کارگاه فلسفه عبادت و پرستش

فلسفه عبادت چیست؟ چرا انسان‌ها دعا می‌کنند و واقعاً چه فلسفه‌ای در پشت پرستش قرار دارد. عبادت به معنای اطاعت و پیروی خاضعانه و حالتی در وجود انسان است که خودش را در اختیار آفریننده اش قرار می‌دهد. شایان ذکر است که هدف از خلقت جهان، یاد و ذکر خدا و نیاز انسان به خدا را فلسفه و چرایی عبادت نامیده اند. در این قسمت از فروشگاه برنا اندیشان تصمیم داریم تا یکی از جامع‌ترین پکیج های فلسفی با عنوان کارگاه فلسفه عبادت و دعا را در اختیار شما افراد علاقه‌مند به مباحث فلسفی قرار دهیم تا به صورت کامل با فلسفه پرستش آشنا شوید.

آشنایی با فلسفه عبادت

لازم است اشاره شود که عبادت را به دو نوع اجباری و اختیاری تقسیم می‌کنند و در قرآن و روایات آثاری مانند آمرزش گناهان، آرامش درون و سرور انسان، افزایش رزش و روزی، امامت، تقرب الهی و استواری در دین برای آن، ذکر شده است. همچنین خلوص، اعتدال، صبر، علم، خشوع و طهارت را از آداب و شرایط عبادت دانسته اند.

به یاد داشته باشید که عبادت کردن صرفاً برای مناسک عبادی نیست. در‌واقع دعا، تفکر و کسب روزی حلال را از مصادیق آن برشمرده اند. با توجه به اهمیتی که در باب دعا و پرستش وجود دارد در این بخش از برنا اندیشان کارگاه فلسفه عبادت را در اختیار شما قرار می‌دهیم تا به صورت کامل با فلسفه وجودی دعا و پرستش آشنا شوید. این مجموعه به زبان فارسی تهیه شده است و شامل ساعت‌ها بحث و گفتگو و سخنرانی پیرامون فلسفه عبادت است.

عبادت و پرسش در ادیان

شایان ذکر است که عبادت و پرستش در سه دین ابراهیمی یعنی یهودیت، مسیحیت و اسلام به عنوان یک اصل جدایی ناپذیر برشمرده می‌شود که در هر سه دین به عنوان یکی از اولویت ها بر آن تاکید شده است. تأکید به حدی است که در آرمان و هدف بعثت موسی آمده که او مامور شده بنی اسرائیل را برای عبادت خداوند از مصر بیرون ببرد. در کارگاه فلسفه دین به صورت کامل راجع به این موضوع صحبت شده است.

همچنین قرآن نیز اولین دعوت محمد را دعوت به توحید، عبادت خدا و دوری از شرک ذکر می‌کند. در طول تاریخ عبادت شکل‌ها مختلفی به خود گرفته است. عبادت به معنی اخص آن عبارت است از عبادات شریعت که در شریعت یهود، عمدتا به قربانی، عشریع، روزه، اعیاد و نماد و در شریعت اسلامی مذهب اهل سنت عمدتا به نماز، روزه، زکات و حج اطلاق می شود. ولی برای مذهب تشیع، علاوه بر این‌ها، ولایت امامان نیز از ارکان عبادت است.

عبادت و قصد قربت

در یکی از تعاریف عبادت آمده است که عبادت عملی است که همراه با قصد قربت و انگیزه الهی است. هنگامی که با دقت به این نکته توجه می‌کنیم متوجه می‌شویم که کاربردهای واژه عبادت روشن می شود. یعنی هر چند عبادت نوعی خضوع و فروتنی است اما باید بدانیم که هر خضوعی عبادت نیست. بدون شک کسی که در برابر شخصی تواضع و خضوع می‌کند نمی‌گویند او را عبادت کرده است. همچنین هرگونه اطاعت و فرمانبرداری مصداق عبادت نیست.

تفاوت عبادت و عبودیت

در این باره باید اشاره شود که عبادت از مقوله فعل و عمل است که انسان انجام می‌دهد، اما عبودیت صفت است که انسان به آن متصف می‌شود. به عنوان مثال می‌گویند که فلان فرد صفت عبودیت دارد، اما نمی‌گویند که صفت عبادت دارد، بلکه فاعل آن است.

فلسفه عبادت

برای چرایی پرستش و عبادت خداوند دلایل مختلفی ذکر شده است. در‌واقع هدف خلقت جهان، یاد و ذکر خدا و نیاز انسان به خدا از جمله دلایل عبادت قرار داده شده است.

هدف خلقت جهان : بر اساس برخی از آیات قرآن، هدف آفرینش جهان عبودیت و بندگی خداست. به همین دلیل زمانی که انسان از این هدف منحرف می‌شود، خداوند پیامبرانی را مبعوث می‌کند تا انسان را از تحت عبادت طاغوت نجات دهد و او را به هدف اصلی خلقتش بازگرداند. شایان ذکر است که عبودیت و پرستش در ذات و فطرت انسان‌ها قرار دارد ولی گاهی اوقات به هر دلیلی ممکن است فرد از مسیر خود خارج شود و باعث پرستش موجوداتی از قبیل بت و انسان‌های دیگر می‌شود.

یاد و ذکر خدا : به یاد خدا بودن یکی از اهداف عبادت است. در‌واقع یاد و ذکر خدا است که به دنبال آن یاد خود بودن و خود را بازیافتن حاصل می‌شود و انسان در اثر دو روشنایی و قدرت ویژه ای به دست می‌آورد. لازم است اشاره شود که در آیه ۱۴ سوره طه هدف و غایت نماز که سنبل اصلی عبادت است، ذکر و یاد خدا معرفی شده است.

احساس وابستگی : گفته شده است که وقتی انسان خودش را وابسته و نیازمند به کسی ببیند در برابرش خضوع می‌کند و این موضوع در طبیعت انسان قرار دارد. باید بدانیم که وجود ما به خدا وابسته است و در همه چیز به او نیازمند و وابسته هستیم. این احساس عجز و نیاز، انسان را به عبادت و پرستش خدا وامی‌دارد.

به طور کلی و به صورت اجمالی در قرآن عبادت به صورت‌های مختلف تعریف شده است که ۳ صورت آن‌ها شامل موارد زیر می‌شود.

۱. خضوع و کرنش که از اعتقاد به الوهیت و معبود سرچشمه گرفته باشد. و بر اساس آیات قرآن انسان صرفاً باید خدا را عبادت کند و هیچ الهی و ربی غیر از خداوند وجود ندارد.

۲. خضوع و کرنش در مقابل واجب الوجودی که او را رب می‌دانیم و شانی از شئون وجود و زندگی خود را در دنیا و آخرت در اختیار او می شماریم.

۳. خضوع و خشوع در برابر کسی که او را عالم، یا موجودی که امور هستی به او واگذار شده، می دانیم. حال چه امور تکوینی مانند خلق، رزق، زنده کردن و میراندن به او واگذار شده و شامل امور تشریعی مانند قانونگذاری شفاعت و مغفرت است. شایان ذکر است که انحصار عبادت در خدا، تعهد دیرینه ای است که خداوند از نوع انسان گرفته است. این پیمان با قلم قدرت خداوندی در فطرت بشری نقش بسته و در طبع اصیل انسان کاشته شده است.

دامنه عبادات اسلام شامل تمام اعمال آدمی است به شرطی که به قصد و نیت خداوند انجام شود. در‌واقع دامنه عبادت در اسلام، تمامی دین و زندگی انسان است و تمام وجود انسان را خدا فرا می‌گیرد. به طور کلی بر اساس تعالیم اسلام خداوند انس و جن را برای این آفریده که تنها او را عبادت کنند و در مقابل او سجده کنند و فرمان و امر خداوند را قبول کرده و اجرا نمایند. در این باره در آیه ۵۶ سوره ذاریات اشاره شده است «وَ مَا خَلَقتَ الجِنَّ وَ الانسَ الَّاِلیعبدُونِ» یعنی جن و انسان را تنها برای پرستش آفریدیم.

اگر شما به مباحث دینی و فلسفی علاقه دارید پیشنهاد می‌کنیم تا از این بخش از برنا اندیشان کارگاه فلسفه عبادت و پرستش را دریافت کنید.