آیا در مورد مکانیسم دفاعی فرار چیزی می دانید؟ این مکانیسم که به آن فرار گفته می شود در اصطلاح تخصصی به صورت انحراف و deflection شناخته می شود. یعنی فرد توجه خودش را از موضوعات ناخوشایند منحرف می کند تا بعد از پردازش شناختی حال بهتری پیدا کند. مکانیسم دفاعی فرار انواع مختلفی دارد که از رایج ترین آن می توانیم به سیگار کشیدن، مصرف مواد مخدر و پرخوری اشاره کنیم. در این قسمت از مجله علمی برنا اندیشان تصمیم داریم تا به صورت کامل شما را با مکانیسم دفاعی فرار و ابعاد مختلف آن آشنا کنیم.

راهنمای مطالعه مقاله نمایش

بررسی کلی مکانیسم های دفاعی

قبل از آنکه وارد مبحث مکانیسم دفاعی فرار شویم لازم است تا به صورت کلی نگاهی به کارکرد مکانیسم های دفاعی داشته باشیم. همانطور که در مقالات قبلی نیز اشاره کرده ایم مفهوم مکانیسم های دفاعی را اولین بار زیگموند فروید پدر علم روانکاوی مطرح نمود. در واقع او بر این باور بود که انسان ها به صورت ناخودآگاه برای آنکه از افکار، رفتار و احساسات منفی و ناخوشایند دور شوند از مکانیسم های دفاعی استفاده می کنند.پیشنهاد می شود به مقاله مکانیسم دفاعی سرکوب مراجعه نمایید.

بر این اساس فروید ساختار روان انسان ها را به ۳ بخش تقسیم می کند که شامل اید، ایگو و سوپر ایگو است. اید (id) یا همان نهاد مسئول غرایز و تمامی امیال ابتدایی انسان است و همواره تلاش می کند تا نیازهای انسان را در کمترین زمان ممکن برآورده کند. اما سوپرایگو (super ego) که به آن فرامن نیز گفته می شود به صورت کامل با کارکرد نهاد مخالف است و صرفا تمرکزش را بر روی وجدان اخلاقی معطوف کرده است.

فرامن آنقدر تعصب دارد که حتی حاضر است واقعیت ها را هم نادیده بگیرد اما به هیچ وجه اخلاق را قربانی انسان و نیازهایش نمی کند. اما چون اید و سوپرایگو خیلی افراطی عمل می کنند و می توانند برای انسان مشکلاتی مانند اضطراب و تنش را ایجاد کنند متعال کننده ای وارد عمل می شود تحت عنوان ایگو (ego) که به آن من نیز گفته می شود و مسئول ایجاد تعادل بین نیازهای اید و درخواست های سوپرایگو است. در واقع فرامن همواره تمام نیازهای انسان را بر اساس معیارهای اخلاقی مورد بررسی قرار می دهد.

این در حالی است که چنین تفکری می تواند به سلامت روان انسان ضربه بزند و به همین دلیل ”من” تلاش می کند تا بتواند از این تنش ها بکاهد و انسان را از فشارهای روانی موجود دور کند. شایان ذکر است که ”من” برای میانجی گری بین اید و سوپرایگو از ابزارهای مختلفی استفاده می کند که یکی از آنها مکانیسم های دفاعی است که در ادامه همین مقاله قصد داریم تا شما را با مکانیسم دفاعی فرار آشنا نماییم.

آشنایی با مکانیسم دفاعی فرار

در تعریف کلی فرار به این معناست که فرد به صورت کوتاه مدت از موضوع نامطلوب و ناخوشایند فرار می کند و به سمت کارهای زودگذر و خوشایند پناه می برد. در این حالت ذهن انسان به صورت موقت آرام می شود و می تواند برای چند مدت از اضطراب دور بماند. اما همانطور که مشاهده می کنید این رفتار کوتاه مدت و موقت بوده و نمی تواند راه کار درستی برای رهایی از مشکلات باشد. به عبارت دیگر چنین رفتاری صرفا پاک کردن صورت مسئله است و انسان ها نباید از این راه حل برای تمامی مشکلاتشان استفاده کنند.همچنین پیشنهاد می شود به مقاله مکانیسم دفاعی پیش بینی مراجعه نمایید.

مکانیسم دفاعی فرار تحت عنوان دیگری چون انحراف و deflection نیز شناخته می شود. بعضی از رفتارهای روزمره ای که مربوط به مکانیسم دفاعی فرار می شود عبارت اند از مصرف الکل، استعمال سیگار، انجام کارهای پرخطر جنسی، پرخوری و … که باعث می شود تا فرد به صورت کوتاه مدت از شر موضوعات استرس زای زندگی خلاص شود. اما باید توجه داشته باشید که چنین رفتارهایی همواره خطرناک و ناسالم است و می تواند به سلامت روان و جسم انسان آسیب های زیادی را وارد کند.

استفاده مداوم از مکانیسم دفاعی فرار چه خطراتی دارد؟

لازم به ذکر است که مکانیسم دفاعی فرار با توجه به کارکردی که دارد این اجازه را به انسان نمی دهد که بتواند با مشکلاتی زندگی اش برخورد مناسبی را داشته باشد. یعنی هنگامی که تنش و تعارضی در زندگی ایجاد می شود باید به صورت سالم با آن برخورد کنید و اجازه ندهید رفتارهای ناسالم به شما آسیبی وارد کند.

اما اگر فرد به این نکات توجهی نکند و در برخورد با هر مشکلی از مکانیسم دفاعی فرار استفاده کند باعث می شود تا بعد از مدتی به روش های مخربی روی بیاورد که در بلند مدت به جسم و روان خودش آسیب های فراوانی را وارد می کند. به عنوان مثال فردی که در برخورد با اضطراب های موجود زندگی اش به سمت کشیدن سیگار می رود بعد از مدتی دیگر هیچ روش مقابله ای سالمی برای برخورد با مشکلات را یاد نمی گیرد و همواره تلاش می کند تا خیلی سریع به وسیله کشیدن سیگار خودش را از شر مشکلات زندگی اش خلاص کند.

توجه داشته باشید که در صورت پاک کردن صورت مسئله به صورت کوتاه مدت و موقت نه تنها مشکل شما حل نمی شود بلکه مشکلات زیادی هم برای شما ایجاد می کند. یکی از نکاتی که در روان درمانی مورد توجه متخصصان روانشناسی وجود دارد این است که اگر فردی گرفتار اعتیاد است در ابتدا به دنبال دلیل استفاده از مکانیسم دفاعی فرار در آن شخص می گردند.

زیرا فرار کردن از مشکلات زندگی باعث شده تا فرد به سمت مصرف مواد مخدر برود. شایان ذکر است که اختلالات رفتاری راهکارهای غلطی است که برخی از انسان ها برای برخورد با مشکلات زندگی شان انتخاب می کنند که هیچ فایده ای هم برای او ندارد. بنابراین اگر بتوانیم ریشه و اساس مشکل را در فرد پیدا کنیم می توانیم به صورت درست به حل و فصل معضلاتی مانند اعتیاد بپردازیم.

همزمانی مکانیسم دفاعی فرار با سایر مکانیسم ها

نکته ای که باید به آن دقت کنیم این است که تمامی مکانیسم های دفاعی به نوعی به انسان کمک می کنند تا بتواند به صورت کوتاه مدت از مشکلاتش فرار کند. به همین دلیل درون هر مکانیسم دفاعی نوعی فرار وجود دارد.

درمان مکانیسم دفاعی فرار

اگر افراد به صورت دائم از مکانیسم دفاعی فرار استفاده می کنند لازم است تا به یک متخصص روانشناسی مراجعه کنند که بتوانند مشکل اصلی را در زندگی شان شناسایی کنند و برای بهبود شرایط زندگی شان اقدامات لازم را انجام دهند. برای آموزش بیشتر به کارگاه روانشناسی درمان شناختی رفتاری مراجعه فرمایید.

پیشنهادی که در این زمینه وجود دارد این است که بهترین متخصص برای درمان مکانیسم دفاعی فرار افرادی هستند که در حوزه روانکاوی و روان تحلیل گری فعالیت می کنند. این افراد می توانند با بررسی دقیق ابعاد مختلف زندگی فرد به صورت اساسی و ریشه ای مشکلات موجود را شناسایی کنند و بهترین راه حل ها را برای درمان ارائه کنند.

نتیجه گیری

شایان ذکر است که تمامی مکانیسم های دفاعی به صورت ناخودآگاه فعالیت می کنند و کار آنها دور کردن تنش و اضطراب از انسان است. اما اگر فرد بتواند مهارت های مقابله ای سالمی را در خودش پرورش دهد قادر است تا در برخورد با مشکلات به جای رفتارهای ناسالم و نامطلوب از روش های سالمی استفاده کند که هیچ آسیبی را به جسم و روانش وارد نکند.

بنابراین به این نکته توجه داشته باشید که اگر انسان ها در هنگام برخورد با تنش و اضطراب خیلی سریع از مکانیسم های دفاعی استفاده کنند به هیچ نتیجه سالم و مطلوبی دست پیدا نمی کنند. اگر شما بتوانید انگیزه های درونی خودتان را افزایش دهید و راهکارهای مقابله ای خوبی را در خودتان پرورش دهید در هنگام برخورد با مشکلات به شکل بهتری عمل می کنید.