برنا اندیشان | مرجع تخصصی بهترین پکیج های آموزشی
آرتریت روماتوئید (rheumatoid arthritis)، که به نام روماتیسم مفصلی نیز شناخته می‌شود، یک بیماری مزمن التهابی و خودایمنی است. این بیماری عمدتاً با پلی‌آرتریت قرینه‌ای در مفاصل کوچک بدن مشخص می‌شود. در این مطلب از برنا اندیشان به بررسی جامع علائم، روش‌های تشخیص و درمان این بیماری می‌پردازیم. همچنین، داروهای جدیدی که برای درمان آرتریت روماتوئید و روماتیسم معرفی شده‌اند را بررسی خواهیم کرد. سوالاتی که پاسخ داده می‌شود شامل این موارد است: روماتیسم مفصلی چیست؟ چه انواعی دارد؟ آیا این بیماری می‌تواند کشنده باشد؟ و سرنوشت بیماران مبتلا به روماتیسم مفصلی چگونه خواهد بود؟
آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی چیست؟
آرتریت روماتوئید، که به روماتیسم مفصلی نیز معروف است، یک بیماری مزمن التهابی با علت ناشناخته است. این بیماری عمدتاً با پلی‌آرتریت متقارن در مفاصل دست و پا تشخیص داده می‌شود.
مشخصات و علائم بیماری
آرتریت روماتوئید شایع‌ترین نوع آرتریت مزمن التهابی است و معمولاً به صدمه مفصلی و ناتوانی بدنی منجر می‌شود. به عنوان یک بیماری سیستمیک، می‌تواند علائم خارج مفصلی متعددی ایجاد کند، از جمله:
- خستگی و ضعف عمومی
- ندول‌های زیر پوستی
- درگیری ریه
- درگیری قلب و پریکاردیت
- نوروپاتی محیطی
- واسکولیت
- اختلالات خونی و هماتولوژیک
پیشرفت‌های پژوهشی و تشخیصی
اطلاعات به‌دست‌آمده از پژوهش‌های پایه و بالینی در دو دهه گذشته الگوهای تشخیص و درمان روماتیسم مفصلی را متحول کرده‌اند. یکی از این دستاوردها، شناسایی آنتی‌بادی‌های سرمی ضد پپتید حلقوی سیترولینه (anti-CCP) است که به عنوان شاخص بیولوژیکی با ارزش در تشخیص و پیش‌آگهی بیماری اهمیت دارد.
پیشرفت در روش‌های تصویربرداری
پیشرفت‌های موجود در روش‌های تصویربرداری، توانایی تشخیص التهاب و تخریب مفصل در آرتریت روماتوئید را بهبود بخشیده‌اند. این تکنیک‌ها به متخصصان امکان می‌دهند تا بهتر و سریع‌تر تشخیص دهند و درمان مناسب‌تری ارائه کنند.
کشف ژن‌ها و مسیرهای مولکولی
با شناسایی ژن‌های جدید مرتبط با بیماری و کشف مسیرهای مولکولی بیماری‌زایی، اطلاعات ما درباره آرتریت روماتوئید افزایش یافته است. با این حال، درک ناقص از مسیرهای آغازین بیماری‌زایی همچنان چالشی بزرگ برای درمان و پیشگیری از این بیماری محسوب می‌شود.
بهبودهای درمانی
پیشنهاد می‌شود به پاورپوینت بیماری گواتر مراجعه فرمایید. در دو دهه اخیر، بهبود قابل ملاحظه‌ای در درمان آرتریت روماتوئید و روماتیسم مفصلی به وجود آمده است. امروزه کمتر بیماری به آرتریت فلج‌کننده و ناتوان‌کننده دچار می‌شود. بخش عمده‌ای از این پیشرفت‌ها به توسعه تجهیزات درمانی و شروع سریع درمان مربوط می‌شود.
با توجه به این پیشرفت‌ها، چشم‌انداز بهتری برای بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید وجود دارد. با ادامه پژوهش‌ها و کشف‌های جدید، امید است که بتوانیم به درمان‌های موثرتری دست یابیم و کیفیت زندگی بیماران را بهبود بخشیم.
سن ابتلا به روماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتوئید
آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی یک بیماری مزمن التهابی است که احتمال ابتلا به آن در سنین مختلف متفاوت است. میزان ابتلا به این بیماری بین سنین ۲۵ تا ۵۵ سالگی به طور چشمگیری افزایش می‌یابد. در این دوره، خطر ابتلا به آرتریت روماتوئید به بیشترین حد خود می‌رسد و بسیاری از افراد در این محدوده سنی برای اولین بار علائم بیماری را تجربه می‌کنند.
پس از سن ۵۵ سالگی، میزان ابتلا به این بیماری به یک حالت ثابت می‌رسد و تا حدود ۷۵ سالگی در همین سطح باقی می‌ماند. این به معنای آن است که تعداد افراد جدیدی که به آرتریت روماتوئید مبتلا می‌شوند، در این بازه سنی تغییر چندانی نمی‌کند.
با گذر از سن ۷۵ سالگی، میزان ابتلا به آرتریت روماتوئید کاهش می‌یابد. اگرچه هنوز هم ممکن است افراد مسن‌تر به این بیماری مبتلا شوند، اما شیوع آن به طور قابل توجهی کمتر از دوره‌های سنی قبلی است.
دلایل احتمالی تغییرات سنی در میزان ابتلا
تغییرات در میزان ابتلا به آرتریت روماتوئید در سنین مختلف ممکن است به عوامل متعددی بستگی داشته باشد، از جمله تغییرات در سیستم ایمنی بدن، مواجهه با عوامل محیطی، و تفاوت‌های ژنتیکی. همچنین، سبک زندگی و عوامل مرتبط با سلامت عمومی می‌توانند نقش مهمی در افزایش یا کاهش خطر ابتلا به این بیماری در سنین مختلف ایفا کنند.
به طور کلی، آرتریت روماتوئید بیشتر در سنین ۲۵ تا ۵۵ سالگی شایع است و پس از آن تا سن ۷۵ سالگی در یک سطح ثابت باقی می‌ماند و سپس کاهش می‌یابد. این الگو نشان‌دهنده اهمیت نظارت و مدیریت سلامت در این دوره‌های سنی برای پیشگیری و درمان موثرتر این بیماری مزمن است.
میزان بروز و شیوع آرتریت روماتوئید
آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی یک بیماری التهابی مزمن است که تقریباً ۰٫۵ تا ۱ درصد از جمعیت بزرگسال در سراسر جهان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این بدان معناست که از هر ۱۰۰ نفر، یک نفر ممکن است به این بیماری مبتلا باشد.
روند تغییرات در بروز بیماری
در دهه‌های اخیر، میزان بروز آرتریت روماتوئید کاهش یافته است. این کاهش می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله پیشرفت‌های پزشکی، افزایش آگاهی عمومی در مورد بیماری و تغییرات در شیوه‌های زندگی و عوامل محیطی باشد.
تفاوت‌های جنسیتی در شیوع بیماری
آرتریت روماتوئید در زنان به مراتب شایع‌تر از مردان است. این تفاوت در شیوع بیماری باعث شده است که پژوهشگران به نقش هورمون‌های جنسی در ایجاد و پیشرفت بیماری توجه بیشتری داشته باشند. به ویژه، هورمون استروژن که در بدن زنان به مقدار بیشتری تولید می‌شود، ممکن است در افزایش خطر ابتلا به آرتریت روماتوئید نقش داشته باشد.
آرتریت روماتوئید با وجود شیوع نسبتاً پایین، به دلیل تاثیرات قابل توجهی که بر کیفیت زندگی افراد می‌گذارد، همچنان یک موضوع مهم در حوزه بهداشت و درمان است. تفاوت‌های جنسیتی در شیوع این بیماری و نقش احتمالی هورمون‌ها در آن، نشان‌دهنده پیچیدگی‌های بیشتری است که باید در تحقیقات آینده مورد بررسی قرار گیرد. همچنین، روند کاهشی در بروز این بیماری امیدوارکننده است و نشان‌دهنده اثربخشی روش‌های پیشگیری و درمان جدید می‌باشد.
بررسی علائم داخل و خارج مفصلی
علائم روماتیسم مفصلی (آرتریت روماتوئید) که بیماران هنگام مراجعه به پزشک گزارش می‌دهند، عمدتاً ناشی از التهاب در مفاصل، تاندون‌ها و بورس‌ها است. یکی از علائم شایع این بیماری، خشکی مفاصل در ساعات اولیه صبح است که معمولاً بیش از یک ساعت طول می‌کشد. این خشکی با فعالیت بدنی و شروع روز به تدریج بهبود می‌یابد.
علائم داخل مفصلی
در مراحل اولیه بیماری، معمولاً مفاصل کوچک دست و پا تحت تأثیر قرار می‌گیرند. الگوی درگیری مفصل می‌تواند به صورت‌های مختلفی ظاهر شود:
- تک مفصلی (مونوآرتیکولار): درگیری تنها یک مفصل.
- کم مفصلی (الیگوآرتیکولار): درگیری تا چهار مفصل.
- چند مفصلی (پلی‌آرتیکولار): درگیری بیش از پنج مفصل.
این الگوها اغلب به صورت متقارن هستند، به این معنا که مفاصل مشابه در دو طرف بدن تحت تأثیر قرار می‌گیرند.
علائم خارج مفصلی
آرتریت روماتوئید می‌تواند علائم خارج مفصلی نیز داشته باشد که بر دیگر اعضای بدن تأثیر می‌گذارد. این علائم شامل:
- خستگی و ضعف عمومی
- ندول‌های زیر پوستی
- مشکلات ریوی
- التهاب قلب و پریکاردیت
- نوروپاتی محیطی
- التهاب عروق (واسکولیت)
اختلالات خونی و هماتولوژیک
تشخیص و مدیریت آرتریت روماتوئید نیازمند توجه به طیف وسیعی از علائم داخل و خارج مفصلی است. خشکی صبحگاهی و الگوی متقارن درگیری مفاصل کوچک از نشانه‌های اولیه این بیماری هستند که باید جدی گرفته شوند. همچنین، به دلیل تأثیرات گسترده این بیماری بر دیگر اعضای بدن، درمان‌های جامع و پیگیری‌های منظم اهمیت ویژه‌ای دارند تا کیفیت زندگی بیماران بهبود یابد.
آرتریت تمایز نیافته یا نامشخص
در برخی از بیماران مبتلا به نوعی آرتریت التهابی، تعداد مفاصل درگیر و سایر علائم به اندازه‌ای محدود است که نمی‌توان به طور قطعی تشخیص آرتریت روماتوئید را برای آنها مطرح کرد. این گروه از بیماران به عنوان مبتلایان به آرتریت تمایز نیافته یا نامشخص شناخته می‌شوند. با این حال، احتمال زیادی وجود دارد که در آینده تشخیص آرتریت روماتوئید برای آنها مطرح شود.
ویژگی‌ها و علائم
بیماران مبتلا به آرتریت تمایز نیافته دارای علائمی هستند که می‌تواند به تشخیص نهایی آرتریت روماتوئید کمک کند، از جمله:
- تعداد بیشتری از مفاصل حساس و متورم: این بیماران معمولاً تعداد بیشتری از مفاصل حساس به لمس و متورم دارند.
- نتیجه مثبت آزمون فاکتور روماتوئید (RF) سرم: بسیاری از این بیماران در آزمایش‌های خونی، نتیجه مثبت برای فاکتور روماتوئید (RF) نشان می‌دهند.
- آنتی بادی‌های ضد CCP: حضور آنتی بادی‌های ضد پپتید حلقوی سیترولینه (anti-CCP) که شاخصی مهم در تشخیص آرتریت روماتوئید است، در این بیماران مشاهده می‌شود.
- امتیاز بیشتر از نظر ناتوانی بدنی: این بیماران معمولاً امتیاز بالاتری از نظر ناتوانی بدنی دارند که نشان‌دهنده تأثیرات قابل توجه بیماری بر کیفیت زندگی آنها است.
آرتریت تمایز یافته یا نامشخص مرحله‌ای از بیماری است که تشخیص نهایی آرتریت روماتوئید هنوز برای بیمار قطعی نشده است. با این حال، علائم و نتایج آزمایشگاهی این بیماران نشان‌دهنده احتمال بالای تشخیص آرتریت روماتوئید در آینده است. توجه و پیگیری دقیق این بیماران ضروری است تا در صورت تبدیل به آرتریت روماتوئید، درمان‌های لازم به موقع آغاز شود و از پیشرفت بیماری و افزایش ناتوانی جلوگیری گردد.
درگیری مفاصل کوچک در آرتریت روماتوئید
پس از استقرار بیماری روماتیسم مفصلی، مفاصل کوچک از جمله مچ دست، مفاصل متاکارپوفالانژیال (MCP) و مفاصل بین‌بندی انگشتان پروگزیمال (PIP) بیشترین میزان درگیری را دارند. در حالی که درگیری مفاصل بین‌بندی انگشتی انتهایی یا دیستال (DIP) نیز ممکن است در آرتریت روماتوئید رخ دهد، این علامت معمولاً نشان‌دهنده استئوآرتریت (آرتروز) هم‌زمان است.
تنوسینوویت تاندون فلکسور
یکی از نشانه‌های بارز آرتریت روماتوئید، تنوسینوویت تاندون فلکسور است. این حالت موجب کاهش دامنه حرکت مفصل، کاهش قدرت گرفتن اشیا و ایجاد انگشت ماشه‌ای (Trigger Finger) می‌شود.
تخریب و دفرمیتی‌های مفصلی
- پیشرفت بیماری می‌تواند به تخریب پیشرونده مفاصل و بافت‌های نرم منجر شود که باعث دفرمیتی‌های مزمن و غیرقابل بازگشت می‌شود:
- انحراف اولنار: ناشی از نیمه دررفتگی مفاصل MCP همراه با نیمه دررفتگی بند پروگزیمال به سمت کف دست (Volar Subluxation) است.
- دفورمیتی گردن قو (Swan Neck Deformity): اکستانسیون بیش از حد مفصل بین‌بندی پروگزیمال (PIP) همراه با فلکسیون مفصل بین‌بندی انتهایی (DIP).
- دفورمیتی بوتونیر (Boutonniere Deformity): فلکسیون بیش از حد مفصل بین‌بندی پروگزیمال (PIP) همراه با اکستانسیون مفصل بین‌بندی انتهایی (DIP).
- دفرمیتی خط Z: نیمه دررفتگی نخستین مفصل MCP همراه با اکستانسیون بیش از حد نخستین مفصل بین‌بندی (PIP).
علت دفرمیتی‌ها
دفرمیتی‌های مذکور در آرتریت روماتوئید ناشی از صدمه به تاندون‌ها، کپسول مفصل و سایر بافت‌های نرم در مفاصل کوچک هستند. التهاب اطراف زائده استیلوئید اولنا و تنوسینوویت اکستانسور اولنار مچ دست می‌تواند موجب نیمه دررفتگی بخش انتهایی اولنا شده که به علامت کلید پیانو (Piano Key Sign) منجر می‌شود.
درگیری مفاصل پا
در مراحل اولیه بیماری، درگیری مفاصل متاتارسوفالانژیال (MTP) در پنجه پا دیده می‌شود. با پیشرفت بیماری، مفاصل مچ پا و منطقه تارسال میانی نیز درگیر شده و زمینه را برای صافی کف پا (Flat Foot) فراهم می‌کنند.
آرتریت روماتوئید می‌تواند تأثیرات گسترده‌ای بر مفاصل کوچک بدن بگذارد، از جمله تخریب و دفرمیتی‌های مزمن. این بیماری با نشانه‌هایی همچون تنوسینوویت تاندون فلکسور و دفرمیتی‌های متنوع مفصلی شناخته می‌شود. تشخیص و درمان به موقع می‌تواند به کاهش تاثیرات این بیماری و بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک کند.
درگیری مفاصل بزرگ در آرتریت روماتوئید
در مراحل پیشرفته آرتریت روماتوئید، مفاصل بزرگ مانند زانو و شانه نیز ممکن است درگیر شوند. با این حال، این مفاصل می‌توانند تا سال‌ها پس از شروع بیماری بدون علامت باقی بمانند و تنها در مراحل پیشرفته علائم خود را نشان دهند.
درگیری مفصل میان مهره‌های اول و دوم گردن
یکی از مهم‌ترین درگیری‌های آرتریت روماتوئید، مربوط به مفصل میان مهره‌های اول و دوم گردن (C1 و C2) است. این درگیری می‌تواند به میلوپاتی فشارنده و فشار بر نخاع منجر شود که خود باعث اختلالات نورولوژیک جدی می‌شود. اگرچه علائم نورولوژیک به ندرت نشانه‌های اولیه بیماری ستون فقرات هستند، اما با پیشرفت بیماری و نیمه‌دررفتگی و ناپایداری مهره‌های گردنی این علائم ظاهر می‌شوند.
کاهش شیوع نیمه‌دررفتگی مهره گردنی
در سال‌های اخیر، میزان شیوع نیمه‌دررفتگی مهره‌های گردنی در بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید کاهش یافته است و اکنون در کمتر از ۱۰ درصد از بیماران مشاهده می‌شود.
مقایسه با سایر بیماری‌ها
برخلاف اسپوندیلوآرتروپاتی‌ها، آرتریت روماتوئید به ندرت مهره‌های سینه‌ای و کمری را درگیر می‌کند. همچنین، ناهنجاری‌های رادیوگرافی مفصل تمپورومندیبولار در بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید به فراوانی دیده می‌شوند، اما این ناهنجاری‌ها به ندرت با نشانه‌های بالینی قابل توجه یا اختلال کارکرد فک همراه هستند.
درگیری مفاصل بزرگ در آرتریت روماتوئید معمولاً در مراحل پیشرفته بیماری رخ می‌دهد و می‌تواند منجر به مشکلات جدی مانند اختلالات نورولوژیک شود. درک بهتر از این درگیری‌ها و توجه به علائم پیشرفته می‌تواند در مدیریت و درمان مؤثرتر بیماران کمک کند. کاهش شیوع نیمه‌دررفتگی مهره‌های گردنی نیز نشان‌دهنده پیشرفت‌های مثبت در درمان و مدیریت این بیماری است.
چه افرادی احتمال بیشتری برای ابتلا به بیماری خارج مفصلی دارند؟
برخی از عوامل خطر می‌توانند احتمال بروز علائم خارج مفصلی در بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید را افزایش دهند. این عوامل شامل:
- مصرف سیگار: سیگار کشیدن یکی از عوامل مهمی است که خطر بروز علائم خارج مفصلی را افزایش می‌دهد.
- آغاز زودرس ناتوانی بدنی شدید: بیمارانی که در مراحل اولیه بیماری دچار ناتوانی بدنی شدید می‌شوند، بیشتر در معرض ابتلا به علائم خارج مفصلی هستند.
- نتیجه مثبت آزمایش RF سرم: وجود فاکتور روماتوئید (RF) مثبت در آزمایش خون، با افزایش احتمال بروز علائم خارج مفصلی همراه است.
علائم شایع خارج مفصلی
برخی از شایع‌ترین علائم خارج مفصلی در بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید عبارتند از:
- ندول‌های زیرپوستی: این ندول‌ها معمولاً در مناطق تحت فشار مانند آرنج‌ها و انگشتان ظاهر می‌شوند.
- سندرم شوگرن ثانویه: این سندرم با خشکی چشم‌ها و دهان همراه است و در بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید دیده می‌شود.
- ندول‌های ریوی: گره‌های کوچک در ریه که می‌توانند مشکلات تنفسی ایجاد کنند.
- کم‌خونی یا آنمی: کاهش تعداد گلبول‌های قرمز خون که باعث ضعف و خستگی می‌شود.
تغییرات در بروز و شدت علائم خارج مفصلی
بررسی‌های اخیر نشان‌دهنده کاهش محسوسی در میزان بروز و شدت برخی از علائم و نشانه‌های خارج مفصلی، به ویژه سندرم فلتی و واسکولیت، بوده‌اند. این کاهش ممکن است به دلیل بهبود روش‌های درمانی و مدیریت بهتر بیماری باشد.
شناخت عواملی که خطر ابتلا به علائم خارج مفصلی را افزایش می‌دهند و توجه به این علائم می‌تواند به تشخیص و درمان بهتر بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید کمک کند. کاهش بروز و شدت برخی از این علائم نشان‌دهنده پیشرفت‌های مثبت در مدیریت این بیماری است.
علائم سرشتی (Constitutional)
علائم سرشتی در بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید شامل کاهش وزن، تب، خستگی، احساس کسالت، افسردگی و کاشکسی (کاهش شدید وزن و عضلات) هستند. این علائم نشان‌دهنده وجود التهاب در بدن بوده و ممکن است حتی پیش از شروع علائم مفصلی ظاهر شوند. باید توجه داشت که تب بالاتر از ۳۸٫۳ درجه سلسیوس (۱۰۱ درجه فارنهایت) در هر زمان از سیر بیماری، می‌تواند نشان‌دهنده واسکولیت سیستمیک یا عفونت باشد و نیازمند بررسی دقیق‌تر است.
ندول‌های پوستی روماتوئید (Rheumatoid Nodules)
ندول‌های زیر پوستی در ۳۰ تا ۴۰ درصد از بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید مشاهده می‌شوند. این ندول‌ها بیشتر در بیمارانی دیده می‌شوند که بیماری آنها فعال‌تر است، نتیجه آزمایش RF سرم آنها مثبت است و شواهد رادیوگرافیک از سائیدگی‌های مفصلی نشان می‌دهند.
ویژگی‌های ندول‌های پوستی در آرتریت روماتوئید:
- این ندول‌ها معمولاً سفت، غیرحساس و به ضریع، تاندون‌ها یا بورس‌ها چسبیده هستند.
- در نواحی از بدن که در معرض ضربه یا تحریک مکرر قرار دارند، مانند آرنج یا تاندون آشیل، ظاهر می‌شوند.
- علاوه بر پوست، ندول‌ها می‌توانند در ریه‌ها، پرده جنب (پلور)، پریکارد قلب و صفاق نیز ایجاد شوند.
- اگرچه ممکن است با عفونت، زخم شدگی و گانگرن همراه باشند، ندول‌ها معمولاً خوش‌خیم هستند.
سندرم شوگرن و آرتریت روماتوئید
سندرم شوگرن ثانویه در بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید شامل علائمی مانند خشکی چشم‌ها (کراتوکنژنکتیویت سیکا) و خشکی دهان (گزروستومی) است. این سندرم هنگامی تشخیص داده می‌شود که علائم فوق همراه با یک بیماری روماتیسمی دیگر وجود داشته باشد. حدود ۱۰ درصد از بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید به سندرم شوگرن ثانویه نیز مبتلا هستند.
علائم سرشتی، ندول‌های پوستی و سندرم شوگرن از جمله علائم خارج مفصلی مهم در بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید هستند. شناخت این علائم و توجه به نشانه‌های اولیه می‌تواند به تشخیص و مدیریت بهتر بیماری کمک کند و از عوارض جدی جلوگیری نماید.
علائم ریوی در آرتریت روماتوئید
آرتریت روماتوئید می‌تواند با علائم ریوی همراه باشد که به علت التهاب و آسیب به بافت‌های ریه و پلور ایجاد می‌شوند.
پلوریت (التهاب پرده جنب)
پلوریت، یا التهاب پرده جنب، شایع‌ترین علامت ریوی آرتریت روماتوئید است و می‌تواند با علائمی همچون درد پلوریتیک قفسه سینه، تنگی نفس، صدای مالش سایشی (Friction Rub) و افیوژن پلور همراه باشد. افیوژن‌های پلور معمولاً اگزوداتیو هستند و شمار بالای مونوسیت‌ها و نوتروفیل‌ها در آنها مشاهده می‌شود.
بیماری بافت بینابینی ریه (ILD Interstitial Lung Disease)
بیماری بافت بینابینی ریه نیز می‌تواند در بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید ایجاد شود و منجر به علائمی مانند سرفه خشک و تنگی نفس پیشرونده گردد. این بیماری می‌تواند با سیگار کشیدن مرتبط باشد و عموماً در بیمارانی با فعالیت بالاتر بیماری مشاهده می‌شود، هرچند در ۳ تا ۵ درصد از بیماران ممکن است قبل از بروز علائم مفصلی ایجاد شود.
تشخیص بیماری‌های ریوی در آرتریت روماتوئید
تشخیص بیماری‌های ریوی در آرتریت روماتوئید به سادگی با استفاده از سی‌تی‌اسکن با وضوح بالا (HRCT) انجام می‌شود. آزمون کارکرد ریه با فلوسیتومتری نشانگر یک الگوی محدود کننده، مانند کاهش ظرفیت ریه، همراه با کاهش ظرفیت انتشاری برای منواکسید کربن (DLco) است.
پیش‌آگهی و درمان
وجود بیماری بافت بینابینی ریه با پیش‌آگهی بدی همراه است. با این حال، بیماری ریوی ثانوی به آرتریت روماتوئید بهتر از بیماری‌های ریوی ایدیوپاتیک به درمان با داروهای سرکوب‌کننده ایمنی پاسخ می‌دهد.
ندول‌های ریوی
ندول‌های ریوی ممکن است منفرد یا متعدد باشند. سندرم کاپلان زیرگروه نادری از اختلالات ندولی ریه است که با پیدایش ندول‌ها و پنوموکونیوز پس از مواجهه با سیلیس مشخص می‌شود. سایر یافته‌های ریوی که شیوع کمتری دارند عبارتند از برونشیولیت تنفسی و برونشکتازی.
علائم ریوی در آرتریت روماتوئید می‌تواند به شدت بیماری افزوده و کیفیت زندگی بیماران را تحت تاثیر قرار دهد. تشخیص به موقع و درمان مناسب می‌تواند به بهبود پیش‌آگهی و کاهش عوارض کمک کند. توجه به علائم اولیه و استفاده از روش‌های تشخیصی دقیق، مانند HRCT، در مدیریت این علائم اهمیت ویژه‌ای دارد.
علائم قلبی در آرتریت روماتوئید
پریکاردیت، التهاب پوشش قلبی، شایع‌ترین نوع درگیری قلبی در روماتیسم مفصلی است. اگرچه درگیری پریکارد در اکوکاردیوگرافی یا کالبدشکافی تقریباً در نیمی از بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید قابل تشخیص است، اما علائم بالینی پریکاردیت در کمتر از ۱۰ درصد از این بیماران ظاهر می‌شود.
کاردیومیوپاتی در آرتریت روماتوئید
کاردیومیوپاتی، که اهمیت بالینی دارد، می‌تواند ناشی از میوکاردیت نکروزان یا گرانولوماتوز، بیماری شریان کرونری، یا اختلال دیاستولی باشد. این اختلال اغلب بدون علامت است و تنها از طریق اکوکاردیوگرافی یا MRI قلبی تشخیص داده می‌شود. در موارد نادر، عضله قلب می‌تواند ندول‌های روماتوئید یا ارتشاح آمیلوئید را نیز در بر داشته باشد.
نارسایی دریچه میترال
نارسایی (رگورژیتاسیون) دریچه میترال شایع‌ترین ناهنجاری دریچه‌ای در بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید است و میزان شیوع آن بیشتر از جمعیت عمومی می‌باشد.
واسکولیت روماتوئید
واسکولیت روماتوئید بیشتر در بیمارانی با بیماری طولانی‌مدت، نتیجه مثبت آزمایش RF سرم و کاهش میزان کمپلمان خون مشاهده می‌شود. میزان کلی بروز واسکولیت بسیار پایین و کمتر از ۱ درصد است.
علائم پوستی واسکولیت روماتوئید
علائم پوستی واسکولیت روماتوئید متنوع هستند و شامل پتشی، پورپورا، انفارکتوس و زخم انگشتان، گانگرن و در موارد شدید زخم‌های بزرگ دردناک در اندام تحتانی و پاها می‌شوند. زخم‌های واسکولیتی که تمایز آنها از زخم‌های ناشی از نارسایی وریدی دشوار است، می‌توانند با داروهای سرکوبگر ایمنی و پیوند پوست به طور موفقیت‌آمیز درمان شوند.
نوروپاتی‌های حسی و حرکتی
نوروپاتی‌های حسی و حرکتی، مانند منونوریت مولتیپلکس، ممکن است همراه با واسکولیت روماتوئید سیستمیک پدید آیند. این اختلالات می‌توانند به علت التهاب و آسیب به عروق خونی و اعصاب باشند و نیاز به تشخیص و درمان دقیق دارند.
آرتریت روماتوئید می‌تواند به مشکلات قلبی و عروقی متعددی منجر شود که تشخیص و مدیریت به موقع آنها از اهمیت بالایی برخوردار است. توجه به علائم بالینی و استفاده از روش‌های تشخیصی پیشرفته می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی بیماران و کاهش عوارض جدی کمک کند.
کم‌خونی یا آنمی
پیشنهاد می‌شود به پاورپوینت آزمایش خون مراجعه فرمایید. کم‌خونی نرموکروم و نرموسیتیک یکی از شایع‌ترین اختلالات خونی در بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید است. شدت کم‌خونی معمولاً با شدت التهاب بیماری همبستگی دارد و با سطوح پروتئین واکنشی C (CRP) و نرخ رسوب گلبول‌های قرمز (ESR) در سرم مطابقت دارد.
تغییرات تعداد پلاکت‌ها
تعداد پلاکت‌ها (Platelets) در بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید معمولاً افزایش می‌یابد. کاهش تعداد پلاکت‌ها یا ترومبوسیتوپنی به دلیل واکنش‌های ایمنی در این بیماری نادر است.
سندرم فلتی
سندرم فلتی، که در کمتر از ۱ درصد از بیماران مشاهده می‌شود، با علائم بالینی زیر مشخص می‌شود:
- نوتروپنی: کاهش تعداد نوتروفیل‌ها.
- بزرگی طحال (اسپلنومگالی): طحال بزرگ‌شده.
- عفونت و ندول‌های ریه: وجود عفونت‌ها و ندول‌های ریوی.
- لوسمی لنفوسیتی بزرگ گرانولی سلول‌های T (T-LGL)
لوسمی لنفوسیتی بزرگ گرانولی سلول‌های T (T-LGL) می‌تواند علائمی مشابه با سندرم فلتی داشته باشد و معمولاً همراه با آرتریت روماتوئید دیده می‌شود. این لوسمی با رشد تدریجی و بدون درد سلول‌های LGL مشخص می‌شود که منجر به نوتروپنی و بزرگی طحال می‌گردد. برخلاف سندرم فلتی، T-LGL معمولاً در مراحل اولیه آرتریت روماتوئید بروز می‌کند.
لکوپنی
کاهش تعداد گلبول‌های سفید خون (لکوپنی) معمولاً در بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید مشاهده نمی‌شود. در صورتی که لکوپنی رخ دهد، معمولاً به دلیل درمان دارویی است.
آرتریت روماتوئید می‌تواند منجر به تغییرات متعددی در سیستم خونی و هماتولوژیک شود. کم‌خونی، افزایش تعداد پلاکت‌ها، سندرم فلتی و لوسمی لنفوسیتی بزرگ گرانولی از جمله این تغییرات هستند. تشخیص و مدیریت به موقع این اختلالات می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک کند و از عوارض جدی جلوگیری نماید.
لنفوم و آرتریت روماتوئید
بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید (روماتیسم مفصلی) دو تا چهار برابر بیشتر از سایر افراد در معرض خطر ابتلا به لنفوم هستند. شایع‌ترین نوع لنفوم در این بیماران، لنفوم سلول B منتشر بزرگ (DLBL) است. خطر بروز لنفوم در بیماران با فعالیت شدید بیماری یا وجود سندرم فلتی افزایش می‌یابد.
بیماری قلبی عروقی و آرتریت روماتوئید
بیماری قلبی عروقی شایع‌ترین علت مرگ در بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید است. میزان بروز بیماری شریان کرونری و آترواسکلروز کاروتید در این بیماران بیشتر از جمعیت عمومی است. همچنین، میزان نارسایی قلب در بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید تقریباً دو برابر جمعیت عمومی می‌باشد.
استئوپروز و آرتریت روماتوئید
استئوپروز یا پوکی استخوان در بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید بیشتر از افراد هم‌سن و هم‌جنس شایع است. در این بیماری، التهاب مفاصل به بقیه بدن گسترش می‌یابد و موجب از دست رفتن بافت‌های استخوانی می‌شود. همچنین، مصرف طولانی‌مدت گلوکوکورتیکوئیدها و کورتون‌ها و بی‌تحرکی ناشی از ناتوانی بیمار نیز در ایجاد پوکی استخوان نقش دارند.
شکستگی‌های استخوانی
احتمال شکستگی لگن یا هیپ در بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید بیشتر است و این شکستگی‌ها نشانه‌ای مهم از افزایش میزان ناتوانی و مرگ و میر در این بیماری هستند. این شکستگی‌ها به دلیل استئوپروز و ضعف استخوان‌ها رخ می‌دهند و می‌توانند به شدت کیفیت زندگی بیماران را تحت تاثیر قرار دهند.
بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید در معرض خطرات متعددی از جمله لنفوم، بیماری‌های قلبی عروقی و استئوپروز هستند. تشخیص و مدیریت به موقع این خطرات می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی و کاهش عوارض جدی کمک کند. توجه به علائم و نشانه‌های اولیه و استفاده از روش‌های درمانی مناسب از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
کاهش آندروژن‌ها یا هورمون‌های مردانه (هایپرآندروژنیسم)
سطح سرمی تستوسترون، هورمون لوتئینیزه کننده (LH)، و دی هیدرو اپی آندروسترون (DHEA) در مردان و زنان یائسه مبتلا به آرتریت روماتوئید کمتر از سطح این هورمون‌ها در افراد سالم است. کاهش سطح تستوسترون می‌تواند منجر به استئوپروز (پوکی استخوان) شود. بنابراین، مردانی که با کمبود آندروژن مواجه هستند باید تحت درمان جایگزینی آندروژن قرار گیرند تا خطر ابتلا به پوکی استخوان کاهش یابد.
تشخیص آرتریت روماتوئید
تشخیص آرتریت روماتوئید بر اساس علائم و نشانه‌های بیماری انجام می‌شود. بررسی‌های آزمایشگاهی و رادیوگرافی نیز اطلاعات تکمیلی مهمی برای تشخیص این بیماری به پزشکان ارائه می‌دهند.
معیارهای تشخیصی
معیارهای تشخیصی آرتریت روماتوئید توسط کالج روماتولوژی آمریکا تعیین شده‌اند. این معیارها به حداکثر ۱۰ امتیاز می‌رسند و اگر فردی بیشتر از ۶ امتیاز کسب کند، تشخیص آرتریت روماتوئید در او قطعی خواهد بود.
معیارهای جدید تشخیص
معیارهای تشخیصی جدید به طور قابل توجهی با معیارهای قدیمی تفاوت دارند. یکی از مهم‌ترین تفاوت‌ها، حضور آنتی بادی‌های ضد CCP (Anti-CCP) در سرم است که اختصاصیت بیشتری برای تشخیص آرتریت روماتوئید نسبت به روماتوئید فاکتور (RF) دارد.
حذف معیارهای قدیمی
در معیارهای تشخیصی جدید، وجود ندول‌های پوستی روماتوئید و علائم صدمات مفصلی در رادیوگرافی در نظر گرفته نمی‌شوند، زیرا این یافته‌ها به ندرت در مراحل اولیه بیماری مشاهده می‌شوند.
کاهش هورمون‌های مردانه در بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید می‌تواند عوارضی مانند پوکی استخوان را تشدید کند، لذا توجه به درمان جایگزینی آندروژن ضروری است. همچنین، معیارهای جدید تشخیصی، با دقت و اختصاصیت بیشتری، امکان تشخیص زودهنگام و موثرتر آرتریت روماتوئید را فراهم می‌کنند.
آزمایش تشخیص روماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتوئید و تفسیر آن
در بیماران مبتلا به بیماری‌های التهابی سیستمیک مانند آرتریت روماتوئید، افزایش پروتئین‌های فاز حاد نظیر CRP و افزایش نرخ رسوب گلبول‌های قرمز (ESR) مشاهده می‌شود. این شاخص‌ها نشان‌دهنده وجود التهاب در بدن هستند.
آنتی‌بادی‌ها و فاکتورهای تشخیصی
وجود آنتی‌بادی ضد CCP (Anti-CCP) و فاکتور روماتوئید (RF) در خون برای تشخیص و افتراق آرتریت روماتوئید از سایر آرتریت‌ها اهمیت زیادی دارد. هرچند که RF خاص آرتریت روماتوئید نیست و ممکن است در سایر بیماری‌های التهابی مزمن نیز دیده شود.
مثبت و منفی بودن RF
فاکتور روماتوئید (RF) تنها در ۸۰ درصد از بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید مثبت است. بنابراین، منفی بودن RF نمی‌تواند به طور قطعی وجود بیماری را رد کند. این فاکتور همچنین در سایر بیماری‌های بافت همبند و بیماری‌های روماتیسمی مانند سندرم شوگرن اولیه، لوپوس اریتماتوی سیستمیک، کرایوگلوبولینمی مختلط نوع II و عفونت‌های مزمن مانند اندوکاردیت باکتریایی تحت حاد و هپاتیت B و C نیز مثبت می‌شود. علاوه بر این، RF ممکن است در افراد سالم، به ویژه سالمندان، نیز مثبت باشد.
اختصاصیت آنتی‌بادی ضد CCP
آنتی‌بادی ضد CCP (Anti-CCP) در آزمایش خون بسیار اختصاصی برای تشخیص آرتریت روماتوئید است. در صورتی که فردی Anti-CCP مثبت باشد و علائمی از یک آرتریت التهابی نیز داشته باشد، احتمال تشخیص آرتریت روماتوئید بسیار بالا است.
ارزش پیش‌آگهی آنتی‌بادی‌ها
وجود آنتی‌بادی ضد CCP و مثبت بودن RF در آزمایش خون از نظر پیش‌آگهی نیز اهمیت دارد. بیماران دارای این آنتی‌بادی‌ها معمولاً به آرتریت شدیدتری مبتلا می‌شوند و احتمال بروز علائم خارج مفصلی در آنها بیشتر است.
تشخیص آرتریت روماتوئید نیازمند بررسی‌های دقیق آزمایشگاهی است. افزایش پروتئین‌های فاز حاد، وجود آنتی‌بادی‌های ضد CCP و فاکتور روماتوئید (RF) از مهم‌ترین معیارهای تشخیصی هستند. این شاخص‌ها نه تنها در تشخیص بیماری بلکه در پیش‌بینی شدت و عوارض آن نیز اهمیت دارند. بنابراین، توجه به نتایج آزمایش‌های خون و تفسیر صحیح آنها برای مدیریت موثر آرتریت روماتوئید ضروری است.
آزمایش مایع مفصلی (مایع سینوویال) برای تشخیص روماتیسم مفصلی
آزمایش مایع مفصلی (مایع سینوویال) در بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید نشان‌دهنده یک حالت التهابی است. تعداد سلول‌های سفید خون (WBC) در مایع سینوویال می‌تواند متفاوت باشد، اما معمولاً بین ۵ تا ۵۰ هزار سلول در هر میکرولیتر است و بیشتر این سلول‌ها از نوع نوتروفیل هستند. این تعداد بالای گلبول‌های سفید خون در مایع مفصلی بر خلاف آرتروز یا استئوآرتریت است که در آن تعداد گلبول‌های سفید معمولاً کمتر از ۲ هزار سلول در هر میکرولیتر است.
ارزش بالینی آزمایش مایع مفصلی
از نظر بالینی، آزمایش مایع مفصلی در تشخیص آرتریت روماتوئید بسیار ارزشمند است. این آزمایش به تشخیص یک آرتریت التهابی کمک کرده و همچنین می‌تواند عفونت یا آرتریت‌های ناشی از بلور مانند نقرس یا نقرس کاذب را رد کند.
تصویربرداری از مفصل برای تشخیص آرتریت روماتوئید
تصویربرداری از مفصل یکی از ابزارهای ارزشمند برای تشخیص و پیگیری بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید است. رایج‌ترین روش تصویربرداری، عکس ساده یا رادیوگرافی با اشعه X است. این روش به پزشکان امکان مشاهده استخوان‌ها و فضای مفصلی را می‌دهد، اما بافت‌های نرم را نمی‌تواند به خوبی نشان دهد.
تصویربرداری با MRI و سونوگرافی
MRI و سونوگرافی می‌توانند تغییرات در بافت‌های نرم مانند سینوویت، تنوسینوویت و افیوژن (تجمع مایع در مفصل) را تشخیص دهند و همچنین حساسیت بیشتری در تشخیص اختلالات استخوانی دارند. در حالی که در بسیاری از موارد از رادیوگرافی با اشعه X برای تشخیص و پیگیری مفاصل درگیر استفاده می‌شود، در برخی موارد خاص، MRI و سونوگرافی می‌توانند اطلاعات تشخیصی اضافی فراهم کنند که به تصمیم‌گیری پزشک کمک می‌کند.
کاربرد سونوگرافی داپلر
سونوگرافی عضلانی و استخوانی با داپلر می‌تواند اروزیون‌ها یا سائیدگی‌های اطراف مفصلی و سینوویت (التهاب پرده سینوویوم) را به خوبی نشان دهد و در تشخیص روماتیسم مفصلی بسیار موثر است. این روش حساسیت بالایی در تشخیص تغییرات التهابی و تخریبی مفاصل دارد و می‌تواند به مدیریت بهتر بیماری کمک کند.
آزمایش مایع مفصلی و تصویربرداری از مفصل ابزارهای مهمی برای تشخیص و مدیریت آرتریت روماتوئید هستند. آزمایش مایع سینوویال به تشخیص التهاب و رد عفونت کمک می‌کند، در حالی که روش‌های تصویربرداری مانند رادیوگرافی، MRI و سونوگرافی اطلاعات دقیقی در مورد وضعیت مفاصل و بافت‌های نرم ارائه می‌دهند. استفاده ترکیبی از این روش‌ها می‌تواند به تشخیص دقیق‌تر و درمان مؤثرتر بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید منجر شود.
رادیوگرافی با اشعه X یا تصویربرداری ساده
یکی از مهم‌ترین نشانه‌های آرتریت روماتوئید در رادیوگرافی با اشعه X، وجود استئوپنی در اطراف مفصل است. سایر علائم آرتریت در این نوع تصویربرداری عبارتند از:
- تورم بافت نرم اطراف مفصل: نشان‌دهنده التهاب و افزایش حجم بافت نرم.
- کاهش فضای مفصلی و از بین رفتن تقارن آن: این علامت نشان‌دهنده تخریب غضروف مفصلی است.
- ساییدگی‌ها یا اروزیون‌های زیر غضروفی: این ساییدگی‌ها بیشتر در مچ دست و انگشتان دست (MCP و PIP) و انگشتان پا (MTP) مشاهده می‌شوند.
علائم پیشرفته در رادیوگرافی
در مراحل پیشرفته آرتریت روماتوئید، رادیوگرافی با اشعه X می‌تواند نشانه‌های تخریب شدید مفصل، مانند نیمه دررفتگی و کلاپس مفصل را نشان دهد.
ام آر آی (MRI) برای تشخیص آرتریت روماتوئید
MRI حساسیت بسیار بالایی برای تشخیص سینوویت و افیوژن‌های مفصلی (تجمع مایع در مفصل) و همچنین تغییرات زودرس استخوان و مغز استخوان دارد. این اختلالات بافت نرم اغلب قبل از اختلالات استخوانی ایجاد می‌شوند و بنابراین زودتر از تصویربرداری با اشعه X قابل مشاهده هستند.
علائم زودرس در MRI
وجود تورم یا ادم مغز استخوان یکی از علائم زودرس بیماری التهابی مفصل محسوب می‌شود و می‌تواند پیش‌بینی کند که در آینده ساییدگی‌ها یا اروزیون‌ها در رادیوگرافی با اشعه X و نیز MRI قابل مشاهده خواهند بود. با این حال، هزینه بالا و عدم دسترسی به MRI از جمله عواملی هستند که کاربرد بالینی روزمره آن را محدود می‌کنند.
کاربرد سونوگرافی در تشخیص آرتریت روماتوئید
سونوگرافی، به ویژه داپلر رنگی قدرتی، می‌تواند ساییدگی‌ها یا اروزیون‌های بیشتری را نسبت به رادیوگرافی ساده با اشعه X تشخیص دهد، به ویژه در مفاصلی که به راحتی قابل دسترسی هستند. این روش همچنین می‌تواند سینوویت (شامل افزایش میزان رگ‌های مفصل که نشان‌دهنده التهاب است) را تشخیص دهد.
مزایای سونوگرافی
کارایی سونوگرافی وابسته به تجربه و مهارت رادیولوژیست است؛ اما این روش مزایای بسیاری دارد که عبارتند از:
- قابلیت حمل آسان: امکان استفاده در مکان‌های مختلف.
- نبود اشعه و ایمنی بیشتر: به دلیل استفاده از امواج صوتی.
- هزینه پایین‌تر: در مقایسه با MRI.
این عوامل سونوگرافی را به یک روش جذاب و پرطرفدار تبدیل کرده‌اند و در بسیاری از موارد می‌توانند تشخیص دقیق‌تری ارائه دهند. در مجموع، ترکیب این روش‌های تصویربرداری می‌تواند به تشخیص و مدیریت بهتر آرتریت روماتوئید کمک کند.
سیر بیماری آرتریت روماتوئید و عاقبت بیماران
سیر طبیعی آرتریت روماتوئید پیچیده و تحت تاثیر عوامل متعددی از جمله سن شروع بیماری، جنس، ژنتیک و اختلالات زمینه‌ای است. این عوامل موجب می‌شوند که شدت بیماری در افراد مختلف متفاوت باشد. پیش‌بینی دقیق عاقبت بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید به سادگی امکان‌پذیر نیست.
تنوع در پیشرفت بیماری
حدود ۱۰ درصد از بیماران مبتلا به آرتریت التهابی که معیارهای تشخیصی ACR برای آرتریت روماتوئید را دارند، ممکن است در عرض ۶ ماه بهبودی خودبه‌خودی پیدا کنند. با این حال، بیشتر بیماران الگوی فعالیت مداوم و پیشرونده بیماری را نشان می‌دهند که شدت آن با گذشت زمان متغیر است. تعداد کمی از بیماران حملات انفجاری و متناوب از آرتریت التهابی را تجربه می‌کنند که بین این حملات دوره‌هایی از خاموشی بیماری وجود دارد.
شکل تهاجمی بیماری
در تعداد اندکی از بیماران بدشانس، شکل تهاجمی آرتریت روماتوئید همراه با پیشروی شدید و رام‌نشدنی بیماری مفصلی رخ می‌دهد. هرچند با پیدایش درمان‌های بیولوژیک جدید، شیوع این نوع سیر بیماری کاهش یافته است.
پیشرفت‌های درمانی
در دو دهه گذشته، پیشرفت‌های درمانی چشمگیری در درمان آرتریت روماتوئید صورت گرفته است:
- متوترکسات (Methotrexate): به عنوان اولین و بهترین داروی درمانی آرتریت روماتوئید در میان داروهای ضد روماتیسمی تعدیل‌گر بیماری (DMARD) برای درمان مراحل اولیه آرتریت.
- داروهای بیولوژیک جدید: این داروها بسیار موثر و کارآمد هستند و می‌توانند به تنهایی یا همراه با متوترکسات استفاده شوند.
- رژیم‌های دارویی ترکیبی DMARD: برتری این رژیم‌ها نسبت به استفاده از متوترکسات به تنهایی اثبات شده است.
تقسیم‌بندی داروهای درمانی آرتریت روماتوئید
داروهای درمانی آرتریت روماتوئید به چند گروه تقسیم می‌شوند:
1. داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAIDs): این داروها در گذشته درمان اصلی بودند، اما اکنون به عنوان درمان جانبی و کمکی استفاده می‌شوند. آنها هم ضد درد و هم ضد التهاب هستند و با مهار غیر انتخابی سیکلواکسیژناز ۱ (۱-COX) و ۲ (۲-COX) اثرات خود را اعمال می‌کنند.
2. کورتون‌ها یا گلوکوکورتیکوئیدها: مانند پردنیزون و متیل پردنیزولون.
3. داروهای مرسوم و متداول ضد روماتیسمی تعدیل‌گر بیماری (DMARDs).
4. داروهای ضد روماتیسمی بیولوژیک یا DMARDهای بیولوژیک.
داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs)
داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) دیگر به عنوان درمان اصلی آرتریت روماتوئید محسوب نمی‌شوند و بیشتر به عنوان درمان کمکی استفاده می‌شوند. این داروها دارای اثرات ضد درد و ضد التهاب هستند.
پاسخ‌دهی به درمان
بعضی از بیماران ممکن است به یک نوع خاص از NSAID بهتر پاسخ دهند. به دلیل خطرات جانبی مانند التهاب و زخم معده، بیماری زخم پپتیک و اختلال کارکرد کلیه، مصرف طولانی مدت این داروها باید به حداقل برسد.
سیر بیماری آرتریت روماتوئید متغیر و تحت تاثیر عوامل مختلف است. پیشرفت‌های درمانی اخیر، به ویژه در زمینه داروهای بیولوژیک، چشم‌انداز درمانی را بهبود بخشیده‌اند. با این حال، نیاز به درمان‌های متنوع و مدیریت دقیق برای کنترل علائم و کاهش عوارض جانبی همچنان اهمیت دارد.
گلوکوکورتیکوئیدها یا کورتون‌ها
گلوکوکورتیکوئیدها می‌توانند در درمان آرتریت روماتوئید موثر باشند و به سرعت التهاب آرتریت را مهار کنند تا بیمار به درمان با DMARDها پاسخ دهد. این داروها همچنین می‌توانند برای درمان حملات حاد آرتریت روماتوئید به مدت ۱ تا ۲ هفته تجویز شوند.
استفاده بلندمدت
تجویز درازمدت دوزهای پایین (۵ تا ۱۰ میلی‌گرم در روز) پردنیزون یا پردنیزولون نیز می‌تواند برای مهار فعالیت بیماری در افرادی که به درمان با DMARDها پاسخ کافی نمی‌دهند، استفاده شود. با این حال، به دلیل خطر استئوپروز و سایر عوارض طولانی‌مدت، بهتر است استفاده درازمدت از پردنیزون یا پردنیزولون به حداقل برسد، هرچند که در بسیاری از موارد اجتناب‌ناپذیر است.
درمان علائم خارج مفصلی
گلوکوکورتیکوئیدها با دوز بالا ممکن است برای درمان علائم و نشانه‌های شدید خارج مفصلی آرتریت روماتوئید (مانند بیماری بینابینی بافت ریه) ضروری باشند. همچنین، اگر بیمار یک یا چند مفصل مبتلا به رماتیسم دارد، پزشک می‌تواند تزریق درون‌مفصلی کورتون مانند تریامسینولون استوناید (Triamcinolone acetonide) را در نظر بگیرد.
پیشگیری از استئوپروز
استئوپروز یکی از عوارض مهم مصرف طولانی‌مدت کورتون‌ها مانند پردنیزون است. برای پیشگیری از این مشکل، می‌توان از داروهای بیس‌فسفونات‌ها استفاده کرد.
داروهای ضد روماتیسمی تعدیل‌کننده بیماری (DMARD)
DMARDها باعث کند شدن یا جلوگیری از پیشرفت آرتریت روماتوئید و آسیب‌های مفصلی و استخوانی می‌شوند. DMARDهای متداول عبارتند از:
- هیدروکسی کلروکین (Hydroxychloroquine)
- سولفاسالازین (Sulfasalazine)
- متوترکسات (Methotrexate)
- لفلونوماید (Leflunomide)
شروع اثر داروها
پیشنهاد می‌شود به کارگاه درمان اختلالات روانپزشکی بارداری مراجعه فرمایید. اثر این داروها پس از ۶ تا ۱۲ هفته شروع می‌شود. متوترکسات به عنوان داروی اصلی برای درمان آرتریت روماتوئید می‌تواند به تنهایی یا به صورت ترکیبی با سایر داروها استفاده شود. این دارو از سال ۱۹۸۶ برای درمان روماتیسم مفصلی مجوز گرفت و همچنان به دلیل کارایی و ایمنی بالا، داروی شاخص در این زمینه است.
سایر DMARDها
- هیدروکسی کلروکین: شروع اثر آهسته دارد و معمولاً برای درمان مراحل اولیه آرتریت التهابی خفیف یا به عنوان درمان جانبی با سایر DMARDها استفاده می‌شود.
- سولفاسالازین: میزان پیشرفت بیماری را کاهش می‌دهد و در درمان روماتیسم بسیار موثر است.
- مینوسیکلین، املاح طلا، پنی‌سیلامین، آزاتیوپرین و سیکلوسپورین: این داروها با درجات متغیری از موفقیت برای درمان آرتریت روماتوئید استفاده شده‌اند، اما به دلیل تاثیر غیرثابت و عوارض جانبی، امروزه به ندرت مورد استفاده قرار می‌گیرند.
- داروهای بیولوژیک ضد روماتیسمی تعدیل‌کننده بیماری (Biologic DMARDs)
تحولات درمانی با DMARDهای بیولوژیک
DMARDهای بیولوژیک داروهای جدیدی هستند که درمان آرتریت روماتوئید را متحول کرده‌اند. این داروها برای هدف‌گیری سیتوکین‌ها و مولکول‌های سلولی طراحی شده‌اند.
مهارکننده‌های TNF
مهارکننده‌های TNF اولین داروهای بیولوژیک بودند که برای درمان روماتیسم مفصلی مجوز گرفتند. برخی از داروهای بیولوژیک جدید برای درمان روماتیسم مفصلی عبارتند از:
- آباتاسپت (Abatacept)
- ریتوکسیماب (Rituximab)
- توسیلیزومب (Tocilizumab)
داروهای ضد TNF
پنج داروی مهارکننده TNF برای درمان آرتریت روماتوئید مجوز گرفته‌اند. اینفلیکسی‌ماب (infliximab) یک داروی آنتی‌بادی تک‌دودمانی شیمری (بخشی از منشأ موش و بخشی از منشأ انسان) است، در حالی که آدالیموماب (adalimumab) و گولیموماب (golimumab) آنتی‌بادی‌های تک‌دودمانی انسانی هستند. اتانرسپت (etanercept) نیز یک داروی جدید بیولوژیک برای درمان روماتیسم مفصلی است.
مطالعات بر روی داروهای ضد TNF
مطالعات نشان داده‌اند که تمامی داروهای مهارکننده TNF علائم و نشانه‌های آرتریت روماتوئید را کاهش می‌دهند و پیشرفت بیماری و آسیب مفصلی را کند می‌کنند. این داروها کارکرد فیزیکی و کیفیت زندگی بیمار را بهبود می‌بخشند. داروهای ضد TNF معمولاً همراه با متوترکسات برای درمان بیمارانی که به متوترکسات به تنهایی پاسخ کافی نمی‌دهند، استفاده می‌شوند.
موارد منع مصرف و عوارض جانبی
داروهای ضد TNF نباید در بیماران دارای عفونت فعال یا سابقه حساسیت به این داروها مصرف شوند و در بیماران با عفونت مزمن هپاتیت B یا نارسایی قلبی ممنوع هستند. یکی از عوارض مهم این داروها، افزایش خطر عفونت، به ویژه عفونت قارچی فرصت‌طلب و فعال شدن مجدد سل نهفته است. بنابراین، همه بیماران باید قبل از شروع درمان با داروهای ضد TNF از نظر ابتلا به سل نهفته بررسی شوند.
تحول در درمان و بهبود عاقبت بیماران
پیشرفت درک بیماری‌زایی و درمان آرتریت روماتوئید منجر به بهبود چشمگیر در عاقبت بیماران شده است. داروهای بیولوژیک جدید باعث شده‌اند تا بیماران کمتر به ناتوانی شدید مبتلا شوند و بتوانند به کار خود ادامه دهند، هرچند که ممکن است تغییراتی در شغل خود ایجاد کنند.
نیاز به درمان و همکاری تیمی
درمان روماتیسم مفصلی نیازمند ویزیت‌های مکرر و سیستم مراقبت بهداشتی است. پزشکان و روماتولوژیست‌ها باید به‌طور گروهی همکاری کنند تا بهترین درمان‌ها را ارائه دهند. مشاوره از سوی پزشکان اولیه برای بیماران در مراحل اولیه آرتریت التهابی اهمیت بالایی دارد. با ظهور تجهیزات و روش‌های درمانی جدید، رژیم‌های درمانی آرتریت روماتوئید پیچیده‌تر شده‌اند. بیماران باید به دقت توسط پزشکان پیگیری شوند تا عوارض بیماری و داروها به حداقل برسد.
پیشگیری و پژوهش‌های آینده
پیشگیری و درمان عوارضی مانند بیماری ایسکمیک قلب و پوکی استخوان باید مدنظر باشد. پژوهش‌ها برای یافتن درمان‌های جدید با کارایی و ایمنی بیشتر و مهار سریع‌تر بیماری ادامه دارد. همچنین، درک بهتر از علل روماتیسم مفصلی و بررسی‌های ژنتیکی می‌تواند به پیشگیری و درمان موثرتر کمک کند. هدف نهایی یافتن شاخص‌های بیولوژیک (بیومارکرها) برای ابداع داروهای مختص هر فرد است که درمان روماتیسم مفصلی را بهبود خواهد بخشید.
