برنا اندیشان | مرجع تخصصی بهترین پکیج های آموزشی
درمانگر ارتوپدی فنی یا ارتزیست پروتزیست فردی است که به صورت تخصصی در زمینه طراحی و ساخت ارتزها (وسایل کمکی ارتوپدی) و پروتزها (اندام‌های مصنوعی) فعالیت می‌کند. این متخصصان با داشتن دانش عمیق در مورد آناتومی بدن انسان، بیومکانیک مفاصل و ساختارهای مختلف بدن، و همچنین علم مواد و تکنولوژی‌های مدرن، قادرند به طور دقیق نیازهای بیماران را ارزیابی و معاینه کنند. در این مقاله از برنا اندیشان تصمیم داریم تا به صورت تخصصی ارتوپدی فنی را مورد مطالعه و بررسی قرار دهیم.
پس از ارزیابی و معاینه دقیق، درمانگر ارتوپدی فنی ابتدا وضعیت بیمار را تحلیل می‌کند و بر اساس مشکلات و نیازهای خاص هر فرد، یک طرح مناسب برای ارتز یا پروتز تهیه می‌کند. در طراحی ارتزها، هدف اصلی کمک به تثبیت، حمایت یا تصحیح عملکرد مفاصل و اندام‌های آسیب‌دیده است، در حالی که در طراحی پروتزها، تمرکز بر جایگزینی اندام‌های از دست رفته و بازگرداندن عملکرد طبیعی به بیمار می‌باشد.
این فرآیند شامل مراحل مختلفی از جمله اندازه‌گیری دقیق اندام‌ها، انتخاب مواد مناسب، ساخت و آزمایش نمونه اولیه و تنظیمات نهایی است. درمانگر ارتوپدی فنی همچنین باید به بیمار آموزش دهد که چگونه از ارتز یا پروتز خود به درستی استفاده کند و در صورت نیاز تنظیمات لازم را انجام دهد تا بهترین نتیجه ممکن حاصل شود.
ارتوپدی فنی
“ارتوپدی فنی” شاخه‌ای از علوم پزشکی است که به طراحی، ساخت، و نصب وسایل و دستگاه‌های کمکی برای بهبود حرکت و عملکرد اعضای بدن افراد دارای نقص یا ناتوانی‌های جسمی می‌پردازد. این وسایل شامل پروتزها (اعضای مصنوعی)، ارتزها (وسایل کمکی برای حمایت یا اصلاح عملکرد اعضا)، کفش‌های طبی، و سایر ابزارهای کمکی می‌شوند.
هدف اصلی ارتوپدی فنی، کمک به بهبود کیفیت زندگی افراد با بهبود حرکت، کاهش درد، و افزایش استقلال آنها است. این رشته ترکیبی از دانش‌های مهندسی، بیومکانیک، و پزشکی است و نیازمند همکاری نزدیکی بین متخصصین مختلف از جمله پزشکان ارتوپد، فیزیوتراپیست‌ها، و مهندسان پزشکی است.
وظایف اصلی یک متخصص ارتوپدی فنی شامل موارد زیر است:
1. ارزیابی بیمار: بررسی و ارزیابی نیازهای خاص هر بیمار برای تعیین نوع وسیله کمکی مورد نیاز.
2. طراحی وسایل کمکی: استفاده از فناوری‌های پیشرفته مانند اسکن سه‌بعدی و نرم‌افزارهای طراحی برای ایجاد طرح‌های دقیق وسایل کمکی.
3. ساخت وسایل: ساخت وسایل کمکی با استفاده از مواد مناسب مانند پلاستیک، فیبر کربن، فلزات، و کامپوزیت‌ها.
4. نصب و تنظیم: نصب وسایل کمکی بر روی بدن بیمار و انجام تنظیمات لازم برای اطمینان از کارایی و راحتی آنها.
5. آموزش بیمار: آموزش بیماران درباره نحوه استفاده و مراقبت از وسایل کمکی.
6. پیگیری و پشتیبانی: پیگیری وضعیت بیمار و انجام تنظیمات یا تعمیرات لازم بر روی وسایل کمکی بر اساس نیازهای تغییر یافته بیمار.
این رشته نقش بسیار مهمی در بهبود عملکرد و کیفیت زندگی افرادی که دچار نقص‌های جسمی و حرکتی هستند، ایفا می‌کند و با پیشرفت‌های فناوری، امکانات و دقت این وسایل کمکی نیز بهبود یافته است.
ارتز چیست؟
پیشنهاد می‌شود به کارگاه پزشکی سکته قلبی مراجعه فرمایید. ارتز وسیله‌ای است که به اصلاح و بازگرداندن ساختارهای صحیح بیومکانیکی بدن فرد کمک می‌کند. به عنوان مثال، در افرادی که دچار کف پای صاف هستند، فشار بیش از حدی به مفاصل و زانوها وارد می‌شود که می‌تواند منجر به درد و ناراحتی شود. متخصص ارتوپدی فنی با طراحی و ساخت کفی طبی مخصوص، نیروهای صحیح و توزیع متعادل فشار را به کف پای فرد بازمی‌گرداند، که این امر به بهبود وضعیت بدن و کاهش درد کمک می‌کند.
گاهی مشکلات ارتوپدی با ناهنجاری‌های پیچیده‌تری همراه هستند. به عنوان مثال، در مواردی مانند زانوی ضربدری (genu valgum) یا انحراف ستون فقرات (اسکولیوز)، نیاز به استفاده از ارتزهای پیچیده‌تر مثل زانوبندهای خاص یا بریس‌های ستون فقرات است. این ابزارها کمک می‌کنند تا راستای طبیعی بدن بازگردانده شده و عملکرد صحیح مفاصل و ساختارهای اسکلتی حفظ شود.
این فرآیند شامل ارزیابی دقیق توسط متخصص، طراحی سفارشی و ساخت ارتز مناسب، و همچنین آموزش بیمار در استفاده صحیح از این وسایل است. در موارد پیچیده‌تر، ممکن است نیاز به تنظیمات مکرر و پایش دقیق بیمار وجود داشته باشد تا اطمینان حاصل شود که ارتز به درستی عمل می‌کند و به بهبود وضعیت بیومکانیکی بدن کمک می‌کند.
تمامی ارتزها باید پس از معاینه دقیق و اندازه‌گیری‌های صحیح، بر اساس نیازها و مشکلات خاص هر فرد طراحی و ساخته شوند. فرآیند ساخت این وسایل کمکی نیازمند دانش تخصصی و دقت بالایی است تا اطمینان حاصل شود که ارتز به طور موثر به بهبود وضعیت بیمار کمک می‌کند. برخی از انواع رایج ارتزها عبارتند از:
1. کفش و کفی طبی: این وسایل برای اصلاح مشکلاتی مانند کف پای صاف، پاشنه درد و ناهنجاری‌های دیگر پا طراحی می‌شوند. کفش‌ها و کفی‌های طبی به توزیع صحیح فشار بر روی پاها و بهبود وضعیت راه رفتن کمک می‌کنند.
2. بریس‌های ستون فقرات: این بریس‌ها برای افرادی که دچار مشکلاتی مانند اسکولیوز (انحراف ستون فقرات)، کیفوز (قوز پشت) و سایر ناهنجاری‌های ستون فقرات هستند، استفاده می‌شوند. این بریس‌ها کمک می‌کنند تا راستای طبیعی ستون فقرات حفظ شده و از پیشرفت ناهنجاری جلوگیری شود.
3. کمربندها: کمربندهای طبی برای حمایت از کمر و کاهش دردهای کمری، به ویژه در افرادی که دچار مشکلاتی مانند فتق دیسک یا دردهای مزمن کمر هستند، مورد استفاده قرار می‌گیرند.
4. زانوبندها: زانوبندها برای افرادی که مشکلاتی مانند آرتروز زانو، آسیب‌دیدگی رباط‌ها یا ناهنجاری‌های زانو دارند، طراحی می‌شوند. این وسایل به حمایت از زانو و بهبود ثبات آن کمک می‌کنند.
5. مچ بندها: مچ بندهای طبی برای حمایت و تثبیت مچ دست در مواردی مانند آسیب‌دیدگی‌های ورزشی، تونل کارپال و سایر مشکلات مچ دست استفاده می‌شوند.
6. ارتزهای پس از جراحی یا شکستگی: این ارتزها برای حمایت از اندام‌های جراحی شده یا شکسته، کمک به بهبود سریع‌تر و جلوگیری از آسیب‌های بیشتر طراحی می‌شوند. این وسایل می‌توانند شامل انواع مختلف بریس‌ها و قالب‌های گچی باشند.
هر یک از این ارتزها باید به صورت سفارشی و بر اساس نیازهای خاص هر فرد ساخته شوند تا بهترین نتیجه ممکن در بهبود و درمان مشکلات ارتوپدی حاصل شود.
آشنایی با فواید ارتزها
ارتزها اگر در زمان مناسب به کار روند، می‌توانند از بسیاری از عمل‌های جراحی در سنین بالاتر پیشگیری کنند. برای مثال، کودکانی که دچار اسکولیوز (انحراف ستون فقرات) هستند، باید قبل از رسیدن به دوران بلوغ به یک ارتزیست مراجعه کنند تا برای آنها بریس مناسب تجویز شود. استفاده از بریس در این سنین حساس و حیاتی است، زیرا در این دوره بدن در حال رشد و تغییر است و ارتز می‌تواند به اصلاح و تثبیت وضعیت ستون فقرات کمک کند.
در صورت عدم توجه به درمان با بریس در دوران کودکی و نوجوانی و گذشتن از سن طلایی درمان، معمولاً گزینه‌ای جز جراحی باقی نمی‌ماند. این جراحی‌ها ممکن است پیچیده و پرهزینه باشند و نیاز به دوره طولانی‌تری برای بهبودی دارند. بنابراین، مداخله زودهنگام با استفاده از ارتزها می‌تواند نقش مهمی در جلوگیری از پیشرفت ناهنجاری‌ها و نیاز به مداخلات جراحی در آینده داشته باشد.
استفاده از ارتزها در زمان مناسب نه تنها برای اسکولیوز بلکه برای سایر ناهنجاری‌ها و مشکلات ارتوپدی نیز اهمیت دارد. برای مثال، کودکان و نوجوانانی که دچار ناهنجاری‌های زانو، پا یا مفاصل هستند، می‌توانند با استفاده از ارتزهای مناسب در مراحل اولیه از پیشرفت مشکلات خود جلوگیری کرده و از بروز درد و ناتوانی‌های بیشتر در آینده پیشگیری کنند. به همین دلیل، ارزیابی و تشخیص به موقع و تجویز ارتزهای مناسب توسط متخصصین ارتوپدی فنی و ارتزیست‌ها اهمیت بالایی دارد.
ارتزها امروزه بسیار سبک‌تر و راحت‌تر از گچ‌ها و آتل‌های قدیمی هستند. این ویژگی به فرد اجازه می‌دهد تا با راحتی بیشتری به فعالیت‌های روزمره خود بپردازد و بهره‌وری بیشتری در زندگی داشته باشد.
با پیشرفت‌های اخیر در طراحی و ساخت ارتزها، این وسایل نه تنها نقش محافظت از عضو آسیب‌دیده را ایفا می‌کنند، بلکه با افزودن قابلیت‌های عملکردی، به فرایند توانبخشی فرد کمک شایانی می‌کنند. به عنوان مثال، فردی که پس از سکته مغزی دچار مشکلاتی در راه رفتن شده است، با استفاده از یک ارتز نگهدارنده مچ پا، می‌تواند دوباره به راه رفتن بپردازد. این امر باعث می‌شود که روند کاردرمانی یا فیزیوتراپی او با سرعت بیشتری پیش برود و بهبود بیشتری حاصل شود.
در مورد افرادی که دچار فلج در ناحیه دست و انگشتان هستند، استفاده از آتل‌های فانکشنال (عملکردی) می‌تواند بسیار موثر باشد. این آتل‌ها مچ دست را در زاویه مدنظر پزشک یا درمانگر تنظیم می‌کنند و به علاوه، انگشتان دست با استفاده از فشار مفاصل یا فنرها حرکت می‌کنند. این ویژگی‌ها باعث می‌شود که فرد بتواند برخی از حرکات دست را بازآموزی کند و به طور موثرتری در فعالیت‌های روزمره شرکت کند.
به طور کلی، ارتزها با طراحی‌های نوین و استفاده از مواد سبک و راحت، نقش بسیار موثری در بهبود کیفیت زندگی افراد دارند. این وسایل به فرد کمک می‌کنند تا با درد و ناتوانی‌های کمتری مواجه شده و با سرعت بیشتری به وضعیت طبیعی و فعال خود بازگردد.
پروتز چیست؟
پروتز وسیله‌ای است که برای جایگزینی عضو از دست رفته فرد طراحی و ساخته می‌شود. افراد ممکن است به دلایل مختلفی از جمله نقص‌های مادرزادی، دیابت، تصادفات، تروما و موارد دیگر دچار قطع عضو شوند. پس از قطع عضو، استفاده از پروتز به فرد کمک می‌کند تا اعتماد به نفس خود را بازیابد و کیفیت زندگی خود را بهبود بخشد.
پروتزها در انواع مختلف مکانیکی، الکترونیکی و زیبایی در دسترس هستند و می‌توانند برای جایگزینی قطع عضوهای بسیار کوچک مانند قطع یک انگشت تا موارد شدیدتر مانند قطع عضو زیر زانو مورد استفاده قرار گیرند. پروتزهای مکانیکی به صورت ساده‌تر و با استفاده از مکانیزم‌های حرکتی عمل می‌کنند، در حالی که پروتزهای الکترونیکی با استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته‌تر و حسگرها به فرد امکان می‌دهند تا حرکات طبیعی‌تری داشته باشد. پروتزهای زیبایی نیز بیشتر برای بازسازی ظاهر طبیعی عضو از دست رفته به کار می‌روند.
استفاده از پروتزهای مناسب به فرد کمک می‌کند تا توانایی‌های خود را بازیابد و به فعالیت‌های روزمره خود با کمترین محدودیت ممکن ادامه دهد. این وسایل با توجه به نیازهای خاص هر فرد و با استفاده از تکنولوژی‌های مدرن طراحی و ساخته می‌شوند تا بهترین عملکرد و راحتی را فراهم کنند. به همین دلیل، انتخاب و تنظیم دقیق پروتز توسط متخصصان ماهر اهمیت بسیاری دارد تا فرد بتواند به طور کامل از مزایای آن بهره‌مند شود.
نوع پروتز پس از معاینه و ویزیت دقیق، بر اساس عواملی مانند سن فرد، ناحیه قطع عضو، میزان حرکت و قدرت عضو باقی‌مانده توسط پروتزیست تعیین می‌شود. این فرآیند ارزیابی جامع به پروتزیست کمک می‌کند تا پروتزی مناسب با نیازها و شرایط خاص هر فرد را انتخاب کند.
نواحی مختلف قطع عضو که نیاز به پروتز دارند، می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
1. گوش، چشم، بینی: پروتزهای صورت برای بازسازی اعضای از دست رفته صورت، به ویژه برای افرادی که به دلیل تروما، جراحی یا بیماری دچار فقدان عضو شده‌اند، استفاده می‌شوند. این پروتزها به بهبود ظاهر و افزایش اعتماد به نفس فرد کمک می‌کنند.
2. انگشتان دست یا پا: پروتزهای انگشتان برای بازگرداندن قابلیت‌های حرکتی و عملکردی دست‌ها یا پاها طراحی می‌شوند. این پروتزها می‌توانند به فرد کمک کنند تا وظایف روزمره خود را با دقت بیشتری انجام دهد.
3. از ناحیه مچ پا و بالاتر: پروتزهای ساق و پایینی که برای افرادی که قطع عضو از ناحیه مچ پا یا بالاتر دارند، طراحی می‌شوند. این پروتزها باید توانایی تحمل وزن بدن و انجام حرکات طبیعی پا را داشته باشند.
4. از ناحیه مچ دست یا بالاتر: پروتزهای ساعد و بازو برای افرادی که قطع عضو از ناحیه مچ دست یا بالاتر دارند، ساخته می‌شوند. این پروتزها می‌توانند شامل پروتزهای مکانیکی ساده تا پروتزهای الکترونیکی پیشرفته باشند که قابلیت‌های بیشتری را به فرد می‌دهند.
پیشنهاد می‌شود به کارگاه پزشکی سرطان خون و بیماری های لنفاوی مراجعه فرمایید. پروتزیست با توجه به شرایط خاص هر فرد، بهترین نوع پروتز را انتخاب کرده و با تنظیمات دقیق آن، اطمینان حاصل می‌کند که پروتز به درستی عمل کند و فرد بتواند به طور موثری از آن استفاده کند. این مراحل شامل اندازه‌گیری دقیق، انتخاب مواد مناسب، ساخت و تنظیم پروتز و همچنین آموزش فرد برای استفاده صحیح از پروتز است.
پروتز چه کمکی به فرد می کند؟
بسیاری از افرادی که دچار قطع عضو می‌شوند، پس از این اتفاق احساس افسردگی و ناامیدی می‌کنند و تصور می‌کنند که زندگی‌شان به شدت مختل شده است. اما با کمک پروتزها، می‌توان به طور قابل توجهی کیفیت زندگی این افراد را بهبود بخشید و فعالیت‌های روزمره‌شان را به حالت عادی بازگرداند.
پروتزها با استفاده از فناوری‌های پیشرفته و طراحی‌های مناسب، به افراد امکان می‌دهند تا مجدداً به فعالیت‌های خود بپردازند و استقلال خود را بازیابند. این وسایل می‌توانند به فرد کمک کنند تا حرکات طبیعی‌تر و کاربردی‌تری داشته باشد، از انجام وظایف ساده روزمره تا شرکت در فعالیت‌های پیچیده‌تر مانند ورزش و کار.
استفاده از پروتزها نه تنها به بازگرداندن توانایی‌های جسمی کمک می‌کند، بلکه نقش مهمی در بهبود روحیه و اعتماد به نفس افراد دارد. با بازگشت به فعالیت‌های معمول و احساس کارآمدی مجدد، افراد می‌توانند از حالت افسردگی خارج شده و دید مثبتی نسبت به زندگی پیدا کنند. این موضوع نشان می‌دهد که پروتزها تنها ابزارهای کمکی نیستند، بلکه می‌توانند تحولی بزرگ در زندگی فرد ایجاد کنند.
فردی که دچار قطع عضو در ناحیه اندام تحتانی شده است، می‌تواند با استفاده از پروتز به راحتی راه برود، بدود و حتی در فعالیت‌های ورزشی شرکت کند. هیچ محدودیتی برای حضور در اجتماع وجود ندارد. در مقابل، نبود پروتز و استفاده از عصا یا ویلچر می‌تواند محدودیت‌های زیادی ایجاد کند و زندگی مستقل را از فرد بگیرد.
افرادی که قطع عضو در نواحی اندام فوقانی دارند، مانند افراد با قطع عضو در اندام تحتانی، پس از دریافت آموزش‌های لازم می‌توانند به راحتی با دست خود وسایل را بردارند، بنویسند، غذا بخورند و حتی رانندگی کنند. پروتزهای پیشرفته امروزی قابلیت‌های متعددی را فراهم می‌کنند که به فرد اجازه می‌دهد زندگی روزمره خود را بدون محدودیت ادامه دهد.
همچنین، برای افرادی که دچار قطع عضو در نواحی صورت یا سایر اعضای ظاهری هستند و به پروتزهای زیبایی نیاز دارند، پروتزهایی ساخته می‌شود که از لحاظ رنگ و ظاهر مشابه پوست و سایر اعضای فرد باشند. این پروتزها به خوبی نقص‌های ظاهری را پوشش می‌دهند و به فرد احساس رضایت از چهره و وضعیت خود را بازمی‌گردانند. به این ترتیب، پروتزها نه تنها به بهبود عملکرد جسمی کمک می‌کنند، بلکه نقش مهمی در ارتقاء اعتماد به نفس و کیفیت زندگی افراد دارند.
توجه داشته باشید که فرد دچار قطع عضو باید به موقع پروتز خود را دریافت کند. اگر دریافت پروتز به تعویق بیفتد، ممکن است شکل و قدرت عضو باقی‌مانده تغییر کند و فرد به وضعیت فعلی خود عادت کند، که این موضوع می‌تواند فرآیند دریافت و استفاده از پروتز را به مراتب دشوارتر کند.
به موقع دریافت کردن پروتز نه تنها به فرد کمک می‌کند تا سریع‌تر به فعالیت‌های روزمره بازگردد، بلکه از بروز مشکلات احتمالی در آینده نیز جلوگیری می‌کند. از این رو، مشاوره و ارزیابی زودهنگام توسط متخصصان پروتز برای اطمینان از بهترین نتیجه و بهبود کیفیت زندگی فرد ضروری است.
