برنا اندیشان | مرجع تخصصی بهترین پکیج های آموزشی
در این قسمت از پایگاه دانش برنا اندیشان تصمیم داریم تا در رابط با یکی از موضوعات مهم و ویژه روانشناسی با عنوان معرفی آزمون و خرده مقیاسهای تست وکسلر از دیدگاه رواشناسی با شما علاقه مندان به مطالب روانشناسی و آزمونهای هوش گفتگو کنیم.
معرفی آزمون و خرده مقیاسهای تست وکسلر از دیدگاه رواشناسی
در مقاله معرفی آزمون و خرده مقیاسهای تست وکسلر از دیدگاه رواشناسی آزمون هوش وکسلر مورد بررسی قرار گرفته و سپس به محاسن و معایب آن خواهیم پرداخت،پس تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
هوش
هوش توانایی ذهنی است و قابلیت‌های متنوعی همچون استدلال، برنامه‌ریزی، حل مسئله، تفکر انتزاعی، استفاده از زبان، و یادگیری را در بر می‌گیرد. نظریه‌های هوش در طول تاریخ تغییر کرده‌اند، همچنین تست هوش های زیادی برای سنجش آن طراحی شده است. پژوهشگران می‌گویند با نوشیدن شیر، خوردن جگر، تخم مرغ و بادام زمینی، کولین بیشتری به مغز می‌رسد و هوش و حافظه تقویت میشود. پژوهشگران با سنجیدن سطح کولین مغز به میزان هوش افراد پی می‌برند. بطور کلی تعاریف متعددی را که توسط روان شناسان برای هوش ارائه شده است، می‌توان به سه گروه تربیتی (تحصیلی)، تحلیلی و کاربردی تفسیم کرد.
وکسلر هوش را «گنجایش فرد برای درک و فهم و فائق شدن بر محیط اطراف خویش» تعریف میکند و هر سه مقیاس خود را در راستای این تعریف به وجود آورده است. دیوید وکسلر، تهیه کننده سه مجموعه ی آزمون انفرادی برای گروههای مختلف سنی است. هر سه مقیاس نه تنها بهره هوشی کلی را مشخص میکند، بهره هوشی کلامی (VIQ) و بهره هوشی عملی (PIQ) را نیز اندازه گیری میکند. مقیاس وکسلر در برگیرنده ی مجموعه های آزمون برای ارزیابی توانائیهای متفاوت است و در ترکیب آنها، گنجایش و توانایی هوش کلی را ارائه میدهد. مقیاسهای وکسلر از دو قسمت تشکیل شده است. یک قسمت آن به سوالاتی مربوط میشود که به درک زبان یا استفاده از زبان به صورت های مختلف، مانند صحبت کردن، خواندن و نوشتن احتیاج دارد که با این مجموعه سوالات، هوش کلامی را اندازه میگیرند؛ قسمت دیگر این آزمون از مجموعه سوالاتی تشکیل شده است که بیشتر جنبه عملی هوش را میسنجد؛ با این مجموعه سوالات هوش عملی یا غیر کلامی را اندازه میگیرند. اندازه گیری بهره هوشی غیر کلامی به استفاده و کاربرد زبان بستگی ندارد و برای اقلیتهای فرهنگی، خصوصاً کودکان دو زبانه و نیز کودکان با فقر محیطی سنجش مناسبتری را به عمل میآورد.
در تست هوش وکسلر نگارش پنجم ، پنج حوزه توانایی شناختی اصلی ( شاخص ها ) مورد بررسی قرار می گیرد که به صورت تیتر وار عبارتند از :
1- شاخص درک مطلب کلامی که به اختصار به آن VCI نیز می گویند
2- شاخص بصری – فضایی که به اختصار به آن VSI نیز می گویند
3- شاخص استدلال سیال که به اختصار به آن FRI نیز می گویند
4- شاخص حافظه فعال که به اختصار به آن WMI نیز می گویند
5- شاخص سرعت پردازش که به اختصار به آن PSI نیز می گویند
قابل ذکر است که این شاخص ها نسبت به نسخه قبلی تست هوش وکسلر یعنی نگارش چهارم آن | WISC -4 تغییر پیدا کرده اند.
پیشنهاد ویژه : کارگاه روانشناسی تربیت کودک تولد تا هفت سالگی
مقیاس هوشی وکسلر برای کودکان
مقیاس هوشی وکسلر برا ی کودکان یک آزمون تحلیلی است که نمره گذاری آن بر حسب میزان موفقیت آزمایش شونده انجام می گیرد. نمره گذاری بر اساس قانون همه یا هیچ انجام نمی گیرد بلکه درجه موفقیت در نظر گرفته می شود. این آزمون برای کودکان ۱۵-۵ ساله اختصاص دارد.کل مقیاس از ۱۲ خرده آزمون تشکیل شده که دو خرده آزمون آن (حافظه عددی و ماز ها) اختیاری است و می تواند به جای دو خرده آزمون دیگر به کار رود. این خرده آزمون ها بر حسب ویژگی های کلامی یا غیر کلامی به دو گروه تقسیم می شوند:
گروه کلامی: گروه غیر کلامی:
۱- اطلاعات عمومی ۷- تکمیل تصاویر
۲- ادراک عمومی ۸- تنظیم داستان های تصویری
۳- مسایل عددی ۹- مکعب ها
۴- تشابهات ۱۰- الحاق قطعات
۵- لغات ۱۱- رمز نویسی
۶- حافظه عددی ۱۲- ماز ها
خرده آزمون های گروه کلامی بین خود و خرده آزمون های گروه غیر کلامی هم بین خود همبستگی زیادی دارند ولی همبستگی گروه های کلامی و غیر کلامی ضعیف است.
کاربرد آزمون وکسلر
معمولا مدارس خصوصی، تیزهوشان و برخی دیگر از مدارس که مایل به ثبت نام دانش‌آموزان باهوش هستند از مقیاس هوش وکسلر در حین تغییر مقطع تحصیلی (آغاز ورود به دبیرستان، کلاس ششم و کلاس نهم) استفاده می کنند.
آزمون وکسلر دقیقا چه چیزی را تعیین می کند؟
آزمون وسکلر توانایی‌های ذهنی کودکان را اندازه‌گیری میکند. معمولا از این آزمون برای تعیین برخی اختلالات یادگیری همچون ADD و ADHD نیز استفاده میشود. آزمون وکسلر، دانش‌آموزان سرآمد و تیزهوش را با قابلیت‌های درک کلامی، استدلال، حافظه‌ی فعال و سرعت پردازش ذهنی تشخیص میدهد.
محاسن آزمون های هوش وکسلر
۱- داده های دقیق و روشن در مورد کارکرد شناختی فرد با توجه به پاسخ او به خرده آزمون ها
۲- توانایی مقایسه نقاط قوت و ضعف روانی شخص با مقایسه نتایج هرخرده آزمون
۳- سنجش متغیر های شخصیت با مشاهده مستقیم شخص، مطالعه محتوای پاسخ ها، ارزیابی اطلاعات از الگوی نمره های خرده آزمون ها (البته به اندازه آزمون های شخصیت دقیق نیست)
۴- اندازه گیری هوش کلامی و غیر کلامی
۵- دادن نیمرخ از وضعیت هوش افراد
۶- تفاوت بخش کلامی و عملی به روان شناس در تفسیر عملکرد بینش می دهد.
معایب آزمون های هوش وکسلر
۱- در مقایسه با استنفورد بینه دامنه های انتهای هوشی را اندازه نمی گیرد( کمتر از ۴۰ و بالاتر از ۱۶۰) ، در هوش متوسط بابینه همبستگی دارد ولی در هوش بالا و خیلی پایین همبستگی کمی دارد.
۲- در تفسیر نتایج هوشبهر گروه های سنی خاص مشکل دارد ، چون در دو انتهای طیف سنی هیچ کودکی در گروه معیار یابی نشده یعنی ۶ ساله داشته اما تا ۶ سال و ۳ ماهه را نداشته و برای آن از روش برون یابی استفاده کرده است.
۳- نمرات خرده آزمون ها برای افراد بالاتر از ۷۰ با افزایش سن کاهش می یابد اما اندازه کاهش در هر خرده آزمون متفاوت بوده. متخصص ممکن است این پراکندگی را به غلط تفسیر کرده و آن را به نقاط قوت و ضعف افراد مسن نسبت دهد.
۴- ممکن است درباره اقلیت های قومی یا اجتماعی – اقتصادی پایین چندان کاربرد نداشته باشد .
۵- در نمره گذاری بعضی ماده ها مثل درک وفهم ، شباهت و گنجینه لغات درجه معینی از ذهنیت وجود دارد . در نتیجه یک ارزشیاب سختگیر نسبت به سهل گیر نمره کمتر می دهد.
۶- از لحاظ وسعت آنچه می تواند اندازه بگیرد محدودیت دارد یعنی در سنجش نیاز به پیشرفت ، انگیزش ، خلاقیت و موفقیت ناتوان است.
۷- مهمترین انتقاد فقدان تنوع کافی داده ها در مورد روایی آن هاست.
معرفی یار مهربان
کتاب تست هوش
نویسنده: جو کامرون
ترجمه: جواد ثابت نژاد
تهیه و تنظیم: میترا نمازی
کارشناس ارشد روانشناسی بالینی
