در مورد دستگاه آر تی ام اس (rTMS) چه می دانید؟ یکی از اختلالات رایج در تمامی جوامع اختلال افسردگی است که به طور وسیعی شایع بوده و اگر برای درمان آن اقداماتی انجام نشود می تواند سبب بروز اختلالات جدی در انسان شود و یا حتی به او آسیب بزند.

در این بخش از مجله علمی برنا اندیشان تصمیم داریم تا مقاله ای با عنوان تاثیر دستگاه آر تی ام اس بر درمان افسردگی را مورد مطالعه و بررسی قرار دهیم و ببینیم اگر بخواهیم برای درمان افسردگی از دستگاه rTMS استفاده کنیم چه تاثیراتی را مشاهده خواهیم کرد. پس تا انتهای مقاله با گروه علمی برنا اندیشان همراه باشید تا ببینیم که آیا این درمان برای اختلال افسردگی موثر است و یا خیر.

راهنمای مطالعه مقاله نمایش

درمان آر تی ام اس

یکی از روش های غیر تهاجمی برای درمان اختلال افسردگی تحریک مغناطیسی جمجمه ای مداوم یا همان rTMS است که می تواند جایگزین داروهای ضد افسردگی شود. این روش بسیار موثر بوده و مراجع هیچ دردی را احساس نخواهد کرد.

از طرف دیگر باید اشاره شود که همانطور که میدانید همواره مصرف داروهای روانپزشکی مانند داروهای ضد افسردگی دارای عوارض جانبی بوده و بسیاری از افراد از خوردن آنها اجتناب می کنند ولی در روش آر تی ام اس هیچ گونه عوارضی دیده نشده و می توانید یکی از روش های مناسب برای درمان افسردگی باشد.

آشنایی با اختلال افسردگی

شایان ذکر است که اختلال افسردگی را اغلب به عنوان افسردگی بالینی می شناسیم. این اختلال یک موضوع بسیار جدی است و به صورت طیفی گذرا بر احوالات انسان وارد می شود. یعنی ممکن است فردی برای چند ساعت، دیگری برای چند روز و فردی دیگر برای چندین سال دچار اختلال افسردگی شوند.

در برخی مواقع این اختلال می تواند به دلیل مشکلات و دردسرهای رایج در زندگی باشد و اگر برای درمان آن اقداماتی صورت نگیرد می تواند سبب بروز اختلال در انسان شود. همچنین پیشنهاد می شود تا مقاله آشنایی با افسردگی فلج کننده را مطالعه نمایید.

پس در این اختلال مشاهده می کنیم که حتما نیاز نیست یک دلیل برای افسردگی شما وجود داشته باشد ولی به هر دلیلی که شما دچار اختلال افسردگی شوید و برای درمان آن اقدامی نکنید به مرور زمان تبدیل به یک بیماری طاقت فرسا در شما می شود و شما مشاهده می کنید با این که هیچ دلیلی برای ناراحتی شما وجود ندارد ولی کماکان شما افسرده و ناراحت هستید.

یکی از نکاتی که در مورد هر اختلالی باید به آن اشاره کرد موضوع تخریب عملکرد فردی و تاثیر آن بر تمامی جنبه های زندگی فرد است. در اختلال افسردگی نیز وضعیت به همین شکل است و می تواند بر توانایی های انسان، رابطه او با دیگران، موقعیت شغلی یا تحصیلی و سایر بخش های زندگی فرد اختلال ایجاد کند.

پیشنهاد ویژه : کارگاه فعال سازی رفتار در درمان افسردگی

به عبارت کلی وقتی فردی دچار افسردگی میشود کیفیت زندگی اش تحت تاثیر قرار می گیرد و حتی در برخی مواقع می تواند بر سلامت جسمی فرد نیز تاثیر بگذارد.

به عنوان مثال ممکن است فردی که افسرده است دچار سکته قلبی شود که این مورد را تحقیقات نیز تایید میکنند. یعنی بارها و بارها اختلال افسردگی با افزایش خطر حمله قلبی در ارتباط بوده است.

اختلال افسردگی چه میزان شیوع دارد؟

در رابطه با اختلال افسردگی باید بدانید که هرگز فکر نکنید فقط شما دچار این بیماری هستید. باید اشاره شود که از هر ۱۰ نفر یک نفر دچار اختلال افسردگی و یا اضطراب است و در زندگی دچار احساس ناخوشی و بی قراری است.

چرا که هنوز بسیاری از افراد در دنیا وجود دارند که دچار چنین حالت هایی هستند ولی هرگز برای درمان اقدام نمی کنند به همین دلیل در آمارها وارد نمی شوند. یکی از مواردی که لازم است در رابطه با اختلال افسردگی بدانیم این است که متاسفانه بسیاری از افراد هنوز نمی خواهند قبول کنند که این بیماری یک وضعیت تاثیر گذار بر زندگی انسان است و برای درمان بیماری شان هرگز اقدام نمی کنند و با گذشت زمان مشکلات بیشتری برای آن ها به وجود می آید.

دستگاه آر تی ام اس برای درمان افسردگی

شاید شما هم دچار اختلال افسردگی شده باشید و مشاهده کرده اید که این اختلال چقدر حالت های منفی و ناخوشایند برای انسان ایجاد می کند. حتی باید اشاره شود که وقتی فردی دچار تخریب در عزت نفس می شود راه ورود اختلال افسردگی به او تسریع می شود، بنابراین مشکل در حرمت نفس رابطه تنگاتنگی با بروز افسردگی دارد.

همانطور که میدانید سلامتی بزرگترین نعمتی است که هر انسانی می خواهد آن را داشته باشد و برای نگهداری آن بسیار تلاش می کنید. به عنوان مثال کافی است تا به رفتار انسان ها در طول هفته نگاهی بیندازید که مدام در حال برنامه ریزی برای کارهای شادی بخش و نشاط آور هستند تا بتوانند سلامت جسمی و روانشان را حفظ کنند.

پیشنهاد ویژه : کارگاه درمان شناختی رفتاری افسردگی

دستگاه آر تی ام اس (rTMS) خاصیتی که دارد به این شکل است که در مدت زمان کوتاهی بودن هیچ عوارضی اختلال افسردگی را درمان می کند و در مقایسه با داروهای ضد افسردگی باید اشاره شود که این نوع درمان هیچ گونه عوارضی ندارد. همچنین پیشنهاد می شود تا مقاله موریتا درمانی را مطالعه نمایید.

تاثیر دستگاه آر تی ام اس بر افسردگی

در سال ۱۹۸۵ این روش که به عنوان تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال مکرر یا همان rTMS شناخته می شود به منظور آزمایش و بررسی عملکرد مغز در افراد سالم و تفاوت آن ها با افرادی که در شرایط خاص پزشکی هستند مورد استفاده قرار گرفت. و با گذشت زمان توسعه پیدا کرد و روز به روز تکنولوژی آن رشد زیادی کرد. به طوری که امروزی با تمام بررسی هایی که انجام شده است نشان می دهد که می تواند برای درمان اختلال افسردگی موثر باشد. برای مطالعه بیشتر مقاله افسردگی برانگیخته را مطالعه نمایید.

برای استفاده از دستگاه آر تی ام اس یک سیم پیچ مغناطیسی را بر روی پوست سر و حدود ۳ اینچ (تقریبا حدود ۷ الی ۸ سانت) بالاتر از خط ریش و در سمت چپ مرکز سر قرار می دهند. این سیم پیچ مغناطیسی از دو حلقه پلاستیکی ساخته شده است که شبیه عدد ۸ به یکدیگر متصل شده اند و هر یک از آن دو حلقه در سیم پیچ حدود ۳ اینچ عرض دارد.

روش آر تی ام اس چگونه تاثیر می گذارد؟

دستگاه آر تی ام اس (rTMS) از طریق ایجاد پالس های مغناطیسی در حلقه های سیم پیچ کار می کند. به این شکل که این پالس های مغناطیسی جریان های کوچک الکتریکی تولید می کنند که موجب می شود تا سلول های عصبی مغز را تحریک کند.

علاوه بر این موارد باید اشاره شود که این پالس های مغناطیسی موجب می شوند تا ماهیچه ها و پوست سر نیز تحریک شوند و موجب می شود تا یک ضربه متوسط در زیر پوست سر در زیر سیم پیچ احساس شود. همچنین پیشنهاد می شود تا مقاله نور درمانی برای اختلال افسردگی را مطالعه نمایید.

نکته بسیار مهمی که در روش rTMS وجود دارد این است که در این روش درمانی بر خلاف روش الکتروشوک یا همان (ETC) نیازی به بیهوشی ندارد و هرگز جریان الکتریکی به طور مستقیم از پوست سر عبور نمی کند به همین دلیل تحقیقات نشان می دهد که روش آر تی ام اس برای درمان افسردگی بسیار اثر گذار است.

بسیاری از تحقیقات در این زمینه نشان داده اند که اگر برای چند هفته به طور روزانه این روش مورد استفاده قرار بگیرد می تواند در چند ماه موجب بهبود اختلال افسردگی شود.

همچنین نکته بسیار مهمی در این خصوص نداشتن هیچ گونه عوارض است یعنی تحقیقات نشان می دهد که آر تی ام اس روش ایمن بوده و موجب نمی شود تا فرد دچار مشکل در حافظه شود که در حالی که چنین مشکلاتی در درمان با الکتروشوک یا همان ECT زیاد دیده می شود. البته در برخی از گزارشات به صورت نادر ایجاد تشنج با دستگاه آر تی ام اس مشاهده شده است.

نکته بسیار مهمی که در خصوص این روش درمان باید به آن اشاره شود این است که باید تحقیقات و مطالعات بیشتری بر روی این روش درمانی انجام شود تا جزئیات درمان نیز مشخص شود. برای مثل دقیقا کدام بخش های مغز باید تحریک شود و یا چندین دفعه باید این کار صورت بگیرد و چه سرعتی باید داشته باشد.برای مطالعه بیشتر در مورد اختلال افسردگی حتما مقاله درمان افسردگی زمستانی را مطالعه نمایید.

تمامی این موارد نیاز به تحقیقات بیشتر دارد تا در آینده ای نه چندان دور بتوانیم از روش آر تی ام اس برای درمان افسردگی های خفیف و یا کمک به درمان به همراه داروهای ضد افسردگی استفاده کنیم، چرا که این روش درمان هیچ عوارضی نداشته و به عنوان یک روش تسریعی می تواند بسیار پر کاربرد باشد.

آیا روش درمان آر تی ام اس بی خطر است؟

استفاده از روش درمان rTMS در سراسر جهان مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است و گزارش های زیادی در مورد عملکرد آن منتشر شده است. در سال ۲۰۰۸ سازمان غذا و دارد یا همان (FDA) استفاده از روش آر تی ام اس را تایید کرد که و امروزه در بسیاری از بیمارستان های بین المللی ایالات متحده برای درمان اختلال افسردگی از روش rTMS استفاده می شود.

همچنین در سال ۲۰۱۵ نیز موسسه ملی بهداشت و مراقبت عالی یا همان (NICE) در بریتانیا به این نتیجه رسد که روش درمان rTMS برای درمان اختلال افسردگی بسیار ایمن است و به اندازه کافی برای استفاده در NHS کار می کند.

استفاده از روش آر تی ام اس چه عوارضی دارد؟

باید اشاره شود که در روش آر تی ام اس (rTMS) هیچ گونه دردی وجود ندارد. اما برخی افراد ناراحتی های بسیاری خفیفی را گزارش کرده اند. چرا که پالس ها مغناطیسی موجب سفت شدن و یا احساس سوزن سوزن شدن عضلات صورت می شوند. به همین دلیل باید اشاره شود که این روش درمان دارای عوارض خفیف تا متوسط است.

برخی از عوارض مشاهده شده در rTMS

احساس سبکی در سر
بروز سردردهای خفیف
به دلیل صدای آهنربا گاهی اوقات مشکلات موقت شنوایی ایجاد می شود
احساس سوزن سوزن شدن در ناحیه فک و صورت و یا پوست سر
به صورت خیلی نادر خطر تشنج نیز وجود دارد

درمان آر تی ام اس چه مزیتی دارد؟

مطالعات و تحقیقات بالینی در تمام دنیا نشان داده است که روش درمان rTMS هم برای درمان اختلال افسردگی و هم برای درمان اختلال وسواس فکری – عملی موثر است.

نگاهی به فواید روش درمان آر تی ام اس

آر تی ام اس یک روش غیر تهاجمی است و نیازی به قرص های آرام بخش ندارد.
در روش rTMS افراد به صورت سرپایی درمان می شوند و افراد به راحتی آن را تحمل می کنند.
عوارض جانبی آن بسیار اندک است.
بعد از جلسه درمان شما می تواند کارهای روزانه خودتان مانند رانندگی را به راحتی انجام دهید.

تکنولوژی های غیر تهاجمی چه مزایایی دارند؟

در این روش درمان می توان بدون هیچ گونه دردی به ساختارهای عمیق مغز دست یافت.
سیم پیچی های H یک میدان موثر به عمق ۳ سانتی متر را در زیر جمجمه ایجاد می کند.

به همین دلیل بدون آن که بخواهند از پالس های مغناطیسی را افزایش دهند می توانند به عمق مغز برسند و همین موضوع می تواند اثر بخشی آن را بیشتر کند و همچنین هیچ گونه عوارض و دردی را ایجاد نمی کند.

همان طور که اشاره شد روش درمان آر تی ام اس نیازی به افزایش شدت امواج مغناطیسی ندارد ولی می تواند یک میدان الکترومغناطیسی ایمن را ایجاد کند تا به اعماق مغز و سایر بخش های مغز دسترسی داشته باشد. به همین دلیل نیازی به تجهیزات پیچیده و پیشرفته نیست.

همچنین در تحقیقی که در سال ۲۰۱۹ انجام گرفت نشان داد که اگر میزان نفوذ عمیق تر باشد می توانیم نتیجه بهتری برای کاهش افسردگی بگیریم.

چه وقت هایی نباید از روش آر تی ام اس استفاده کنیم؟

در خصوص این مورد باید اشاره شود که برخی افرادی که از ابزار و وسایل زیر استفاده می کنند نباید از روش rTMS استفاده کنند که در زیر به آن ها اشاره می شود.

ترکش گلوله و یا ترکش در نزدیکی سر
سیم پیچ و یا گیره آنوریسم
ضربان سازهای قلبی یا دفیبریلاتورهای قلبی قابل کاشت (ICD)
تاتو روی صورت که از جوهر مغناطیسی و یا حساس به آهنربا استفاده شده است
محرک های کاشته شده
کاشت فلز در چشم و یا گوش
استنت در مغز یا گردن
وجود یک اختلال عصبی همراه مانند سابقه بیماری صرع و یا جراحی مغز و اعصاب
وجود صفحات فلزی در سر و یا وجود ضربان ساز و یا هر گونه وسایل الکترونیکی
ایمپلنت، ایمپلنت گوش داخلی، وجود اجسام فلزی در مغز
پمپ ها (پر کردن دندان با آمالگام مشکلی ندارد)
سن زیر ۱۸ سال

قبل از استفاده از این درمان پزشک شما باید از شما یک شرح حال کامل دریافت کند و تمامی این موارد را مورد بررسی قرار دهید، خود شما نیز باید در این خصوص صادق باشید و هرگز موضوعی را پنهان نکنید چرا که می تواند منجر به خطرات جبران ناپذیری شود.

نکاتی در مورد روش درمان با دستگاه آر تی ام اس

اگر روانپزشکان به این نتیجه برسند که برای برخی از بیماران دارو هیچ تاثیری ندارد ممکن است از روش های جایگزین مانند rTMS استفاده کنند. همانطور که گفته شد در این روش درمانی از طریق ارسال پالس های مغز به بخش های مختلف مغز می توانند اختلال افسردگی را تحت درمان قرار دهند.

به طوری که حتی در برخی از موارد که هیچ روشی برای بیماران موثر نبوده است استفاده از روش آر تی ام اس بسیار مفید بوده است.

در برخی موارد نیز پزشکان ممکن است هم از روش rTMS و هم از دارو استفاده کنند تا فرایند درمان را تسریع نمایند. افرادی که موارد زیر را داشته باشند می توانند از روش درمان rTMS بیشترین بهره را ببرند.

روش های مختلف درمان افسردگی شامل دارو را امتحان کرده اید ولی هیچ تاثیری مشاهده نکرده اید.
شرایط استفاده از روش هایی مانند درمان با الکتروشوک را ندارید، به عنوان مثال اگر سابقه بیماری و یا تشنج را دارید و نمی توانید بیهوشی را تحمل کنید.
در حال حاضر دچار اعتیاد به الکل و یا مواد مخدر نیستید.

فرایند درمان آر تی ام اس به چه صورت است؟

درمان با دستگاه rTMS یک روش غیر تهاجمی است که تقریبا هر جلسه آن ۳۰ الی ۶۰ دقیقه زمان میبرد و در زیر به صورت کامل با فرایند این روش آشنا خواهید شد.

شما هم می توانید بر روی صندلی بنشینید و یا بر روی صندلی مخصوص این کار که مشابه صندلی های موجود در مطب های دندانپزشکی است دراز بکشید.

پزشکی که این کار را انجام می دهد دستگاه مخصوص که شامل سیم پیچ است را بر روی بخشی از سر که فعالیت های تنظیم خلق و خوی مغز در آن انجام می شود قرار می دهد.

حال دستگاه شروع به ایجاد و ارسال پالس های مغناطیسی می کند، این احساس هیچ دردی ندارد اما ممکن است احساس کنید که به سر شما ضربات خیلی خفیفی وارد می شود. این پالس ها باعث میشوند تا جریان الکتریکی در سلول های عصبی تولید شود. بعد از اتمام جلسه همه چیز مانند قبل عادی است و شما می توانید به فعالیت های روزانه خود ادامه دهید.

در مورد نکته آخر باید اشاره شود که در بسیاری از درمان ها پزشک به شما می گوید که حتما باید استراحت کنید، در حالی که در روش rTMS چنین چیزی وجود ندارد و شما به راحتی می توانید هر فعالیتی را به راحتی انجام دهید که این موضوع از مهمترین مزایای این روش درمانی است.

بنابراین در این روش درمانی پزشکان دستگاه را در بخش هایی که مربوط به خلق و خو می شود قرار می دهد تا با تحریکی که به مغز وارد می کنند باعث کاهش اختلال افسردگی در فرد می شوند.

مقایسه درمان آر تی ام اس با ETC

برای درمان اختلال افسردگی روش های مختلفی وجود دارد که متناسب با دستور پزشک باید آن را انجام دهید. همان طور که تا به این جا اشاره کردیم روش درمان rTMS می تواند به درمان اختلال افسردگی کمک کند. در مقابل این روش درمانی روش دیگری نیز وجود دارد که به آن درمان با شوک الکتریکی یا همان (ETC) می گویند.

در روش ECT الکترودهایی را در بخش های از سر قرار می دهند و با تولید جریان الکتریکی باعث ایجاد تشنج در مغز می شوند که تمام این کارها در حالت بیهوشی انجام می شود به طوری که بیمار هیچ کدام از این حالت ها را متوجه نمی شود.در این روش پزشک به فرد یک شل کننده عضلانی می دهد تا در طول تحریک مغزی فرد دچار لرزش نشود. پیشنهاد می شود تا مقاله تاثیر مشاوره بر درمان افسردگی را مطالعه نمایید.

ولی در روش آر تی ام اس چنین کارهایی انجام نمی شود، یعنی فرد بیهوش نمی شود و هیچ دارویی نیز دریافت نمی کند و مهم تر از همه روش rTMS هیچ عوارضی ندارد. نکته بسیار مهم در این دو روش بخش هایی از مغز است که مورد تحریک قرار می گیرند.

زمانی که دستگاه آر تی ام اس به سر بیمار متصل می شود پالس ها دقیقا به بخش های مشخصی از مغز ارسال می شود. ولی در روش ECT منطقه خاصی را هدف نمی گیرند. البته باید اشاره شود که از روش الکتروشوک یا همان ECT برای درمان افسردگی های بسیار شدیدی استفاده می شود که هیچ روشی برایشان موثر نبوده است.

درمان الکتروشوک در چه مواقعی استفاده می شود؟

اختلال کاتاتونیا
روان گسیختگی
اختلال دو قطبی
افکار خودکشی

نتیجه گیری

در این مقاله به طور کامل تمامی بخش های درمان آر تی ام اس را مورد بررسی قرار دادیم و مشاهده کردیم که این روش چه مزایایی برای درمان اختلال افسردگی دارد و همچنین تفاوت آن را با سایر روش های درمانی مورد بررسی قرار دادیم.