کارگاه تخصصی هذیان و درمان آن

در این بخش از وب سایت برنا اندیشان کارگاه بررسی تخصصی هذیان و درمان آن را در اختیار شما کاربران گرامی و دوست داران علم روانشناسی قرار می دهیم.

هذیان چیست؟

هذیان (delusion) از نشانه‌های جنون (روان‌پریشی) بوده به معنی اعتقاد غلط در مورد یک حقیقت خارجی است که با وجود دلایل موجه و شواهد آشکار علیه آن بر آن اصرار می‌شود و این عقیده بر خلاف علاقهٔ رایج سایر اعضای فرهنگ شخص است.هذیان، عقیدهٔ کاذبِ عمیقاً تحکیم‌شده است که با هوش یا زمینهٔ فرهنگیِ درمانجو هماهنگ نیست.شایعترین انواع هذیان شامل هذیان‌های گزند و آسیب، مذهبی، بزرگ منشی، انتساب، و حسادت است.هذیان، با گفتار آشفته، واژه‌تراشی و توهم متفاوت می‌باشد.

اختلال هذیانی چیست؟

اختلال هذیان (Delusional disorder) یک شرایط غیرمعمول روانی است که در آن بیمار با هذیان، اما بدون هیچ توهم برجسته همراه، اختلال فکر، اختلال خلقی یا بی‌احساسی قابل توجهی همراه است.

هذیان یک علامت خاص از روان پریشی است.

هذیان‌های غیرعجیب و غریب (Non-bizarre delusion) باور‌های غلطی هستند در مورد موقعیت‌هایی که بالقوه می‌توانند در زندگی واقعی فرد رخ دهند مانند تعقیب بیمار یا مسموم کردن وی.

به جز هذیان، افراد مبتلا به اختلال هذیانی ممکن است همچنان به معاشرت و عملکرد به شیوه‌ای طبیعی و رفتار اجتماعی خود ادامه دهند و رفتارشان به طور کلی به نظر عجیب و غریب نرسد.

انواع اختلال‌های هذیانی

اختلال هذیانی، یکی از اختلالات روانپزشکی به حساب می‌آید که علامت بیشتر آن هذیان است. افراد مبتلا به اختلال هذیانی دچار هذیان‌های غیرمتعارف و عجیب می‌شوند که این نوع هذیان حداقل به مدت یک ماه یا بیشتر ادامه پیدا می‌کند و همراه با توهم در فرد دیده نمی‌شود یا اگر هم باشد بارز نیست.

این افراد با افرادی که دچار روان‌پریشی و اسکیزوفرنی هستند، متفاوتند و تا زمانی که راجع به عقاید خاص خود صحبت نکنند ممکن است متوجه نشوید رفتار بیمارگونه دارند. فرد مبتلا به اختلال هذیانی در عملکرد خود و کارکرد شغلی و بین فردی با مشکل مواجه می‌شود و ممکن است دچار انزوای اجتماعی شود.

انواع اختلال هذیانی عبارتند:

نوع بددلی (حسد)
هذیان‌ها حاکی از این است که همسر یا نامزد فرد وفادار نیست و به او خیانت می‌کند.

فرد مبتلا با کوچک‌ترین شواهدی تصور می‌کند نسبت به او خیانت صورت گرفته است و با همسر خود درگیر می‌شود تا از این بی وفایی جلوگیری کند.

نوع متکبر (خود بزرگ‌بینی)
در این نوع هذیان فرد تصور می‌کند دارای قدرت‌های خاصی است یا استعداد یا دانش خاصی دارد که کشف نشده است. برخی مواقع این نوع هذیان در فرد در مباحث دینی و مذهبی نیز به چشم می‌خورد و فرد تصور می‌کند شواهد خاصی دارد و از توانایی‌های به خصوصی برخوردار است.

نوع اروتومانیک (شهوانی)
هذیان‌ها حاکی از این است که فرد تصور می‌کند شخص دیگری عاشق او شده است.

در این نوع هذیان، فردی که از نظر فرد دلباخته است معمولا جایگاه بالاتری نسبت به او دارد و حتی ممکن است فردی کاملا غریبه باشد و گاهی نیز فرد تلاش می‌کند با آن فرد تماس برقرار کند.

نوع جسمانی
هذیان‌ها حاکی از این است که فرد به نوعی نقص جسمی یا بیماری طبی عمومی دچار شده است.

نوع گزند و آسیب
هذیان‌ها حاکی از این است که فرد باور دارد علیه او توطئه، نیرنگ و جاسوسی صورت می‌گیرد یا تحت تعقیب است یا تصور می‌کند عده‌ای قصد مسموم کردن یا بی آبرو کردن یا آزار و اذیت او را دارند یا می‌خواهند از دستیابی او به اهداف بزرگش جلوگیری کنند. این افراد حتی ممکن است از دست افرادی که نسبت به آن‌ها شک دارد به مراجع قضایی شکایت کند.

نوع مختلط
هذیان‌هایی که خصوصیات بیش از یکی از انواع فوق را دارند.

نوع نامعین
هذیان‌هایی که در هیچ یک از انواع فوق گنجانده نشود (مثل برخی از هذیان‌های عاطفی).

شایع‌ترین نوع هذیان گزند و آسیب است و نوع بددلی در مردان شایع‌تر از زنان است.

این اختلال اگر درمان نشود و پیشروی کند می‌تواند منجر به اختلال اسکیزوفرنی شود و در گروه سنی جوانان شایع‌تر است.

برای درمان لازم است ابتدا مداخلات دارویی صورت گیرد و سپس سایر درمان‌ها با توجه به مدت زمان بروز بیماری و نوع هذیان در سطح روان شناختی آغاز شود.

چرا برخی به همسر خود مظنون هستند؟

همان طور که گفته شد؛ اختلال هذیانی انواع مختلفی دارد که یکی از آن‌ها حسادت است.

به گفته وی در اختلال هذیانی فرد بدون اینکه دلیل قاطعی برای بی‌تعهدی یا خیانت همسر خود داشته باشد او را خائن می‌داند.

فرد مبتلا همسر خود را به خیانت و بی‌وفایی متهم می‌کند و در برخی مورد‌ها مبتلایان به مهار فیزیکی همسر خود و حبس او در خانه می‌پردازند.

مبتلایان به اختلال هذیانی نوع حسادت معمولاً همسر خود را مدام بررسی می‌کنند و اگر تلفن همراه او در دسترس نباشد یا بدون هماهنگی جایی رفته باشد به شدت نگران می‌شوند و به این موضوع فکر می‌کنند که او به آن‌ها خیانت می‌کند.

برخی مبتلایان با این عنوان که من به تو اعتماد دارم، اما جامعه ناامن است همسر خود را از حضور در محافل و فعالیت‌های اجتماعی منع می‌کنند و اجازه نمی‌دهند از خانه خارج شود. این در حالی است که فرد قبل از ازدواج با شخصی که به اختلال هذیانی مبتلا است زندگی خودش را داشته و جامعه نیز آن قدر خطرناک نیست که فرد برای تردد در محافل عمومی امنیت نداشته باشد.

فردی که به اختلال هذیانی مبتلا است اگر از جلوی خانه خود بگذرد و کاغذی حاوی شماره تلفن ببیند، او را به همسر خود نسبت می‌دهد و چنین می‌پندارد که او خائن است.

برخی مبتلایان نیز تلفن خانه را قطع می‌کنند، موبایل را با خود می‌برند و همسر خود را مهار فیزیکی می‌کنند، هرچند که اختلال هذیانی از نوع حسادت در زنان نیز شایع است، اما مهار فیزیکی بیشتر از سوی مردان صورت می‌گیرد.

مبتلایان به اختلال هذیانی معمولاً معتقد نیستند که مشکلی دارند، بنابراین به پزشک مراجعه نمی‌کنند و اگر ناچار به مراجعه شوند برای پرخاشگری یا اضطراب ناشی از این اختلال است.

همچنین مبتلایان با توضیح و منطق، دست از اعتقاد خود نمی‌کشند، بنابراین درمان دارویی برای آن‌ها لازم است. در کنار درمان دارویی توصیه می‌شود همسر فرد مبتلا به این اختلال اجازه دهد تا همسرش برای مدتی مشخص و کوتاه رفت و آمد و تماس‌های او را به طور منطقی بررسی کند.

نکته مهم این است که نباید با فرد مبتلا لجبازی کرد، زیرا لجبازی وضعیت را بدتر و برای او مستنداتی ایجاد می‌کند، همچنین موجب قوی‌تر شدن باور‌های هذیانی می‌شود.

منبع : باشگاه خبرنگاران جوان