برنا اندیشان | مرجع تخصصی بهترین پکیج های آموزشی
علت فراموشی خاطرات کودکی در هر شخصی متفاوت است. چرا که انسان ها در به خاطر سپردن و همچنین به یاد آوردن خاطرات کودکی دارای تفاوت هستند. به طوری که گاهی اوقات اشخاصی را مشاهده می کنیم که خاطراتی از گذشته های بسیار دور را به یاد می آورند در حالی که عده ای دیگر هیچ خاطره ای از دوران کودکی شان به یاد ندارند. در این قسمت از مجله عملی برنا اندیشان تصمیم داریم تا مقاله ای با عنوان دلایل فراموشی خاطرات کودکی و راه حل ها را در اختیار شما علاقه مندان به مجموعه مقالات علمی قرار دهیم.
دلایل فراموشی خاطرات کودکی و راه حل ها
برای آنکه بخواهیم پروسه و علت فراموشی خاطرات کودکی را مورد بررسی قرار دهیم باید به صورت تخصصی سیستم مغز انسان به همراه فرایند رشد را مطالعه کنیم.
به صورت کلی فراموشی خاطرات کودکی مربوط به تخریب سلول های قدیمی مغز می شود. یعنی سلول هایی که وظیفه آن ها نگهداری خاطرات است از بین می روند.
نگاهی به موضوع یادزدودگی
همانطور که میدانید انسان ذهن فعالی دارد و از همان دوران کودکی شروع به فراگیری و به یاد سپاری خاطرات می کند. در همین مسیر رشد است که کودکان می توانند توانایی هایشان را رشد دهند و به چیزهای جدیدی را فرا بگیرند. اما باید بدانید که به یاد آوردن خاطرات کودکی مربوط به ۳ سال اول زندگی امکان پذیر نیست. انسان ها قادر نیستند تا خاطرات مربوط به ۳ سالگی شان را به یاد بیاورند که به آن پدیده یادزدودگی و یا همان حسرت دوران کودکی گفته می شود.
علت فراموشی خاطرات کودکی
در مورد آنکه چرا انسان ها نمی توانند خاطرات دوران کودکی شان را به یاد بیاورند تحقیقات بسیاری انجام شده است و نشان می دهد که این موضوع بسیار پیچیده است. عده ای از محققان علت فراموشی خاطرات کودکی را به ساختار و عملکرد مغز مرتبط می دانند و برخی دیگر معتقدند که حوادث و تجربیات ناگوار دوران کودکی علت چنین موضوعی است.
در رابطه با فراموشی خاطرات کودکی نظریات روانشناسی هم وجود دارد که در ادامه به صورت کامل هر یک از آن ها را مورد بررسی قرار می دهیم.
نگاه رویکرد روانکاوی به فراموشی
اولین شخصی که در زمینه فراموشی خاطرات تحقیقات زیادی انجام داده است زیگموند فروید پدر علم روانکاوی است. او معتقد است که هیچ کدام از خاطرات از بین نمی روند بلکه هر یک از آن ها به دلایل مختلفی چون اجتماعی و عاطفی سرکوب می شوند و به ضمیر ناخودآگاه ذهن منتقل می شوند.
پیشنهاد ویژه : پکیج آموزش کامل تقویت حافظه
فروید باور داشت که تمامی خاطرات و تمایلات انسانی واپس رانی شده و در بخش ناخودآگاه قرار می گیرند. طبق این نظر ما متوجه خواهیم شد که تمام خاطرات دوران کودکی و سایر دوران زندگی انسان فراموش نمی شوند بلکه در ضمیر ناخودآگاه جای می گیرند و در دسترس انسان نیستند. پیشنهاد می شود تا مقاله دلایل فراموشی در انسان را مطالعه نمایید.
زیگموند فروید برای دسترسی به خاطرات دوران کودکی از روش هیپنوتیزم استفاده می کرد. البته نکته بسیار مهمی که در خصوص نظریات روانکاوی و فروید وجود دارد این است که شاید خاطراتی که از طریق هیپنوتیزم بروز داده میشوند مربوط به سنین بعد از ۳ سالگی باشد.
نظر کولیه و استرری در مورد فراموشی
کارولین کولیه و آریت استرری که از اساتید روانشناسی دانشگاه نیوبرانزویک از کشور آمریکا هستند به همراه رنه دکارت فیلسوف فرانسوی بر این باورند که حافظه کودک از دوران تولد فعال است ولی مغز انسان تا سن ۷ سالگی نمی تواند اطلاعات را بایگانی کند. چرا که مغز کودک در آن دوران هنوز به طور کامل رشد نکرده و از تکامل برخوردار نیست. به همین دلیل طبق این موضوع دلیل فراموشی خاطرات دوران کودکی در انسان رشد ناکافی مغز است.
دیدگاه گابریل سیمکاک و هارلن هاین
گابریل سیمکاک (Gabrielle Simcock) و هارلن هاین (Harlene Hayne) که از روانشناسان برجسته دانشگاه اوتاگو هستند بر این باورند که عدم رشد زبان عامل مهمی در فراموشی خاطرات کودکی است. آن ها نیز مانند زیگموند فروید معتقدند که خاطرات در ذهن انسان فراموش نمی شود اما دلایل آن ها نسبت به این موضوع متفاوت است.
در ادامه آن ها بر این باورند که چون کودکان دایره لغات محدودی دارند نمی توانند تمام خاطرات را با کلماتی مناسب ذخیره سازی کنند. به همین دلیل کودکان نمی توانند خاطرات خودشان قبل از یادگیری زبان را به خوبی به یاد بیاورند و یا اصلا آن را به یاد نمی آورند. به عبارت ساده تر آن ها در بیان تجربیات شان ناتوان هستند. حتی سیمکاک و هاین برای نظریات خودشان دست به انجام آزمایشات علمی زدند تا بتوانند آن را ثابت کنند.
یافته های عصب شناسی در مورد علت فراموشی
نظریه پردازان و روانشناسان معتقدند که خاطرات توسط سلول های مغزی ذخیره می شوند. به همین دلیل مطابق با رویکرد نوروسایکولوژی چون مغز کودک رشد کافی نداشته و سلول های جدید جایگزین سلول های قبلی می شوند اطلاعات ذخیره شده عمر کوتاهی دارند و خیلی سریع فراموش می شوند.
پیشنهاد ویژه : پکیج آموزش تندخوانی به صورت جامع
این مسئله در دوران پیری نیز مطرح است به این شکل که در آن دوران نیز سلول های مغز در حال کاهش هستند و به همین دلیل هرچه سن انسان افزایش پیدا می کند و سلول های مغزی اش کاهش می یابد حافظه اش ضعیف تر می شود و نمی تواند خاطرات را به یاد بیاورد. با توجه به این موارد چنین نتیجه ای بدست می آید که بین رشد عقلی و عملکرد مغز و فراموشی خاطرات رابطه مستقیم وجود دارد.
تاثیر خاطرات موقت در فراموشی
یکی از موضوعاتی که باید به آن اشاره شود این است که انسان زمانی می تواند یک موضوع را به خاطر بسپارد که به صورت مستمر تکرار شود و قابلیت تکرار موجب می شود تا ذهن انسان آن موضوع را ذخیره کند. به همین دلیل چون برخی از خاطرات قابلیت تکرار ندارند و خیلی محدود هستند به دست فراموشی سپرده می شوند.
بنابراین حتی اگر یک خاطره در ذهن بایگانی شده باشد ولی چون تکرار نمی شود در گذر زمان فراموش خواهد شد. البته باید اشاره شود که خاطرات دوران کودکی با خاطرات دوران بزرگسالی متفاوت است، به این شکل که وقتی خاطره ای را فراخوانی نمی کنید از دسترس خارج خواهد شد.
تاثیر هیجان و عاطفه در خاطرات
یکی از نکاتی که باید به یاد داشته باشید موضوع وجود بار هیجانی در خاطرات است. به این معنا که شما زمانی می توانید یک خاطره را به خوبی به حافظه بسپارید که دارای بار هیجانی باشد. برای مثال وقتی شما یک رخداد که دارای بار هیجانی است را همواره در ذهن دارید و هرگز آن را فراموش نخواهید کرد.
پیشنهاد ویژه : پکیج آموزش روش های کمک به حافظه
زمانی که یک خاطره دارای بار عاطفی باشد و در ذهن شما باقی بماند شما آن را بارها و بارها هم در ذهن خودتان مرور می کنید و هم آن خاطره را برای دیگران نیز تعریف می کنید و همین کار موجب می شود تا خاطره در ذهن شما تثبیت شود. حال با توجه به این نکات باید بدانیم که چون در دوران کودکی احساسات، هیجانات و عاطفه کودک به اندازه دوران بزرگسالی نیست نمی توانید خاطرات را به خوبی به ذهن بسپارد.
عملکرد رشد شناختی مغز در حافظه
دو دوران کودکی رشد شناختی زیادی در مغز رخ می دهد. به همین دلیل نورون های قبلی جای خودشان را به نورون های تازه می دهند و همین موضوع باعث می شود تا فرایند به خاطر سپاری خاطرات محدود شود. وقتی چنین پروسه ای شامل حال انسان شود نتیجه آن چیزی جز فراموشی نخواهد بود. همچنین پیشنهاد می شود تا مقاله اختلال فراموشی تجزیه ای را مطالعه نمایید.
چرا که وقتی ظرفیت مغز در دوران کودکی محدود است و مغز مدام در حال تغییر است رویدادها و خاطرات به مدت محدودی در ذهن کودک باقی می ماند. در این حالت سلول های جدیدی که در هیپوکامپ به وجود می آیند کارایی سلول های قبلی را در خودشان ذخیره ندارند و چنین تغییرات سریعی موجب می شوند تا خاطرات به مدت محدودی باقی بمانند.
نقش والدین در فراموشی خاطرات کودکی
باید اشاره شود که والدین نقش بسیار مهمی در به یاد سپاری خاطرات در کودکان دارند. وقتی والدین با فرزندانشان ارتباط مفید و موثری دارند موجب می شوند تا کودک بتوانید به خوبی صحبت کند و با او ارتباط کلامی برقرار می کنند که به دنبال آن کودک می تواند خاطرات به ذهن بسپارد و آن ها را به خوبی به یاد بیاورند.
اما در مقابل اگر والدین برخی دیگر از کودکان اصلا توجهی به کودک خودشان نداشته باشند موجب می شوند تا کودکان نتوانند احساسات و تجربیات شان را به طور موثری بیان کنند و در نتیجه خاطرات در ذهنشان عمر کوتاهی داشته و خیلی سریع فراموش می شود. زیرا همانطور که در بخش بالا بیان کردیم زمانی که کودک بتوانند به طور موثری از زبانش استفاده کند و علاوه بر آن هیجان و عاطفه نیز در تجربیاتش وجود داشته باشد خیلی بهتر می تواند خاطرات را به ذهن بسپارد.
نقش آسیب های دوران کودکی در فراموشی
نکته بسیار مهمی که باید به آن توجه کنیم تاثیر و نقش خاطرات دوران کودکی بر حافظه است. برخی از آسیب های دوران کودکی می تواند در فراموشی خاطرات نقش پر رنگی داشته باشند.
سو استفاده های کلامی و جسمی
زمانی که کودکی مورد آزار و یا سو استفاده جنسی قرار می گیرد به دلیل حادثه ای که رخ داده است کودک تلاش می کند تا خودش را از آن خاطره جدا کند، به همین دلیل دست به انکار و جداسازی می زند تا بتواند آن رویداد را از ذهن خودش خارج کند. کودکانی که گرفتار چنین مشکلاتی می شوند اغلب دچار اختلال گسستگی نیز می شوند. آن ها مدام دارای اضطراب هستند و ناخوشی های فراوانی را تجربه می کنند و به دنبال آن سلامت روان آن ها آسیب می بیند. چنین آسیب هایی می تواند موجب شود تا خاطرات دوران کودکی به دست فراموشی سپرده شود.
تاثیر خشونت های خانوادگی بر کودکان
یکی دیگر از عواملی که بر حافظه انسان تاثیر می گذارد و موجب می شود تا خاطرات دوران کودکی را به یاد نیاورد خشونت های خانوادگی است. گاهی اوقات این رویدادها به صورت ناخودآگاه و به دلیل وجود احساس نفرت نسبت به شخصی در گذشته ایجاد می شود. به همین دلیل فرد از خاطرات گذشته دور شده و نمی تواند آن ها را فراخوانی کند.
تجربیاتی دردناک مانند مرگ و طلاق والدین
زمانی که در دوران کودکی حوادث دردناکی مانند مرگ یکی از والدین و یا طلاق رخ می دهد ساختار مغز کودک دچار تخریب می شود و به همین دلیل کودک نمی تواند به بخشی از داده های موجود در مغزش دسترسی داشته باشد. یعنی آن خاطرات دردناک که برای فرد رخ داده موجب شده تا حافظه اش تحت تاثیر قرار بگیرد و به نوعی اطلاعات درون مغزش دچار دستکاری شود. به عبارت ساده باید بگوییم که ترومای دوران کودکی موجب فراموشی خاطرات در فرد می شود.
وجود برخی از مشکلات حافظه
جایی که تمامی خاطرات زندگی انسان در آن ذخیره می شود حافظه نام دارد و لازم است تا با عملکرد آن به درستی آشنا شویم. مطابق با نظر روانشناسان فرایند یادگیری در حافظه دارای ۳ مرحله است. در ابتدا داده ها و یا همان اطلاعات وارد حافظه می شوند و سپس در حافظه نگهداری می شود و در نهایت اطلاعات فراخوانی می شود. تحقیقاتی که در این زمینه انجام شده است نشان می دهد که علت فراموشی وجود خطا در یکی از این مراحل گفته شده است. در ادامه مقاله با گروه علمی برنا اندیشان همراه باشید تا به صورت تخصصی علت اصلی فراموشی را شرح دهیم.
خطا در مرحله ورود اطلاعات : ممکن است به دلایل مختلفی مانند عدم توجه و تمرکز کافی اطلاعات را به حافظه نسپرده باشید. به عنوان مثال اگر مطالب را به صورت روزنامه وار مرور کنید و هیچ توجهی به آن نداشته باشید قطعا دچار فراموشی خواهید شد چرا که برای یادگیری نیاز به توجه و تمرکز است و صرفا با یک بار خواندن یک مطلب نمی توانید تمام آن مطلب را به خوبی یاد بگیرید.
خطا در مرحله نگهداری اطلاعات : در این بخش تداخل با سایر اطلاعات موجب می شود تا نتوانید به خوبی به مطلبی که مد نظرتان است دسترسی داشته باشید و به همین دلیل نمی توانید آن را به خاطر بیاورید.
خطا در ذخیره بلند مدت اطلاعات : حال ممکن است خاطره در ذهن شما وجود داشته باشد ولی نتوانید آن را پیدا کنید و در نتیجه فراخوانی صورت نخواهد گرفت.
کد گذاری نادرست در حافظه بلند مدت
در ابتدا لازم است اشاره شود که در ابتدا اطلاعات وارد حافظه کوتاه مدت می شود و سپس طی یک فرایند وارد حافظه بلند مدت می شود. حال اگر اطلاعات وارد حافظه کوتاه مدت شود و عملیات کدگذاری به صورت اشتباه انجام شود این امکان وجود دارد که اطلاعات وارد حافظه بلند مدت نشود.
همانطور که اشاره کردیم اطلاعات زمانی پایدار می شوند که به طور مستمر تکرار شوند در غیر این صورت به فراموشی سپرده می شوند. به همین دلیل به یاد داشته باشید که تنها راه برای به خاطر سپردن اطلاعات تمرین و تکرار است.
به همین دلیل در ابتدا باید داده ها را به درستی سازماندهی کنیم و با دقت و تمرکز داده ها و مطالب را وارد حافظه نماییم و سپس با تکرار مداوم آن ها را از حافظه کوتاه مدت به حافظه بلند مدت انتقال دهیم. حال با توجه به مطالبی که گفته شد به این نتیجه رسیدیم که به دلیل رشد ناکافی مغز کودک و تغییر سلول ها امکان ذخیره خاطرات وجود نداشته و در نتیجه منا با رویداد فراموشی خاطرات کودکی روبرو هستیم.
نتیجه گیری
فراموشی خاطرات کودکی موضوعی است که شامل حال تمام انسان ها می شود و کمتر کسی در این بین وجود دارد که بتواند تمام خاطرات دوران کودکی اش را به یاد بیاورد. بنابراین مهم ترین عاملی که موجب خاطرات دوران کودکی می شود نحوه کارکرد مغز و عدم ثبات سلول های یادآور است. به همین دلیل انسان ها فقط می توانند به خاطرات بعد از ۳ سالگی دسترسی داشته باشد و تمام خاطراتی که مربوط به قبل از آن می شود اصلا در ذهن انسان ثبت نشده است و اگر هم ثبت شده باشد به مرور زمان فراموشی شده است.
