برنا اندیشان | مرجع تخصصی بهترین پکیج های آموزشی
یکی از مکانیسم های دفاعی که در سطح ناخودآگاه عمل می کند تحت عنوان مکانیسم دفاعی باطل سازی شناخته می شود. در واقع این مکانیسم دفاعی وظیفه دارد تا از انسان در مقابل تجربه های اضطراب زا محافظت و مراقبت کند.
مکانیسم دفاعی باطل سازی موجب می شود تا انسان تمامی اعمال و رفتارهای ناخوشایند را به شکلی خنثی کند که تنش های موجود او را آزار ندهد. در این قسمت از مجله علمی برنا اندیشان تصمیم داریم تا به صورت کامل شما را با مکانیسم دفاعی باطل سازی آشنا کنیم و ابعاد مختلف آن را مورد بررسی قرار دهیم.
نگاهی به مفهوم مکانیسم های دفاعی
در مقالات مربوط به سازوکارهای دفاعی بیان نمودیم که مفهوم مکانیسم های دفاعی برای اولین بار توسط زیگموند فروید ابداع گردید. فروید بر این باور بود که ناخودآگاه انسان می تواند تجربیات تنش زای زندگی را به سطح ناخودآگاه بیاورد و به همین دلیل فرد دچار اضطراب می گردد. پیشنهاد می شود تا مقاله مکانیسم دفاعی سرکوب را بخوانید.
از این رو مکانیسم های دفاعی راهکاری است که توسط ”من” که بخشی از روان انسان است به کار برده می شود تا اضطراب در انسان به طور چشمگیری کاهش پیدا کند. با توجه به مواردی که گفته شد متوجه می شویم که مکانیسم های دفاعی شامل هرگونه رفتاری است که از ما در برابر امیال، احساسات و افکار ناخوشایند مراقبت می کند. زیگموند فروید و روانکاوان بعد از او تا به حال مکانیسم های دفاعی مختلفی را شناسایی کرده اند که یکی از آنها مکانیسم دفاعی باطل سازی نام دارد.
آشنایی با مکانیسم دفاعی باطل سازی
هر گونه تلاش برای خنثی کردن امیال، افکار، عواطف و رفتار ناخوشایند تحت عنوان مکانیسم دفاعی باطل سازی شناخته می شود. در واقع افراد با استفاده از مکانیسم باطل سازی تلاش می کنند تا تنش ناشی از موضوع آزاردهنده را از بین ببرند و به شکلی خاص با آن کنار بیایند. به عنوان مثال فردی که به صورت ناخودآگاه نسبت به یکی از دوستانش خشم دارد برای آنکه دچار عذاب وجدان و احساس گناه نشود نسبت به او رفتارهای محبت آمیز نشان می دهد.
روان رنجوری و مکانیسم دفاعی باطل سازی
همانطور که گفته شود وظیفه تمامی سازوکارهای دفاعی این است که از روان انسان در برابر فروپاشی و تنش مراقبت کنند. با این وجود افرادی که به صورت افراطی و زیاد از انواع مکانیسم های دفاعی استفاده می کنند دچار شخصیت نابالغ و ناپخته ای می شوند که در برابر تمامی مشکلات روانی آسیب پذیر می شوند.همچنین برای مطالعه بیشتر مقاله مکانیسم دفاعی فرار را مطالعه فرمایید.
یکی از مشکلاتی که به دلیل استفاده بیش از حد از سازوکارهای دفاعی در انسان ایجاد می شود تحت عنوان روان رنجوری شناخته می شود. به عنوان مثال افرادی که مدام از مکانیسم دفاعی باطل سازی استفاده می کنند دچار وسواس فکری و عملی نیز هستند.
زیرا افراد وسواسی در ذهن و فکرشان مدام درگیر افکار و تکانه های ناخوشایندی هستند که برای رهایی از آنها دست به انجام اعمال تکراری می زنند. به عنوان مثال افرادی که وسواس فکری و عملی دارند و مدام در ذهنشان تکانه های جنسی و غیر اخلاقی ایجاد می شود برای رهایی از این موضوع از ذکرهای مذهبی استفاده می کنند و یا با استفاده از مکانیسم دفاعی باطل سازی تلاش می کنند تا چنین افکاری را خنثی کنند.
تفاوت مکانیسم دفاعی باطل سازی با جبران
در سازوکار دفاعی باطل سازی فرد همواره در تلاش است تا از طریق رفتار یا عملی خاص تمامی امیال و عواطف آزاردهنده را خنثی کند. اما در مکانیسم دفاعی جبران فرد در بخشی که احساس ضعف و نقص می کند به صورت افراطی تلاش می کند و تمامی انرژی روانی اش را صرف آن قسمت می کند و تمام تمرکزش را بر روی آن می گذارد.
مکانیسم دفاعی باطل سازی و اختلالات روانی
در قسمت بالا نیز اشاره گردید که افراد گرفتار اختلال وسواس فکری و عملی به صورت افراطی از مکانیسم دفاعی باطل سازی استفاده می کنند. این تکانه های آزاردهنده و مزاحم تکراری هستند و فرد برای آنکه از شر آنها خلاص شود دست به انجام رفتاری خنثی کننده می زند.
به یاد داشته باشید که برای درمان اختلال وسواس باید به روانشناس و روانپزشک مراجعه نمایید و نباید نسبت به آن بی خیال باشید. چرا که وسواس اختلالی پیشرونده است و اگر برای درمان آن اقدامات لازم را انجام ندهید می تواند مشکلات زیادی را برای شما ایجاد کند.
نتیجه گیری
در بخش های مختلف این مقاله اشاره نمودیم که استفاده افراطی از مکانیسم دفاعی باطل سازی باعث می شود تا انسان در مقابل مشکلات روانشناختی به شدت آسیب پذیر شود. به همین دلیل لازم است تا انسان در هنگام مقابله با مشکلات از روش های سالم و بهتری استفاده کند.
بنابراین اگر شما مشکلی در زندگی دارید که گمان می کنید نمی توانید به تنهایی آن را حل کنید لازم است تا به یک روانشناس مراجعه نمایید و با انجام راهکارهایی که فرد متخصص به شما آموزش می دهد تلاش کنید تا از شر تمامی امیال و عواطف ناخوشایند رهایی پیدا کنید.
فرد مشاور به ما کمک می کند تا بتوانیم از تمامی انگیزه هایی که داریم آگاه شویم و بینش بهتری نسبت به آنها پیدا کنیم. هنگامی که آگاهی ما از مشکل بالا برود می توانیم به شکلی سالم تمامی موضوعات تنش زای زندگی مان را حل کنیم.
شایان ذکر است که روانشناس به شما کمک می کند تا بدانید که استفاده کوتاه مدت از مکانیسم های دفاعی می تواند تا حدودی به حل مشکل تان کمک کند ولی هرگز نباید به صورت افراطی از آنها استفاده کنید. چرا که استفاده مدام و بی رویه از تمامی مکانیسم های دفاعی می تواند شرایط ایجاد روان رنجوری را برای انسان فراهم کند.
