد مبتلا داده می‌شود که آن را روی سرش بگذارد و تصاویری را از این طریق برایش پخش می‌کنند. این تصاویر با تکان دادن سر تغییر می‌کنند و باعث می‌شود زاویه دید بیمار نیز تغییر کند. این تصاویر بازسازی اتفاقاتی است که در دنیای واقعی رخ می‌دهد و تضمین می‌کند که تجربه آنها بسیار جذاب و واقع‌بینانه خواهد بود.
درمان‌گر امیدوار است که فرد مبتلا با منشا ترس خود روبه‌رو شود و برای مقابله با آن قدم‌هایی را بردارد که به او اجازه می‌دهند یک زندگی عادی داشته باشد.
دارودرمانی
در بیشتر موارد انواع خاصی از داروهای ضدافسردگی، و گاهی اوقات نیز داروهای ضداضطراب به طور محدودتری برای درمان آگورافوبیا استفاده می‌شوند. داروهای ضدافسردگی در درمان آگورافوبیا مؤثرتر از داروهای ضد اضطراب هستند.
داروهای ضد افسردگی. برخی از داروهای ضد افسردگی به نام مهارکننده‌های بازگشت مجدد سروتونین (SSRI) ، مانند فلوکستین (پروزا) و سرترالین (Zoloft) ، برای درمان اختلال هراس یا آگورافوبیا استفاده می‌شوند. انواع دیگر داروهای ضد افسردگی نیز ممکن است در درمان آگورافوبیا موثر باشند.
داروهای ضد اضطراب. داروهای ضد اضطراب که به نام بنزودیازپین‌ها شناخته می‌شوند آرامبخش هستند و پزشک ممکن است آنها را در شرایط محدود، برای تسکین موقت علائم اضطراب تجویز کند. بنزودیازپین‌ها معمولاً فقط برای تسکین اضطراب حاد به صورت کوتاه مدت استفاده می‌شوند. از آنجایی که این داروها اعتیادآور هستند، مصرف طولانی مدت آنها برای درمان مشکلات یا اضطراب ناشی از سوءمصرف الکل یا مواد مخدر توصیه نمی‌شود.
ممکن است چند هفته طول بکشد تا داروها بتوانند علائم بیماری را از بین ببرند. و ممکن است لازم باشد برای پیدا کردن دارویی که برای شما مناسب باشد، چندین داروی مختلف را امتحان کنید.
شروع و پایان دوره مصرف داروهای ضد افسردگی ممکن است عوارض جانبی مثل احساس‌های جسمی ناراحت‌کننده یا حتی علائم و نشانه‌های پانیک اتک را ایجاد کند. به همین دلیل پزشک ابتدا به تدریج دوز مصرف دارو را کاهش می‌دهد و هرگاه احساس کرد که آماده هستید دارو را قطع می‌کند.
معرفی یار مهربان
کتاب رفتاردرمانی شناختی؛ ساده، اما موثر
نویسنده :مایکل جِی اسکات
مترجمان: دکتر ابوالفضل محمدی، ایمانه عباسی، موسی چاکری حکمی
تهیه و تنظیم: میترا نمازی
کارشناس ارشد روانشناسی بالینی
