برنا اندیشان | مرجع تخصصی بهترین پکیج های آموزشی
بسیاری از ما به اشتباه فرض می‌کنیم که شخصیت ما یک واحد ثابت و بدون تغییر است. اما بر اساس نتایج تحقیقات اخیر در این حوزه، مشخص شده است که شخصیت افراد، که شامل احساسات، افکار، و رفتارها است، قابلیت تغییر و تحول در طول زمان را دارد.
در این مقاله، به بررسی تحولات شخصیت با پیشرفت سن می‌پردازیم و سعی داریم به توضیحات بیشتری در این زمینه بپردازیم. بنابراین، در این قسمت از مجله علمی برنا اندیشان با ما همراه شوید تا این مسیر جذاب از تحولات شخصیتی را همراهی کنیم.
آیا افزایش سن شخصیت ما را تغییر می‌دهد؟
افزایش سن به طبیعت خود شخصیت افراد تأثیر می‌گذارد و تغییراتی در ویژگی‌ها و رفتارها ایجاد می‌شود. این تغییرات ناشی از تجارب زندگی، مواجهه با چالش‌ها، و پرداختن به وظایف و مسئولیت‌ها هستند. به طور کلی، می‌توان گفت:
1. تطبیق‌پذیری:
با گذر زمان و افزایش سن، توانایی تطبیق‌پذیری افراد نیز افزایش می‌یابد. آنها می‌آموزند چگونه با تغییرات زندگی سازگار شوند و در مواقع مختلف از تجربیات خود بهره‌مند شوند.
2. وظیفه‌شناسی:
تعهد به انجام وظایف و مسئولیت‌ها نیز با پیشرفت سن تقویت می‌شود. افراد با افزایش تجربه و سن، بهتر می‌فهمند که چگونه مسئولیت‌های خود را بهبود بخشیده و به اهداف شخصی و اجتماعی‌شان تعهد کنند.
3. ثبات عاطفی:
ثبات در احساسات و واکنش‌های عاطفی نیز یک ویژگی است که با گذشت زمان بهبود می‌یابد. افراد با تجربه‌های زندگی بیشتر، معمولاً در مدیریت احساسات خود مهارت بیشتری پیدا می‌کنند و در مواجهه با مواقع دشوار ترازوی عاطفی خود را حفظ می‌کنند.
4. برون‌گرایی یا گوشه‌گیری:
در برخی افراد با پیشرفت سن، ویژگی‌های رفتاری مانند برون‌گرایی یا گوشه‌گیری نیز ممکن است تغییر کند. برخی از افراد ممکن است با تجربه‌های جدید یا تحولات شخصیت در شرایط زندگی، جلوگیری کمتری از ارتباطات اجتماعی به عمل بیاورند، درحالی‌که دیگران ممکن است بیشتر به تعاملات اجتماعی مشتاق شوند.
پیشنهاد می شود به کارگاه روانشناسی شخصیت مراجعه فرمایید. به طور کلی، تغییر شخصیت با افزایش سن یک فرآیند طبیعی و پویا است که تحت تأثیر متغیرهای مختلف قرار می‌گیرد و نقش مهمی در رشد و تکامل فردی ایفا می‌کند.
افزایش سن و تحولات شخصیت
بر اساس یک تحقیق انجام‌شده در سال ۲۰۱۸، افزایش سن باعث افزایش میزان آرامش، اعتماد به نفس، توانایی رهبری، و حساسیت اجتماعی در افراد می‌شود. در این مطالعه، دانش‌آموزان دبیرستانی در ابتدا در سال ۱۹۶۰ و سپس پس از ۵۰ سال، به تعدادی سؤال درباره ویژگی‌های شخصیتی خود پاسخ دادند.
نتایج نشان داد که با گذشت زمان و افزایش سن، افراد همچنان با شخصیت خود سازگاری دارند. به عبارت دیگر، اگر فردی در دوران نوجوانی برون‌گرا بوده باشد، در دوران میان‌سالی نیز به احتمال زیاد برون‌گرا خواهد بود.
در این تحقیق، یک نکته جالب این بود که تغییرات محسوسی در شخصیت افراد با گذشت زمان رخ می‌دهد. به عبارت دیگر، شخصیت افراد با پیشرفت سن تغییراتی را تجربه می‌کند که این تغییرات به شکلی کاملاً مثبت است. به عبارت دیگر، الگوی ثابتی که در رشد شخصیت مشاهده می‌شود، شامل دستاوردهایی است که با گذشت زمان و افزایش سن ادامه یا شتاب بیشتری می‌یابند.
به نظر دکتر “برنت رابرتز”، استاد و مدیر گروه علوم رفتاری و اجتماعی دانشگاه ایلینوی آمریکا، تحولات شخصیت مثبت‌اند و به‌دست‌آوردن ویژگی‌هایی همچون اعتماد به نفس، وظیفه‌شناسی و ثبات عاطفی تأثیرات مثبتی بر عملکرد در زمینه‌های مختلف زندگی دارند. این ویژگی‌ها به عنوان عوامل اساسی بهبود عملکرد در حوزه‌های مختلف از جمله کار، روابط، و سلامتی مطرح می‌شوند.
ویژگی هایی که با افزایش سن تغییر می کنند
با گذشت زمان و افزایش سن، تغییرات چشمگیری در ویژگی‌های شخصیتی ما رخ می‌دهد. محققان برای خلاصه‌سازی این تغییرات، ویژگی‌های کلان شخصیت را در پنج دسته مهم زیر خلاصه کرده‌اند:
1. تطبیق‌پذیری:
با گذر از زمان، افراد توانایی تطبیق با چالش‌ها و مواجهه با موقعیت‌های مختلف را بهتر توسعه می‌دهند. این تطبیق‌پذیری به عنوان یک ویژگی کلان شخصیتی افراد با پیشرفت سن بهبود می‌یابد.
2. وظیفه‌شناسی:
با گذر زمان، اهمیت انجام وظایف و مسئولیت‌ها در زندگی افراد افزایش می‌یابد. این ویژگی نشان‌دهنده تعهد به انجام وظایف و پذیرش مسئولیت‌های زندگی است که با پیری تقویت می‌شود.
3. ثبات عاطفی:
تغییرات در تجربیات زندگی و رخدادها ممکن است تأثیری بر ثبات عاطفی فرد داشته باشد. با افزایش سن، افراد توانمندی بیشتری در حفظ ثبات عاطفی خود پیدا می‌کنند و با مواجهه با وضعیت‌های استرس‌زا بهتر مقابله می‌کنند.
در این بخش از مقاله، تغییرات در سه ویژگی اولیه شخصیت با پیشرفت سن بررسی می‌شود. این تحقیق به واکاوی نحوه تاثیرگذاری افزایش سن بر این ویژگی‌های اساسی شخصیتی پرداخته و به تفکیک جزئیات این تغییرات پرداخته است.
تطبیق پذیری
گرچه برخی ممکن است باور داشته باشند که افراد مسن به دلیل تجربیات زندگی و چالش‌هایی که با آنها روبرو شده‌اند، بداخلاق‌تر هستند، اما با تعجب می‌توان ادعا کرد که بر اساس نتایج پژوهش‌ها، این گروه از افراد با گذشت زمان به همدلی و دلسوزی بیشتری پیدا می‌کنند. با نگاهی به اطراف خود و به افراد مسن فکر کنید؛ آیا نه مهربانی و دلسوزی آنها اولین ویژگی‌هایی هستند که به ذهن شما می‌آید؟
براساس یک پژوهش انجام‌شده در سال ۲۰۱۹، افراد مسن به نظر می‌رسند از لحاظ همدلی بیشتر از افراد میان‌سال باشند. تطبیق‌پذیری و سازگاری با شرایط موجود، از جمله ویژگی‌های شخصیتی اصلی است که با گذر زمان در افراد مسن تغییر می‌کند و به نظر می‌رسد با افزایش سن، این ویژگی‌ها نه تنها حفظ می‌شوند بلکه افزایش می‌یابند.
وظیفه شناسی
هرچه سن ما پیش می‌رود، توانایی وظیفه‌شناسی ما نیز افزایش می‌یابد و ما خود را در قبال مسائل و افراد بیشتر مسئول می‌دانیم. مسئولیت‌پذیری، وظیفه‌شناسی، و توانایی برآورده‌کردن انتظارات دیگران و اجرای وظایف، مهارت‌هایی هستند که با گذشت زمان و افزایش تجربه، تقویت می‌شوند. این مسائل نه تنها نشان‌دهنده ارتقاء مهارات فردی در حوزه‌های وظیفه‌شناسی و مسئولیت‌پذیری هستند، بلکه نمایانگر رشد فردی و پیشرفت در زمینه‌های مختلف زندگی می‌شوند.
ثبات عاطفی
به گفته پژوهشگران، با پیشرفت سن، میزان روان‌رنجوری در افراد کاهش یافته و همچنین عزت‌نفس آنان افزایش می‌یابد. یکی از ویژگی‌های مهم دیگر که احتمالاً با گذر زمان و افزایش سن تغییر می‌کند، ثبات عاطفی است. البته، استثنائات نیز وجود دارند و ممکن است برخی افراد در دوره‌هایی از زندگی‌شان با چالش‌ها و مشکلاتی روبه‌رو شوند که تأثیر بر بی‌ثباتی عاطفی آنان داشته باشد.
پژوهشگران این تغییرات در سه ویژگی اساسی، یعنی روان‌رنجوری، ثبات عاطفی، و وظیفه‌شناسی، را به عنوان بلوغ شخصیتی مطرح می‌کنند. این ویژگی‌ها، یعنی سازگاری، تعهد به انجام وظایف، و پایداری در احساسات، به عنوان ویژگی‌های بسیار مهم تلقی می‌شوند که نقش بسزایی در بهبود کیفیت زندگی افراد ایفا می‌کنند. این تحولات شخصیت نه تنها به ارتقاء شخصیت افراد کمک می‌کنند بلکه به بهبود وضعیت روحی و عاطفی آنان نیز کمک می‌نمایند.
در مورد تغییر دو ویژگی دیگر، یعنی برون‌گرایی و صراحت، محققان دارای نظرات متفاوتی هستند که این تفاوت‌ها ناشی از نتایج مختلف پژوهش‌ها می‌باشد. برخی افراد با پیشرفت سن به گونه‌ای برون‌گراتر می‌شوند، در حالی که برخی دیگر احتمالاً به سمت گوشه‌گیری تمایل پیدا می‌کنند. نتایج مرتبط با نحوه تغییرات در ویژگی صراحت نیز با تنوع مواجه هستند. این تفاوت‌ها در نتایج تحقیقات نشان‌دهنده پیچیدگی فرایند تغییر شخصیتی با گذشت زمان و در اثر تجربیات مختلف فردی می‌باشند.
چه عواملی باعث تحولات شخصیت می شود؟
تحولات شخصیت افراد تحت تأثیر عوامل متعددی قرار می‌گیرند که می‌توان آنها را به دقت و تفکیک بررسی کرد. این عوامل کلان شامل:
1. ژنتیک:
ژنتیک به عنوان یک اصل اساسی در تعیین ویژگی‌های شخصیتی افراد نقش مهمی دارد. ارتباط میان ویژگی‌های شخصیتی و ژنتیک، پیچیدگی‌های زیادی را در فرایند تغییر شخصیت موجب می‌شود.
2. تربیت والدین:
نقش والدین در تربیت و شکل‌گیری شخصیت فرزندان بسیار حائز اهمیت است. این تأثیرات می‌تواند از راه ارتباطات، ارزش‌های فردی، و الگوهای رفتاری والدین به ویژه در دوران کودکی شکل گیرد.
3. همسر:
همسر به عنوان یک شریک زندگی نه تنها در تشکیل شخصیت افراد تأثیرگذار است بلکه در طول زمان ممکن است با دغدغه‌ها، تجربیات، و تحولات زندگی مشترک، تغییرات مهمی در شخصیت را ایجاد کند.
4. همکاران:
محیط کاری و روابط با همکاران نیز می‌تواند تأثیرات قابل توجهی در تحولات شخصیتی ایجاد کند. همکاری، رقابت، و مسائل گروهی می‌توانند دینامیک‌های خاصی را در شخصیت فرد ایجاد کنند.
5. خواهر و برادر:
روابط خانوادگی و ارتباط با خواهران و برادران نیز در تحولات شخصیت تأثیرگذار هستند. این ارتباطات می‌توانند در ایجاد ارتباطات اجتماعی، همدلی، یا حتی رقابت‌های فردی تأثیر بگذارند.
6. اعضای جامعه:
تعاملات با اعضای جامعه، از دوستان گرفته تا افرادی که در محیط‌های مختلف با آنها ارتباط برقرار می‌شود، در تجربه زندگی و تغییرات در شخصیت تأثیرگذار هستند.
7. معلمان و مربیان:
نقش معلمان و مربیان در ساختارهای آموزشی، از دیدگاه تربیتی و اجتماعی، در تغییر شخصیت افراد نهفته است. تعاملات آموزشی و مشاوره می‌توانند اثرات عمیقی در رشد و تکامل شخصیت داشته باشند.
درنتیجه، تحلیل دقیق این عوامل و درک چگونگی تأثیر آنها بر تغییرات شخصیتی افراد، می‌تواند به مفهوم بهتری از فرآیند پیچیده تغییر شخصیت کمک کند.
تغییرات شخصیتی در افراد مسن
عقیده برخی از افراد این است که تغییرات حاصل از تحولات شخصیت بیشترین شدت خود را در سال‌های ابتدایی زندگی نشان می‌دهد. با اینکه دوران کودکی و نوجوانی به‌عنوان دوره‌های بسیار حیاتی در مسیر رشد فردی محسوب می‌شوند، اما تغییرات شخصیت بیان‌شده به صورت انحصاری محدود به این دوران‌ها نمی‌باشند.
در واقع، در سال‌های ابتدای زندگی، ما تا به حال با بسیاری از چالش‌ها و رخدادهای زندگی آشنا نشده‌ایم، و با پیشرفت سن، افزایش تجربه، و مواجهه با واقعیت‌های زندگی، شخصیت ما تحت تأثیر تغییرات قرار می‌گیرد.
تغییرات در شخصیت همواره ناشی از عوامل مختلفی می‌شوند و نه همیشه به شکل مثبت است. برخی اوقات، به‌خاطر مشکلات کهن‌سالی مانند مشکلات سلامتی، از دست دادن شریک زندگی، یا قطع ارتباطات اجتماعی، افراد ممکن است در این دوره از زندگی گوشه‌گیرتر و احتمالاً کمتر به تغییر تمایل داشته باشند. در این حالت، تجارب منفی و چالش‌های مربوط به رشد و پیری ممکن است تأثیرات منفی بر شخصیت فرد داشته باشند.
نتیجه گیری
در حین پیشرفت سن، تحولات محسوسی در شخصیت ایجاد می‌شود که این امر نشان‌دهنده پیچیدگی فرایند تکامل شخصیت با گذر زمان است. این تغییرات نه تنها تحت تأثیر سن و تجربه فرد، بلکه از دینامیک‌های مختلف محیط اجتماعی نیز تبعیت می‌کنند.
یکی از ویژگی‌های مهم شخصیتی که با پیشرفت سن بهبود می‌یابد، تطبیق‌پذیری است. این به معنای توانایی فرد در سازگاری با تغییرات و چالش‌های زندگی است. با گذر زمان، افراد توانمندی بیشتری در تعامل با محیط اطراف خود و سازگاری با وضعیت‌های جدید را پیدا می‌کنند.
وظیفه‌شناسی نیز از دیگر ویژگی‌هایی است که به نظر می‌رسد با افزایش سن، تقویت می‌شود. این ویژگی نشان‌دهنده تعهد به انجام وظایف و مسئولیت‌ها است. با پیشرفت در سن، افراد عمیق‌تر در ارتباطات خود و تعهد به اهداف شخصی و اجتماعی می‌پردازند.
ثبات عاطفی نیز از مهمترین ویژگی‌های شخصیتی است که با گذشت زمان بهبود می‌یابد. این ویژگی نشان‌دهنده توانایی فرد در حفظ ثبات و تعادل در احساسات و واکنش‌های عاطفی به مواقع مختلف می‌باشد. افراد با پیشرفت سن، تجربیات بیشتری را به‌دست می‌آورند که به آنها کمک می‌کند در مواجهه با چالش‌ها بهتر و پایدارتر واکنش نشان دهند.
