برنا اندیشان | مرجع تخصصی بهترین پکیج های آموزشی
در زندگی پر از فراز و نشیب امروز، همه ما گاهی در برابر مشکلات و ناملایمات احساس بی‌تابی می‌کنیم و گاهی نیز در لحظات خوشی، غرق شادی می‌شویم. اما آیا تا به حال به این فکر کرده‌اید که هیچ وضعیت و احساسی دائمی نیست؟ ضرب‌المثل فارسی «این نیز بگذرد» دقیقاً همین نکته را به ما یادآوری می‌کند: همه چیز، چه سخت و چه شیرین، گذراست و زندگی همچنان جریان دارد.
در این بخش از برنا اندیشان تصمیم داریم تا با شما سفری کوتاه اما عمیق به دنیای معنایی و روانشناختی این ضرب‌المثل داشته باشیم. شما خواهید دید که چگونه این جمله ساده می‌تواند آرامش ذهنی، تاب‌آوری و امید را در زندگی روزمره افزایش دهد، چگونه در تاریخ و ادبیات ایران و جهان جایگاه ویژه‌ای دارد و چگونه می‌توان از آن به‌عنوان یک ابزار عملی برای مدیریت استرس، تغییرات و تصمیم‌گیری‌های مهم استفاده کرد.
با ما همراه باشید و تا انتهای مقاله با برنا اندیشان قدم به قدم بیاموزید که چگونه با قدرت فلسفه‌ی گذرا بودن زندگی، بتوانید در سختی‌ها استقامت کنید و در خوشی‌ها متواضع بمانید. این مقاله قرار است پلی باشد میان حکمت کهن و روانشناسی مدرن، تا شما با دیدگاهی تازه و کاربردی به زندگی نگاه کنید.
مقدمه
ضرب‌المثل فارسی «این نیز بگذرد» یکی از عمیق‌ترین و تأثیرگذارترین جملاتی است که در فرهنگ ایرانی و بسیاری از فرهنگ‌های دیگر ریشه دارد. این عبارت ساده، اما پرمعنا، یادآور ناپایداری لحظات زندگی و گذرا بودن تمام شرایط، چه شیرین و چه تلخ است. بسیاری از فیلسوفان، شاعران و روانشناسان، این جمله را به‌عنوان کلیدی برای آرامش درونی و تاب‌آوری در برابر ناملایمات معرفی کرده‌اند. در واقع، “این نیز بگذرد” پلی میان حکمت کهن و روانشناسی مدرن است و به انسان کمک می‌کند تا در فراز و نشیب‌های زندگی، نگاهی متعادل و امیدوارانه داشته باشد.
تعریف ضرب‌المثل “این نیز بگذرد”
ضرب‌المثل “این نیز بگذرد” به معنای یادآوری زودگذری همه موقعیت‌ها و احساسات است. این جمله به ما می‌آموزد که نه شادی همیشگی است و نه غم پایدار. همان‌طور که فصل‌ها تغییر می‌کنند، شرایط زندگی نیز دائماً در حال دگرگونی‌اند. از همین رو این ضرب‌المثل هم در لحظات غم انگیز دلگرم‌کننده است و هم در لحظات شادی هشداردهنده تا مغرور نشویم.
اهمیت آن در زندگی روزمره و روانشناسی
پیشنهاد می‌شود به کارگاه آموزش روانشناسی مثبت نگر مراجعه فرمایید. در زندگی روزمره، هر انسانی با مشکلات، شکست‌ها و نگرانی‌هایی روبه‌رو می‌شود. در چنین لحظاتی، به یاد داشتن “این نیز بگذرد” همچون مرهمی برای روح عمل می‌کند و مانع از فرو رفتن در یأس می‌شود. در روانشناسی نیز این ضرب‌المثل به‌عنوان یک ابزار ذهنی برای افزایش تاب‌آوری (Resilience) و مدیریت استرس شناخته می‌شود. بسیاری از درمانگران آن را در چارچوب درمان شناختی-رفتاری توصیه می‌کنند تا فرد بتواند تغییرات و چالش‌های زندگی را با پذیرش بیشتری بپذیرد.
ارتباط این مفهوم با آرامش ذهنی و امید
یکی از بزرگ‌ترین کاربردهای “این نیز بگذرد” ایجاد آرامش ذهنی است. این نگرش باعث می‌شود فرد در برابر بحران‌ها دچار آشفتگی مداوم نشود و امید به بهبود اوضاع را از دست ندهد. در واقع، این جمله راهی برای تمرکز بر لحظه حال و رها کردن نگرانی‌های افراطی درباره آینده یا حسرت گذشته است. وقتی فرد می‌داند که هیچ وضعیتی پایدار نیست، حتی تاریک‌ترین روزها نیز نوری از امید در دلش روشن می‌شود.
ریشه تاریخی و ادبی ضرب‌المثل “این نیز بگذرد”
ضرب‌المثل «این نیز بگذرد» یکی از ماندگارترین حکمت‌های بشری است که از دل فرهنگ و ادبیات ایرانی به جهان راه یافته است. این عبارت ساده اما ژرف، قرن‌هاست که در قصه‌ها، متون عرفانی، و حتی در ادبیات غرب حضور دارد. بررسی ریشه‌های تاریخی و ادبی آن نشان می‌دهد که چگونه یک جمله کوتاه توانسته در طول تاریخ الهام‌بخش شاعران، حکیمان و حتی رهبران سیاسی باشد.
حکایت پادشاه و انگشتر (عطار نیشابوری)
مشهورترین داستان درباره این ضرب‌المثل به عطار نیشابوری بازمی‌گردد. در این حکایت، پادشاهی قدرتمند از حکیمان دربارش می‌خواهد برایش جمله‌ای بنویسند که در زمان شادی او را متواضع کند و در هنگام غم تسلی‌بخش باشد. پس از اندیشه بسیار، آنان عبارتی کوتاه اما پرمعنا بر انگشتری او حک کردند: «این نیز بگذرد».
این حکایت نشان می‌دهد که چگونه کلامی ساده می‌تواند تعادلی درونی برای انسان ایجاد کند و او را در برابر غرور و یأس محافظت نماید.
حضور در ادبیات صوفیانه ایران (سنایی، عطار، مولوی)
ادبیات صوفیانه ایران پر از مفاهیمی درباره گذرا بودن دنیا و بی‌اعتباری خوشی‌ها و غم‌هاست.
سنایی در آثار خود بارها به ناپایداری دنیا و لزوم دل بریدن از آن اشاره کرده است.
عطار، علاوه بر حکایت معروف پادشاه و انگشتر، در اشعار دیگرش نیز بر این حقیقت تأکید دارد که هیچ لذتی ماندگار و هیچ رنجی ابدی نیست.
مولوی نیز در مثنوی و غزلیات خود با عباراتی همچون “هر نفس نو می‌شود دنیا و ما / بی‌خبر از نو شدن اندر بقا” بر همین موضوع تأکید کرده است.
این آثار نشان می‌دهند که “این نیز بگذرد” نه فقط یک جمله، بلکه بخشی از جهان‌بینی عارفانه ایرانیان بوده است.
معادل‌های فرهنگی در زبان‌های مختلف (عربی، عبری، ترکی)
زیبایی این ضرب‌المثل در آن است که مرزهای فرهنگی را درنوردیده و در زبان‌های دیگر نیز نمود یافته است:
- در عربی می‌گویند: لا شیء یدوم («هیچ چیز پایدار نیست»).
- در عبری معادل آن است: גם זה יעבור (Gam Zeh Yaavor) به معنای «این نیز خواهد گذشت».
- در ترکی عثمانی جمله‌ی معروف Bu da geçer yâ hû رایج بوده که همان معنا را می‌رساند.
این گستردگی فرهنگی نشان می‌دهد که اندیشه‌ی ناپایداری و گذرا بودن زندگی، حقیقتی جهانی است که در دل تمام فرهنگ‌ها جای گرفته است.
ورود به غرب و تأثیر در ادبیات (Edward FitzGerald، آبراهام لینکلن)
عبارت “This too shall pass” نخستین بار در قرن نوزدهم میلادی از طریق ترجمه‌های Edward FitzGerald، شاعر و مترجم انگلیسی، وارد ادبیات غرب شد. او حکایت پادشاه شرقی و انگشتر را بازنویسی کرد و این جمله را به شهرت جهانی رساند.
بعدها، آبراهام لینکلن، رئیس‌جمهور آمریکا، در یکی از سخنرانی‌های مشهور خود از این جمله بهره برد و آن را جمله‌ای دانست که هم در غرور و هم در اندوه، انسان را متعادل می‌کند. از آن پس، “This too shall pass” به یکی از شناخته‌شده‌ترین عبارات در زبان انگلیسی بدل شد.
معنای فلسفی و روانشناختی “این نیز بگذرد”
ضرب‌المثل «این نیز بگذرد» تنها یک جمله کوتاه نیست؛ بلکه فلسفه‌ای عمیق درباره ماهیت زندگی است. این عبارت ما را به یاد می‌آورد که هیچ وضعیت و احساسی دائمی نیست و جهان در حال تغییر مداوم است. از منظر فلسفی، این جمله نمادی از اصل بی‌ثباتی جهان است، و از دید روانشناسی، یک ابزار ذهنی برای کاهش رنج‌های روانی و افزایش امید به آینده.
ناپایداری دنیا و اصل بی‌ثباتی (Impermanence)
در فلسفه شرق و عرفان ایرانی، اصل بی‌ثباتی یا Impermanence یکی از بنیادی‌ترین مفاهیم است. جهان و هر آنچه در آن است، در معرض تغییر و زوال قرار دارد. خوشی‌ها، غم‌ها، ثروت‌ها و حتی رنج‌ها همگی گذرا هستند.
وقتی فرد این حقیقت را بپذیرد، دیگر نه به شادی‌های زودگذر دل می‌بندد و نه در غم‌ها غرق می‌شود. این نگرش، پایه‌ای محکم برای آرامش درونی و پذیرش زندگی است.
دیدگاه روانشناسی مثبت‌گرا (مثبت‌اندیشی در بحران‌ها)
روانشناسی مثبت‌گرا تأکید می‌کند که انسان‌ها باید توانایی یافتن معنا و امید در سختی‌ها را در خود پرورش دهند. تکرار جمله «این نیز بگذرد» در شرایط بحرانی می‌تواند نوعی بازسازی شناختی (Cognitive Reframing) ایجاد کند؛ یعنی فرد نگاه خود را از تمرکز بر مشکل به سوی امکان تغییر و پایان آن معطوف سازد.
این طرز فکر نه تنها به کاهش رنج روانی کمک می‌کند، بلکه انسان را مقاوم‌تر و امیدوارتر می‌سازد.
نقش این تفکر در مقابله با استرس و اضطراب
یکی از مهم‌ترین کاربردهای “این نیز بگذرد” کاهش استرس و اضطراب است. بسیاری از نگرانی‌های ما ناشی از تصور «پایدار بودن مشکلات» است. اما وقتی به خود یادآوری کنیم که شرایط فعلی گذراست، فشار روانی ما به شدت کاهش می‌یابد.
این جمله مثل یک لنگر ذهنی عمل می‌کند که فرد را در میان طوفان مشکلات به ساحل آرامش نزدیک‌تر می‌سازد. در روان‌درمانی نیز به بیماران آموزش داده می‌شود که با پذیرش موقتی بودن بحران‌ها، ذهن خود را از بار سنگین اضطراب رها کنند.
چگونه این عبارت هم در شادی و هم در غم کاربرد دارد؟
زیبایی «این نیز بگذرد» در دوگانه بودن کارکرد آن است:
در غم و رنج: این جمله به فرد امید می‌دهد که روزهای سخت همیشگی نیستند و دیر یا زود شرایط تغییر می‌کند.
در شادی و کامیابی: یادآوری می‌کند که غرور و دلبستگی بیش‌ازحد جایز نیست، زیرا هیچ موفقیتی ابدی نیست و انسان باید متواضع و هوشیار بماند.
به همین دلیل است که این جمله هم تسلی‌بخش در سختی‌ها و هم هشداردهنده در خوشی‌هاست.
کاربرد روانشناسی در زندگی روزمره
ضرب‌المثل «این نیز بگذرد» فقط یک جمله الهام‌بخش نیست؛ بلکه ابزاری روانشناختی برای مدیریت بهتر زندگی روزمره است. این نگرش به ما کمک می‌کند تا در مواجهه با بحران‌ها، شکست‌ها و تغییرات ناگهانی، دیدگاهی متعادل‌تر داشته باشیم. روانشناسان این عبارت را نوعی مکانیزم تاب‌آوری ذهنی می‌دانند که فرد را از غرق شدن در احساسات منفی نجات می‌دهد و به سمت تصمیم‌گیری‌های منطقی‌تر هدایت می‌کند.
استفاده از “این نیز بگذرد” در مدیریت بحران‌های فردی
در لحظات بحرانی، مانند از دست دادن شغل، بیماری یا مشکلات خانوادگی، ذهن انسان معمولاً شرایط را «ابدی» تصور می‌کند. اما تکرار جمله “این نیز بگذرد” به فرد یادآور می‌شود که حتی سخت‌ترین بحران‌ها هم موقت‌اند. این نگاه باعث می‌شود فرد آرام‌تر بماند، انرژی خود را حفظ کند و برای عبور از بحران راه‌حل‌های مؤثرتری بیابد.
نقش این طرز فکر در کاهش رنج‌های عاطفی و شکست‌ها
شکست‌های عاطفی، جدایی‌ها و ناکامی‌ها از سنگین‌ترین تجربه‌های انسانی هستند. در این مواقع، “این نیز بگذرد” به‌عنوان یک تکنیک خودتسلی‌بخشی (Self-Soothing) عمل می‌کند. این جمله به فرد کمک می‌کند که رنج خود را گذرا ببیند، نه دائمی، و با امید به آینده، دوباره به زندگی و روابط جدید اعتماد کند.
کمک به پذیرش تغییرات و ناپایداری روابط
هیچ رابطه‌ای، چه خانوادگی، چه دوستانه و چه عاشقانه ثابت و بدون تغییر باقی نمی‌ماند. پذیرش این حقیقت به کمک فلسفه “این نیز بگذرد” باعث می‌شود انسان با انعطاف بیشتری با تغییرات کنار بیاید. به جای مقاومت در برابر دگرگونی‌ها، فرد یاد می‌گیرد که آنها را بخشی طبیعی از زندگی ببیند و با آرامش بیشتری بپذیرد.
کاربرد در تصمیم‌گیری‌های مهم زندگی
پیشنهاد می‌شود به پاورپوینت درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد مراجعه فرمایید. گاهی اوقات افراد در شرایط هیجانی (چه خوشی و چه ناخوشی) تصمیم‌های شتابزده می‌گیرند. یادآوری جمله “این نیز بگذرد” به فرد کمک می‌کند از شدت هیجانات بکاهد و با دیدگاهی متعادل‌تر تصمیم بگیرد. این نگرش مانع از آن می‌شود که فرد در اوج خوشحالی یا در عمق اندوه، انتخاب‌هایی کند که بعدها از آنها پشیمان شود.
“این نیز بگذرد” در روان‌درمانی و مشاوره
در روان‌درمانی، بسیاری از تکنیک‌ها بر تغییر زاویه دید فرد نسبت به مشکلات تمرکز دارند. ضرب‌المثل «این نیز بگذرد» یکی از ابزارهای مهمی است که روانشناسان از آن برای کاهش شدت هیجانات منفی و افزایش تاب‌آوری استفاده می‌کنند. این نگرش، به‌ویژه در درمان‌های مدرن مانند CBT و ذهن‌آگاهی، نقش مهمی در بازسازی افکار و ایجاد آرامش دارد.
استفاده از این رویکرد در درمان شناختی-رفتاری (CBT)
درمان شناختی-رفتاری یا CBT بر شناسایی و تغییر افکار ناکارآمد تمرکز دارد. یکی از خطاهای شناختی رایج، تفکر فاجعه‌ساز است؛ یعنی تصور اینکه یک مشکل یا بحران هرگز تمام نمی‌شود.
اینجاست که “این نیز بگذرد” به‌عنوان یک ابزار درمانی به کار می‌آید. روانشناس به مراجع کمک می‌کند تا درک کند که مشکلات موقتی‌اند و با تغییر شرایط، احساسات هم تغییر خواهند کرد. این نگرش باعث می‌شود فرد به جای تسلیم شدن در برابر افکار منفی، راه‌حل‌جو و امیدوار باقی بماند.
نقش آن در ذهن‌آگاهی (Mindfulness) و مدیتیشن
ذهن‌آگاهی یا Mindfulness بر زندگی در لحظه حال و پذیرش بی‌قضاوت افکار و احساسات تأکید دارد. در این رویکرد، فرد می‌آموزد که هیجانات و افکار، همچون ابرهایی گذرا در آسمان ذهن هستند. تکرار عبارت “این نیز بگذرد” می‌تواند بخشی از تمرین‌های مدیتیشن باشد و به فرد کمک کند با دیدی آرام‌تر، آمدوشد احساسات را بپذیرد. این تمرین نه‌تنها اضطراب را کاهش می‌دهد بلکه حس رهایی و آرامش درونی را نیز تقویت می‌کند.
تکنیک‌های روانشناسان برای نهادینه کردن این نگرش در مراجعان
روانشناسان از روش‌های متنوعی برای جا انداختن مفهوم “این نیز بگذرد” در ذهن مراجعان استفاده می‌کنند، از جمله:
بازنویسی افکار منفی: فرد یاد می‌گیرد به‌جای «این مشکل هرگز تمام نمی‌شود»، بگوید: «این وضعیت موقت است و تغییر خواهد کرد».
تمرین جملات تأکیدی (Affirmations): تکرار روزانه عبارت “این نیز بگذرد” به‌عنوان یک مانترا.
یادآوری تجربیات گذشته: مرور موقعیت‌های دشواری که قبلاً گذرانده شده‌اند، تا فرد باور کند مشکلات فعلی هم پایان خواهند یافت.
استفاده در دفترچه هیجانات: نوشتن افکار و سپس افزودن جمله “این نیز بگذرد” در پایان، برای ایجاد فاصله روانی از مشکل.
ارتباط با باورها و معنویت
ضرب‌المثل «این نیز بگذرد» تنها یک نگرش فردی و روانشناختی نیست، بلکه ریشه‌ای عمیق در باورهای دینی، فلسفی و معنوی دارد. تقریباً تمام مکاتب فکری و دینی جهان، بر اصل ناپایداری دنیا و گذرا بودن رنج‌ها و لذت‌ها تأکید کرده‌اند. این دیدگاه نه‌تنها در اسلام و عرفان ایرانی حضور دارد، بلکه در فلسفه شرق همچون بودیسم و هندوئیسم نیز جایگاهی محوری یافته است.
دیدگاه اسلام و قرآن در مورد گذرا بودن دنیا
در قرآن کریم بارها به بی‌ثباتی و فناپذیری دنیا اشاره شده است. آیاتی مانند:
«کُلُّ مَنْ عَلَیْهَا فَانٍ» (الرحمن: ۲۶) – هر که بر روی زمین است، فناپذیر است.
«وَمَا الْحَیَاهُ الدُّنْیَا إِلَّا مَتَاعُ الْغُرُورِ» (آل‌عمران: ۱۸۵) – زندگی دنیا چیزی جز کالای فریبنده نیست.
این آیات به روشنی نشان می‌دهند که هیچ وضعیتی پایدار نیست و انسان نباید به دنیا دل ببندد. مفهوم “این نیز بگذرد” در بطن تعالیم اسلامی جای دارد و به مؤمنان یادآور می‌شود که مشکلات دنیوی، گذرا و موقتی‌اند و نباید ایمان و امیدشان را متزلزل کنند.
جایگاه این اندیشه در فلسفه شرق (بودایی، هندو)
در بودیسم، اصل Anicca (بی‌ثباتی) یکی از سه ویژگی بنیادین هستی است. بودا آموزش می‌دهد که تمام پدیده‌ها چه رنج و چه شادی، گذرا هستند و دلبستگی به آنها موجب رنج می‌شود.
در هندوئیسم نیز مفهوم مایا (Maya) به این حقیقت اشاره دارد که جهان مادی توهمی گذراست و حقیقت جاویدان در روح الهی نهفته است. هر دو مکتب تأکید دارند که پذیرش گذرا بودن زندگی، کلید آرامش و رهایی است.
به این ترتیب، فلسفه شرق نیز همان پیام “این نیز بگذرد” را در قالبی عمیق و معنوی بازتاب می‌دهد.
پیوند این ضرب‌المثل با عرفان ایرانی و جهان‌بینی صوفیان
در عرفان ایرانی، اندیشه فنا و بقا جایگاه ویژه‌ای دارد. صوفیان بر این باورند که دنیا و همه مظاهر آن ناپایدار است و تنها حقیقت الهی باقی می‌ماند.
عطار نیشابوری در حکایت معروف پادشاه و انگشتر، این اندیشه را به ساده‌ترین شکل ممکن بیان کرده است.
مولوی نیز بارها به بی‌اعتباری لذت‌ها و رنج‌های دنیوی اشاره کرده و انسان را به اتصال به حقیقت جاودان دعوت نموده است.
برای صوفیان، “این نیز بگذرد” تنها یک جمله نیست، بلکه یک روش زیستن است؛ یعنی دل نبستن به دنیا و آزاد بودن از فراز و فرودهای آن.
نمونه‌های معاصر از کاربرد این نگرش
پیشنهاد می‌شود به کارگاه آموزش ذهن آگاهی Mindfulness مراجعه فرمایید. ضرب‌المثل «این نیز بگذرد» اگرچه ریشه در تاریخ و ادبیات کهن دارد، اما همچنان در دنیای امروز الهام‌بخش افراد در مواجهه با چالش‌هاست. این جمله به یک اصل جهانی در روانشناسی، مدیریت و حتی رهبری سیاسی و اجتماعی تبدیل شده است. از کارآفرینان موفق گرفته تا رهبران سیاسی، همگی از این عبارت به‌عنوان یک راهنمای ذهنی برای عبور از بحران‌ها استفاده می‌کنند.
چگونگی استفاده افراد موفق در مواجهه با شکست‌ها
افراد موفق معمولاً شکست‌ها را پایان راه نمی‌دانند، بلکه آنها را بخشی از مسیر رشد تلقی می‌کنند. بسیاری از کارآفرینان بزرگ دنیا اعتراف کرده‌اند که بارها در مسیر خود زمین خورده‌اند، اما با یادآوری اصل “این نیز بگذرد” توانسته‌اند انگیزه و امیدشان را حفظ کنند.
این نگرش باعث می‌شود فرد شکست را موقت و گذرا ببیند، نه نشانه ناکامی همیشگی. در واقع، همین طرز فکر است که موفقان را از ناامیدان جدا می‌کند.
حضور این عبارت در سخنرانی‌ها و آثار مدرن
عبارت “This too shall pass” بارها در سخنرانی‌های الهام‌بخش، کتاب‌های خودیاری و آثار روانشناسی مدرن استفاده شده است.
آبراهام لینکلن در یکی از سخنرانی‌های مشهور خود این جمله را به‌عنوان کلید تعادل در شادی و غم معرفی کرد.
در ادبیات مدرن و کتاب‌های روانشناسی، این عبارت به‌عنوان یک مانترا (Mantra) یا جمله تأکیدی توصیه می‌شود تا افراد بتوانند در شرایط سخت به خود آرامش بدهند.
حتی در شبکه‌های اجتماعی، بسیاری از افراد از این جمله به‌عنوان یادآوری روزانه برای حفظ امید و صبر استفاده می‌کنند.
تأثیر آن بر تاب‌آوری (Resilience) انسان امروز
تاب‌آوری یا Resilience توانایی بازگشت به حالت تعادل پس از بحران است. در روانشناسی امروز، “این نیز بگذرد” یکی از مهم‌ترین جملاتی است که برای تقویت این مهارت به کار می‌رود.
وقتی فرد باور داشته باشد که مشکلات و فشارهای روانی پایدار نیستند، بهتر می‌تواند خود را بازسازی کند و دوباره به مسیر زندگی برگردد. در واقع، این جمله نه‌تنها تسلی‌بخش، بلکه محرکی برای حرکت رو به جلو و بازگشت به زندگی عادی است.
نقد و چالش‌ها
اگرچه ضرب‌المثل «این نیز بگذرد» به‌عنوان یکی از عمیق‌ترین و تسلی‌بخش‌ترین نگرش‌ها شناخته می‌شود، اما مانند هر مفهوم فلسفی و روانشناختی دیگر، در صورت سوءبرداشت می‌تواند به چالش‌هایی منجر شود. پرسش اصلی این است که آیا تکرار مداوم این جمله همیشه سازنده است یا ممکن است به نوعی انفعال و بی‌عملی تبدیل شود؟
آیا تکرار بیش‌ازحد این عبارت باعث انفعال و بی‌عملی می‌شود؟
بعضی منتقدان معتقدند که اگر فرد بیش‌ازحد به جمله “این نیز بگذرد” تکیه کند، ممکن است به جای تلاش برای تغییر شرایط، منفعل شود. او به‌جای اقدام عملی، صرفاً منتظر گذشت زمان می‌ماند.
به‌عنوان مثال، فردی که در یک رابطه ناسالم یا شغل نامناسب گرفتار است، اگر صرفاً به خود بگوید “این نیز بگذرد”، ممکن است هیچ‌گاه برای تغییر شرایط اقدامی نکند. در چنین حالتی، این نگرش می‌تواند به بهانه‌ای برای سکون تبدیل شود.
تفاوت بین پذیرش (Acceptance) و بی‌تفاوتی (Indifference)
یکی از نکات کلیدی در استفاده از این ضرب‌المثل، درک تفاوت میان پذیرش و بی‌تفاوتی است:
پذیرش (Acceptance): یعنی فرد شرایط را همان‌طور که هست می‌پذیرد، اما همچنان برای بهبود آن تلاش می‌کند. “این نیز بگذرد” در اینجا به او آرامش می‌دهد تا با ذهنی روشن‌تر عمل کند.
بی‌تفاوتی (Indifference): یعنی فرد هیچ واکنشی نشان نمی‌دهد و دست از مسئولیت‌پذیری برمی‌دارد. در این حالت، این جمله به ابزاری برای فرار از واقعیت تبدیل می‌شود.
در واقع، استفاده درست از این نگرش باید در جهت آرامش همراه با اقدام باشد، نه تسلیم و بی‌عملی.
نگاه روانشناسان به استفاده متعادل از این نگرش
روانشناسان تأکید می‌کنند که “این نیز بگذرد” اگر به‌طور متعادل استفاده شود، ابزاری قدرتمند برای مقابله با استرس و تاب‌آوری است. اما اگر به شکل افراطی و بدون مسئولیت‌پذیری به کار رود، می‌تواند به مانعی برای رشد فردی تبدیل شود.
راه‌حل پیشنهادی آنها این است که این جمله را به‌عنوان یادآور موقتی بودن مشکلات به کار بگیریم، اما در عین حال برای تغییر شرایط برنامه‌ریزی و اقدام عملی داشته باشیم.
جمع‌بندی
ضرب‌المثل «این نیز بگذرد» نه تنها یک جمله تاریخی و ادبی با ریشه در حکمت صوفیان ایرانی است، بلکه یک ابزار روانشناختی کاربردی برای زندگی امروز ما محسوب می‌شود. این عبارت کوتاه ما را به یاد می‌آورد که تمام شرایط چه سخت و چه شیرین، گذرا هستند و هیچ چیزی پایدار نیست. از حکایت پادشاه و انگشتر عطار گرفته تا سخنرانی‌های مدرن و تمرین‌های روانشناسی، همگی نشان می‌دهند که این جمله می‌تواند به آرامش ذهنی، تاب‌آوری و امید انسان کمک کند.
توصیه‌های عملی برای به‌کارگیری در زندگی
1. یادآوری روزانه: هر روز هنگام مواجهه با چالش یا لحظات خوش، عبارت “این نیز بگذرد” را به خود یادآوری کنید تا ذهن خود را متعادل کنید.
2. بازنویسی افکار منفی: مشکلات و شکست‌ها را موقت بدانید و با جملات تأکیدی، اضطراب و نگرانی خود را کاهش دهید.
3. تمرین ذهن‌آگاهی و مدیتیشن: هنگام مدیتیشن، گذرا بودن افکار و احساسات را همراه با این عبارت تمرین کنید تا آرامش بیشتری کسب کنید.
4. پذیرش همراه با اقدام: به جای انفعال، از این نگرش برای شفافیت ذهن و تصمیم‌گیری‌های منطقی استفاده کنید.
5. بازنگری تجربیات گذشته: مرور موفقیت‌ها و شکست‌های گذشته و یادآوری گذرا بودن آنها باعث تقویت تاب‌آوری می‌شود.
جمله پایانی انگیزشی
زندگی پر از بالا و پایین است، اما با یادآوری «این نیز بگذرد» می‌توانیم هم در سختی‌ها آرامش پیدا کنیم و هم در خوشی‌ها متواضع بمانیم. این جمله، چراغ راهی است که امید و تاب‌آوری را در دل ما روشن نگه می‌دارد و به ما یادآور می‌شود که هیچ تاریکی و هیچ روشنایی همیشگی نیست، همه چیز گذراست و ما توان عبور از هر مسیر زندگی را داریم.
سخن آخر
از اینکه تا پایان این مقاله با برنا اندیشان همراه بودید، صمیمانه سپاسگزاریم. امیدواریم سفری که با ما در دنیای حکمت و روانشناسی ضرب‌المثل «این نیز بگذرد» داشتید، الهام‌بخش و کاربردی بوده باشد.
این جمله کوتاه و پرمعنا، فراتر از یک ضرب‌المثل است؛ یک ابزار ذهنی و فلسفی است که به ما یادآوری می‌کند هیچ شادی و هیچ اندوهی دائمی نیست و زندگی، با تمام فراز و نشیب‌هایش، همیشه در جریان است. با به‌کارگیری این نگرش در زندگی روزمره، می‌توانیم آرامش ذهنی خود را حفظ کنیم، تاب‌آوری‌مان را افزایش دهیم و در لحظات سخت، امید و در لحظات خوش، تواضع را فراموش نکنیم.
به یاد داشته باشید که «این نیز بگذرد» نه فقط یک جمله زیبا، بلکه راهنمایی عملی برای مدیریت استرس، تصمیم‌گیری‌های مهم و مواجهه با تغییرات زندگی است. زندگی کوتاه است و گذرا، پس با این نگرش می‌توانیم هر لحظه آن را با آگاهی، امید و قدرت پشت سر بگذاریم.
باز هم از شما همراهان گرامی برنا اندیشان تشکر می‌کنیم و امیدواریم بتوانید با الهام از این مقاله، هر روز زندگی را با آرامش و اعتماد به نفس بیشتری تجربه کنید.
سوالات متداول
معنی دقیق ضرب‌المثل «این نیز بگذرد» چیست؟
این ضرب‌المثل به معنای گذرا بودن تمام شرایط زندگی است؛ یعنی هیچ شادی یا غمی دائمی نیست و همه تجربه‌ها موقت‌اند. پذیرش این واقعیت، آرامش ذهنی و تاب‌آوری انسان را افزایش می‌دهد.
ریشه تاریخی «این نیز بگذرد» کجاست؟
ریشه این جمله به حکایت پادشاه و انگشتر عطار نیشابوری بازمی‌گردد و بعدها در ادبیات صوفیانه ایران و فرهنگ‌های مختلف جهان از جمله عبری، عربی و ترکی وارد شد و الهام‌بخش سخنرانی‌ها و آثار مدرن شد.
چگونه «این نیز بگذرد» می‌تواند به کاهش استرس کمک کند؟
با یادآوری اینکه مشکلات و بحران‌ها موقت‌اند، این جمله ذهن را آرام می‌کند و از افکار فاجعه‌ساز جلوگیری می‌کند. در روانشناسی، به عنوان یک ابزار تاب‌آوری و مدیریت هیجانات منفی شناخته می‌شود.
آیا این ضرب‌المثل فقط برای لحظات سخت مفید است؟
خیر، این جمله در شادی‌ها هم کاربرد دارد و به ما یادآوری می‌کند که غرور و دلبستگی به خوشی‌های موقت نادرست است و باید متواضع و هوشیار باشیم.
چگونه می‌توان «این نیز بگذرد» را در زندگی روزمره عملی کرد؟
می‌توان با تمرین روزانه جمله تأکیدی، بازنویسی افکار منفی، تمرین ذهن‌آگاهی و یادآوری تجربیات گذشته، این نگرش را در مواجهه با مشکلات و تصمیم‌گیری‌های مهم نهادینه کرد.
چه تفاوتی بین پذیرش و بی‌تفاوتی هنگام استفاده از این ضرب‌المثل وجود دارد؟
پذیرش یعنی شرایط را همان‌طور که هست بپذیریم و هم‌زمان برای بهبود آن تلاش کنیم؛ اما بی‌تفاوتی یعنی هیچ اقدامی انجام ندهیم. استفاده صحیح از این عبارت باید با آرامش همراه با اقدام باشد.
آیا «این نیز بگذرد» فقط یک مفهوم روانشناختی است؟
نه، این ضرب‌المثل ریشه در فلسفه، عرفان و ادبیات دارد و هم در اسلام، هم در عرفان ایرانی و هم در فلسفه شرق جایگاه ویژه‌ای دارد و راهنمایی عملی برای زندگی معنوی و روزمره است.
