برنا اندیشان | مرجع تخصصی بهترین پکیج های آموزشی
یکی از موضوعاتی که در مورد انسان باید به آن توجه نمود موضوع سوگیری پس نگری و یا همان سوگیری گذشته‌نگارانه است که طبق آن انسان بعد از یک رویداد این باور را دارد که می دانسته که چنین اتفاقی می افتاده و از قبل آن را پیش بینی می کرده است.
سوگیری پس نگری چگونه بر قضاوت انسان تاثیر می گذارد؟
ما در این بخش از مجله عملی برنا اندیشان تصمیم داریم تا مقاله ای با عنوان سوگیری پس نگری چگونه بر قضاوت انسان تاثیر می گذارد؟ را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهیم و ببینیم چرا انسان دچار سوگیری پس نگری می شود. پس اگر شما هم به مقالات علمی علاقه مند هستید تا انتهای مقاله با برنا اندیشان همراه باشید.
آشنایی کامل با پدیده سوگیری پس نگری
یکی از رایج ترین ضرب المثل هایی که در زبان فارسی وجود دارد، ضرب المثل : معما چو حل گشت آسان شود است که بیان می کند زمانی که یک موضوع مطرح می شود هیچ فردی هیچ بینشی در مورد آن ندارد ولی وقتی آن مشکل حل می شود تمام افراد می گویند این را که ما هم می دانستیم! در حالی که تا قبل از حل شدن موضوع هیچ کس هیچ اطلاعی از آن نداشت. در علم روانشناسی به این موضوع سوگیری پس نگری گفته می شود.
سوگیری پس نگری چیست؟
برای تعریف دقیق سوگیری پس نگری باید بگوییم که عبارت است از : تمایل ذهن انسان به پیش بینی پذیر بودن یک موضوع از آنچه واقعا بوده است. اگر چه که تا قبل از آنکه مسئله حل شود می توانیم حدس هایی بزنیم ولی هرگز آن حدس ها دقیقا جواب موضوع نبوده ولی وقت جواب مشخص پیدا می شود باور داریم که دقیقا این را می دانستیم در حالی که هرگز آن را نمی دانستیم.
پیشنهاد ویژه : کارگاه شناخت و درمان خطاهای شناختی
بنابراین وقتی جواب یک موضوع مشخص می شود تمام افراد می گویند که : دیدید گفتم! و این همان عبارت معروفی است که همه مان آن را بارها و بارها شنیده ایم و آن را به این خاطر به کار می بریم که نشان دهیم یک موضوع چقدر پیشبینی پذیر بوده ، در حالی که چنین نبوده است. سوگیری پس نگری در هر جایی وجود دارد، از علم گرفته تا ورزش و سیاست و … که طبق آن وقتی موضوعی اتفاق می افتد برخی معتقدند که از قبل این موضوع را پیش بینی کرده بودند و حتی به آن ارزش و اعتبار بیشتری هم می دهند.
مثال های در مورد سوگیری پس نگری
برای مثال وقتی به یک مسابقه ورزشی می روید بعد از پایان مسابقه ممکن است شما بگویید که بله من می دانستم که چنین نتیجه ای رخ خواهد داد.
نگاهی به خطاهای شناختی در ذهن انسان
در یک تحقیقی که محقققان بر روی دانش آموزان یک مدرسه انجام دادند نشان داد که سوگیری پس نگری رخ داده است. در این آزمایش قبل از یک رای گیری از دانش آموزان خواستند تا پیش بینی خودشان را از نتیجه رای گیری بیان کنند که در آن 42 درصد از دانش آموزان گفتند که چه کاندیدی انتخاب خواهد شد و بعد از پایان رای گیری وقتی مجدد از آن ها نظرسنجی انجام دادند این بار 78 درصد از دانش آموزان بیان کردند که چنین پیش بینی ای را داشته اند که آن کاندید انتخاب خواهد شد. همچنین پیشنهاد می کنیم تا مقاله آشنایی با تحریف های شناختی را مطالعه نمایید.
یکی از جاهایی که سوگیری پس نگری می تواند موجب تاثیر منفی شود، دوران تحصیلات افراد است که وقتی دانش آموز و یا دانش جویی در حال مطالعه است این باور را دارد که تمام این موضوعات را می داند و همین باور موجب می شود تا با دقت مطالعه نکند و در نتیجه در امتحان قبول نشود و یا وقتی بعد از امتحان دانش آموزان به مجدد سوال ها را مطالعه می کنند مشاهده می کنند که اکثر جواب ها را می دانند ولی در امتحان نتوانسته اند آن ها را بنویسند. اگر این سوگیری وجود داشته باشد موجب می شود تا فرد روش مطالعه اش را اصلاح نکند و در نتیجه در تحصیلاتش موفق نشود.
چرا ذهن انسان دچار سوگیری پس نگری می شود؟
سوگیری پس نگری زمانی اتفاق می افتد که قبل از وقوع یک رویداد انسان کمی اطلاعات در مورد آن داشته باشد و بعد از آنکه جواب اصلی و صحیح مشخص شد فرد ادعا کند که جواب را می دانسته است. در این حالت انسان اطلاعات جدید را با آنچه که قبلا پیش بینی می کرده تطبیق داده و به این باور می رسد که او هم دقیقا همین پاسخ را در ذهنش داشته است.
3 متغیر اصلی که باعث به وجود آمدن سوگیری پس نگری می شود
دانشمندان باور دارند که سه متغیر باعث می شود تا ذهن انسان دچار سوگیری پس نگری شود. پس با برنا اندیشان همراه باشید تا به صورت کامل این 3 متغیر اثر گذار را مورد بررسی قرار دهیم.
متغیرهای شناختی
انسان تمایل دارد تا اطلاعاتی که در ذهن دارد را تحریف و یا تعویض نماید. به این شکل که وقتی جواب صحیح یک مسئله مشخص می شود انسان باور دارد که او هم دقیقا همان پاسخ را در ذهنش داشته است در حالی که اصلا این طور نبوده و ذهن دچار خطای شناختی شده است و اطلاعات را تحریف کرده است.
متغیرهای فراشناختی
وقتی ذهن انسان با نتیجه یک پدیده مواجه می شود این باور را دارد که آن رویداد را دقیقا همانطور پیش بینی کرده است.
متغیرهای انگیزشی
وقتی انسان به این موضوع باور دارد که اتفاقات دنیا تصادفی نبوده و هر چیزی علتی دارد باعث می شود تا به آرامش دست یابد. بنابراین انسان ها برای آنکه بتوانند آرامش درونی شان را حفظ کنند بعد از این که یه رویداد رخ داد با آرامش بیان می کنند که این که اتفاق عجیبی نیست و می دانسته اند که چنین اتفاقی رخ خواهد داد. بنابراین پیش بینی پذیر بودن رویدادهای پیرامون ما باعث می شود تا انسان بتواند احساس آرامش کند چرا که همواره بلاتکلیفی و تصادفی بودن رخ داد ها باعث می شود تا انسان دچار اضطراب شود. به طوری که آلبرت اینشتین هم در مختلف با احتمالات در مکانیک کوانتومی بیان کرد که “خداوند تاس نمی اندازند.” و این اشاره به این همین موضوع دارد که او هم نتوانسته چنین موضوعی را بپذیرد.
حال اگر این 3 متغیر در کنار یکدیگر باشند باعث می شود تا ذهن انسان دچار سوگیری پس نگری شود.
برای مثال وقتی یک فیلم را مشاهده می کنیم، بعد از آنکه فیلم به پایان رسید و فرد اصلی ماجرا مشخص شد. ما به ذهن خود رجوع می کنیم و نگاه می کنیم که آیا ما هم حدس مان درست بوده است و فرد اصلی داستان را به درستی حدس زده بودیم؟ و این کار باعث می شود تا عمل مطابقت اطلاعات رخ دهد و به این باور برسیم که ما هم می دانستیم که در آخر فیلم چه رخدادی روی خواهد داد در حالی که هرگز چنین نبوده و حتی در اواسط فیلم هم ما نمی دانستیم که چه اتفاقی قرار است بیفتد.
آثار و عواقب سوگیری پس نگری
نگاهی به پیامدها و آثار سوگیری پس نگری
این سوگیری می تواند باعث ایجاد مشکلاتی در زندگی انسان شود. به عنوان مثال ممکن است انسان دچار اعتماد به نفس کاذب شود و مدام باور داشته باشد که از تمام اتفاقات با خبر است. در نتیجه باعث می شود تا فرد دچار توهم خودبزرگ بینی شود و همواره خود را عقل کل بداند و ریسک های خطرناکی بکند.
این ریسک ها می تواند به زندگی انسان آسیب های جدی ای وارد نماید، به طور مثال ممکن است یک نفر به دلیل سوگیری پس نگری تمام ثروتش را در یک سهام از دست بدهد و یا فردی دیگر در یک رابطه ناسالم عمرش را از دست بدهد.
این سوگیری در مشاغل مختلف وجود دارد و همه باید از تاثیرات آن آگاه باشند ولی مشاغلی که با ثبت اطلاعات سروکار دارند مانند حسابداری کمتر در معرض خطرات سوگیری پس نگری قرار دارند.
چگونه از تله سوگیری پس نگری رها شویم؟
محققان برای اینکه انسان در این تله گرفتار نشود راهکارهایی را مطرح کرده اند. یکی از این روش ها این است که انسان تمام نتایج را بررسی کند. یعنی تمامی راه هایی که باور داشتیم ممکن است روی دهد ولی اتفاق نیفتاده است را مورد تحلیل قرار دهیم تا به درک بهتری از واقعه برسیم.
یکی از موثرترین روش های جلوگیری و رهایی از تله سوگیری پس نگری این است که انسان برای خودش یک دفترچه خاطرات داشته باشد و تمامی اتفاقاتی که برایش رخ داده است را در لحظه ثبت نماید. با انجام این کار دیگر فریب ذهن و حافظه را نمی خوریم و دقیقا به آنچه که رخ داده است می پردازیم و رویداد دچار تحریف نخواهد شد.
