در این بخش از پایگاه دانش برنا اندیشان تصمیم داریم تا در مورد یکی دیگر از موضوعات پرطرفدار روانشناسی با عنوان راه های تقویت حافظه و آشنایی کامل با انواع حافظه با شما علاقه مندان به علوم رفتاری و همچنین مباحث روانشناسی گفتگو کنیم.

راه های تقویت حافظه و آشنایی کامل با انواع حافظه

حافظه نعمتی است که خداوند آن را به تمامی موجودات به نحوی داده است. مثلا در حیوانات، فیل از حافظه بسیار قوی برخوردار است. به طوری که برای تمام جانور شناسان شناخته شده، شاید هم از اتفاقهایی که در این مورد افتاده آگاه باشید مثل حمله فیلی به کسی به خاطر این که آن شخص با فیل در چند سال گذشته بر خورد بدی و یا عکس العمل های دیگری داشته است. ولی آنچه مهم و ثابت شده این است که حافظه انسان از دیگر حافظه ها قوی تر و متمایز تر می باشد و به صورتی است که کسی نمی تواند بگوید حافظه ام پر شده و یا دگر قادر به حفظ کردن نمی باشم، شاید از نظر ضریب هوشی پایین آمده باشند.

راه های تقویت حافظه

نیسان یا فراموشی را هم اگرچه ضعف می دانیم ولی اگر کمی توجه داشته باشیم می بینیم که زندگی بدون فراموشی بسیار سخت و در مواردی غیر ممکن می شود. فراموش کردن اتفاقهایی که در نظر ما مصیبت هستند و یا فراموش کردن بدی دوستمان از این موارد است. شاید بعضی اوقات با ضعف یا بی حافظگی روبرو شده اید. مثلا می خواهید چیزی یا نام شخص و مکانی را به یاد آورید ولی نمی توانید، یا گاهی یک عملی را که هر روز آن را انجام می داده اید را در یک لحظه فراموش کنید. در این مقاله عوامل این ضعف و راه درمان آن نیز آمده. شما می توانید با مطالعه این کتاب حافظه خود را بشناسید و در تقویت آن دستورالعمل های لازم را انجام دهید تا حافظه قوی داشته باشید.

تقسیم بندی کلی حافظه

در نگاه نخست حافظه 3 نوع است

مطالبی که به حافظه کوتاه مدت سپرده می شود معمولا تا 24 ساعت ماندگاری دارند و سپس محو می شوند. مکانیز مغز ما به صورتی است که بسیاری از محفوظات حافظه کوتاه مدت را تا زمان یاد شده نگه می دارد و سپس حذف می کند، آنچه باقی می کاند به حافظه میان مدت می رود و اگر از درجه اهمیت بالاتری برخوردار باشد مانند مشاهده یک تصادف به حافظه بلند مدت سپرده می شود.

گاه زمان نگهداری مطالب آموخته شده از ماه و سال فراتر می رود و تمام حیات انسان را در بر می یگرد و گاهی نیز بیش از 15 دقیقه در ذهن ما باقی نمی ماند، برای مثال در حفظ شماره تلفن تجربه کرده اید. چرا؟

زیرا شماره مذکور را از حافظه کوتاه مدت به حافظه بلند مدت منتقل نکرده ایم. اختلالات حافظه آدمی به حافظه بلند مدتش بستگی دارد و ظرفیت این حافظه نیز نا محدود است یعنی متخصصان برای آن حدی معین نکرده اند و هیچ انسانی نمی تواند ادعا کند که دیگر برای یادگیری مطالب جدید جا ندارد.

تقسیم بندی فردی حافظه

به طور کلی افراد در یادگیری، مطالعه و نگه داشتن مطالب به 4 دسته که در حقیقت نماینده 4 نوع حافظه اند تقسیم می شوند:

حافظه شنیداری (سمعی)
حافظه دیداری (بصری)
حافظه نوشتاری (یدی)
حافظه حسابگرانه (آماری)

حافظه شنیداری (سمعی)

افرادی که از راه شنیدن و تمرکز شنیداری به مرحله یادگیری پایدار می رسند، دارای حافظه شنیداری اند.
نشانه های رفتاری
افرادی که در یادگیری بیش تر از حافظه شنیداری استفاده می کنند، از نشانه رفتاری زیر بهره می برند:
اغلب هنگام فکر کردن به اطراف نگاه می کنند.
پر طنین صحبت می کنند و گاه بیانشان بر حرکتشان غلبه دارد.
عموما بیشتر از دیگران می پرسند.
وقتی مخاطب قرار می گیرند به نقطه ای خیره می شوند و حرکات سر و چهره شان علائم پرسش، پذیرش، تایید و تعجب را تداعی می کند.
این افراد در جملات خویش معمولا به واژه و عبارات سمعی بیش تر توجه دارند و از آنها استفاده می کنند برای مثال: آن طور که به ذهنم می رسد، درک کردم، فهمیدم، اعلام کردم، شرح دادم، مذاکره کردم، صدا کردم، سکوت کردم و کم صحبت کردم.

استفاده بهتر از حافظه شنیداری

از آنجا که بلند خواندن و گوش دادن به مطالب به یادگیری آنها منجر می شود، بهتر است به جای بلند خوانی زمزمه خوانی تجربه و جایگزین شود تا به مصرف انرژی کم تر اطلاعات بیشتر به دست آید، در ثانی اینکه بلند خوانی به مزاحمت و به مصرف انرژی بیشتر و در نتیجه خستگی زود هنگام منجر می شود.
محیط خلوت، دوری از سرو صداهای مزاحم و نور کافی بسیار مهم است.
از آنجا که اطلاعات به صورت فله ای وارد مغز می شود برای اینکه دسته بندی و طبقه بندی شوند و به یادگیری پایدارتر منجر شود به آنچه دیده یا خوانده می شود به صورت پرسشی برخورد گردد.
ضبط درس و شنیدن مجدد آن بسیار مفید است.
بازگو کردن درس یا مطالب مهم آن توسط خود فرد یا ضبط کردنش و گوش کردن مجدد آن و یا بازگو کردن درس برای همکلاسی بسیار مفید و در یادگیری اهمیت فراوان دارد.
برای گفتگو با مخاطب نباید در تاریکی قرار گرفت.

حافظه دیداری (بصری)

افرادی که از راه دیدن و تمرکز روی صفحه و تصویر برداری از مطالب بهتر می آموزند، نگه می دارند، یادآوری می کنند و مطالب را دوباره به صفحه فعال ذهن خود می آورند، از این حافظه برخوردارند.

پیشنهاد ویژه:کارگاه آموزش کامل چگونه حافظه قوی داشته باشیم

افرادی که در یادگیری بیش تر از حافظه دیداری استفاده می کنند، از نشانه رفتاری زیر بهره می برند:

وقتی صدایی می شنوند به طرف بالا نگاه می کنند.
با سرعت سخن می گویند و آهنگ صدایشان بالا است.
به سرعت نفس می کشند.
در به کار بردن تشبیه، تمثیل، تخیل و صحنه گردازی، مهارت فوق العاده ای دارند.
آنها علاوه بر اینکه خود را در صحنه می یابند، چنان سخن می گویند که دیگران نیز خود را در صحنه مجسم می کنند و شنونده را در کوچه پس کوچه های داستان می برد.
در نوشتن انشاء، نامه، خاطره و انعکاس صحنه ها بسیار گرایش دارد.
در چهره شناسی بسیار موفقند و گاه فردی را بعد از سالها از طریق چهره می شناسد بی آنکه نامش را به یاد آورند.

استفاده بهتر از حافظه دیداری

تمرکز نگاه بر جملات و پاراگرافها و سپس بستن چشم ها و انعکاس مطالب عمده به ذهن و نگاه مجدد به آن.
تلفیق مطالب با تصویرها، شکل ها، نمودارها، نشانه ها و شماره های صفحات.
علامت گذاری معنادار، از خط کشی ساده زیر کلمات تا علائم ابتکاری.
مطالعه و سپس تلاش در احضار صفحه و پاراگراف مطالعه شده بعد از هر پانزده دقیقه.

حافظه نوشتاری (یدی)

افرادی که از راه نوشتن و لمس و دسته بندی منطبق بر ذوق خود بهتر یاد می گیرند، از حافظه نوشتاری بهره می برند. واکنش فیزیکی این افراد بیشتر است و جالب این که در زمان تحصیل گاه سخنان معلم را به صورت جامع و با حداکثر توان یادداشت می کنند.

افرادی که در یادگیری بیش تر از حافظه نوشتاری استفاده می کنند، از نشانه رفتاری زیر بهره می برند:

هنگام فکر کردن به سمت پائین و راست خود نگاه می کنند.

حرکات دست، تغییرات چهره و اعمال جسمانی آنها بسیار است.

صدایی عمیق دارند و کلمات را شمرده بیان می کنند.

شیوه های استفاده بهتر از حافظه نوشتاری

این افراد اگر با فنون خلاصه نویسی و چکیده برداری آشنا شوند، بسیار موفق اند.
ابتدا مطالب را مطالعه و علامت گذاری کنند و سپس آن را در قالب ها چکیده و خلاصه کنند.
عادت کردن این افراد به چکیده منظم و دسته بندی شده بسیار مطلوب است.