پسوریازیس یا بیماری صدف

پسوریازیس یا بیماری صدف (Psoriasis) یک بیماری پوستی التهابی و خود ایمنی است که با ایجاد ضایعات پوستی، پوسته‌ریزی و مشکلات ناخن همراه است. این بیماری غیرکشنده و غیرواگیر بوده و به سرطان تبدیل نمی‌شود. احتمال انتقال پسوریازیس به فرزندان پس از ازدواج بین 10 تا 15 درصد است. در این مطلب، به بررسی علل، علائم، روش‌های تشخیص و درمان انواع مختلف پسوریازیس از جمله پسوریازیس تناسلی، سر، ناخن و اندام‌ها، قطره‌ای یا خال‌دار، معکوس، پوسچولار و پلاکی می‌پردازیم و توضیح می‌دهیم که چگونه می‌توان این بیماری را کنترل و درمان کرد.

آیا تاکنون نام پسوریازیس یا بیماری صدف به گوشتان خورده است؟ در این بخش از مجله علمی برنا اندیشان، قصد داریم شما را به سفری علمی و جذاب ببریم تا این بیماری مرموز و پیچیده را از نزدیک بشناسید. بیایید با هم پرده از رازهای پسوریازیس برداریم و راه‌های مدیریت آن را کشف کنیم. پس، با کنجکاوی و اشتیاق تا انتهای مقاله همراه ما باشید و دنیای جدیدی از اطلاعات را کشف کنید.

علت بیماری پسوریازیس چیست؟

پسوریازیس یک بیماری پوستی التهابی مزمن و شایع است که عمدتاً به دلیل اختلال در عملکرد لنفوسیت‌های T رخ می‌دهد. این اختلال باعث واکنش‌های خودایمنی می‌شود که در نتیجه آن پوست با سرعت بیشتری نسبت به حالت طبیعی تولید می‌شود. این بیماری با تشکیل پاپول‌ها و پلاک‌های صورتی تا قرمز همراه با پوسته‌های سفید و ضخیم مشخص می‌شود. این ضایعات می‌توانند موضعی یا گسترده باشند و معمولاً نواحی مانند پوست سر، آرنج‌ها و زانوها را درگیر می‌کنند.

در برخی موارد، ضایعات پسوریازیس ممکن است به مناطق محدودتری مانند پوست سر، ناخن‌ها و چین‌های پوستی محدود شوند. هرچند که این بیماری در تمام طول عمر بیمار همراه اوست، اما بیماران ممکن است دوره‌هایی از بهبودی طولانی مدت را تجربه کنند.

پیشنهاد می‌شود به کارگاه پزشکی شناخت و درمان بیماری زردی مراجعه فرمایید. تحقیقات نشان داده‌اند که بخش‌های مختلفی از ژن‌های بدن با پسوریازیس مرتبط هستند، و ژن PSORS1 مسئول حدود 50 درصد از احتمال بروز این بیماری شناخته شده است. علاوه بر این، افراد مبتلا به پسوریازیس در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به مشکلاتی نظیر اضطراب، افسردگی، چاقی، دیابت، فشارخون بالا، لنفوم، انفارکتوس قلبی و سکته مغزی قرار دارند.

مکانیسم ایجاد بیماری

بر اساس تحقیقات انجام شده، التهاب نقش اصلی در ایجاد و گسترش بیماری پسوریازیس دارد. وقتی گلبول‌های سفید بدن، به ویژه لنفوسیت‌های T، با عوامل خارجی مانند باکتری‌ها یا ویروس‌ها مواجه می‌شوند، شروع به آزادسازی سایتوکاین‌هایی مانند TNF (فاکتور نکروز دهنده تومور) می‌کنند.

این سایتوکاین‌ها سیستم ایمنی بدن را تحریک و فعال می‌کنند. در بیماری‌های خودایمنی مانند پسوریازیس، مقدار زیادی TNF تولید می‌شود که منجر به فعالیت بیش از حد سیستم ایمنی و در نتیجه آسیب به بافت‌های سالم بدن می‌گردد.

در حالت طبیعی، سلول‌های پوست در طی ۳۰ روز تشکیل، بالغ و می‌میرند. اما در پسوریازیس، این چرخه حدود ۳ تا ۶ روز طول می‌کشد. در این حالت، سلول‌های جدید قبل از مرگ سلول‌های قدیمی تولید می‌شوند. این روند موجب تشکیل ضایعات پلاکی پوسته‌ریز در نقاط مختلف بدن می‌شود.

در نتیجه این فعالیت غیر طبیعی سیستم ایمنی، پوست به طور مداوم تحت تأثیر التهاب قرار گرفته و ضایعات پسوریازیس که به صورت پلاک‌های ضخیم و پوسته‌ریز مشاهده می‌شوند، پدیدار می‌گردند. این ضایعات می‌توانند بسیار آزاردهنده و دردناک باشند و در صورت عدم درمان مناسب، مشکلات بیشتری برای بیمار ایجاد کنند.

عوامل تحریک شعله‌وری بیماری

عوامل مختلفی می‌توانند منجر به تحریک شعله‌وری پسوریازیس شوند. این عوامل را می‌توان به دو دسته عوامل موضعی و عوامل سیستمیک تقسیم کرد:

عوامل موضعی

• آسیب پوستی: هرگونه آسیب به پوست می‌تواند موجب شعله‌ور شدن پسوریازیس شود.
• خراشیدگی: خراش‌های پوست می‌توانند باعث بروز ضایعات پسوریازیس شوند.
• سوختگی: سوختگی‌های کوچک و بزرگ نیز ممکن است علائم بیماری را تشدید کنند.

عوامل سیستمیک

• عفونت‌ها: عفونت‌های باکتریایی مانند استرپتوکوک و ویروس‌هایی مانند ایدز می‌توانند پسوریازیس را شعله‌ور کنند.
• استرس‌های روانی: استرس و فشارهای روانی نقش مهمی در تشدید علائم پسوریازیس دارند.
• مصرف بیش از حد الکل: مصرف زیاد الکل می‌تواند باعث تشدید علائم پسوریازیس شود.
• آب و هوای سرد و خشک: شرایط آب و هوایی نامساعد، به ویژه سرما و خشکی هوا، می‌تواند علائم پسوریازیس را بدتر کند.
• سیگار: مصرف سیگار با بروز و تشدید پسوریازیس ارتباط دارد. سیگار می‌تواند ضایعات پوستی را شعله‌ور کرده و درمان را کمتر مؤثر کند.
• گلوتن: تحقیقات نشان داده‌اند که برخی از افراد مبتلا به پسوریازیس دارای آنتی‌بادی‌های ضد گلوتن هستند. اگرچه این افراد به بیماری سلیاک مبتلا نیستند، مصرف گلوتن می‌تواند باعث بروز علائم پوستی و گوارشی شود. به همین دلیل، توصیه می‌شود که بیماران از رژیم غذایی فاقد گلوتن استفاده کنند.
• چاقی: چاقی یک عامل خطر مهم در ابتلا به پسوریازیس است و می‌تواند باعث کاهش اثر داروها و افزایش عوارض جانبی آنها شود.

شناخت و مدیریت این عوامل می‌تواند به کنترل بهتر بیماری و کاهش شعله‌وری‌های آن کمک کند.

داروها

برخی داروها می‌توانند پسوریازیس را تحریک کرده و علائم آن را تشدید کنند. این داروها شامل موارد زیر هستند:

• لیتیوم (Li): این دارو که برای درمان اختلالات روانی استفاده می‌شود، می‌تواند پسوریازیس را تشدید کند.
• بتابلاکرها: مانند پروپرانولول (Propranolol)، که برای درمان فشار خون بالا و مشکلات قلبی استفاده می‌شوند.
• نیتروژن: مصرف این ماده نیز می‌تواند به تشدید پسوریازیس منجر شود.
• داروهای ضد مالاریا: نظیر کلروکین، که ممکن است باعث تحریک پسوریازیس شوند.
• داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs): شامل ایندومتاسین، بروفن، ایبوپروفن، کتورولاک و سایر NSAIDs که ممکن است باعث تشدید ضایعات پوستی شوند.
• کینیدین (Quinidine): که برای درمان آریتمی قلبی استفاده می‌شود و می‌تواند پسوریازیس را بدتر کند.
• داروهای ضد فشار خون: نظیر مهارکننده‌های ACE مانند انالاپریل و کاپتوپریل.
• اینترفرون: که در درمان هپاتیت C مورد استفاده قرار می‌گیرد و می‌تواند باعث شعله‌ور شدن پسوریازیس شود.
• داروهای ضد قارچی: مانند کتوکونازول و فلوکونازول که ممکن است تأثیر منفی بر پسوریازیس داشته باشند.
• برخی آنتی‌بیوتیک‌ها: نظیر تتراسیکلین که می‌توانند علائم پسوریازیس را تحریک کنند.
• استروئیدها: مصرف خوراکی یا موضعی استروئیدها ممکن است به بهبود ضایعات پسوریازیس کمک کند، اما قطع ناگهانی آنها می‌تواند باعث عود و تشدید ضایعات پوسته‌ریز شود.

شناخت این داروها و مشاوره با پزشک می‌تواند به مدیریت بهتر پسوریازیس کمک کند و از تشدید علائم جلوگیری نماید.

شیوع و بروز بیماری

پسوریازیس یک بیماری است که می‌تواند افراد در تمام گروه‌های سنی را تحت تاثیر قرار دهد. این بیماری معمولاً در دو بازه سنی شروع می‌شود: بین 20 تا 30 سالگی و بین 50 تا 60 سالگی. تقریباً 90 درصد از بیماران دارای سابقه خانوادگی ابتلا به پسوریازیس هستند، به همین دلیل احتمال انتقال بیماری از والدین به فرزندان پس از ازدواج وجود دارد.

مطالعه‌ای که در سال 2013 بر روی شیوع و بروز پسوریازیس انجام شد، نشان داد که میزان شیوع این بیماری در مناطق مختلف دنیا متفاوت است. در بزرگسالان، شیوع پسوریازیس از حدود 0.91 درصد در ایالات متحده تا 8.5 درصد در نروژ متغیر است. در کودکان نیز شیوع بیماری از حدود صفر درصد در تایوان تا 2.5 درصد در ایتالیا متفاوت است.

این اختلافات نشان‌دهنده تأثیر عوامل ژنتیکی، محیطی و فرهنگی بر شیوع و بروز پسوریازیس است. مطالعات بیشتر در این زمینه می‌تواند به درک بهتر مکانیسم‌های مؤثر در ایجاد و گسترش بیماری و همچنین بهبود روش‌های پیشگیری و درمان کمک کند.

نشانه‌های پسوریازیس

علائم پسوریازیس بسیار متنوع هستند و می‌توانند بر اساس الگوهای بالینی مختلف طبقه‌بندی شوند که این الگوها ممکن است تفاوت‌های زیادی با هم داشته باشند. بیماران ممکن است ابتدا با یک نوع الگو مراجعه کنند و با گذر زمان الگوی علائم آنها تغییر کند. علائم پسوریازیس در نواحی مختلف بدن، مانند سر و ناخن، با یکدیگر متفاوت بوده و همچنین تظاهرات بیماری در هر فرد منحصر به فرد است.

پلاک مزمن پوستی

پلاک پوستی پسوریازیس مزمن، شایع‌ترین علامت این بیماری است. این پلاک‌ها شامل پاپول‌ها و پلاک‌های قرمز با حدود مشخص هستند که با پوسته‌های سفید و ضخیم پوشیده شده‌اند. این ضایعات ممکن است به صورت وسیع و شدید در نواحی مانند پوست سر، آرنج‌ها، زانوها و چین باسن بروز کنند.

ویژگی بارز این پلاک‌ها این است که در صورت جدا کردن پوسته‌های محکم و چسبناک از سطح پوست، خونریزی رخ می‌دهد که به آن “علامت شبنم خونی” یا Auspitz Sign گفته می‌شود. جدا کردن مکانیکی و تهاجمی این پوسته‌ها، به ویژه از روی پوست سر، می‌تواند منجر به کچلی و آسیب به فولیکول‌های مو شود.

ضایعات پسوریازیس مزمن معمولاً با خارش و ناراحتی همراه هستند و می‌توانند کیفیت زندگی بیمار را به طور قابل توجهی تحت تاثیر قرار دهند. کنترل و مدیریت صحیح این پلاک‌ها از طریق درمان‌های مناسب می‌تواند به کاهش علائم و بهبود وضعیت بیمار کمک کند.

انواع پسوریازیس

پسوریازیس انواع مختلفی دارد که هر کدام با ویژگی‌ها و علائم خاص خود مشخص می‌شوند. پسوریازیس پلاکی شایع‌ترین نوع است که با ضایعات قرمز و پوسته‌دار مشخص می‌شود. پسوریازیس گوتاته معمولاً در کودکان و جوانان رخ می‌دهد و با ضایعات کوچک و قطره‌مانند نمایان می‌شود. پسوریازیس معکوس در چین‌های پوستی مانند زیر بغل و کشاله ران ظاهر شده و با ضایعات قرمز و صاف همراه است.

پسوریازیس پوسچولار با ضایعات چرکی سفید بر روی پوست قرمز مشخص می‌شود و می‌تواند موضعی یا گسترده باشد. پسوریازیس اریترودرمیک نوع نادر و شدیدی است که باعث قرمزی و التهاب شدید پوست در سراسر بدن می‌شود و می‌تواند خطرناک باشد. هر نوع پسوریازیس نیاز به تشخیص و درمان خاص خود دارد تا علائم بیماری کنترل و کیفیت زندگی بیمار بهبود یابد.

پسوریازیس پلاکی

پسوریازیس پلاکی (Plaque Psoriasis) یا ولگاریس، شایع‌ترین نوع پسوریازیس است. این بیماری با ظهور پاپول‌ها و پلاک‌های قرمز رنگ و با حدود مشخص که با پوسته‌های سفید و ضخیم پوشیده شده‌اند، مشخص می‌شود. این ضایعات می‌توانند به صورت گسترده و در مناطق مختلف بدن ظاهر شوند، به خصوص در نواحی پوست سر، آرنج‌ها، زانوها و چین‌های باسن.

ویژگی‌های پسوریازیس پلاکی

• پاپول‌ها و پلاک‌های قرمز: ضایعات قرمز رنگ با حدود مشخص که معمولاً با پوسته‌های سفید و ضخیم پوشیده شده‌اند.
• محل‌های شایع بروز: این ضایعات معمولاً در نواحی که پوست در معرض اصطکاک و فشار قرار دارد مانند پوست سر، آرنج‌ها، زانوها و چین باسن ظاهر می‌شوند.
• گستردگی: ضایعات می‌توانند به صورت موضعی یا گسترده باشند و در صورت عدم درمان ممکن است شدت یابند.
• پوسته‌ریزی: پوسته‌های سفید و ضخیمی که روی پلاک‌ها را می‌پوشانند، ممکن است در صورت جدا شدن باعث خونریزی شوند، که به آن “علامت شبنم خونی” یا Auspitz Sign گفته می‌شود.

این نوع پسوریازیس اغلب با خارش و ناراحتی همراه است و می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر کیفیت زندگی بیمار داشته باشد. درمان‌های مختلفی برای مدیریت و کاهش علائم پسوریازیس پلاکی وجود دارد که شامل داروهای موضعی، فتوتراپی و داروهای سیستمیک می‌شود. تشخیص و درمان به موقع می‌تواند به کاهش شدت بیماری و بهبود وضعیت بیمار کمک کند.

پسوریازیس قطره‌ای یا خال‌دار

پسوریازیس قطره‌ای یا خال‌دار (Guttate Psoriasis) معمولاً در کودکان و بالغین جوان که در تماس با ویروس‌های سیستم تنفسی فوقانی یا باکتری استرپتوکوک پیوژن بوده‌اند، بیشتر دیده می‌شود و حدود 10 درصد از موارد پسوریازیس را تشکیل می‌دهد.

در این نوع پسوریازیس، پاپول‌ها و پلاک‌های کوچک قرمز به شکل دایره‌ای یا بیضی به صورت ناگهانی روی تنه و اندام‌ها ظاهر می‌شوند. این ضایعات اغلب ناگهانی بروز کرده و به صورت پراکنده در سطح بدن پخش می‌شوند. در بیشتر موارد، این ضایعات تمایل دارند طی 6 ماه تا 1 سال بهبود یابند، اگرچه در برخی بیماران ممکن است نیاز به درمان‌های تخصصی‌تر باشد. تشخیص سریع و درمان مناسب می‌تواند به کاهش مدت زمان و شدت علائم کمک کند.

پسوریازیس معکوس (بین چین‌ها)

پسوریازیس معکوس (Inverse Psoriasis) به صورت پلاک‌های قرمز، مرطوب و ترک‌خورده در چین‌های پوستی مانند پشت گوش، زیر پستان‌ها، زیر بغل، کشاله ران و چین باسن ظاهر می‌شود. این نوع پسوریازیس اغلب با عفونت‌های قارچی مانند درماتوفیت، عفونت‌های کاندیدایی و عفونت‌های استرپتوکوکی اشتباه گرفته می‌شود.

وجود این ارگانیسم‌ها می‌تواند باعث تشدید علائم و شعله‌ور شدن بیماری شود. پلاک‌های پسوریازیس معکوس به دلیل موقعیت خاص خود، مستعد تحریک و اصطکاک هستند که می‌تواند باعث ناراحتی و تشدید التهاب گردد. تشخیص صحیح و تمایز آن از سایر عفونت‌های پوستی برای انتخاب درمان مناسب بسیار مهم است.

پسوریازیس اریترودرمیک

پسوریازیس اریترودرمیک (Erythrodermic Psoriasis) یکی از شدیدترین انواع پسوریازیس است که با علائم گسترده و جدی همراه است. بیماران مبتلا به این نوع پسوریازیس معمولاً دچار حساسیت و درد شدید پوست به هنگام لمس می‌شوند. علاوه بر این، علائم سیستمیک مانند تب، کاهش وزن، دفع پروتئین از بدن و لنفادنوپاتی (بزرگی غدد لنفاوی) نیز مشاهده می‌شود.

پوست بیمار به طور گسترده قرمز و ملتهب می‌شود و ممکن است پوسته‌ریزی شدید رخ دهد. این حالت می‌تواند خطرناک باشد و نیاز به مراقبت‌های پزشکی فوری دارد. پسوریازیس اریترودرمیک معمولاً نیازمند درمان‌های تخصصی و مراقبت‌های پزشکی دقیق برای کنترل علائم و جلوگیری از عوارض جدی است.

پسوریازیس پوسچولار یا پوستولی

پسوریازیس پوسچولار (Pustular Psoriasis) به دلیل التهاب شدید ایجاد می‌شود که منجر به تشکیل پوسچول‌های استریل می‌گردد. این نوع پسوریازیس چندین فرم بالینی دارد که هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند:

1. ژنرالیزه یا منتشر: این فرم معمولاً در دوران بارداری، پس از عفونت یا پس از قطع مصرف استروئیدهای سیستمیک بروز می‌کند. علائم شامل گسترش وسیع پوسچول‌ها در سراسر بدن است که می‌تواند بسیار شدید و نگران‌کننده باشد.

2. موضعی: این نوع پسوریازیس پوسچولار در حاشیه پلاک‌های قبلی ایجاد می‌شود. پوسچول‌ها به صورت محدود در نواحی خاصی از پوست ظاهر می‌شوند که قبلاً تحت تاثیر پسوریازیس پلاکی بوده‌اند.

3. کف دست و پا: در این فرم، پوسچول‌ها در نواحی کف دست و پا ظاهر می‌شوند. مصرف سیگار و احتمالاً وجود ضایعات استخوانی می‌تواند در ایجاد این فرم نقش داشته باشد. این نوع می‌تواند باعث ناراحتی شدید و مشکل در انجام فعالیت‌های روزانه شود.

4. انتهایی: این فرم در قسمت انتهایی انگشتان دست و پا ظاهر می‌شود و معمولاً با درگیری ناخن‌ها همراه است. پوسچول‌ها در این نواحی می‌توانند باعث درد و ناراحتی شدید شوند و عملکرد دست و پا را تحت تاثیر قرار دهند.

تشخیص و درمان صحیح هر کدام از این فرم‌های بالینی پسوریازیس پوسچولار بسیار مهم است تا علائم کنترل و بهبود یابند.

پسوریازیس ناخن

پسوریازیس ناخن ممکن است به تنهایی رخ دهد، اما بیشتر بیماران همراه با آن علائم پوستی پسوریازیس را نیز نشان می‌دهند. علائم این بیماری در ناخن‌ها بسیار متنوع و شامل موارد زیر است:

• فرورفتگی‌های کوچک: ناخن‌ها ممکن است دارای فرورفتگی‌های ریز و متعدد باشند که به آن پیتینگ ناخن گفته می‌شود.
• سفید شدن ناخن‌ها: رنگ ناخن‌ها ممکن است به سمت سفید تغییر کند.
• ناخن‌های شکننده: ناخن‌ها شکننده و ضعیف شده و به راحتی می‌شکنند.
• لکه‌های زرد: لکه‌های زرد رنگی که به آنها “لکه‌های روغنی” گفته می‌شود، ممکن است روی ناخن‌ها ظاهر شوند.
• خونریزی‌های باریک: خطوط نازک و قرمز ناشی از خونریزی زیر ناخن‌ها ممکن است مشاهده شود.
• ضخیم شدن ناخن‌ها: ناخن‌ها ممکن است ضخیم و سفت شوند، که این حالت به نام هیپرکراتوزیس شناخته می‌شود.
• جدا شدن ناخن از بستر: بخش انتهایی صفحه ناخن ممکن است از بستر ناخن جدا شود، که این وضعیت انیکولیز نامیده می‌شود.

این علائم می‌توانند به طور قابل توجهی ظاهر و سلامت ناخن‌ها را تحت تأثیر قرار دهند و در موارد شدید، عملکرد روزانه فرد را مختل کنند. درمان مناسب و مدیریت صحیح می‌تواند به کاهش علائم و بهبود وضعیت ناخن‌ها کمک کند.

آرتریت پسوریاتیک

آرتریت پسوریاتیک (Psoriatic Arthritis) در حدود 30 درصد از بیماران مبتلا به پسوریازیس پوستی رخ می‌دهد و در بیمارانی که درگیری پوستی گسترده‌تری دارند، شایع‌تر است. اگرچه تعداد کمی از بیماران قبل از بروز علائم پوستی، دچار آرتریت پسوریاتیک می‌شوند، اما این اتفاق ممکن است.

آرتریت پسوریاتیک به پنج الگوی بالینی تقسیم می‌شود:

• مونوآرتریت: در این حالت، تنها یک مفصل تحت تأثیر قرار می‌گیرد.
• الیگوآرتریت غیرقرینه: این شایع‌ترین فرم آرتریت پسوریاتیک است و چندین مفصل به صورت غیرقرینه درگیر می‌شوند.
• پلی آرتریت قرینه: این فرم شبیه به روماتیسم مفصلی (آرتریت روماتوئید) است و در آن مفاصل به صورت قرینه تحت تأثیر قرار می‌گیرند.
• آرتریت موتیلان یا خورنده: این نوع نادر و شدید آرتریت منجر به تخریب شدید مفاصل می‌شود.
• آرتریت مهره‌ای: این فرم شامل التهاب مفاصل ستون فقرات و می‌تواند باعث سفتی و درد شدید در ناحیه کمر و گردن شود.

علائم آرتریت پسوریاتیک شامل درد، تورم، سفتی و کاهش دامنه حرکتی مفاصل است. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب می‌تواند به کنترل علائم و جلوگیری از پیشرفت بیماری کمک کند. درمان‌ها معمولاً شامل داروهای ضد التهابی، داروهای تعدیل‌کننده سیستم ایمنی و در موارد شدیدتر، بیولوژیک‌ها است.

یافته‌های آزمایشگاهی

اغلب برای تشخیص پسوریازیس نیازی به بیوپسی نیست، اما قبل از شروع درمان سیستمیک، انجام آن توصیه می‌شود. پزشکان اولیه باید کلسترول، قند خون و فشار خون بیماران را پایش کنند، زیرا بیماران مبتلا به پسوریازیس در معرض خطر بالای بیماری‌های قلبی عروقی و سندرم متابولیک هستند. در بیماران با شعله‌وری پسوریازیس قطره‌ای یا خال‌دار، باید کشت حلق و تیتر آنتی‌استرپتولیزین O انجام شود.

در بیماران با پسوریازیس معکوس یا کسانی که با وجود درمان موضعی یا سیستمیک کافی همچنان دچار حملات شعله‌وری می‌شوند، لازم است نمونه‌برداری مرطوب با میکروسکوپ و کشت باکتریایی انجام شود. در موارد بسیار مقاوم، بیماران باید از نظر عفونت HIV (ایدز) نیز ارزیابی شوند. تشخیص صحیح و نظارت منظم بر روی این فاکتورها می‌تواند به بهبود مدیریت بیماری و کاهش عوارض مرتبط با پسوریازیس کمک کند.

تشخیص‌های افتراقی

تشخیص‌های افتراقی پسوریازیس شامل شرایط مختلف پوستی است که ممکن است علائمی مشابه با پسوریازیس داشته باشند. این شرایط عبارتند از:

1. درماتیت سبورئیک: یک نوع التهاب پوستی که معمولاً در مناطقی با تراکم بالای غدد چربی مانند پوست سر، صورت و قفسه سینه رخ می‌دهد و با پوسته‌ریزی و قرمزی همراه است.

2. اگزمای دیس‌هیدروتیک: نوعی اگزما که معمولاً دست‌ها و پاها را درگیر می‌کند و با ایجاد تاول‌های کوچک و خارش شدید همراه است.

3. تینه‌آی سر: یک عفونت قارچی پوست سر که می‌تواند باعث پوسته‌ریزی و ریزش مو شود و معمولاً در کودکان شایع‌تر است.

4. انیکومیکوزیس: عفونت قارچی ناخن‌ها که باعث تغییر رنگ، ضخیم شدن و شکنندگی ناخن‌ها می‌شود و می‌تواند با پسوریازیس ناخن اشتباه گرفته شود.

5. عفونت‌های بین چین‌ها: عفونت‌های قارچی (کاندیدیایی) یا باکتریایی (استرپتوکوکی) که در نواحی چین‌های پوستی مانند زیر بغل و کشاله ران رخ می‌دهند و می‌توانند با پسوریازیس معکوس اشتباه گرفته شوند.

6. پیتریازیس روزه‌آ: یک بیماری پوستی که با ضایعات بیضی شکل و پوسته‌ریز در تنه و اندام‌ها ظاهر می‌شود و می‌تواند با پسوریازیس اشتباه گرفته شود.

7. بثورات دارویی: واکنش‌های پوستی ناشی از داروها که می‌تواند باعث بروز ضایعات پوستی مشابه با پسوریازیس شود.

شناخت و تمایز این شرایط از پسوریازیس برای تشخیص صحیح و انتخاب درمان مناسب بسیار حائز اهمیت است.

درمان پسوریازیس

درمان پسوریازیس به‌صورت مرحله‌بندی شده آغاز می‌شود و شامل درمان‌های موضعی، فوتوتراپی و درمان‌های سیستمیک است. درمان موضعی با استفاده از گلوکوکورتیکوئیدهای موضعی، آنالوگ‌های ویتامین D، قیر و رتینوئیدها انجام می‌شود تا ضایعات پوستی کنترل و کاهش یابند. در موارد شدیدتر، فوتوتراپی و درمان‌های سیستمیک مانند داروهای تعدیل‌کننده سیستم ایمنی و بیولوژیک‌ها به کار می‌روند.

ترکیب و چرخش درمان‌ها به منظور به حداقل رساندن سمیت و افزایش اثربخشی آنها انجام می‌شود. نواحی خاصی مانند پوست سر و ناخن‌ها به روش‌های درمانی ویژه نیاز دارند که شامل استفاده از محلول‌ها، فوم‌ها و روش‌های مکانیکی برای حذف پوسته‌ها است. درمان‌های تزریقی مانند تریامسینولون نیز در مواردی که پلاک‌های پوستی مقاوم هستند، موثر می‌باشند.

درمان موضعی با کرم و پماد

درمان پسوریازیس به‌صورت مرحله‌بندی شده آغاز می‌شود، به‌طوری که ابتدا از درمان‌های موضعی شروع و سپس به سمت فوتوتراپی و در نهایت درمان سیستمیک پیش می‌رود. به دلیل ماهیت عودکننده و مزمن این بیماری، درمان‌ها به‌صورت ترکیبی و چرخشی تنظیم می‌شوند تا سمیت درمان برای هر فرد به حداقل برسد.

قسمت اصلی درمان موضعی پسوریازیس استفاده از گلوکوکورتیکوئیدهای موضعی است. به‌طور کلی، ضایعات پسوریازیس در پوست سر، تنه و اندام‌ها نیازمند گلوکوکورتیکوئیدهای با توان بالاتر (کلاس ۱ و ۲) هستند، در حالی که ضایعات روی نواحی حساس صورت و بین چین‌ها به گلوکوکورتیکوئیدهای با توان کمتر (کلاس ۵ و ۶) نیاز دارند.

داروهای فاقد استروئید مانند قیر، رتینوئیدها و آنالوگ‌های ویتامین D اغلب با گلوکوکورتیکوئیدها ترکیب می‌شوند تا اثربخشی آنها را افزایش و عوارض جانبی نظیر نازک شدن پوست را کاهش دهند.

مثالی از رژیم درمانی برای پلاک‌های پسوریاتیکی روی آرنج‌ها ممکن است شامل استفاده دوبار در روز از آنالوگ ویتامین D (مانند کرم کلسی پوترین یا پماد کلسیتریول) در طول هفته و یک گلوکوکورتیکوئید کلاس ۱ دوبار در روز در اواخر هفته باشد. همچنین، گلوکوکورتیکوئیدها ممکن است در داروخانه‌های تخصصی با قیر ترکیب شوند.

کلسی پوتریول و بتامتازون دی پروپیونات (Taclonex) یکی از داروهای ترکیبی است که بر روی ضایعات پسوریازیس پوست سر، تنه و اندام‌ها مؤثر بوده است. تریامسینولون استوناید تزریقی (5 تا 10 میلی‌گرم) نیز به‌طور مؤثری منجر به بهبودی در بسیاری از پلاک‌های پوستی می‌شود.

پیشنهاد می‌شود به کارگاه پزشکی بیماری های آئورت مراجعه فرمایید. برخی نواحی مانند پوست سر و ناخن‌ها به درمان‌های دشوارتری نیاز دارند. پوست ضخیم روی پوست سر را می‌توان با یک حوله گرم و مرطوب آغشته به روغن زیتون (به مدت ۳۰ دقیقه) به آرامی جدا کرد. روغن Derma-Smooth برای پسوریازیس خفیف‌تر در پوست سر موثر است.

فوم‌ها و محلول‌ها به دلیل سهولت بیشتر در استفاده نسبت به کرم‌ها و پمادها، برای کاربرد روی پوست سر مناسب‌تر هستند.

درمان پسوریازیس ناخن

درمان پسوریازیس ناخن بسته به شدت آسیب دیدگی ناخن‌ها متغیر است. ناخن‌هایی که آسیب کمتری دیده‌اند، ممکن است با استفاده از محلول‌های گلوکوکورتیکوئید موضعی کلاس ۱ درمان شوند. این درمان‌های موضعی می‌توانند به کاهش التهاب و بهبود ظاهر ناخن‌ها کمک کنند.

برای ناخن‌هایی که آسیب بیشتری دیده‌اند، ممکن است نیاز به تزریق تریامسینولون استوناید (5 تا 10 میلی‌گرم) به بستر ناخن باشد. این تزریقات معمولاً به صورت دوره‌ای انجام می‌شوند و می‌توانند به کاهش التهاب و تسریع بهبودی کمک کنند.

با این حال، در بسیاری از موارد، درمان موضعی و تزریقی ممکن است کافی نباشد و بیماران نیاز به درمان سیستمیک دارند. درمان‌های سیستمیک مانند داروهای تعدیل‌کننده سیستم ایمنی و بیولوژیک‌ها می‌توانند به بهبود علائم پسوریازیس ناخن و جلوگیری از پیشرفت بیماری کمک کنند. استفاده از این درمان‌ها معمولاً تحت نظارت دقیق پزشک صورت می‌گیرد تا عوارض جانبی به حداقل برسد و اثربخشی درمان به حداکثر برسد.

فتوتراپی یا نوردرمانی در درمان پسوریازیس

فتوتراپی یا نوردرمانی می‌تواند به‌صورت جداگانه یا در ترکیب با درمان‌های موضعی یا سیستمیک برای پسوریازیس استفاده شود. رایج‌ترین روش فتوتراپی، استفاده از نور فرابنفش B با گستره باریک (311 تا 313 نانومتر) است که اثربخشی بالایی دارد. بیماران معمولاً نیازمند سه جلسه درمانی در هفته برای مدت 1 تا 3 ماه هستند. بسیاری از بیماران به‌صورت دوره‌ای و حتی تا سال‌ها تحت درمان فتوتراپی قرار می‌گیرند.

برای افزایش اثربخشی نوردرمانی، معمولاً از ترکیب آن با داروهای موضعی مانند قیر، آنالوگ‌های ویتامین D، رتینوئیدها (مانند ژل یا کرم تازاروتن) و استروئیدهای موضعی استفاده می‌شود. این ترکیب‌ها می‌توانند به بهبود سریع‌تر و مؤثرتر علائم بیماری کمک کنند.

علاوه بر نور فرابنفش B با گستره باریک، روش‌های دیگری نیز برای فتوتراپی وجود دارند که شامل نور فرابنفش A و B با گستره پهن هستند. این روش‌ها معمولاً همراه با پسورالن استفاده می‌شوند که یک داروی حساس‌کننده به نور است و می‌تواند اثربخشی نوردرمانی را افزایش دهد. فتوتراپی با ترکیب این روش‌ها می‌تواند به کاهش ضایعات پسوریازیس و بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک کند.

درمان خوراکی و سیستمیک

درمان‌های سیستمیک پسوریازیس به دو دسته سنتی و بیولوژیک تقسیم می‌شوند.

درمان‌های سنتی شامل داروهایی مانند متوتروکسات (Methotrexate)، سیکلوسپورین (Cyclosporine) و آسیترتین (Acitretin) است که به‌طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرند.

متوتروکسات با مهار اسید فولیک عمل کرده و بر روی تمامی انواع پسوریازیس مؤثر است. این دارو به‌صورت هفتگی و از راه‌های دهانی، زیرپوستی و داخل عضلانی تجویز می‌شود.

سیکلوسپورین که یک مهارکننده کلسینورین است، به سرعت و با اثربخشی بالا پسوریازیس را بهبود می‌بخشد و برای فرم‌های شدیدتر بیماری مانند پوسچولار یا اریترودرمیک مناسب است.

آسیترتین یک رتینوئید سیستمیک است که برای درمان انواع پسوریازیس مؤثر است، اما به‌ویژه برای نوع اریترودرمیک، پوسچولار و کف دست و پا استفاده می‌شود.

درمان‌های بیولوژیک، تنظیم‌کننده‌های سیستم ایمنی هستند که سلول‌های T و سیتوکین‌های مؤثر در ایجاد بیماری را هدف قرار می‌دهند. این داروها بسیار مؤثر هستند اما هزینه بالایی دارند و بنابراین ممکن است برای همه بیماران در دسترس نباشند.

• اتانرسپت (Etanercept)، اینفلیکسی‌ماب (Infliximab) و آدالیمومب (Adalimumab) سایتوکاین TNF را هدف قرار می‌دهند.
• اوستکینوماب (Ustekinumab) زیر واحد P40 از IL-12/23 را هدف قرار می‌دهد.
• سکوکینوماب (Secukinumab) و ایکسیکیزوماب (Ixekizumab) نیز IL-17 را هدف قرار می‌دهند.
• برودالوماب (Brodalumab) به گیرنده IL-17 متصل می‌شود.
• گوسلکوماب (Guselkumab) نیز IL-23 را هدف قرار می‌دهد.

این داروها با تنظیم سیستم ایمنی، به کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی بیماران مبتلا به پسوریازیس کمک می‌کنند.

نتیجه‌گیری

پسوریازیس، یا بیماری صدف، تنها یک بیماری پوستی نیست؛ بلکه داستانی از تلاش، امید و پیشرفت پزشکی است. این بیماری مزمن و خودایمنی که با ضایعات پوستی، پوسته‌ریزی و مشکلات ناخن همراه است، می‌تواند تاثیر عمیقی بر کیفیت زندگی افراد داشته باشد. با این حال، پیشرفت‌های علمی و پزشکی نشان داده‌اند که پسوریازیس دیگر به معنای ناتوانی و محدودیت نیست.

راه‌های مختلفی برای مدیریت و کنترل این بیماری وجود دارد؛ از درمان‌های موضعی و نوردرمانی گرفته تا داروهای سیستمیک و بیولوژیک. هرچند که هیچ درمان قطعی برای پسوریازیس وجود ندارد، اما ترکیب صحیح درمان‌ها می‌تواند علائم را به طرز چشمگیری کاهش دهد و به بیماران امکان دهد تا زندگی خود را با اعتماد به نفس و بدون محدودیت‌های گذشته ادامه دهند.

نکته حائز اهمیت این است که با افزایش آگاهی و حمایت از بیماران مبتلا به پسوریازیس، می‌توانیم به بهبود شرایط زندگی آنها کمک کنیم. هر روزه، تحقیقات بیشتری انجام می‌شود و راه‌حل‌های جدیدی برای مدیریت این بیماری پیدا می‌شود. این نشان‌دهنده امید و پیشرفتی است که هر بیمار مبتلا به پسوریازیس می‌تواند به آن تکیه کند.

به یاد داشته باشید، پسوریازیس تنها یک بخش کوچک از زندگی شماست. با مدیریت صحیح و حمایت مناسب، می‌توانید بر آن غلبه کنید و به زندگی خود با انرژی و شور بیشتری ادامه دهید. این سفر شاید چالش‌برانگیز باشد، اما هر گام شما به سوی بهبودی، نشان از قدرت و اراده‌ای است که در درون شما نهفته است. بگذارید داستان شما، داستانی از پیروزی و امید باشد.